Klęska pod Mohaczem 1526 Polska Ratuje Żydów Europejskich

Klęska pod Mohaczem 1526
Posesje Polskij dynastii Jagiellonów skurczyły się i przeżyły znaczny upadek w
1526 r. Śmierć Ludwika II Jagiellończyka (1506-1526), króla Węgier i Czech na
polu walki podczas bitwy pod Mohaczem było drugą już śmiercią króla
jagiellońskiego w walce z Imperium Osmańskim. Tym razem zwycięzcą był
Sulejman I Wspaniały (ok. 1496-1566), który włączył do imperium
otomańskiego węgierską stolicę Budapeszt, jak również Belgrad, wyspę Rodos,
Tebryz, Bagdad, Aden oraz Algier. Polska stanęła w obliczu zagrożenia inwazją
muzułmańską, zaś cała Europa środkowa pogrążyła się chaosie.
W roku 1527 rozpoczęła się reorganizacja polskich instytucji obronnych. Hetman
Polny został podporządkowany Hetmanowi Wielkiemu Koronnemu, wydzielono
artylerię i rozpoczęto masową produkcję dział armatnich w odlewniach w
Krakowie, Lwowie i Wilnie.
Polska Ratuje Żydów Europejskich
Imigranci żydowscy, którzy byli prześladowani na Zachodzie, dostali
przyzwolenie na osiedlenie się i pomyślny rozwój we wszystkich zakątkach
Polski od 1264 roku. Pozwolono im wybierać własna starszyznę i zarządzać
swoimi sprawami. Był to okres odrodzenia społeczności żydowskiej w
Rzeczypospolitej Polskiej. W ten sposób Polska uratowała Żydów europejskich
przed wymarciem, w czasach gdy rozkwitał polski parlamentaryzm. Autonomia
społeczności żydowskiej wzmocniła się na skutek powstania w roku 1530 w
Lublinie „wielkiego domu sądu”. Bejt Din – wielki sąd rozciągał swoją
jurysdykcję nad całą europejską populacją żydowską. Dekret królewski przyznał
w roku 1549 Żydom autonomię w nakładaniu i pobieraniu własnego podatku
pogłównego, który został wynegocjowany z polskimi urzędnikami skarbowymi.
Żydowskie autonomiczne instytucje ustawodawcze osiągnęły w Polsce swoją
dojrzałość. Generalne sejmy żydowskie (congressus judaicus) zbierające się w
Lublinie (1592-1764) były wzorowane na polskim Sejmie. Był to unikatowy
element w historii diaspory żydowskiej. Wiek XVI i XVII to okres spirytualnej
hegemonii Żydów polskich nad żydostwem światowym.
37