kazus 2 z rozwiązaniem - Katedra Prawa Cywilnego UJ

Egzamin z prawa cywilnego 27.06.2014
Kazus II
Andrzej i Bogusław byli wpisani w księdze wieczystej jako współwłaściciele gruntu w częściach
równych na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku z ustawy po ich matce Janinie.
Wspólnie wzięli w banku kredyt na nadbudowę domu znajdującego się na owym gruncie. Na
zabezpieczenie wierzytelności banku ustanowili na nieruchomości hipotekę, która została wpisana w
księdze wieczystej. W dniu 14 lutego 2013 r., już po wpisie hipoteki, Anna, dwudziestoletnia córka
siostry spadkodawczyni odnalazła kalendarz Janiny, w którym na kartce z datą 10 grudnia 2011 r.
znajdował się napisany odręcznie i podpisany przez Janinę następujący tekst: „Połowę spadku
przekazuję Andrzejowi, a resztę w częściach równych Bogusławowi i Annie. Udział Andrzeja ma
wejść w skład majątku wspólnego należącego do niego i jego żony Krystyny”. Założywszy, że wpis w
kalendarzu Janiny stanowi testament, Anna 10 października 2013 r. odrzuciła przed notariuszem
przypadający jej udział spadkowy. Tymczasem Bogusław zawarł ze swoją konkubiną, Grażyną
umowę o przejęcie długu z tytułu kredytu w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Bank wyraził na tę zmianę zgodę przesyłając Bogusławowi mailem plik opatrzony bezpiecznym
podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
1. Kto jest właścicielem gruntu? (3 pkt.)
2. Od kogo i na jakich zasadach bank może żądać spłaty kredytu? (4 pkt.)
3. Czy bank mógłby się zaspokoić z gruntu jako wierzyciel hipoteczny? (3 pkt.)
Najważniejsze punkty rozwiązania
Ad 1)
- Wpis w kalendarzu Janiny można uznać za testament holograficzny. Brak własnoręcznie napisanej
daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu (art. 949 § 2 k.c.).
- Odrzucenie spadku przez Annę nastąpiło po terminie (art. 1015 § 1 k.c.) i było bezskuteczne. Anna
przyjęła spadek wprost (art. 1015 § 2 k.c.).
- Na mocy dyspozycji spadkodawczyni udział we współwłasności nieruchomości odziedziczony przez
Andrzeja wszedł do majątku wspólnego jego i Krystyny (art. 33 pkt 2 k.r.o.).
Grunt jest przedmiotem współwłasności w ½ Andrzeja i Krystyny na zasadach wspólności
majątkowej, w ¼ Bogusława i w ¼ Anny.
Ad 2)
- Andrzej i Bogusław zaciągnęli zobowiązanie dotyczące wspólnego mienia. Ponosili solidarną
odpowiedzialność (art. 370 k.c.).
- Stroną umowy nie była trzecia współwłaścicielka, Anna. Nie jest zatem zobowiązana wobec banku
do spłaty kredytu.
- Grażyna przejęła dług Bogusława. Forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym czyni
zadość wymogowi zachowania formy pisemnej umowy. (art. 522 zd. 1 k.c.).
- Zgoda banku została udzielona w formie równoważnej formie pisemnej (art. 78 § 2 k.c.), a więc
także czyni zadość wymogowi ustanowionemu w art. 522 zd. 2 k.c. Wystarczające jest skierowanie
zgody do jednej ze stron (art. 519 § 2 pkt 2) zd. 2 k.c.).
- Zgoda drugiego dłużnika solidarnego nie jest wymagana. Do rozważenia jest skuteczność przejęcia
długu wobec Andrzeja (drugiego dłużnika solidarnego – można rozważyć analogię z art. 373 k.c.).
Bank może żądać zapłaty solidarnie od Andrzeja i Grażyny.
Ad 3)
- Bank nabył hipotekę na podstawie przepisów o rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5 i
n. u.k.w.h. oraz art. 38 k.r.o.).
Ad 3)
- Bank nabył hipotekę na podstawie przepisów o rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5 i
n. u.k.w.h. oraz art. 38 k.r.o.).
•
Niezgodność stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem
prawnym polegała na pominięciu we wpisie Anny oraz żony Andrzeja, Krystyny; bank był w
dobrej wierze, jako że testament Janiny odnaleziono dopiero po ustanowieniu hipoteki (art. 6
ust. 2 u.k.w.h. i art. 7 k.c.).
•
Rękojmia nie została wyłączona ze względu na nieodpłatność rozporządzenia (umowa o
ustanowienie hipoteki może być traktowana jako odpłatna ze względu na odpłatność kredytu,
bądź jako czynność prawna neutralna - leżąca poza podziałem na czynności odpłatne i
nieodpłatne).
•
Alternatywne rozwiązanie: nabycie hipoteki na podstawie art. 1028 k.c. (Andrzej i Bogusław
legitymowali się stwierdzeniem nabycia spadku, bank był w dobrej wierze, nie ma znaczenia
odpłatność/nieodpłatność ustanowienia hipoteki).
- Hipoteka nie wygasła wskutek przejęcia długu, ponieważ obciążała nieruchomość, której
współwłaścicielami byli dłużnicy; art. 525 k.c. nie ma zastosowania.
Hipoteka powstała i nie wygasła. Bank mógłby zaspokoić się z obciążonego gruntu.