Budapeszt, 10 stycznia 2016 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 1/2016 1

Budapeszt, 10 stycznia 2016 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 1/2016
1. Wzrost PKB w trzecim kwartale 2015: 2,4% – drugi szacunek. Według danych Centralnego Urzędu
Statystycznego (KSH) (opublikowano 4 grudnia ub.r.) wzrost gospodarczy w trzecim kwartale 2015
roku wyniósł 2,4% r/r (o 0,1% więcej, niż w pierwszym szacunku), a - po wyeliminowaniu czynników
sezonowych i kalendarzowych - 2,3%. Po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych
wzrost PKB w odniesieniu do poprzedniego kwartału wyniósł 0,6%. W okresie I-III kw. ub.r. wzrost
gospodarczy wyniósł 2,8% r/r. Oznacza to, że spowolnienie gospodarcze trwało trzeci z rzędu
kwartał. Urząd statystyczny oraz analitycy podają trzy przyczyny - czynnik zależny od pogody, czyli zły
wynik rolnictwa (sektor nie był w stanie powtórzyć wydajności z ubiegłego roku i spadł o 18%,
redukując wzrost PKB o niemal 1%), słabnący przemysł (w tym motoryzacyjny – afera Volkswagena)
oraz wyczerpujące się możliwości wykorzystania unijnych środków 2017-13. W oparciu o aktualne
dane analitycy spodziewają się w skali całego 2015 roku dynamiki gospodarki na poziomie lekko
poniżej 3%.
Wzrost wartości dodanej brutto (analogiczny kwartał
roku poprzedniego = 100,0)
2014
2015
III kw.
IV kw.
I kw.
II kw.
III kw.
Rolnictwo
115,6
112,5
91,8
80,7
81,6
Przemysł, w tym:
106,3
105,3
107,7
105,7
105,2
106,1
105,0
108,2
106,7
105,9
Budownictwo
111,0
104,8
109,3
106,8
99,5
Usługi, w tym:
101,1
101,8
102,1
102,7
103,7
handel, gastronomia, noclegi
103,7
106,5
105,3
105,4
107,4
transport, magazynowanie
102,6
103,7
100,1
102,6
102,9
IT, telekomunikacja
102,2
101,4
102,3
102,8
104,5
działalność finansowa, ubezpieczeniowa
97,0
97,0
99,0
99,4
99,8
nieruchomości
99,6
99,1
100,6
101,2
101,5
104,3
105,2
105,3
105,1
106,2
98,1
96,5
99,3
100,7
100,9
103,4
103,3
103,5
102,7
102,4
przemysł przetwórczy
działalność zawodowa, naukowa, techniczna
administracja, edukacja, opieka zdrowotna
PKB razem
Źródło: KSH
2. Podstawowa stopa procentowa bez zmian. Rada Monetarna Węgierskiego Banku Narodowego
(MNB) nie zmieniła wysokości podstawowej stopy procentowej, pozostawiając ją na poziomie 1,35%.
3. W październiku 2015 roku produkcja przemysłowa odnotowała wzrost r/r na poziomie 10,1% (po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych o 12,7%). W pierwszych dziesięciu miesiącach roku
produkcja wzrosła o 7,1% r/r. W stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników
sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik produkcji wzrósł w październiku 2015 roku o 1,7%.
Wolumen eksportu produktów przemysłowych wzrósł w październiku o 14,5% r/r, a sprzedaży
krajowej produktów przemysłowych o 5,2% r/r. (KSH)
4. Ceny artykułów konsumpcyjnych w listopadzie 2015 roku wzrosły w stosunku do cen z listopada
2014 roku o 0,5%. Ceny żywności były wyższe o 2,0%, przy czym jaja zdrożały o 2,6%, cukier o 4,3%,
żywność sezonowa: ziemniaki, świeże warzywa, owoce o 21,4%, olej spożywczy o 12,9%, staniały
natomiast sery o 7,5%, mleko 9,5%. Przeciętnie o 3,7% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W
porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły się o 0,3%,
przy czym koszt gazu butlowego o 12,8%, a ceny paliw o 12,6%. Ceny odzieży zdrożały o 0,4%, ceny
dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku o 2,0%, usług o 1,4%. W stosunku do poprzedniego miesiąca
ceny artykułów konsumpcyjnych w listopadzie 2015 roku nie zmieniły się. (KSH)
5. W okresie wrzesień-listopad 2015 roku bezrobocie na Węgrzech spadło do 6,2% r/r (i było o 1,0%
niższe r/r). W badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 284 tysiące osób i była o 37 tys. niższa
niż rok wcześniej. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 0,6% r/r i wyniosło 5,6%, w
grupie wiekowej 55-64 skurczyło się również o 0,7% do 5,3%, a wśród osób młodszych (15-24 lat)
wyniosło 15,1% i obniżyło się o 4,3% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród
ogółu bezrobotnych 49,7% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres
przebywania bez zatrudnienia wynosił 18,8 miesięcy. (KSH)
6. W okresie wrzesień-listopad 2015 roku zatrudnionych na Węgrzech było 4.273 tysiące osób, co
oznacza o 118 tysięcy osób więcej niż rok wcześniej (w skali roku na rynku pierwotnym zatrudnienie
znalazło 50,5 tys. osób, w ramach programu prac publicznych przyjęto do pracy 52,2 tys. osób, a o 6
tys. osób wzrosła liczba Węgrów pracujących za granicą). Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64
lat wzrósł do 65,0% (o 2,8% r/r). (KSH)
7. W okresie styczeń-październik 2015 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie,
bez uwzględnienia osób zatrudnionych w ramach prac publicznych, wzrosła na poziomie gospodarki
narodowej o 4,1% r/r i wyniosła 256.500 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto
wzrosła o 3,7% (do 259.500 HUF), a w sferze budżetowej o 5,2% (do 251.000 HUF). Średnia płaca
netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 4,0% r/r i
wyniosła 159.500 HUF. (KSH)
8. W październiku 2015 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 1,3% w stosunku do
października 2014 roku, a w okresie styczeń-październik również skurczyły się o 0,9% r/r. Ceny
sprzedaży krajowej w październiku spadły o 3,8% r/r, a sprzedaży na eksport pozostały niezmienne
r/r. W okresie styczeń-październik 2015 roku ceny sprzedaży krajowej były niższe o 3,1%, a sprzedaży
na eksport wzrosły o 0,3%. (KSH)
9. Węgierski przemysł budowlany odnotował we wrześniu 2015 roku wzrost o 8,1% w porównaniu z
wrześniem 2014 roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 6,0% r/r, a wykonanie robót
budowlanych innego typu o 9,9% r/r. W stosunku do września 2014 roku we wrześniu 2015 roku
portfel nowych zamówień na roboty budowlane był wyższy o 16,0%, a skumulowana liczba
zamówień na koniec miesiąca była niższa o 49% r/r. (KSH)
10. W okresie styczeń-październik 2015 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 75.807 mln EUR
(wzrost o 7,4% r/r), a importu 69.040 mln EUR (wzrost o 5,8% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla
Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 6.767 mln EUR (wzrost o 1448
mln EUR r/r). W samym październiku nadwyżka obrotów handlowych wzrosła r/r o 322 mln EUR i
wyniosła 605 mln EUR. (KSH)
11. W październiku 2015 roku wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o 4,1%, po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych, wzrósł o 4,6% r/r, a w okresie styczeń-październik o
5,8%. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również internetowego i wysyłkowego) w
październiku 2015 roku wyniosła 826 mld HUF. (KSH)
12. W stosunku do października 2014 roku ceny produktów rolnych wzrosły w październiku 2015 roku o
4,8%, przy czym ceny upraw roślinnych wzrosły o 12,2% r/r, a zwierząt żywych i produktów
pochodzenia zwierzęcego spadły o 5,9%. (KSH)
13. Międzynarodowe rezerwy węgierskiego banku centralnego (MNB) wyniosły na koniec listopada
2015 roku 33.140,0 mln EUR (w analogicznym okresie 2014 roku rezerwy wynosiły 34.135,0 mln
EUR). W październiku 2015 roku rezerwy wynosiły 32.111,7 mln EUR.
14. Deficyt budżetowy wg danych resortu gospodarki w listopadzie 2015 roku wyniósł 154,5 mld HUF
(rok wcześniej odnotowano nadwyżkę 95,9 mld HUF). Deficyt w pierwszych jedenastu miesiącach
roku osiągnął 970,7 mld HUF, tj. o 108,8% celu założonego na 2015 rok (892,4 mld HUF). W
listopadzie do budżetu wpłynęło 304 mld HUF środków unijnych, lecz zrealizowano z niego o 494 mld
HUF więcej wypłat na rzecz węgierskich beneficjentów, niż wpłynęło zwrotów z UE.
15. Zadłużenie wciąż bliskie 80% PKB. Według Węgierskiego Banku Narodowego zadłużenie państwa na
koniec III kwartału 2015 roku wyniosło brutto 78% PKB. Zadłużenie netto ukształtowało się na
poziomie 69% PKB.
16. Mocny start agencji ds. obsługi zadłużenia w 2016 roku. Na samym początku nowego roku agencja
ds. obsługi zadłużenia ÁKK sprzedała 6-tygodniowe obligacje o wartości 50 mld HUF (ok. 161 mln
EUR) po zaskakująco wysokim oprocentowaniu (1,27%). Planuje się też pilną sprzedaż obligacji 3miesięcznych i długoterminowych. Według ekspertów to sygnał, że kasie państwa potrzebny jest
natychmiastowy – i wyższy od zwykłego o tej porze roku - zastrzyk finansowy.
17. Spadek PMI. Purchasing Managers’ Index spadł w grudniu 2015 roku poniżej 50 punktów po raz
pierwszy od 2,5 roku, co wskazuje na spowalnianie sektora przemysłu przetwórczego.
18. Najbliższa szansa na poprawę ratingów - marzec 2016. Węgry obecnie oceniane są przez trzy
kluczowe agencje wciąż poniżej progu zalecanego dla inwestycji. Moody’s ma opublikować swą
nową ocenę dla Węgier 3 marca, Standard & Poor’s - 18 marca, a Fitch Ratings - 20 maja br.
19. Zmiany podatkowe od 1 stycznia 2016 roku.
 Liniowy PIT obniżony został o 1% i wynosi teraz 15%.
 Analogicznie obniżyła się stawka podatku od dochodów kapitałowych osób fizycznych (z tytułu
lokat bankowych, dochodów z bonów inwestycyjnych, obligacji, bonów skarbowych, z dochodów
z opłat w ubezpieczeniach na życie).
 Stopniowo podwyższana jest kwoty rodzinnej ulgi podatkowej (z 10 do docelowo 20 tys. HUF) w
latach 2016-19, przysługująca rodzinom z dwojgiem dzieci – w 2016 roku wynosi 12,5 tys.
HUF/miesiąc.
 W przypadku osób fizycznych niezatrudnionych w ramach umowy o pracę podwyższono składkę
zdrowotną do 7.050 HUF/miesiąc (z 6.930 HUF).
 Pojazdy elektryczne zwolnione zostały z opłat rejestracyjnych, podatku od pojazdów i podatku
od samochodu firmowego.
 Od 2016 roku urząd podatkowy przejął obowiązek sporządzenia zeznania podatkowego za ok.
1,5 mln osób, które złożą oświadczenie u swego pracodawcy o braku innych dochodów i nie
korzystaniu z ulg podatkowych.
 Zredukowano VAT na nowe budownictwo mieszkaniowe (o ile powierzchnia użytkowa
mieszkania nie przekroczy 150 m², a domu 300 m²) – na okres czterech lat 2016-19 - z bazowej


stawki 27% (najwyższej w Europie) do 5%. Wprowadzono też nową konstrukcję zwrotu podatku
od budowy nowej nieruchomości mieszkalnej – można odzyskać z kosztów budowy VAT, ale do
wysokości 5 mln HUF i składając o to wniosek jednorazowo najpóźniej do 31 grudnia 2019 roku.
Eksperci szacują, iż nowa regulacja może już w przyszłym roku zwiększyć liczbę sprzedanych
nowych mieszkań o 4-5 tysięcy (w ub.r. liczba sprzedanych nowych mieszkań skurczyła się do 8-9
tys. – przed kryzysem liczba ta osiągała nawet 35 tys. rocznie). Według obliczeń rządu
zwiększenie sprzedaży nowych mieszkań i domów już o 3 tysiące. skutkowałaby zbilansowaniem
strat z tytułu obniżki i zerowym saldem budżetu państwa (ok. 7,2 mld HUF) w formie
zwiększonych wpływów z innych podatków, wynikających ze zwiększonej liczby budów,
zwiększonego zatrudnienia itp. Ma to przynieść również inne pozytywne skutki, jak choćby
ograniczenie szarej strefy w sektorze budowlanym z uwagi na konieczność przedłożenia
dokumentacji kosztów budowy (faktur VAT). Dzień po przegłosowaniu ustawy resort gospodarki
zaproponował dalsze modyfikacje w kierunku rozszerzenia kręgu podmiotów uprawnionych do
korzystania z niższej stawki VAT także na osoby fizyczne budujące dom na własne potrzeby.
Zgodnie z propozycją osoby fizyczne mogłyby skorzystać z niższej (5%) stawki VAT z
maksymalnym limitem do 5 mln HUF. Uchwalając ustawę dokonano też modyfikacji przepisów o
zezwoleniach budowlanych w celu przyspieszenia i uproszczenia procesu uzyskiwania pozwoleń
na podłączenie mediów na budowę domu. Od nowego roku wprowadzono termin na wydanie
zaświadczeń od operatorów o zaopatrzeniu w media, a w razie nieotrzymania takiego
oświadczenia w ciągu wyznaczonego czasu, zgodę będzie się uznawać za udzieloną. Nowościa
jest tez to, że budowa domu poniżej powierzchni 300m² nie wymaga uzyskania zezwolenia.
Wyeliminowano w ten sposób postępowanie administracyjne i proces sprowadzać się będzie
teraz do prostego zgłoszenia budowy z możliwością jej rozpoczęcia po upływie 15 dni od dnia
złożenia zgłoszenia. Projekty architektoniczne i budowlana działalność wykonawcza nadal
podlegać będą jednak przepisom prawa budowlanego z uprawnieniami nadzorczymi
odpowiednich organów.
Podobną obniżkę VAT (5%) zastosowano wobec handlu tuszami wieprzowymi.
Obniżona stawka (18%) na użytkowanie internetu wejdzie w życie dopiero od 1 stycznia 2017
roku.
20. Modyfikacja projektu ustawy o podatku bankowym. Według sekretarz stanu w resorcie gospodarki
Á. Hornung proponowane zmiany są zgodne z duchem porozumienia zawartego w lutym ub.r. z
Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju oraz bankami i obejmują zmianę stawki podatku,
podstawy opodatkowania, znika też z projektu wymóg aktywizacji działalności kredytowej banków.
Zgodnie z propozycją komisji stawka podatku bankowego w 2016 roku w przypadku podstawy
opodatkowania nieprzekraczającej 50 mld HUF pozostałaby niezmiennie na poziomie 0,15%.
Odnośnie podstawy opodatkowania przekraczającej 50 mld HUF zamiast obecnej stawki 0,53% oraz
planowanej stawki 0,31%, zaproponowano już od 2016 roku 0,24%. Wykreślona z projektu została
zasada, że w 2016 roku kwota podatku bankowego nie może przekroczyć 45% kwoty podatku
zapłaconego w 2015 roku. Jednocześnie ustalono, że podstawą opodatkowania w 2016 roku nadal
pozostanie dotychczasowa baza z 2009 roku (zamiast planowanej podstawy z 2014 roku).
Przedłożone poprawki nie zmieniły w rezultacie wysokości kwoty podatku należnego budżetowi z
tego tytułu i nadal ma być to kwota ok. 65 mld HUF, czyli połowa obecnych wpływów budżetu z
podatku bankowego (130 mld HUF). Jeżeli modyfikacje weszłyby w życie większe banki zapłacić
miałyby następujące kwoty e roku bireżacym: OTP 15,9 mld HUF (dla porównania: 34,9 mld HUF w
2015 roku), K&H - 7,2 mld HUF (15,7), Erste – 6,5 mld HUF (14), MKB – 6,3 mld HUF (13,6), CIB – 5,6
mld HUF (12), Raiffeisen – 5,5 mld HUF (11,8), Unicredit – 3,9 mld HUF (8,3), Budapest Bank - 2,2 mld
HUF (4,5).
21. Parlament uchwalił ustawę o pomocy klientom upadłego domu brokerskiego („lex Questor”).
Nowa wersja ustawy o pomocy klientom upadłego domu brokerskiego Questor, uzgadniana z
bankami, powstała wkrótce po wyroku Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającym niezgodność z
zasadami prawnymi dotychczasowego pomysłu na utworzenie bankowego funduszu na rzecz
wypłaty odszkodowań dla osób poszkodowanych przez fundusz Questor oraz kwestionującego
również sposób samego odszkodowania. Zgodnie z nową ustawą odszkodowania mają zostać
wypłacone do końca maja 2016 roku. Banki i członkowie BEVA (fundusz ochrony inwestorów) w
nowym prawie uzyskały trzy ustępstwa: 1) z funduszu Questor poszkodowanym wypłacić należy
tylko kwotę pomniejszoną o wypłacone od 2008 roku odsetki od kapitału (maksymalnie 30 mln HUF);
2) w przypadku odszkodowania przekraczającego 3 mln HUF (dotyczy to ok. 13 tys. osób)
wprowadzono obowiązkowy udział własny poszkodowanego mający wynosić 11% (obowiązek
płatniczy funduszu ograniczy się zatem do 89% kwoty); 3) wpłaty członków BEVA do funduszu
odszkodowawczego wyniosą rocznie maksymalnie 7 mld HUF, a wpłacone przez nie kwoty będą
mogły odliczyć – najwcześniej w 2017 roku – od kwoty podatku PIT, bankowego lub od transakcji
bankowych, podobnie jak w pierwszej wersji ustawy. W sumie ze 100 mld forintów kosztów
funkcjonowania funduszu ok. 60 milardów spocznie na barkach banków, pozostała część obciąży
podatników. Związek Banków Węgierskich pozytywnie się odniósł do konsultowanych z nim
rozwiązań ustawy uwzględniających interesy banków i dzielących ich ciężar odszkodowawczy razem
z państwem.
22. Nowy podatek tytoniowy do zaakceptowania dla Brukseli. Według nowego projektu ustawy
podatek tytoniowy – 4 HUF/od sztuki - wymierzony został na papierosy wspomagające uzależnienie
lub utrudniające odwyk (takimi są np. papierosy typu slim lub kapsułkowe). Choć Komisja Europejska
sformułowała kilka uwag w związku z projektem rządu, to merytorycznego zarzutu nie postawiła, co
oznacza, że przemysł tytoniowy płaci ten podatek (tzw. składkę zdrowotną) już od początku roku.
23. Według TK proces konwersji hipotecznych kredytów walutowych prawidłowy. Trybunał
Konstytucyjny odrzucił 1 grudnia ub.r. wnioski (w sumie kilkaset skarg) dotyczące niezgodności z
konstytucją uchwalonej wcześniej ustawy o uforintowieniu walutowych kredytów hipotecznych. Po
zbadaniu skarg od osób fizycznych TK stwierdził, że głównym celem obowiązkowej modyfikacji umów
kredytowych (konwersji) była ochrona dłużników-kredytobiorców przed obciążeniami pochodzącymi
z wahań kursowych. Interwencja ustawowa była ponadto konieczna z uwagi na to, że wysoka
proporcja wspomnianych umów kredytowych stanowiła ryzyko nie tylko dla wierzycieli, lecz
niekorzystnie wpływała na stabilność całego systemu finansowego. W końcowym postanowieniu TK
stwierdził, iż ustawodawca dokonał ingerencji w swobodę zawierania umów w sposób zgodny z
ustawą zasadniczą.
24. Konwersja walutowych kredytów konsumpcyjnych. Według banku centralnego MNB obecna
transza konwersji walutowych kredytów konsumpcyjnych obejmie 242 tys. klientów, z czego 215,6
tys. stanowią posiadacze umów lizingowych i kredytów samochodowych, a 26,3 tys. kredytów
konsumpcyjnych. MNB ocenia, że dla ok. dwóch trzecich konwersja oznaczać będzie korzyść, tzn.
miesięczna kwota spłacanych przez nich rat będzie niższa. Korzyści nie odniosą ci, którzy stali się już
wcześniej niewypłacalni oraz osoby, które pobrały kredyty w tzw. schemacie balonowym (spłacały
stale takie same raty, a w międzyczasie - z powodu osłabienia forinta - nagromadziły poważny dług,
nawet do 50% otrzymanego kredytu, który należy uiścić na końcu okresu spłaty – tym dłużnikom
MNB doradza, by uzgodniły ze swoim bankiem restrukturyzację kredytu). Zgodnie z uchwalonymi
przepisami do dobrowolnej konwersji kredytów konsumpcyjnych zastosowany zostanie kurs z 19
sierpnia 2015 roku - 308,9 HUF za 1 EUR, 256,4 HUF za 1 CHF. W przypadku franków szwajcarskich, w
których denominowana była większość kredytów, oznacza to kurs o 10% niższy niż aktualny (w
przypadku euro kurs przeliczenia jest wręcz gorszy od aktualnego). Licząc od początku grudnia
bankom i innym instytucjom finansowym pozostało niespełna dwa tygodnie na wysłanie pisma
zawiadamiającego o ofercie konwersji konkretnego kredytu i jej warunkach finansowych, wysokości
rat itp. Licząc od daty otrzymania pisma dłużnik w ciągu 30 dni będzie mógł podjąć decyzję o
przyjęciu nowej oferty i przeliczenia kredytu na forinta, czy też pozostaniu przy kredycie walutowym.
25. Grudniowa prognoza instytutu GKI na lata 2015-16. Gospodarka węgierska, po szybkim wzroście w
2014 roku (bazującym jednak na czynnikach tymczasowych), znalazła się na ścieżce spowolnienia: po
dynamice wzrostu PKB w I kw. na poziomie 3,5%, 2,7-procentowym wzroście w II kw. tempo wzrostu
w III kw. spadło do 2,4%. W następnych kwartałach spodziewać się można jedynie dynamiki ok. 2%.
GKI prognozuje na 2015 rok 2,7%, a na 2016 rok 2,3% wzrostu PKB. Inwestycje po stagnacji w 2015
roku spadną o 5%, konsumpcja natomiast wzrastać będzie w tempie zbliżonym do dynamiki PKB.
Nadwyżka eksportu w 2015 roku wzrastać będzie szybko, a w 2016 roku już w wolniejszym tempie.
Na podwyższenie ratingów Węgier należy jeszcze trochę poczekać z uwagi m. in. nadal na
nieobliczalność polityki gospodarczej. Coraz bardziej aktywna ingerencja banku centralnego MNB
niweczy pole do manewru banków powstałe w wyniku redukcji podatku bankowego. Z powodu
braku perspektyw nie należy się spodziewać zmian ani w odpływie kapitału, ani siły roboczej, przy
jednoczesnej kontynuacji rozkładu usług publicznych. Dynamika gospodarki światowej w 2016 roku
nieco przyspieszy w stosunku do 2015 roku, lecz będzie nieco niższa niż wcześniej przewidywano.
Osłabnie rola Niemiec jako lokomotywy wzrostu. Kryzys uchodźczy wywołuje konflikty pomiędzy
członkami UE, co może mieć wpływ na procesy gospodarcze. W minionych miesiącach na Węgrzech
nadal budowany był „model węgierski”, eliminujący istotę gospodarki rynkowej w celu
przegrupowania i nowego podziału dochodów przez uprzywilejowane grupy biznesowe.
Antyunijność przeszła do nowego, bardziej ostrego etapu. Znów uwidoczniła się różnica poglądów ze
Stanami Zjednoczonymi. Częściowa ugoda rządu zawarta z bankami nabierze prawdopodobnie
nowego impetu, lecz przy coraz mocniejszej ingerencji MNB. Jednakże nieprzewidywalne,
podejrzane o korupcję środowisko inwestycyjne i brak perspektyw odstręczają kapitał. Wszystko to
zawęża skuteczność rządowych działań na rzecz przyspieszenia wzrostu gospodarczego. W latach
2010-14 PKB Węgier rosło rocznie w wolniejszym o 1,3% tempie niż przeciętna krajów regionu.
Tymczasem środki unijne netto stanowiły rocznie średnio 4,4% GNI, czyli wraz z Litwą były najwyższe
w regionie (w Słowacji i Rumunii stanowiły 2%, w Polsce, Bułgarii, Łotwie i Estonii 3-4% GNI). Według
kalkulacji, gdyby dotacje unijne stanowiły także na Węgrzech jedynie 2% dochodu narodowego,
wówczas PKB Węgier w ogóle by nie wzrosło lub byłoby wyższe tylko minimalnie (rocznie o 0,2%).
Przyspieszenie wzrostu na Węgrzech w latach 2013-15, a także wzrost rezerw dewizowych, a w
powiązaniu z tym możność rozwiązania problemu kredytów w walutach obcych, co więcej - także
przeważająca część obniżki stopy bazowej, są do zawdzięczenia w decydującej mierze wyjątkowo
wysokiemu napływowi środków unijnych. Jednym słowem: to nie „reformy działały” (jak brzmi
slogan rządowej kampanii propagandowej), lecz ponad 30 mld napływających EUR. Przyczynia się to
także do tego, że przeszkodami wzrostu do 2020 roku są już głównie nie bariery finansowe i te
związane z równowagą, lecz bariery o naturze zaufania i przewidywalności. Inną już kwestią jest, że
przy wyjątkowo sprzyjających wpływach makroekonomicznych skuteczność zastosowania środków
unijnych w skali mikro, głównie z powodu niewyobrażalnej korupcji, jest zatrważająco niska. W 2015
roku płace realne z powodu przyspieszonego wzrostu płac oraz nadal zanikającej inflacji rosły
szybciej niż rok wcześniej, o 4%. Dochody realne wzrosły o 2,8%. Dynamika konsumpcji w wyniku
rosnących od trzech lat dochodów realnych, w rezultacie obniżonych - w ramach rozliczeń z bankami
- ciężarów kredytowych oraz pod wpływem odetchnięcia znacznej części konsumentów wzrośnie z
1,5% do 2,5%. Mimo to konsumpcja społeczeństwa nadal jest gorsza o 5-6% w porównaniu z czasami
sprzed kryzysu i znajduje się na poziomie sprzed 10 lat. W 2016 roku wzrost wynagrodzeń
przyspieszy do 4,5-5%, a wzrost cen do 1,7%, co jednak zostanie zrekompensowane przez 1%-ową
redukcję PIT - w rezultacie płace realne ponownie wzrosną o 4%. Wartość realna emerytur – w
wyniku trzyletniego wzrostu – pozostanie niezmienna, a konsumpcja w konsekwencji obniżonych
ciężarów ludności i powolnego przegrupowania oszczędności rosnąć będzie w podobnym do
dochodów realnych tempie o 2,5%.Inwestycje, po szybkim, rocznie przeciętnie 8-procentowym
wzroście w latach 2013-14, w 2015 roku znalazły się w stagnacji, a w 2016 roku spadną o 5%. Główną
tego przyczyną jest wyczerpanie się inwestycji rozwojowych (przede wszystkim przemysłu
motoryzacyjnego), realizowanych ze środków unijnych. Skłonność do inwestowania jest niska,
przeważająca część przedsiębiorstw w ogóle nie ma zamiaru zaciągania kredytów. Rata inwestycyjna,
która w 2014 roku wyniosła 21,7%, w 2015 roku spadła do 21,1%, a w 2016 roku spadnie do 19,6%.
W 2016 roku, wraz z wyczerpaniem się środków UE w wielu krajach regionu skurczą się inwestycje,
lecz spadek będzie najbardziej znaczący na Węgrzech, a w tym czasie dynamika np. w Polsce i
Rumunii – dzięki sektorowi biznesowemu – wyniesie ok. 4-5%. Gospodarka węgierska pracowała w
2015 roku na coraz bardziej zwalniających obrotach. Nie było to zaskoczeniem, bo wcześniejszy
szybki wzrost był rezultatem głównie czynników o charakterze przejściowym (kulminacji ściągania
funduszy unijnych, ożywieniu konsumpcji w roku wyborczym, wyjątkowemu urodzajowi w rolnictwie
i wcześniejszym inwestycjom przemysłu motoryzacyjnego). W 2016 roku, oprócz niskiego napływu
środków UE, także skłonność sfery biznesowej do inwestycji pozostanie słaba, wzrost konsumpcji
będzie względnie szybki, lecz nienabierający rozpędu, tempo wzrostu eksportu spowolni, a
wydajność rolnictwa w razie przeciętnej pogody nie będzie najlepsza. Produkcja przemysłowa
wyraźnie spowalnia, a przemysł budowlany znajduje się w stagnacji. Liczba zatrudnionych w całym
2015 roku wzrośnie we wszystkich sektorach gospodarki narodowej prawdopodobnie o ok. 2,5%, co
sprowadzić można do trzech elementów: obniżającej się dynamiki koniunktury, niezmiennie
szybkiego wzrostu podejmowania pracy za granicą oraz dalszego wzrostu zatrudnienia w ramach
programów prac publicznych. Poziom zatrudnienia w 2016 roku wzrośnie już tylko o 1%. Stopa
bezrobocia w 2015 roku wyniesie 7%, a w 2016 roku spadnie do 6,7%. Jednak realna stopa
bezrobocia znajduje się w okolicach 9-10%. Zatrudnienie w ramach programów prac publicznych jest
coraz bardziej barierą niż środkiem wspierającym tworzenie nowych miejsc pracy. Coraz bardziej
odczuwalny jest brak wykwalifikowanej siły roboczej. W całym 2015 roku prawdopodobnie nadal
spadała skumulowana wartość kredytów gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. W 2016 roku
powoli może nastąpić skromny skumulowanej wzrost wartości kredytów przedsiębiorstw, lecz w
przypadku gospodarstw należy się spodziewać wzrostu jedynie w zakresie kredytów
mieszkaniowych. Działania banku centralnego podjęte przede wszystkim w celu ożywienia
kredytowania przedsiębiorstw nie odnoszą się do rzeczywistych przyczyn wynikających z
„węgierskiego modelu”. Okres podwyższenia stopy bazowej wcześniej czy później nastąpi i pociągnie
za sobą nowe ryzyka. Zdaniem GKI realizacja założonego na 2015 rok deficytu na poziomie 2,4% PKB
jest prawdopodobna. Największe ryzyko stanowią wydatki budżetowe zastępujące środki rozwojowe
z niewypłaconych środków unijnych. Realizacja zaplanowanego na 2016 rok 2%-owego deficytu nie
jest natomiast prawdopodobna, bo uchwalone latem 2015 roku założenia makroekonomiczne
będące podstawą dla budżetu są nazbyt optymistyczne, przy tym zdaje się konieczne wypadnięcie
niektórych pozycji z wpływów budżetowych oraz zwiększenie innych pozycji wydatków
budżetowych. Bilans obrotów bieżących i kapitałowych Węgier od 2009 roku z roku na rok wykazuje
coraz większą nadwyżkę, natomiast w 2016 roku z powodu skurczenia się strumienia transferów
unijnych obniży się prawdopodobnie z 8 do 7 mld EUR. Skumulowana wartość kapitału na Węgrzech
począwszy od 2009 roku jako pochodna ruchów międzynarodowych – importu i eksportu kapitału
aktywnego – w zasadzie zmieniła się jedynie w takim stopniu, w jakim nastąpiło przymusowe
dokapitalizowanie sektora bankowego. Po stagnacji cen w 2015 roku należy się spodziewać w 2016
roku 1,7% inflacji. MNB jak widać trzyma system bankowy na „coraz krótszej smyczy”, niwecząc tym
w dużej mierze oddziaływanie redukcji podatku bankowego, która w założeniu miała zwiększyć
właśnie finansowe pole manewru banków. Stopa bazowa – zgodnie z celami MNB – nie zmieni się do
końca 2016 roku, a kurs EUR - po 310 HUF w 2015 roku – wyniesie w 2016 roku średnio 320 HUF.
Faktyczne dane
z 2014 roku
Produkcja PKB
Prognoza GKI
na 2015 rok
Prognoza GKI
na 2016 rok
103,7
102,7
102,3

rolnictwo
113,6
85
105

przemysł
106,7
106
104

budownictwo
112,3
103
100

handel
104,3
105,5
103

transport
102,4
102
101,5

informacja, komunikacja
101,4
103,5
103

usługi finansowe
97,1
99
102

transakcje dot. nieruchomości
99,6
101
102

działalność
naukowa,
administracyjna
105,8
105
103
techniczna,

administracja, edukacja, służba zdrowia

sztuka, rekreacja
Krajowe spożycie PKB
97,8
100,5
100
104,8
105
102
104,2
101,5
101

konsumpcja indywidulna
101,5
102,5
102,5

nakłady brutto na środki trwałe
111,2
100
95
Eksport
107
108
106
Import
108,5
107
105
99,8
100
101,7
7,7
7
6,7
-2,5
-2,4
-2,3
Inflacja (rok poprzedni = 100)
Stopa bezrobocia
Deficyt budżetowy (% PKB) (ESA)
26. Węgry a region. Według Eurostatu w 2014 roku PKB per capita na Węgrzech osiągnęło 68% średniej
unijnej, co jest wynikiem o 1% wyższym niż rok wcześniej i plasuje kraj na 23. miejscu w rankingu
UE28. Konwergencja na nowo ruszyła dwa lata temu, wcześniej przez wiele lat gospodarka węgierska
w ogóle się nie zbliżała do przeciętnej unijnej. Eksperci wskazują, ze Polska dogoniła w ostatnich
latach Węgry i polski PKB per capita jest na takim samym poziomie jak na Węgrzech. Węgry
wyprzedzają już jedynie Rumunię, Bułgarię, Chorwację i Łotwę, a od 2004 roku są w tyle za Słowacją,
Estonią i Litwą. W kategorii konsumpcji indywidualnej Węgry znalazły się na poziomie 63% średniej
unijnej (np. w Austrii konsumpcja jest dwukrotnie wyższa niż na Węgrzech, w Polsce wynosi 74%, a w
Czechach 85%).
27. Pismo KE ws. Paks2. Komisja Europejska opublikowała list, wystosowany jeszcze w listopadzie
ubiegłego roku do władz węgierskich (z 30-dniowym terminem odpowiedzi), w którym działania
rządu węgierskiego, mające na celu udowodnienie, że rozbudowa elektrowni jądrowej w Paks nie
zawiera zakazanej pomocy publicznej, określa mianem niemożliwych do zrealizowania. Komisja
zwraca uwagę, że w umowach z Rosją znalazły się zapisy o bezpośrednim finansowaniu przez Węgry
wszelkich inwestycji związanych z budową, projektowaniem i funkcjonowaniem piątego i szóstego
reaktora elektrowni. Zdaniem Brukseli rząd nie doszacował kosztów, a spodziewane dochody z kolei
przeszacował. Według KE rząd udziela projektowi Paks2 jednostronnych, nieosiągalnych dla innych
uczestników rynku korzyści i deformuje nie tylko węgierski, ale i europejski rynek energetyczny.
Komisja przypomina, że wszelkie niezgodne z prawem dotacje ich beneficjent będzie zmuszony
zwrócić.
28. Konkursy na rozbudowę elektrowni jądrowej w Paks wstrzymane. Spółka projektowa ds. Paks2
odwołała trzy przetargi o łącznej wartości ok. 100 mln HUF (ok. 320 tys. EUR) argumentując, że nie
będzie w stanie ich zrealizować. Według ekspertów wskazuje to na poważane problemy i
niepewności związane z finansowaniem projektu w związku z badaniami prowadzonymi przez KE.
29. Rozmowy MVM z Gazpromem. W Moskiwe odbyły się negocjacje szefów państwowych koncernów
– węgierskiego MVM i rosyjskiego Gazpromu (Péter Csiba i Aleksiej Miller) – w sprawie dostaw gazu
na Węgry. Szczegółów ustaleń nie podano. W lutym ub.r. MVM, korzystając ze swej opcji zakupu,
odkupiło od niemieckiego E.On 50% udziałów w spółce Panrusgáz Gázkereskedelmi (powstałej w
1994 roku) w której 40% akcji posiada Gazprom Export, a 10% Centrex Hungária.
30. Raport i plany ministra rozwoju. Podczas grudniowego, corocznego przesłuchania przed
parlamentarną komisją ds. gospodarczych minister rozwoju Miklós Seszták powiedział, że węgierskie
zbiorniki gazowe napełnione są w 48% i tym samym - wraz z importem i produkcją krajową –
zabezpieczone jest zimowe zapotrzebowanie kraju (w 2014 roku poziom napełnienia zbiorników w
analogicznym okresie wynosiło 60%; łączna pojemność magazynów, to 6,5 mld m³). Środki unijne
cyklu 2007-13 w kompetencji resortu rozwoju wykorzystano w 100%. Minister wyraził przekonanie,
że do 2020 roku Węgry zredukują emisję szkodliwych substancji o 20%, a do 2030 roku o 40%.
Wspomniał też, że od 2014 roku w ramach programu „Ciepło domu” przeznaczono w formie
konkursów 15 mld HUF na zamianę energooszczędnych urządzeń gospodarstw domowych,
przyczyniając się do poprawy wydajności energetycznej 85 tysięcy gospodarstw. Poinformował, że
Węgry z pewnością dopełnią zobowiązania w zakresie zastosowania do 2020 roku co najmniej 14,6%
energii odnawialnej. Stać się to może już w latach 2018-19, bo proporcja ta w 2013 roku zamiast celu
7,8% osiągnęła aż 9,8%, w 2014 roku wyniosła 11,1%, a dodatkowo w okresie 2014-20 przeznaczyć
można ten cel kwotę 750 mld HUF. Minister odniósł się też do rozwoju parków przemysłowych, dla
wsparcia których utworzona ma zostać państwowa spółka z kapitałem 10 mld HUF. Wspomniał też,
że od stycznia 2016 roku gospodarka odpadami odbywać się będzie na nowych zasadach,
wprowadzony zostanie system non-profit. Odniósł się też do przyjęcia Węgier do Europejskiej
Agencji Kosmicznej (ESA), co sprawi, że 100% wpłaconych kwot wykorzystane będzie mogło poprzez
programy agencji przez węgierskie firmy. Minister podkreślił, że na rozwój transportu w okresie
2014-20 przeznaczone zostanie ponad 1 bilion HUF.
31. Rosną zagraniczne oszczędności Węgrów. Skumulowana wartość lokat węgierskich gospodarstw
domowych ulokowanych poza granicami kraju wzrosła do rekordowego poziomu 670 mld HUF (ok.
2,1 mld EUR). Według danych MNB kwota ta w ciągu ostatniego roku wzrosła o 13,3%, a w ostatnich
czterech latach uległa podwojeniu.
32. Ekoauta zaparkują w Budapeszcie za darmo. Stołeczna rada miejska przyjęła uchwałę o
wprowadzeniu darmowego parkowania na terenie całego Budapesztu dla samochodów z zielonymi
tablicami rejestracyjnymi, czyli przyjaznych środowisku. Zgodnie z rozporządzeniem resortu rozwoju
zielone tablice otrzymać mogą (od 1 lipca ub.r.) następujące pojazdy: samochody elektryczne,
samochody hybrydowe, które zdolne są przejechać na napędzie elektrycznym co najmniej 25 km i
inne pojazdy o zerowej emisji substancji szkodliwych.
33. Kredyt z EBI wspomoże rozwój transportu w stolicy. 300 mln EUR kredytu z Europejskiego Banku
Inwestycyjnego otrzyma Budapeszt - aż 2/3 tej kwoty przeznaczy na projekty związane z transportem
publicznym, m.in. remont trzeciej linii metra i linii tramwajowych. Pozostałe środki wykorzystane
zostaną na poprawę stanu przygotowania stolicy do powodzi, renowację nabrzeża Dunaju i projekty
dotyczące utylizacji odpadów.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,3
-17,7
4,2
10,0
2010
1,2
10,5
4,9
11,2
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,9
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
Opr.: Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2013
1,5
1,4
1,7
10,2
2014
3,5
7,6
-0,2
7,1
2015
2,4 (III kw.)
10,1 (X)
0,5 (XI)
6,2 (IX-XI)