Media - kultura popularna - polityka

Media - kultura popularna - polityka
Wzajemne oddziaływania i nowe zjawiska
K o n t e k s t y
Współczesności
Media - kultura popularna - polityka
Wzajemne oddziaływania i nowe zjawiska
Media - popular culture - politics
Interactions and new phenomena
redakcja naukowa
Joanna Bierówka
Katarzyna Pokorna-Ignatowicz
Krakowska Akademia
im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
2014
Rada Wydawnicza Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego:
Klemens Budzowski, Maria Kapiszewska, Zbigniew Maciąg, Jacek M. Majchrowski
Recenzja: dr hab. Wojciech Kajtoch
Redaktor prowadzący: Halina Baszak-Jaroń
Projekt okładki: Oleg Aleksejczuk
Adiustacja: Filip Szczurek, Kamila Zimnicka-Warchoł
Korekta abstraktów i tłumaczenie tytułów na jęz. angielski: Tomasz Kniaź
ISBN 978-83-7571-274-2
Copyright© by Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Kraków 2014
Publikacja dofinansowana ze środków Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej
Na zlecenie:
Krakowskiej Akademii
im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
www.ka.edu.pl
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. – Oficyna Wydawnicza AFM,
Kraków 2014
Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani magazynowana w sposób
umożliwiający ponowne wykorzystanie, ani też rozpowszechniana w jakiejkolwiek
formie za pomocą środków elektronicznych, mechanicznych, kopiujących,
nagrywających i innych, bez uprzedniej pisemnej zgody właściciela praw autorskich
Sprzedaż detaliczną, hurtową i wysyłkową prowadzi: Księgarnia u Frycza
Kampus Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1, 30-705 Kraków
tel./faks: (12) 252 45 93
e-mail: [email protected]
Skład: Joanna Sroka
Druk i oprawa: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o.
Spis treści
Katarzyna Pokorna-Ignatowicz
Wstęp ............................................................................................................ 9
CZĘŚĆ 1.
„Stare” i „nowe” media a kultura nie tylko popularna
Ignacy S. Fiut
Gry komputerowe a rozwój kultury popularnej ..........................................15
Anna Woźniak
Co to znaczy być aktywnym odbiorcą telewizji? .......................................... 35
Dariusz Baran
Społeczno-kulturowy wymiar zetknięcia się muzyki rozrywkowej
z nowymi technologiami . ............................................................................ 59
Artur Trudzik
Z eteru do cyberprzestrzeni. Radiowa Trójka w internecie ..........................85
Kinga Zdrojewska
Format stacji radiowej jako element kultury popularnej ...........................105
Agnieszka Garcarek-Sikorska
Czy w polskich komercyjnych rozgłośniach radiowych
jest miejsce na kulturę? ............................................................................. 125
CZĘŚĆ 2.
Kultura sieci – interakcje w cyberprzestrzeni
Joanna Pastuszka-Roczek
Elektroniczne rysunki na ścianie – rola obrazkowych memów internetowych
w procesie komunikacji i socjalizacji. Analiza treściowa wybranych
polskich portali rozrywkowych................................................................... 141
6|
Spis treści
Barbara Kulesza-Gulczyńska
Znaczenie internetu w rozwoju fan fiction,
czyli twórczość fanowska i nowe media..................................................... 163
Anita Basińska, Mikołaj Jacek Łuczak
Konstrukcja sieci społecznych. Komunikacja w nowych mediach
na przykładzie wybranego forum internetowego . .................................... 181
Zofia Dołęga
Otwartość psychologiczna a poczucie samotności dziewcząt
piszących blogi........................................................................................... 199
Marcin Zabawa
Subkultura internetu: język internetowy najmłodszego pokolenia ............223
Nina Stępnicka, Paulina Wiączek
Trendy internetowe 2.0 i ich znaczenie
w kształtowaniu zachowań społecznych użytkowników sieci .................... 245
CZĘŚĆ 3.
Kultura popularna a polityka
Katarzyna Brataniec
Rola mediów i kultury popularnej w kształtowaniu
współczesnej rzeczywistości społeczeństw arabskich ................................263
Edyta Żyrek
Peopolizacja polityki w kontekście polskiej sceny politycznej .................... 287
Dagmara Sagan
Obraz II wojny w Zatoce Perskiej w czasopismach „Newsweek”
oraz „Newsweek Polska” w latach 2001–2012 . .............................................305
Noty o autorach......................................................................................... 331
Spis treści
|7
Contents
Katarzyna Pokorna-Ignatowicz
Introduction . ..............................................................................................9
PART 1.
„Old” and „New” media and culture, not only popularIgnacy
Ignacy S. Fiut
Computer games and the development of popular culture . ......................15
Anna Woźniak
What does it mean to be an active TV viewer? ..........................................35
Dariusz Baran
The socio-cultural aspect of relations between
the popular music and new technologies .................................................... 59
Artur Trudzik
From the ether to the cyberspace. Polish Radio Three on the Internet.......85
Kinga Zdrojewska
Radio’s format as part of the popular culture ............................................ 105
Agnieszka Garcarek-Sikorska
Is there a place for culture in Polish commercial radio stations? ...............125
PART 2.
Network Culture – interactions in cyberspace
Joanna Pastuszka-Roczek
Electronic drawings on the wall – the role of Internet meme images in the
process of communication and socialization. A content analysis
of selected Polish entertainment websites ................................................ 141
8|
Contents
Spis treści
Barbara Kulesza-Gulczyńska
The significance of the Internet in the development of fan fiction,
fan literary works and new media ............................................................. 163
Anita Basińska, Mikołaj Jacek Łuczak
The construction of social networks. Communication in new media:
a case study of a selected Internet forum . ................................................ 181
Zofia Dołęga
Self- disclosure and a sense of loneliness of girls writing blogs . ...............199
Marcin Zabawa
The Internet subculture: Internet language
of the youngest generation ....................................................................... 223
Nina Stępnicka, Paulina Wiączek
Internet trends 2.0 and their importance in shaping
social behaviors of Internet users .............................................................. 245
PART 3.
Popular culture and politics
Katarzyna Brataniec
The role of media and popular culture in shaping
the contemporary reality of Arab societies ............................................... 263
Edyta Żyrek
Peopolisation of politics in the context of the Polish political scene ...........287
Dagmara Sagan
The Image of the Second Gulf War in „ Newsweek”
and „Newsweek Polska” between 2001 and 2012 .....................................305
Authors bios...............................................................................................331
Wstęp
Kultura popularna, media i polityka to zjawiska, które we współczesnym świecie przenikają się i tworzą wciąż nowe wzajemne interakcje. Związek mediów
z kulturą popularną jest oczywisty i dobrze opisany przez kulturoznawców i medioznawców, wszak kultura staje się „popularną” dzięki spopularyzowaniu jej
przez media masowe, a same media stają się popularne (a nie elitarne), gdy ich
zawartość osadzona jest w kulturze popularnej, a nie wysokiej. Wiele publikacji opisuje również relacje między tradycyjnymi – „starymi” mediami a polityką,
które od ponad pół wieku są przedmiotem badań komunikowania politycznego.
Natomiast relacje polityki z kulturą popularną, zwłaszcza te budowane dzięki pośrednictwu nowych mediów, są stosunkowo nowym zjawiskiem, którego szybki
rozwój, wymaga naukowej refleksji. Badań wymaga również wpływ rozwoju internetu na politykę i kulturę (nie tylko tę popularną), a także rozwój w nowych
mediach nowych relacji komunikacyjnych oraz swoistej i fascynującej „kultury
cyberprzestrzeni”.
W tę potrzebę poddawania refleksji naukowej nowych zjawisk, mamy nadzieję, wpisuje się ta publikacja, w której kilkunastu autorów reprezentujących różne
ośrodki naukowe z całej Polski i różne dyscypliny naukowe podzieliło się wynikami swoich badań nad wieloma aspektami wzajemnych relacji między mediami,
kulturą popularną i polityką.
Publikacja składa się z trzech części. Pierwsza z nich zawiera sześć artykułów, których autorzy przyglądają się nowym zjawiskom w tradycyjnych i nowych
mediach, a szczególnie interesuje ich w tym kontekście wpływ rozwoju nowych
technologii na przekaz kulturowy i sposoby uczestnictwa w kulturze odbiorców
„starych” mediów i użytkowników „nowych” mediów.
Ignacy Fiut poświęcił swój tekst wpływowi gier komputerowych na rozwój
kultury popularnej. Wykazał w nim, że współczesne gry komputerowe są nie tylko źródłem przyjemności dla graczy, ale również tworzą współczesną kulturę popularną choćby poprzez zmianę postrzegania dotychczasowych norm i wartości
oraz tworzenie nowych kontekstów kulturowych.
Anna Woźniak zadaje pytanie: Co to znaczy być aktywnym odbiorcą telewizji?
Szukając na nie odpowiedzi, przedstawia wyniki własnych antropologicznych badań nad rolą telewizji, a zwłaszcza prezentowanych w niej polskich seriali w życiu
mieszkańców polskiej wsi.
10 |
Wstęp
Dariusz Baran analizuje wpływ rewolucji technologicznej na sposób odbioru
muzyki. Z jego artykułu można się dowiedzieć, jak w ciągu ostatniego półwiecza
zmieniały się sposoby obcowania z muzyką i jakie są tego konsekwencje dla jej
twórców i odbiorców, a także dla samej muzyki.
Artur Trudzik przedstawia formy obecności Programu Trzeciego Polskiego Radia w internecie. Opisuje początki internetowej aktywności radiowej Trójki i jej
stan obecny, strony oficjalne programu i strony jego twórców oraz internetową
aktywność słuchaczy i fanów tego programu.
Kinga Zdrojewska dowodzi, że format radiowy jest powiązany z kulturą popularną. W artykule opisuje początki formatowania radia w Stanach Zjednoczonych oraz rozwój radia sformatowanego w polskim eterze w ostatnich kilkunastu
latach, charakteryzuje również i porównuje współcześnie realizowane formaty.
Agnieszka Garcarek-Sikorska szuka odpowiedzi na pytanie o miejsce dla kultury w komercyjnych rozgłośniach radiowych. Po analizie ramówek tych rozgłośni, a właściwie ich formatów stwierdza, że nie ma w nich miejsca dla kultury wysokiej, gdyż podstawą programu radiofonii komercyjnej jest popularna rozrywka.
Część druga, poświęcona „kulturze sieci” i interakcjom w cyberprzestrzeni,
składa się również z sześciu artykułów.
Joanna Pastuszka-Roczek przedstawiła specyficzną „kulturę organizacyjną”
popularnych portali rozrywkowych i na tej podstawie opisała rolę obrazkowych
memów internetowych, czyli jednostek informacji kulturowej zapisanej w formie
graficznej, w procesie komunikacji i socjalizacji.
Barbara Kulesza-Gulczyńska zajęła się twórczością fanowską, czyli tworzeniem przez fanów – entuzjastów określonego dzieła literackiego własnych tekstów, związanych z oryginałem. Na wybranych przykładach autorka pokazała, jak
dzięki internetowi rozwija się „literatura w sieci” i „literatura sieci”.
Anita Basińska i Mikołaj Jacek Łuczak przedstawili wyniki własnych badań nad
konstruowaniem sieci społecznych na przykładzie forum internetowego poświęconego dzieciom chorym na cukrzycę. Wyniki tych badań wzbogacili o perspektywę współczesnych teorii więzi społecznych, wykazując, że „siłę słabych więzi
i ich dominujący charakter obserwować możemy nie tylko w sieciach społecznych funkcjonujących w realnej przestrzeni fizycznej, ale również w sieciach budowanych w przestrzeni wirtualnej”.
Zofia Dołęga przedstawiła wyniki badań nad otwartością psychologiczną i poczuciem samotności gimnazjalistek piszących blogi. Autorka omówiła motywy
blogowania i korzyści czerpane przez młode dziewczęta z pisania internetowego pamiętnika, zwłaszcza w kontekście problemów typowych dla tego trudnego
okresu rozwojowego.
Wstęp
| 11
Marcin Zabawa poddał analizie język internetowy najmłodszego pokolenia
i opisał jego charakterystyczne cechy: ignorowanie lub ostentacyjne lekceważenie norm językowych, emocjonalność, dbałość o formę graficzną, co zdaniem
autora, pozwala mówić o rewolucji językowej „nie tyle w odniesieniu do treści
[…], ile przede wszystkim w odniesieniu do formy przekazu”.
Nina Stępnicka i Paulina Wiączek odnoszą się do pojęć: prosumpcja, współ-internet, wikinomia, Web 2.0, aby ukazać różne formy aktywności użytkowników
sieci. Leżą one u podstaw współdziałania i współpracy na rzecz cyrkulacji treści
i informacji oraz tworzenia zasobów internetu.
Trzecią część publikacji tworzą trzy teksty poświęcone związkom kultury popularnej z polityką.
Katarzyna Brataniec poddała analizie rolę mediów i kultury popularnej
w kształtowaniu współczesnej rzeczywistości społeczeństw arabskich. Z tekstu
można się dowiedzieć, jak rozwój mediów wpływa na politykę w krajach arabskich, ale również jak kultura popularna w specyficznej, bo islamskiej postaci
zmienia życie codzienne i kulturę tych społeczności.
Elżbieta Żyrek zajęła się teorią „peopolizacji polityki”, czyli sposobem mówienia o polityce językiem charakterystycznym dla kultury popularnej, czego najlepszym przykładem jest obecność polityków w magazynach typu people. Na ich
łamach politycy zamiast opowiadać o swoich ideach i działaniach czy dzielić się
wiedzą związaną z pełnioną funkcją, snują opowieści o osobistych doświadczeniach i relacjach, stając się tym samym „politycznymi celebrytami”.
Dagmara Sagan porównuje sposób przedstawienia II wojny w Zatoce Perskiej
w dwóch tygodnikach opinii ukazujących się na polskim i amerykańskim rynku
prasowym – „Newsweek Polska” oraz „Newsweek”. Z przedstawionej analizy
wynika, że obraz konfliktu w obu tygodnikach był zbliżony i obejmował trzy fazy
relacjonowania: optymistyczną, pesymistyczną aż po brak zainteresowania.
Oddając Szanownemu Czytelnikowi do rąk ten tom, żywimy przekonanie, że
jego lektura przyczyni się do lepszego zrozumienia tych obszarów współczesnego społeczeństwa, które w zasadniczy sposób określają jego specyfikę. Dlatego
też pozwalamy sobie polecić niniejszą publikację specjalistom i adeptom wiedzy
między innymi z zakresu politologii, kulturoznawstwa, medioznawstwa i socjologii ale także tym wszystkim Czytelnikom, których charakteryzuje dociekliwość
i niedająca się łatwo zaspokoić ciekawość w procesie analizowania otaczającej
ich rzeczywistości społecznej.
Katarzyna Pokorna-Ignatowicz