protokół pakietowy x.25

PROTOKÓŁ PAKIETOWY
X.25
• Protokół X.25 jest zaleceniem określającym
warunki i procedury połączeń w sieciach z
komutacją pakietów. Powstał w roku 1974. W
Polsce wykorzystywany w sieciach POLPAK,
TELBANK i KOLPAK. Sieci X.25 mogą być
łączone ze sobą z użyciem protokołu X.75.
Pozwala to na łatwe łączenie się ze sobą
użytkowników różnych sieci. Protokół X.25
powstał wcześniej niż model ISO/OSI dlatego
jego terminologia różni się od terminologii
przyjętej przez ISO.
2
3
Poziom fizyczny
Protokół X.25 był przeznaczony do współpracy z łączami pracującymi z szybkościami
transmisji do 64 kbit/s. W roku 1993
CCITT udoskonaliła protokół zwiększając
szybkość obsługiwanych połączeń do 2048
kbit/s. Poziom fizyczny oferuje użytkownikowi różne rodzaje styków określanych
zaleceniami serii X lub V.
4
• Styk X.21 – podstawowy styk protokołu
• Styk X.21 bis – styk umożliwiający wykorzystanie styku zgodnego z zaleceniem V.24
(RS232D). Rolę przewodów C i I styku X pełnią
przewody 109 i 105 styku V. Pozwala to na
wykorzystywanie komputerów osobistych
wyposażonych w styki V jako terminali sieci
X.25.
• Styk V.35 (ETA449) – zgodnie z zaleceniem X.21
bis.
5
Protokół HDLC
Protokół High-level Data Link Control został
opublikowany przez ISO jest zorientowanym
bitowo protokołem warstwy łącza danych dla
transmisji synchronicznej. Obsługuje transmisję
dwukierunkową i naprzemienną. Przeznaczony do
obsługi połączeń dwu i wielopunktowych. HDLC
jest protokołem nadrzędnym do całej rodziny
protokołów.
6
• SDLC – (Synchronous Data Link Control)
zorientowany bajtowo protokół opracowany przez
IBM będący protoplastą całej rodziny HDLC.
• LAP – (Link Acces Procedure) początkowo
używany w X.25.
• LAP-B - (Link Acces Procedure - Balanced)
następca protokołu LAP w X.25 przeznaczony do
komunikacji dwupunktowej – zatem nie wymaga
adresacji do identyfikacji drugiej stacji
• LAP-D (Link Acces Procedure – D chanel) do
organizacji transmisji w kanale D w sieciach
ISDN
7
• LAP-X (LAP-B Extended) – protokół używany w
systemach terminalowych.
• LAP-M (Link Acces Procedure vor Modems) –
ogłoszony jako rekomendacja V.42.
• LAP-F (Link Acces Procedure for Frame-Mode
Bearer Services) – używany w sieciach Frame
Relay.
• LLC (Logical Link Control) – protokół IEE 802.2
dla podwarstwy łącza logicznego modelu ISO/OSI
w sieciach lokalnych
8
Typy stacji protokołu HDLC:
• Nadrzędna (primary station) – zarządza
przepływem danych, wysyła polecenia i otrzymuje
odpowiedzi. W przypadku pracy wielopunktowej
jest odpowiedzialna za utrzymanie oddzielnych
sesji ze wszystkimi stacjami.
• Podrzędna (secondary station) - wykonuje
polecenia stacji nadrzędnej, nie odpowiada za
sterowanie transmisją w łączu.
• Uniwersalna (combined station) – wysyła zarówno
polecenia jak i odpowiedzi. Może utrzymywać
sesję tylko z jedną inną stacją uniwersalną
9
Tryby pracy stacji:
• Nierównoprawny (Normal Response Mode –
NRM) – W tym trybie stacja podrzędna może
transmitować tylko wtedy gdy dostanie
pozwolenie od stacji nadrzędnej. Może nadać
jedną lub więcej ramek. Ostatnia ramka musi być
odpowiednio oznaczona. Po jej wysłaniu musi
oczekiwać na ponowne zezwolenie.
• Asynchroniczny nierównoprawny (Asynchronous
Response Mode - ARM) – służy do połączenia
stacji uniwersalnych. Stacja uniwersalna może w
tym trybie sama zainicjować transmisję.
10
Konfiguracje połączeń HDLC:
• Nierównoprawne - obejmuje stację nadrzędną
oraz jedną lub kilka stacji podrzędnych. Zapewnia
transmisję dwu- lub wielopunktową
półdupleksową lub dupleksową.
• Równoprawna – składa się z dwóch stacji
uniwersalnych w połączeniu dwupunktowym
półdupleksowym lub dupleksowym.
• Symetryczna – dwie niezależne stacje w
połączeniu dwupunktowym. Każda może być
nadrzędna lub podrzędna.
11
Format ramki
Flaga
Pole
adresowe
8
8
Pole
sterują
ce
8 lub 16
Informacja
zmienna długość
FCS
Flaga
16
8
12
Flaga
Kombinacja
01111110
Kombinacje ramki są kodowane przez wtrącanie zera
po pięciu kolejnych jedynkach. Po stronie
odbiorczej wtrącone zera są usuwane.
• Wszystkie ramki zaczynają się i kończą flagą.
• Pomiędzy kolejnymi ramkami flaga jest nadawana
jako wypełniacz.
• Sekwencja siedmiu kolejnych jedynek – problemy
na łączu (abort).
• Sekwencja piętnastu jedynek – łącze w stanie
bezczynności
13
Pole adresowe
Składa się z ośmiu bitów, lecz może zostać
rozszerzone przy połączeniach wielopunktowych,
wówczas każda stacja posiada unikalny adres.
W konfiguracji nierównoprawnej pole adresowe
zawiera adres stacji podrzędnej.
W konfiguracji równoprawnej ramki z komendami
zawierają adres stacji docelowej, a ramki z
odpowiedziami adres stacji która nadała komendę.
14
Adresowanie
komenda (adres B)
Stacja
uniwersalna
A
Stacja
uniwersalna
odpowiedź (adres B)
B
Konfiguracja nierównoprawna
komenda (adres B)
Stacja
uniwersalna
odpowiedź (adres B)
Stacja
uniwersalna
A
komenda (adres A)
B
odpowiedź (adres A)
Konfiguracja równoprawna
15
Pole sterujące
16
17
Komendy i odpowiedzi
Format ramki
Informacyjna
Nadzorcza
Nienumerowana
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Bity pola sterującego
2 3 4 5 6 7 8
N(S)
P/F
N(R)
0 0 0 P/F
N(R)
0 0 1 P/F
N(R)
0 1 0 P/F
N(R)
0 1 1 P/F
N(R)
1 0 0 P/F 0 0 0
1 0 0 P/F 0 0 1
1 0 0 P/F 0 1 0
1 0 0 P/F 1 0 0
1 0 0 P/F 1 1 0
1 0 0 P/F 1 1 1
1 1 0 P/F 0 0 0
1 1 0 P/F 0 0 1
1 1 1 P/F 0 0 0
1 1 1 P/F 0 0 1
1 1 1 P/F 0 1 0
1 1 1 P/F 0 1 1
1 1 1 P/F 1 0 0
1 1 1 P/F 1 0 1
1 1 1 P/F 1 1 0
Komendy
I-ramka
RR
REJ
RNR
SREJ
U(I)
SNRM
DISC
UP
TEST
SIM
SARM
RSET
SARME
SNRME
SABME
XID
SABME
Odpowiedzi
I-ramka
RR
REJ
RNR
SREJ
U(I)
RD
U(A)
TEST
RIM
FRMR
DM
XID
18
RODZAJE RAMEK NADZORCZYCH
RR (Receive Ready) – wskazuje gotowość stacji do
odbioru, możemy nią potwierdzić odbiór poprzednich
ramek wykorzystując sekwencję oczekiwanego numeru
ramki N(R).
RNR (Receive Not Ready) – brak gotowości do odbioru,
możemy nią potwierdzić odbiór poprzednich ramek
wykorzystując sekwencję oczekiwanego numeru ramki
N(R).
REJ (Reject) - potwierdzenie negatywne, wskazuje na
konieczność retransmisji ramki o numerach N(R) i
większych oraz potwierdza ramki o numerach
mniejszych od N(R).
19
SREJ – (Selective Reject) żądanie retransmisji wyłącznie
ramki o numerze N(R) i potwierdzenie ramek o numerach
mniejszych od N(R).
RODZAJE RAMEK NIENUMEROWANYCH
UI – (Unnumbered Information) informacja
nienumerowana, umożliwia przesłanie dodatkowych
danych w ramce nienumerowanej.
RIM – (Request Ininitiation Mode) żądanie ustalenia
początkowego trybu pracy.
SIM – (Set Initialization Mode) ustawienie początkowego
trybu pracy – wymaga potwierdzenia ramką UA.
20
SNRM – (Set Normal Response Mode) ustanowienie
nierównoprawnego trybu pracy. Stacja nadrzędna przejmuje
kontrolę nad transmisją w łączu.
DM – (Disconnect Mode) tryb rozłączenia. Ramka
podrzędna wysyła wiadomość o tym, że znajduje się w
stanie logicnego rozłączenia.
DISC – (Disconnect) komenda ustawienia stacji podrzędnej
w tryb logicznego rozłączenia.
UA – (Unnaumbered Acnowledgment) potwierdzenie
nienumerowane. Ramki nienumerowane wymagają
potwierdzenia by nie zaginęły. Ponieważ nie są numerowane
wymagają natychmiastowego potwierdzenia przed
wysłaniem następnej.
21
FRMR – (Frame Reject) odrzucenie ramki z prawidłową
sumą kontrolną o nieprawidłowej semantyce. (np. ramka
krótsza niż 32 bity, nielegalna ramka sterująca lub odbiór
ramki z polem informacyjnym przekraczającym maksymalną
długość). Ramka FRMR zawiera 24 bitowe pole
informacyjne precyzujące powód odrzucenia ramki.
RD – (Request Disconnect) żądanie rozłączenia przez stację
podrzędną.
XID – (Exchange Station Identificator) wymiana
identyfikatorów. Komenda służąca do identyfikacji stacji
podrzędnej.
UP – (Unnumbered Polls) nienumerowane przepytywanie.
TEST – zapytanie o wynik testu stacji współpracującej.
22
SARM – (Set Asynchronous Response Mode) ustanowienie
trybu asynchronicznego nierównoprawnego umożliwiającego
stacji podrzędnej na transmisję bez zezwolenia stacji głównej.
SABM – (Set Asynchronous Balanced Mode) ustanowienie
trybu asynchronicznego równoprawnego dla stacji
uniwersalnych.
SNRME – (Set Normal Response Mode Extended)
ustanowienie trybu nierównoprawnego rozszerzonego.
Komenda używana w przypadku numeracji rozszerzonej
(dwubajtowej).
SABME – (Set Asynchronous Balanced Mode Extended)
ustanowienie trybu asynchronicznego równoprawnego dla
stacji uniwersalnych w przypadku numeracji rozszerzonej
(dwubajtowej).
23
RSET – (Reset) przywrócenie stanu początkowego. Stacja
nadawcza zeruje swoją sekwencją N(S), a stacja odbiorcza
swoją sekwencję N(R). Dotychczas niepotwierdzone ramki
nadal mają status niepotwierdzonych.
Protokół HDLC wykorzystuje również mechanizm
maksymalnego czasu oczekiwania na odpowiedź (timeout).
Jeżeli w określonym czasie stacja nadrzędna nie otrzyma
odpowiedzi od stacji podrzędnej to powtarza ją z bitem P=1.
Liczba takich retransmisji jest również ograniczona.
24
Pole FCS
Pole FCS (Frame Check-Sequence) służy do sprawdzenia
poprawności transmisji. Sekwencja jest obliczana z
zawartości pola adresowego, sterującego i informacyjnego.
Wynik obliczeń z udziałem wielomianu generacyjnego
g(x)= x 16+x12 +x5+1 umieszczany jest w polu FCS.
Po stronie odbiorczej stacja dokonuje identycznych obliczeń
i porównuje wynik z odbieranym polem FCS.
Zgodność oznacza bezbłędną transmisję, zaś niezgodność
błąd i konieczność retransmisji tej ramki.
25
Protokół LAP-B
Protokół LAP-B jest protokołem warstwy łącza danych
zalecanym przez CCITT do współpracy z systemami
komutacji pakietów X.25. Jest on uproszczoną wersją
protokołu HDLC.
Przeznaczony jest do komunikacji dwupunktowej w trybie
asynchronicznym równoprawnym. Możliwe są dwa sposoby
sekwencyjnej numeracji ramek: podstawowy (modulo 8) i
rozszerzony (modulo 128).
Protokół X.25 wymaga aby LAP-B wykorzystywało unikalne
adresy DTE (stacja A) – 11000000, zaś DCE (stacja B) –
10000000.
26
Format ramki
Informacyjna
Nadzorcza
Nienumerowana
Komendy
I-ramka
RR
RNR
REJ
SABM
DISC
SABME
Odpowiedzi
RR
RNR
REJ
FRMR
DM
UA
Z przedstawionej tabeli ramek protokołu LAP-B wynika,
że ramka informacyjna nie może być używana jako
odpowiedź i jest używana wyłącznie jako komenda, a
zatem w polu adresowym umieszcza się wyłącznie adres
docelowy.
27
Poziom pakietowy
Poziomy wyższych warstw
Dane
Pozim
pakieto
wy
Pakiet
Pozim
ramki
Ramka
Pozim
fizyczny
Medium transmisyjne
28
Połączenia wirtualne
Pakiety w sieciach X.25 przesyłane są za pomocą połączeń
wirtualnych. Połączenie wirtualne jest kanałem logicznym
łączącym dwóch użytkowników sieci. W tym połączeniu
pakiety są przesyłane kolejno i dochodzą do odbiorcy w
kolejności w jakiej zostały wysłane. Wewnątrz każdego
połączenia wirtualnego pakiety są kolejno numerowane.
Zasada numeracji jest analogiczna do sekwencyjnej
numeracji ramek protokołu HDLC.Pakiety mogą być
numerowane sekwencyjnie w trybie podstawowym
(modulo 8), lub w trybie rozszerzonym (modulo 128).
Numeracja sekwencyjna jest prowadzona oddzielnie dla
każdego kierunku transmisji.
29
Użytkownik dołączony do sieci X.25 za pomocą jednego
łącza fizycznego może na nim realizować wiele różnych
połączeń wirtualnych do innych użytkowników sieci.
Maksymalna liczba połączeń nie może przekroczyć 4096.
Protokół X.25 przypisuje każdemu połączeniu wirtualnemu
oddzielny numer LCN (Logical Channel Number).
Protokół przewiduje dwa podstawowe typy połączeń
wirtualnych:
•PVC Permanent Virtual Circuit) – stałe połączenie
wirtualne, będące odpowiednikiem łączy dzierżawionych w
sieci telefonicznej powszechnego użytku. Zaletą ich jest to,
że są zestawione na stale i nie muszą być ciągle nawiązywane
i rozwiązywane połączenia .
30
•SVC (Switched Virtual Circiut) – tymczasowe połączenia
wirtualne, jest ono nawiązywane tylko na czas trwania sesji i
rozwiązywane po jej zakończeniu. Są odpowiednikiem
połączeń komutowanych w sieci telefonicznej powszechnego
użytku. Rozróżniamy trzy typy połączeń SVC: przychodzące,
wychodzące i mieszane.
TYPY PAKIETÓW
•pakiety służące do nawiązywania i rozłączania połączeń
•pakiety danych i przerwań
•pakiety sterowania przepływem i zerowania
•pakiety restartu
•pakiety diagnostyki
•pakiety służące do rejestracji
31
Typ pakietu
Usługa
Parametry
od DTE do DCE
od DCE do DTE
SVC
PVC
Ustanowienie i rozłączenie połączenia
Incoming Call,
Call Request,
adres wywoływanego DTE,
(połączenie
(żądanie połączenia)
adres wywołującego DTE,
x
przychodzące)
udogodnienia
Call Connected,
(połączenie
dokonane)
Call Accepted,
(połączenie przyjęte)
Clear Indication,
(wskazanie
rozłączenia)
Clear Request,
(żądanie rozłączenia)
DCE Clear Confirm.
(potwierdzenie
rozłączenia przez
DCE)
x
x
DTE Clear Confirm.
(potwierdzenie
x
rozłączenia przez
DTE)
Dane i przerwania
DCE Data, (dane od DTE Data, (dane od
x
x
DCE)
DTE)
DCE Interupt,
DTE Interupt,
x
x
(przerwanie od DCE) (przerwanie od DTE)
DCE Interupt
DTE Interupt
x
x
Confirm. (potwierdz. Confirm. (potwierdz.
przerwania od DCE) przerwania od DTE)
adres wywoływanego DTE,
adres wywołującego DTE,
udogodnienia
adres wywoływanego DTE,
adres wywołującego DTE,
udogodnienia, przyczyna
rozłączenia, kod diagnostyczny
adres wywoływanego DTE,
adres wywołującego DTE,
udogodnienia
dane
dane
dane
32
Typ pakietu
Usługa
od DTE do DCE
od DCE do DTE
SVC
PVC
Sterowanie przepływem i zerowanie
DCE RR
DTE RR
x
x
DCE RNR
DTE RNR
x
x
DTE REJ
x
x
Reset Indication
Reset Indication
x
x
(wskazanie
(żądanie zerowania)
zerowania)
DCE Reset
DTE Reset
Confirmation,
Confirmation,
x
x
potwierdzenie
potwierdzenie
zerowania od DCE) zerowania od DTE)
Wznowienie
Restart Indication
Restart Request
(wskazanie
(żądanie wznowienia)
x
x
wznowienia)
DCE Restart
DTE Restart Request
Indication
(żądanie wznowienia
x
x
(potwierdzenie
od DTE)
wznowienia od DCE)
Diagnostyka
Diagnostic
x
x
(diagnostyczny)
Rejestracja
Registration
Confirmation,
x
x
(potwierdzenie
rejestracji)
Registration
Request, (żądanie
x
x
rejestracji)
Parametry
P(R)
P(R)
P(R)
przyczyna zerowania,
kod diadnostyczny
przyczyna zerowania,
kod diadnostyczny
przyczyna
wznowienia, kod
diadnostyczny
przyczyna
wznowienia, kod
diadnostyczny
kod diagnostyczny,
wyjaśnienie
przyczyna, diagnoza,
adres DTE, adres
DCE, kod rejestracji
adres DTE, adres
DCE, kod rejestracji
33
Pakiety Interupt służą do nadawania poza kolejnością
krótkich informacji o długości do 32 bajtów. Ponieważ nie
mają nr sekwencyjnych mogą być nadane natychmiast z
pominięciem kolejki pakietów oczekujących. Muszą jednak
być potwierdzone pakietami Interupt Confirmation przed
wysłaniem kolejnego pakietu Interupt w tym samym kanale
logicznym.
Zadania pakietów RR, RNR i REJ są podobne do roli
spełnianych przez ramki o tych samych nazwach na
poziomie protokołu HDLC i LAP-B. a więc służą do
sterowania przepływem na poziomie warstwy pakietowej.
Pakiet Reset służy do przywracania utraconej sekwencyjnej
numeracji pakietów, natomiast pakiet Restart do
przywrócenia stanu początkowego we wszystkich kanałach
logicznych pomiędzy DTE a DCE.
34
Pakiet Diagnostic jest wykorzystywany przez sieć do
informacji o problemach. Nie wymaga potwierdzenia.
Wyróżnia 66 stanów identyfikujących problemy np.:
•Niezidentyfikowany pakiet
•Niedozwolony pakiet
•Pakiet o niedozwolonej długości
•Nieprawidłowy adres itp.
Pakiet Registration jest używany do uzgadniania i
potwierdzania udogodnień. Pozwala na zmianę wcześniej
uzgodnionych udogodnień bez interwencji administratora
sieci.
35
Formaty pakietów
• Maksymalne długości pakietów – 16,
32, 64, 128, 256, 512, 1024, 2048 i
4096
• Typowa długość – 128
• Minimum 3 bajty – nagłówek pakietu
(numeracja sekwencyjna modulo 8)
• Nagłówek 4 bajtowy przy numeracji
rozszerzonej (modulo 128)
• Nagłówki pakietów poszczególnych
typów mogą się różnić między sobą
36
Format ogólny pakietu
8
7
6
5
4
3
GFI
2
1
LCGN
LCN
PTI
ADRES DTE
UDOGODNIENIA
DIAGNOSTYKA
DANE
Q
D
S/D
MOD
GFI
Bit Q ma znaczenie wyłącznie w fazie wymiany danych i służy do rozbicia pakietów
na dwie klasy: pakiety normalne i pakiety specjalne. W fazie ustanawiania i likwidacji
połączenia ósmy bit pierwszego bajtu jest bitem A i określa format adresu stacji DTE
nawiązujących połączenie.
−
−
−
−
Bit D określa sposób potwierdzania pakietu:
0 oznacza potwierdzenie lokalne,
1 oznacza potwierdzenie przez odległą stację DTE.
Pole MOD (SS) określa sposób numeracji pakietów:
01 oznacza numerację modulo 8,
10 oznacza numerację pakietów modulo 128.
37
Packet type
From DCE to DTE
Bit position
From DTE to DCE
8
7
6
5
4
3
2
1
Call set-up and clearing
Incoming call
Call request
0
0
0
0
1
0
1
1
Call connected
Call accepted
0
0
0
0
1
1
1
1
Clear indication
Clear request
0
0
0
1
0
0
1
1
DCE clear confirmation
DTE clear confirmation
0
0
0
1
0
1
1
1
Data and interrupt
DCE data
DTE data
X
X
X
X
X
X
X
0
DCE interrupt
DTE interrupt
0
0
1
0
0
0
1
1
DCE interrupt confirmation
DTE interrupt confirmation
0
0
1
0
0
1
1
1
Flow control and reset
DCE RR (modulo 8)
DTE RR (modulo 8)
X
X
X
0
0
0
0
1
DCE RR (modulo 128)
DTE RR (modulo 128)
0
0
0
0
0
0
0
1
DCE RNR (modulo 8)
DTE RNR (modulo 8)
X
X
X
0
0
1
0
1
DCE RNR (modulo 128)
DTE RNR (modulo 128)
0
0
0
0
0
1
0
1
DTE REJ (modulo 8)
X
X
X
0
1
0
0
1
DTE REJ (modulo 128)
0
0
0
0
1
0
0
1
Reset indication
Reset request
0
0
0
1
1
0
1
1
DCE reset confirmation
DTE reset confirmation
0
0
0
1
1
1
1
1
Restart
Restart indication
Restart request
1
1
1
1
1
0
1
1
DCE restart confirmation
DTE restart confirmation
1
1
1
1
1
1
1
1
Diagnostic
38
Pakiety sterowania
przepływem i zerowania
• RR – Receive Ready – potwierdza prawidłowy odbiór
pakietów oraz do wznawia transmisje po wysłaniu RNR
• RNR – Receive Not Ready - zawiadamia nadawcze DTE o
konieczności wstrzymania nadawania równocześnie
potwierdza odebranie wcześniejszych pakietów
• REJ – Reject – żadanie retransmisji pakietów (zawiera
numer pakietu od którego ma rozpocząć się retransmisja)
• Reset – przywracanie stanu początkowego pojedynczego
kanału logicznego, wszystkie pakiety danych i przerwań są
usuwane – używany w razie pojawienia się problemów z
transmisją. Reset Request od DTE, Reset Indication od
sieci (DCE).
39
Format pakietów
RR, RNR i REJ
tylko
nagłówek
modulo
8 – 3 bajty
0
0
0
1
LCGN
LCN
P(R)
modulo
128 – 4 bajty
0
0
1
Typ
0
LCGN
LCN
Typ
P(R)
0
40
Pakiety danych i przerwań
DCE
Data – dane użytkownika
Interrupt
– nadawanie poza kolejnością
krótkich informacji o długości do 32 bajtów. Nie
mają numerów sekwencyjnych, mogą więc być
dostarczone natychmiast, z pominięciem
pakietów Data aktualnie znajdujących się w
kolejce. Używane przy dużym obciążeniu
połączenia wirtualnego. Wymagają potwierdzenia pakietem Interrupt Confirmation.
41
Format pakietu Data
modulo
8
Q
D
0
1
LCGN
LCN
P(R)
M
P(S)
0
Dane
modulo
128
Q
D
10
LCGN
LCN
P(S)
0
P(R)
M
Dane
42
Kategorie pakietów
• Pakiety dzielą się na dwie kategorie: A oraz B.
Pakiety kategorii A mają maksymalną
dopuszczalną długość oraz bity M=1 i D=0.
D=0
Wszystkie inne pakiety są pakietami kategorii
B. Pakiety B zawsze kończą sekwencję
pakietów. Tylko pakiety kategorii B mogą mieć
D=1 w celu zapewnienia potwierdzeń między
końcowymi DTE. Pakiety A wraz z
bezpośrednio występującymi po nich pakietami
B mogą być w sieci łączone w jeden pakiet.
43
Pakiety służące do ustanowienia
i rozłączenia połączenia
Call
Request (Incoming Call) – inicjowanie połączenia
Call
Accepted – przyjęcie połączenia
Clear
Request – odrzucenie połączenia
DCE/DTE
połączenia
Clear Confirmation – potwierdzenie odrzucenia
44
Pakiet Call Request i
Incoming Call
A
D
SS
LCGN
LCN
Typ
0
0
0
0
Długość adresu
nadawczego DTE
1
0
1
1
Długość adresu
odbiorczego DTE
Adres nadawczego DTE
Adres odbiorczego DTE
0
0
0
0
Długość pola udogodnień
Udogodnienia
Dane użytkownika
45
Pakiet Clear Request
i Clear Indication
A
D
SS
LCGN
LCN
Typ
0
0
0
1
0
0
1
1
Przyczyna rozłączenia
Diagnostyka
Długość adresu
nadawczego DTE
Długość adresu
odbiorczego DTE
Adres nadawczego DTE
Adres odbiorczego DTE
0
0
0
0
Długość pola udogodnień
Udogodnienia
Dane użytkownika
46
Wybrane kody
rozłączenia (przyczyn)
Przyczyna
Kolejne bity
8
7
6
5
4
3
2
1
numer zajęty
0
0
0
0
0
0
0
1
awaria
0
0
0
0
1
0
0
1
błąd procedury - zdalny
0
0
0
1
0
0
0
1
błąd procedury - lokalny
0
0
0
1
0
0
1
1
tryb awaryjny
0
0
0
1
0
1
0
1
żądanie niewłaściwego
udogodnienia
0
0
0
0
0
0
1
1
nieznany numer
0
0
0
0
1
1
0
1
sieć jest przeciążona
0
0
0
0
0
1
0
1
wywołany użytkownik
odmawia zaakceptowania
odwrotnego płacenia
0
0
0
1
1
0
0
1
47
Format pakietu Diagnostic
0
0
0
0
SS
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
Typ
1
1
1
1
Diagnostyka
Objaśnienia diagnostyczne
48
Wybrane kody diagnostyczne
Diagnostyka
Kod
niezidentyfikowany pakiet
0
0
1
0
0
0
0
1
pakiet za krótki
0
0
1
0
0
1
1
0
pakiet za długi
0
0
1
0
0
1
1
1
nieautoryzowane przerwanie
0
0
1
0
1
1
0
0
nieautoryzowane
potwierdzenie przerwania
0
0
1
0
1
0
1
1
niepoprawny adres
wywoływany
0
1
0
0
0
0
1
1
niepoprawny adres
wywołujący
0
1
0
0
0
1
0
0
niedostępny kanał logiczny
0
1
0
0
0
1
1
1
nieznany adres
międzynarodowy
0
1
1
1
1
0
0
1
chwilowe problemy z
kierowaniem ruchem
0
1
1
1
1
0
0
0
49
Pakiet
Registration Request
A
0
1
1
SS
1
1
0
0
0
0
0
0
1
1
1
0
1
1
Typ
1
1
1
1
Długość adresu DTE
Długość adresu DTE
Adres DCE
Adres DTE
0
0
0
0
0
Długość pola rejestracji
Rejestracja
50
Udogodnienia (Facilities)
• X.25 określa różnorodne udogodnienia, z których
mogą korzystać użytkownicy sieci. Zwykle
administrator sieci określa podzbiór dostępnych
udogodnień, a pakiet Call Request określa, które
z udogodnień mają być przypisane do połączenia
wirtualnego.
Udogodnienia można sklasyfikować następująco:
• udogodnienia międzynarodowe zawarte w X.2
• udogodnienia specyfikowane przez CCITT dla DTE
• udogodnienia oferowane przez źródłową publiczną
sieć transmisji danych
• udogodnienia oferowane prze docelową publiczną
sieć transmisji danych
51
Kilka częściej stosowanych udogodnień:
• rozszerzona numeracja pakietów modulo 128
• modyfikacja bitu D pozwala na przesyłanie
potwierdzeń między końcowymi DTE
• przesyłanie krótkich wiadomości (Fast Select)
Select
• zamknięte grupy użytkowników
• zmiana długości pakietów i/lub częstotliwości ich
potwierdzania dla wybranych połączeń
• zmiana przepustowości dla wybranego połączenia
• opłata przez użytkownika wywoływanego
• przekierowanie wywołania
• opóźnienie czasu tranzytowego
• abonent wielokrotny – podłączenie do paru
węzłów pod jednym adresem
52
Nazwa udogodnienia
Poł.
Poł.
komut.
stałe
Typ
Ograniczenia nakładane na połączenia
Blokada połączeń przychodzących
E
Blokada połączeń wychodzących
E
S
Kanał logiczny wyłącznie dla połączeń wychodzących
E
S
Zamknięta grupa użytkowników
E
S
Blokada połączeń przychodzących wewnątrz zamkniętej grupy
A
S
Blokada połączeń wychodzących wewnątrz zamkniętej grupy
A
S
Zamknięta grupa użytkowników otwarta na połączenia przychodzące
A
S
Zamknięta grupa użytkowników otwarta na połączenia wychodzące
A
S
Wybór zamkniętej grupy użytkowników
E
C
Zamknięta grupa użytkowników z wyborem połączeń wychodzących
A
C
Dwustronna zamknięta grupa użytkowników
A
S
Dwustronna zamknięta grupa użytkowników otwarta na połączenia wychodzące
A
S
Wybór dwustronnej zamkniętej grupy użytkowników
A
C
Odwrotna taryfikacja
A
C
Akceptacja odwrotnej taryfikacji
A
S
Blokada połączeń opłacanych
A
S
Identyfikacja abonenta
A
S/C
A
S/C
A
S
Taryfikacja
Informacje taryfikacyjne
Jakość usług sieciowych
Niestandardowy rozmiar pakietu
A
A
Niestandardowy rozmiar okna
A
A
Negocjacja parametrów sterowania przepływem
E
Przepustowość styku DTE-DCE
A
Negocjacje przepustowości styku DTE-DCE
E
S/C
E
C
Opóźnienie wnoszone przez sieć
S
S
S/C
A
S
Potwierdzanie pakietów
Modyfikacja bitu D
A
A
S
Wykorzystywanie bitu D w trakcie nawiązywania połączenia
A
A
S
Retransmisja pakietów
A
A
S
Rozszerzona numeracja pakietów
A
A
S
Przekazywanie połączeń
Przeszukiwanie styku DTE-DCE
A
Przekazywanie połączenia
A
Przekazywanie połączenia z powiadamianiem
A
S
A
S
C
53
Adresacja X.121
P
–wskaźnik
międzynarodowy(prefiks)
P DNIC
(Data Network Identifacation
Code) – identyfikator wywoływanej
sieci – 4 cyfry - 3 cyfry na DCC (Data
Country Code) i 1 cyfra jako
P DCC
identyfikator sieci w kraju
NTN
DNIC
NN
NTN
(Network Terminal Number) –
numer styku DTE-DCE wewnątrz sieci
publicznej
NN
(National Number) – numer
krajowy – 1 cyfra określa numer sieci
publicznej w kraju, reszta numeru
użytkownika NTN.
NTN
PNIC
(Private Data Network
Identification Code) – identyfikatora
sieci prywatnej – 6 cyfr
ETN
(End Terminal Number) numer użytkownika tej sieci – 4
cyfry.
P DNIC
PNIC
ETN
54
Przesyłanie
krótkich wiadomości
X.25
umożliwia także, w pewnym sensie, wykorzystanie metody
datagramowej. Polega to na przesyłaniu krótkich wiadomości w pakiecie
Call Request.
Request
Przesłanie
krótkiej wiadomości w polu danych pakietu Call Request (do
128 bajtów) może towarzyszyć normalnemu ustanowieniu połączenia,
gdzie wywoływane DTE odeśle pakiet Call Accepted (który również może
zawierać do 128 bajtów danych). Stworzone jest normalne połączenie
SVC, wymiana pakietów danych i sterujących, rozłączenie. (Fast Select).
Na
krótką wiadomość DTE może także odpowiedzieć pakietem Clear
Request (także ma miejsce na krótka wiadomość w polu danych, do 128
bajtów), który natychmiastowo rozłączy połączenie (rozłączenie należy
jeszcze potwierdzić pakietem Clear Confirmation).
Confirmation (Fast Select with
Immediate Clear).
Udogodnienie
przesyłania krótkich wiadomości zostało wprowadzone do
X.25 aby sieć mogła dostarczać efektywnych usług komunikacyjnych dla
aplikacji jedno czy dwu transakcyjnych (np. obsługi kart kredytowych).
Nie występują wtedy zbędne opóźnienia związane z ustanawianiem i
rozłączaniem połączenia.
55
Przeterminowania w DCE i
ograniczenia czasowe w DTE
• X.25 podobnie jak inne protokoły ma limity
czasowe związane z wykonywaniem
poszczególnych działań. Przekroczenie
założonych limitów czasowych zostaje zwykle
zakwalifikowane jako wystąpienie błędu i
powoduje podjęcie odpowiednich działań. Ma
to uchronić DTE lub DCE przed niezasadnie
długim czasem oczekiwania. Protokół określa
ograniczenia czasowe dla DTE oraz
przeterminowania (time-outy) dla DCE.
56
Literatura
• “Rozległe Sieci Komputerowe z Komutacją
Pakietów”
Andrzej Kasprzak, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999
• “Sieci z Komutacją Pakietów od X.25 do Frame
Relay i ATM”
Praca Zbiorowa pod kierunkiem Zdzisława Papira,
Wydawnictwo Fundacji Postępu Telekomunikacji,
Kraków 1996
• „Interface between Data Terminal Equipment
(DTE) and Data Circuit-terminating Equipment
(DCE) for terminals operating in the packet mode
and connected to public data networks by
dedicated circuit”
57
ITU-T Recommendation X.25