raport o sytuacji w zakresie narkotyków w województwie warmińsko

Ekspert Regionalny Województwa Warmińsko-Mazurskiego
ds. monitorowania problemów narkotyków i narkomanii
MICHAŁ TATAREK
RAPORT O SYTUACJI W ZAKRESIE
NARKOTYKÓW
W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO- MAZURSKIM
W ROKU 2010
OLSZTYN, 2011 rok
1
1.
Województwo warmińsko-mazurskie na tle kraju i Unii Europejskiej __________ 3
1.1. POŁOŻENIE ______________________________________________________________ 3
1.2. POWIERZCHNIA.PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY. LUDNOŚĆ. _________________ 3
1.3. Poziom zamożności społeczeństwa regionu Warmii i Mazur. _______________________ 4
1.4. Rynek pracy _______________________________________________________________ 5
2. Realizacja zadań w zakresie przeciwdziałania narkomanii na poziomie
województwa.6
2.1. Zwiększenie zaangażowania społeczności lokalnych w zapobieganie używaniu
środków psychoaktywnych. ________________________________________________________ 7
2.2. Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych
używaniem środków psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku.______________ 11
3.
Leczenie, rehabilitacja i ograniczenie szkód zdrowotnych. ___________________ 14
3.1. Zwiększenie dostępności świadczeń w zakresie leczenia i rehabilitacji poprzez rozwój
specjalistycznych placówek oraz programów terapeutycznych. _________________________ 14
3.2. Edukacja i szkolenia dla personelu prowadzącego leczenie, rehabilitację i programy
ograniczania szkód zdrowotnych. __________________________________________________ 19
4.Badania, monitoring i ewaluacja zjawiska narkomanii w Województwie WarmińskoMazurskim _____________________________________________________________________ 20
4.1. Współtworzenie zintegrowanego ogólnopolskiego systemu informacji o narkotykach i
narkomanii _____________________________________________________________________ 20
4.2. Ocena zjawiska narkomanii, jego rozmiarów na terenie województwa oraz
związanych z nim zagrożeń. _______________________________________________________ 21
5.
Działania na rzecz przeciwdziałania narkomanii na szczeblu gminnym.25
6. Liczba nowych zakażeń wirusem HIV, w tym wśród narkomanów w województwie
warmińsko-mazurskim ___________________________________________________________ 29
Rekomendacje ___________________________________________________________ 30
Streszczenie: _____________________________________________________________ 31
2
1.Województwo warmińsko-mazurskie na tle kraju i Unii
Europejskiej
1.1. POŁOŻENIE
Według nomenklatury jednostek terytorialnych dla celów statystycznych, tj. jednostek
NUTS 1 warmińsko-mazurskie wchodzi w skład jednego z 6 dużych regionów w Polsce,
tj. Regionu Północnego, obejmującego swym zasięgiem ponadto województwo
pomorskie i kujawsko-pomorskie. Jest jednym z 16 województw samorządowych w
kraju, tj. jednostek NUTS 2. W strukturze wewnętrznej w województwie wyodrębnione
są trzy podregiony (NUTS 3) – elbląski (31% powierzchni, 37,2% ludności
województwa), olsztyński (prawie 43% zarówno powierzchni jak i ludności) oraz ełcki
(26% powierzchni, około 20% ludności województwa).
1.2. POWIERZCHNIA.PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY. LUDNOŚĆ.
Na obszarze województwa utworzono 19 powiatów ziemskich i 2 powiaty grodzkie
(NUTS 4). W granicach województwa znajduje się 116 gmin, w tym 16 miejskich,
33 miejsko-wiejskie i 67 wiejskich (NUTS 5). W regionie znajduje się 49 miast,
3778 miejscowości wiejskich i 2232 sołectwa. Województwo warmińsko‐mazurskie w
końcu 2010 r. zamieszkiwało 1 427,2 tys mieszkańców, co stanowiło 3,7% ludności kraju
(12 lokata). Liczba ludności w 2010 r. utrzymała się na poziomie zbliżonym do stanu z
2009 r.(wzrost – o 123 osoby). W Polsce ludność w tym okresie zwiększyła się o 32,7
tys. (o 0,1%).Gęstość zaludnienia wynosiła 59 osób na 1 km2 i była ponad dwukrotnie
niższa niż średnia krajowa (122 osoby/km2). W miastach przeciętnie mieszkało 1 429
osób/km2, a na wsi 24 osoby/km2.
W regionie, podobnie jak w Polsce, liczba mieszkańców miast zmniejsza się
systematycznie na rzecz ludności wiejskiej. Na koniec 2010 r. w miastach mieszkało
852,7 tys. osób (o 1 688 osób mniej niż w 2009 r.). Liczba mieszkańców wsi
wyniosła 574,6 tys. i w ciągu roku wzrosła o 1 811 osób. Miasta skupiały 59,7%
mieszkańców regionu2 (wskaźnik urbanizacji), a udział ludności wiejskiej stanowił
40,3% (wskaźnik ruralizacji).
W kraju wskaźniki te wynosiły odpowiednio 60,9% i 39,1%.W 2010 r. liczba kobiet była
o 34 osoby wyższa niż w rok wcześniej, natomiast udział kobiet w ogólnej liczbie
ludności w końcu 2010 r. pozostał na poziomie sprzed roku i wynosił 51,3%. Populacja
kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat) zmniejszyła się o 1,1%,co w przyszłości może
mieć negatywny wpływ na liczbę urodzeń. Przewagę liczebną kobiet
odzwierciedlał współczynnik feminizacji, liczony jako relacja liczby kobiet
przypadających na 100 mężczyzn, który wyniósł 105 (w kraju 107). W podzialena miasta
i wieś był on mocno zróżnicowany. W miastach na 100 mężczyzn przypadało 110
kobiet, natomiast na wsi 98. Proces starzenia się ludności w województwie pogłębił się,
o czym świadczy rosnąca mediana wieku. Mediana wieku (wiek środkowy) oznacza, że
połowa ludności danego wieku jeszcze nie osiągnęła, a połowa już go przekroczyła. Na
koniec 2010 r. wiek środkowy mieszkańca Warmii i Mazur wyniósł 36,5 lat i w
porównaniu z 2004 r. wzrósł o 1,9 lat. Mężczyźni byli młodsi (34,7 lat), natomiast
kobiety starsze (38,4 lata). Wiek środkowy w miastach wynosił 37,8 lat, a na wsi 34,6
lat. Oznacza to, że w miejscowościach wiejskich ludność była młodsza niż w miastach.
Rok 2010 był kolejnym rokiem, w którym zmniejszyła się liczba ludności w wieku
3
przedprodukcyjnym (w porównaniu do 2009 r. o 1,9%). Udział ludności w wieku
przedprodukcyjnym do ludności ogółem (współczynnik młodości) w tym okresie
zmniejszył się z 20,4% do 20,0%.W dalszym ciągu zwiększa się liczba ludności w wieku
produkcyjnym i poprodukcyjnym odpowiednio o 0,04% i 2,5% (rok wcześniej
zanotowano wzrost o 0,2% i 2,1%). Udział ludności w wieku produkcyjnym w 2010 r. w
ogólnej liczbie mieszkańców regionu wynosił 65,2% i nie zmienił się w stosunku do
stanu sprzed roku. Na poziomie sprzed roku pozostał także odsetek ludności w wieku
produkcyjnym mobilnym, a w wieku produkcyjnym niemobilnym wzrósł o 0,1 pkt
proc.Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku przedstawiała się odmiennie
zarówno dla mężczyzn i kobiet, jak i dla mieszkańców miast i wsi. W wieku
przedprodukcyjnym i produkcyjnym większy był udział mężczyzn (odpowiednio 21,1% i
70,0%mężczyźni, wobec 19,0% i 60,6% kobiety), a w wieku poprodukcyjnym ponad
dwukrotnie większy kobiet (20,4% kobiety, 8,9% mężczyźni). Współczynnik młodości
na wsi wynosił 22,5%, a starości 13,5% wobec odpowiednio 18,3% i 15,7% w miastach.
Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku
produkcyjnym(współczynnik obciążenia demograficznego) obniżyła się z 53,5 w 2009 r.
do 53,4 w 2010 r.(w Polsce w 2010 r. wyniosła 55,2). Wskaźnik ten w regionie był różny
w populacjach mężczyzn i kobiet (42,8 i 65,1) oraz wśród mieszkańców miast i wsi (51,5
i 56,3).Liczba zawartych związków małżeńskich w 2010 r. w porównaniu do roku
poprzedniego zmniejszyła się o 11,2%. W Urzędach Stanu Cywilnego zarejestrowano 8
370 małżeństw, w tym 59,1% to małżeństwa zawarte w miastach. Liczba małżeństw w
miastach obniżyła się o 12,4%, a na wsi o 9,5%. Na każdy 1 000 ludności w 2010 r.
przypadło 5,85 małżeństw (w kraju 5,98), przy czym nieco więcej na wsi (5,87) niż w
miastach (5,84).Na Warmii i Mazurach zanotowano więcej rozwodów, a mniej separacji
niż przed rokiem. W 2010 r. sądy orzekły 2 899 rozwodów i 115 separacji, wobec
odpowiednio 2 840 i 130 przed rokiem. Większość separacji (80,9%) przeprowadzono
na wniosek żony. Decyzje rozwodowe również częściej podejmowały kobiety
(72,3%).Po kilku latach (2005–2008) zwiększającego się z roku na rok przyrostu
naturalnego w 2010 r. nastąpiło jego kolejne obniżenie (aż o 15,6%). Głównym
powodem było zmniejszenie się liczby urodzeń o 4,6%. Wskaźnik przyrostu
naturalnego na 1 000 ludności obniżył się w tym okresie z 2,34 do 1,98 (w Polsce
osiągnął wartość 0,91). W miastach kształtował się na poziomie 1,21, wobec 3,09 na
obszarach wiejskich.
Powyższe zmiany w liczbie urodzeń i zgonów spowodowały zmniejszenie wskaźnika
dynamiki demograficznej. W 2010 r. na 1 zgon przypadało 1,219 urodzeń, natomiast
przed rokiem 1,254 (na wsi 1,341, a w miastach 1,134). W kraju wskaźnik ten był niższy
niż w regionie i wyniósł 1,092.W 2010 r. zanotowano 15 771 urodzeń żywych, o 767
mniej niż rok wcześniej. Wśród noworodków 51,3% stanowili chłopcy. Współczynnik
urodzeń żywych na 1 000 ludności w 2010 r. wynosił 11,03 (w kraju 10,82), wobec
11,57 w 2009 r., z tego w miastach 10,26,a na wsi 12,14. Współczynnik płodności kobiet
mierzony liczbą urodzeń żywych na 1 000 kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat)
zmniejszył się z 45,21 do 43,60.
1.3. Poziom zamożności społeczeństwa regionu Warmii i Mazur.
Uwzględniając zbliżone aspekty sytuacji społeczno-ekonomicznej województw,
aktualnie istotna okazała się przynależność warmińsko-mazurskiego do grupy 5
województw tzw. Polski Wschodniej, położonych wzdłuż granicy wschodniej,
stanowiącej zewnętrzną granicę Unii Europejskiej (ponadto grupa ta obejmuje lubelskie,
4
podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie). Są to obszary zaliczane do najsłabszych pod
względem rozwoju społeczno-gospodarczego regionów Polski, również grupy
najsłabszych regionów Unii Europejskiej.
Od początku funkcjonowania województw samorządowych wskaźniki
charakteryzujące sytuację społeczno-ekonomiczną tego obszaru na tle średnich
osiąganych w kraju, a także regionów Unii Europejskiej były niekorzystne, wskazywały
na duże dysproporcje w odniesieniu do pozostałych regionów w kraju i w Europie. Ich
udział w wolumenie krajowym produktu krajowego brutto oscyluje w granicach 3%,
a liczony na 1 mieszkańca, mierzony parytetem siły nabywczej kształtuje się poniżej 40%
średniej Unii Europejskiej, podczas gdy średni wskaźnik krajowy wynosi 51,3%. Stąd
analizy porównawcze uwzględniające zmiany w sytuacji społeczno-ekonomicznej
województwa na tle innych regionów kraju są bardziej adekwatne, w odniesieniu właśnie
do grupy regionów Polski Wschodniej.
Na średni poziom wskaźników uzyskiwanych w kraju w decydujący sposób rzutują
wyniki 4-5 województw najsilniejszych ekonomicznie. Stąd odnosząc wskaźniki
województwa do średniej krajowej lub województw najsilniejszych ekonomicznie istotną
sprawą jest przede wszystkim zmniejszanie dystansu województwa, a nie osiąganie
bezwzględnego pułapu wskaźników krajowych.
Badania eksperckie i dotychczasowe dokumenty programowania regionalnego
potwierdzają, że podstawowym źródłem problemów rozwojowych na tym obszarze jest
wciąż niski poziom spójności we wszystkich trzech wymiarach, tj. gospodarczym,
przestrzennym i terytorialnym.
Badania w ramach Programu ESPON 1 wykazują, że województwo warmińskomazurskie jest najbardziej peryferyjnie położonym regionem w Polsce i jednym z
najsłabiej dostępnych komunikacyjnie regionów w Unii Europejskiej, a wśród
45 podregionów Polski typu NUTS 3 najgorzej położonym jest podregion ełcki.
Peryferyjne położenie, duża koncentracja obszarów rolniczych opóźnionych w
rozwoju, z dominacją byłych państwowych gospodarstw rolnych zagrożonych
marginalizacją ekonomiczną i społeczną, zły stan infrastruktury technicznej wpływają na
niską innowacyjność gospodarki, małą atrakcyjność inwestycyjną, niski poziom PKB na
mieszkańca, a w konsekwencji niską konkurencyjność regionu.
1.4.Rynek Pracy
Na koniec 2010 roku w województwie zarejestrowanych było 119,0 tys. podmiotów
gospodarczych. Ponad 73%, to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, a
95,4% firm należy do sektora prywatnego.
Województwo warmińsko - mazurskie, jako jedno z najmniej zanieczyszczonych
regionów kraju, objęte jest programem „Zielone Płuca Polski”. Główne działy gospodarki
to produkcja zdrowej żywności, przemysł drzewny, gospodarka leśna, turystyka,
produkcja maszyn i urządzeń, gdzie stosuje się czyste technologie przemysłowe.
Dominuje produkcja artykułów spożywczych i napojów, produkcja mebli, produkcja
maszyn i aparatury elektrycznej, produkcja odzieży. Obok przemysłu, najważniejszym
sektorem gospodarki województwa jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują ponad 46%
powierzchni województwa.
Najwięksi pracodawcy w regionie to: „Michelin Polska” Sp. z o.o. (produkcja opon w
Olsztynie), Grupa Kapitałowa „Indykpol” (produkcja i przetwórstwo drobiarskie), Grupa
Program ESPON (Europejska Sieć Obserwacyjna Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej)–
Program badawczy dotyczący rozwoju przestrzennego, związany z Funduszami Strukturalnymi UE.
1
5
Animex Sp. z o.o. (produkcja i przetwórstwo mięsne, należą do niej m.in.: Zakłady
Mięsne „Morliny” koło Ostródy i Zakłady Mięsne „Mazury” w Ełku), Philips Lighting
Poland S.A. Oddział w Kętrzynie (przemysł elektromaszynowy), Grupa Szynaka – Meble
Sp. z o.o., Mebelplast, Wytwórnia Pasz Witasz Sp. z o.o. oraz Przedsiębiorstwo
Budownictwa Przemysłowego Holding Sp. z o.o. Jednym z największych pracodawców
w województwie jest także Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
Na koniec grudnia 2010 roku, bezrobocie rejestrowane ukształtowało się na poziomie
105 942 osób. W porównaniu do grudnia 2009 roku liczba bezrobotnych w regionie
zmniejszyła się o 3,0%. Stopa bezrobocia rejestrowanego, jaką odnotowano w
województwie na koniec rugiego półrocza 2010 roku wyniosła 20,0% i była o 7,7
punktów procentowych wyższa niż przeciętnie w kraju (12,3%). Stopa bezrobocia w
województwie jest najwyższa w kraju.
W I kwartale 2011 r. stopa bezrobocia według
BAEL wyniosła 10,1% i była niemal równa z wartością stopy bezrobocia dla kraju
(10,0%).
Wskaźnik zatrudnienia w województwie w I kw. 2011 r. roku wyniósł 47,0% i był niższy
od wartości dla kraju o 3 punkty procentowe. Również współczynnik aktywności
zawodowej, wynoszący 52,3%, był o 3,3 punktu procentowego niższy niż w kraju.
W roku 2010 pracodawcy zgłosili 52 639 ofert pracy, najwięcej dla robotników
budowlanych, robotników w przemyśle przetwórczym, stolarzy, robotników drogowych,
kierowców, pracowników ochrony mienia i osób, handlowców, samodzielnych
księgowych, kucharzy, pomocy kuchennej, techników prac biurowych i pracowników
administracji.
Źródło: por. EURES > Informacje na temat rynku pracy > Warminsko-Mazurskie
,09/2011
2. Realizacja zadań w zakresie przeciwdziałania narkomanii na
województwa.
poziomie
W oparciu o art. 9 ust. 1 i 2 Ustawy z dn. 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii (Dz. U. 2005.179.1485) sejmik województwa oraz jego organ wykonawczy
odpowiadają za opracowanie i realizację wojewódzkiego programu przeciwdziałania
narkomanii, który stanowi część strategii wojewódzkiej w zakresie polityki społecznej.
Uchwałą Nr XXV/476/08 Sejmiku Województwa Warmińsko – Mazurskiego z
dnia 30 grudnia 2008 r. w sprawie uchwalenia "Wojewódzkiego Programu
Przeciwdziałania Narkomanii w Województwie Warmińsko-Mazurskim na lata 20092012".
Program ten jest kontynuacją działań podejmowanych przez Samorząd Województwa
Warmińsko-Mazurskiego w latach 2005-2008.
Dzięki dobrej współpracy z instytucjami i placówkami z terenu województwa
takimi jak: Wydział Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w
Olsztynie, Warmińsko-Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego, Narodowy Fundusz
Zdrowia Warmińsko – Mazurskiego Oddziału Wojewódzkiego w Olsztynie, szpitale
oraz inne placówki zajmujące się leczeniem uzależnień możliwe było uzyskanie
informacji i danych przydatnych w przygotowaniu niniejszego sprawozdania. Duże
6
znaczenie dla monitoringu mają także sprawozdania składane przez organizacje
pozarządowe i samorządy lokalne z realizacji dofinansowanych zadań.
"Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii w Województwie
Warmińsko-Mazurskim na lata 2009-2012" opiera się na trzech priorytetach:
 Priorytet I. Profilaktyka.
 Priorytet II. Leczenie, rehabilitacja i ograniczenie szkód zdrowotnych.
 Priorytet III. Badania, monitoring
i ewaluacja zjawiska
narkomanii w
Województwie Warmińsko-Mazurskim.
W ramach Programu w 2010 roku podejmowano działania zmierzające do
osiągnięcia założonych celów, w które zaangażowane były między innymi: samorządy
lokalne, organizacje pozarządowe oraz inne instytucje zajmujące się zapobieganiem
narkomanii.
Poniższe zestawienie wskazuje wysokość środków finansowych, jakie były
przeznaczone na realizację zadań wynikających z „Wojewódzkiego Programu
Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2008-2010”, w poszczególnych latach:
Lp.
Rok
Środki finansowe wydatkowane na realizację
zadań wynikających z Programu
pochodzące z budżetu województwa
2.
2008
72 509
2009
99 000
2010
24 000
3.
Razem 2008-2010
195 509
Poniżej przedstawione zostały zadania realizowane w 2010 roku w ramach
przyjętych priorytetów:
Profilaktyka
W ramach tego priorytetu podejmowano działania w zakresie niżej wymienionych
celów szczegółowych:
2.1. Zwiększenie zaangażowania społeczności lokalnych w zapobieganie używaniu
środków psychoaktywnych.
Jak wynika z danych uzyskanych, z ośrodków pomocy społecznej z terenu
Województwa Warmińsko-Mazurskiego corocznie notuje się pewną liczbę rodzin (osób),
które uzyskują wsparcie z pomocy społecznej z powodu narkomanii.
Wsparcia z pomocy społecznej z powodu narkomanii w 2010 roku
w Województwie Warmińsko-Mazurskim
Rok
Liczba rodzin
Liczba osób
2008
231
399
2009
211
399
2010
229
355
7
Biorąc pod uwagę dane statystyczne uzyskane z corocznych raportów Komendy
Wojewódzkiej Policji w Olsztynie dotyczące liczby stwierdzonych przestępstw
narkotykowych z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, można zaobserwować wzrost
liczby
przestępstw
w monitorowanym okresie :

2008 r. – wynosiła 1 685

2009 r. – wynosiła 1 739

2010 r. – wynosiła 1 960
Udział nieletnich w ogólnej liczbie przestępstw narkotykowych w województwie
warmińsko-mazurskim przedstawia się następująco:
CZYNY NIELETNICH W OGÓLNEJ LICZBIE PRZESTĘPSTW STWIERDZONYCH Z
"Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii" w 2010 r.
Ogółem stwierdzonych
przestępstw narkotykowych
Czyny popełnione przez
nieletnich
Osoby
podejrzane
Osoby
nieletnie
Elbląg
440
13
133
11
Olsztyn
394
97
191
28
Bartoszyce
49
5
35
5
Braniewo
21
1
11
1
Działdowo
32
0
22
0
Ełk
162
6
100
6
Giżycko
45
2
37
2
Gołdap
24
2
25
2
Iława
Kętrzyn
113
22
78
19
135
54
48
17
Lidzbark Warm.
41
16
14
6
Mrągowo
86
3
23
4
Nidzica
76
25
36
6
Nowe Miasto Lub.
28
1
27
1
Olecko
33
4
20
3
Ostróda
169
12
96
14
Pisz
28
6
19
5
Szczytno
69
24
45
16
Węgorzewo
15
0
9
0
1960
293
969
146
Jednostka
RAZEM
Źródło: Komenda Wojewódzka Policji w Olsztynie
Z powyższych danych wynika, iż w minionym roku 85 % ogólnej liczby
przestępstw narkotykowych popełniły osoby dorosłe, natomiast nieletni popełnili 15 %
czynów karalnych (10,2 % w roku 2009).
8
Według analiz Komendy Wojewódzkiej Policji w Olsztynie w 2010 roku
odnotowano wzrost ogólnej liczby przestępstw narkotykowych 1 960 (1739 w 2009 r. –
wzrost o 221), nastąpił jednocześnie wzrost ilości czynów popełnionych przez osoby
nieletnie
293
( 179 w 2009 roku – wzrost o 114).
Wśród 5076 dorosłych sprawców w wybranych kategoriach przestępstw 14 popełniono
pod wpływem narkotyków - co stanowi 0,27 %. Natomiast wśród 1269 nieletnich
sprawców czynów karalnych była tylko 1 osoba, która dokonując przestępstwa była pod
wpływem narkotyków tj. 0,07 %.
Szczegółowe dane przedstawia poniższa tabela:
UDZIAŁ SPRAWCÓW BĘDĄCYCH POD WPŁYWEM NARKOTYKÓW BĄDŹ INNYCH ŚRODKÓW
ODURZAJĄCYCH W WYBRANYCH KATEGORIACH PRZESTĘPSTW
Podejrzani dorośli
Kategorie przestępstw
OGÓŁEM
Nieletni sprawcy
w tym: POD
w tym: POD
WPŁYWEM
WPŁYWEM
%
NARKOTYKU
SPRAWCÓW
NARKOTYKU
% SPRAWCÓW
BĄDŹ INNEGO
POD WPŁYWEM...
OGÓŁEM
BĄDŹ INNEGO
POD
ŚRODKA
ŚRODKA
WPŁYWEM...
ODURZAJĄCEGO
ODURZAJĄCEGO
zabójstwo
25
0
0
01
0
0
uszczerbek na zdrowiu
355
1
0,28
190
1
0,52
udział w bójce lub pobiciu
739
1
0,13
262
0
0
zgwałcenie
36
0
0
1
0
0
1782
6
0,33
403
0
0
kradzież cudzej rzeczy
kradzież z włamaniem
1157
2
0,17
258
0
0
rozbój, wymuszenie
rozbójnicze
przestępstwa przeciwko
funkcjonariuszom
publicznym
415
0
0
111
0
0
567
4
0,70
43
0
0
RAZEM
5 076
14
-
1 269
1
-
Źródło: Komenda Wojewódzka Policji w Olsztynie
Funkcjonariusze policji w wyniku postępowania dochodzeniowego wnioskują,
że przyczyn występowania zjawiska narkomanii należy szukać przede wszystkim
w czynnikach społecznych (bezrobocie, brak środków do życia, chęć ucieczki od
problemów, nieumiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach) lecz również, głównie
wśród młodzieży, w sferze psychicznej (chęć zaimponowania grupie, ciekawość,
9
problemy w nauce, konflikt z otoczeniem). Niejednokrotnie jednak narkotyzują się też
osoby z dobrze sytuowanych rodzin, nie zagrożonych bezrobociem i ubóstwem.
Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 nałożyła na gminy
obowiązek tworzenia gminnych programów przeciwdziałania narkomanii. Większość
samorządów tworzy odrębne programy przeciwdziałania narkomanii, pozostałe wpisują
zadania te w program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Jak wynika z analizy sprawozdań z realizacji w samorządach Krajowego
Programu Przeciwdziałania Narkomanii, kształtuje się to następująco:
Liczba gmin, które opracowały gminny program przeciwdziałania narkomanii lub opracowały
wspólny gminny program przeciwdziałania uzależnieniom
Województwo
2008
2009
2010
Warmińsko-Mazurskie
105
104
103
Samorząd od szeregu lat (od 2005) w ramach realizacji zadań Wojewódzkiego
Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wspierał finansowo i
merytorycznie działania samorządów gminnych, polegające na organizacji różnorodnych
form wspierania rozwoju dzieci i młodzieży, które prowadzą również działania w
zakresie przeciwdziałania narkomanii. Jak to się przedstawiało w ostatnich 3 latach
obrazuje poniższa
tabela.
Liczba świetlic socjoterapeutycznych i opiekuńczo-wychowawczych w Województwie WarmińskoMazurskim
Rok
Świetlice socjoterapeutyczne
Świetlice opiekuńczo-wychowawcze
Liczba jednostek
Liczba uczestników
Liczba jednostek
Liczba uczestników
2008
74
2 441
262
8 336
2009
71
2 108
254
7 918
2010
dane z 106 gm.
dane z 106 gm.
dane z 106 gm.
dane z 106 gm.
65
2 548
205
5 976
Źródło: dane uzyskane z rocznych sprawozdań z działalności samorządów gminnych w zakresie
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych PARPA-G1
Jak kształtowało się uczestnictwo uczniów, rodziców i wychowawców w
szkolnych
i pozaszkolnych programach profilaktycznych w ostatnich latach obrazuje poniższe
zestawienie:
TABELA.1. Szkolne i pozaszkolne programy profilaktyczne
Rok
Liczba
jednostek
2008
116
2009
116
101 667
5 503
18 443
2010
106 1
71 881
3 291
9 200
Szkolne i pozaszkolne programy profilaktyczne
Liczba uczniów
91 211
Liczba nauczycieli
i wychowawców
5 452
Liczba rodziców
14 772
10
Źródło: dane uzyskane z rocznych sprawozdań z działalności samorządów gminnych w zakresie
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych PARPA-G1
1/ dane dotyczące programów wpływają do 16 maja
Profilaktyka pierwszorzędowa prowadzona zarówno w systemie oświaty jak i poza
szkołą jest realizowana na stałym poziomie na obszarze całego województwa.
Ponadto, każdego roku w budżecie województwa zabezpieczane były środki
finansowe przewidziane do dofinansowania zadań realizowanych przez organizacje
pozarządowe.
Poniżej przedstawiono udział finansowy z budżetu województwa w realizacji
zadań, ilość dotowanych podmiotów a także szacunkową liczbę osób objętych
oddziaływaniem profilaktycznym czy rehabilitacyjnym.
Rok
Wysokość środków finansowych
przekazanych z budżetu województwa
W formie dotacji organizacjom
Liczba dotowanych
organizacji
pozarządowych
Szacunkowa
liczba odbiorców
2008
60 000 zł
5
1 357
2009
70 000 zł
3
5 446
2010
22 000 zł
3
447
W roku 2010 Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego ogłosił otwarty
konkurs ofert na wykonanie zadań publicznych przez organizacje pozarządowe zakresie
przeciwdziałania narkomanii , przeznaczając na ten cel 50 000 zł.
W ramach otwartego konkursu organizacje zgłosiły 7 ofert, w tym 4 oferty
nie spełniały wymogów formalnych i nie podlegały rozpatrzeniu. Przeanalizowano 3
oferty spełniające wymogi formalne i wybrano do realizacji i dofinansowania w
ramach budżetu województwa w kwocie 22 000 zł - szczegóły omówione w
priorytecie .
2. 2: Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych
z używaniem środków psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku.
Realizując niniejszy cel założony w Programie organizowano i wspierano szereg
przedsięwzięć edukacyjno-informacyjnych, zwiększających wiedzę społeczną dotyczącą
problematyki narkomanii.
Jak corocznie w roku 2010 jedno z wydań Biuletynu Rady ds. Rodziny
Województwa Warmińsko-Mazurskiego poświęcone było problematyce uzależnień.
Biuletyn Nr 25 rozpowszechniono na terenie całego województwa w ilości 1000
egzemplarzy.
Z informacji uzyskanych z Wydziału Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy
Wojewódzkiej Policji w Olsztynie wynika, że bardzo duży wkład w podniesienie wiedzy
społeczeństwa, szczególnie młodego pokolenia mają funkcjonariusze policji. Organizują
oni przede wszystkim spotkania edukacyjne z dziećmi i młodzieżą, ale też ściśle
współpracują z pedagogami i nauczycielami w kierunku prewencji zachowań
ryzykownych. Podjęte zostały, m.in. następujące przedsięwzięcia:
1. Wiele instytucji i organizacji w naszym województwie włączyło się w organizację
programu profilaktycznego „Profilaktyka a Teatr – Grupa Olsztyńska” –
11
Współorganizatorzy: Komenda Główna Policji, Komenda Wojewódzka Policji, Wydział
Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Olsztynie, Warmińsko – Mazurski Urząd
Wojewódzki, Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko - Mazurskiego oraz
Kuratorium Oświaty w Olsztynie. Celem działań było zmniejszanie zjawiska narkomanii
wśród uczniów szkół ponadpodstawowych, inspirowanie rodziców młodzieży szkolnej do
pogłębiania wiedzy z zakresu profilaktyki narkotykowej oraz komunikowanie
i inicjowanie przez Policję wspólnych działań skierowanych przeciwko zjawiskom
patologii społecznej. Program adresowany był do uczniów szkół gimnazjalnych i
ponadgimnazjalnych, składał się z trzech części: ankiety badawczej, dyskusji z młodzieżą
oraz spektaklu edukacyjno-profilaktycznego "Blackout". W roku 2010 w programie
uczestniczyło 1200 gimnazjalistów olsztyńskich szkół.
2. W Olecku jednostki powiatowe zorganizowały spotkanie z grupą teatralną „ PAT ”.
Młodzi artyści wystąpili w spektaklu edukacyjno-profilaktycznym „Blackout”, w którym
poruszane była problematyka narkomanii. Przedstawienie obejrzeli uczniowie wszystkich
oleckich szkół ponadgimnazjalnych, wychowankowie warsztatów terapii zajęciowej,
pedagodzy i dyrektorzy szkół.
3. W Elblągu funkcjonariusze Policji w ramach realizowanego programu prewencyjnego
„Bez narkotyków w szkole bezpieczniej” prowadzili zajęcia edukacyjne z młodzieżą
szkół ponadgimnazjalnych, rodzicami uczniów tych szkół oraz pedagogami szkolnymi.
Na spotkaniach przekazywane były informacje o szkodliwym działaniu substancji
psychotropowych, tę część spotkania prowadzili psychologowie lub terapeuci z placówek
zajmujących się leczeniem uzależnień O skutkach prawnych wynikających z naruszenia
przepisów Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii informowali policjanci. Tego typu
tematyka cieszyła się dużym zainteresowaniem osób dorosłych, sprawujących opiekę nad
małoletnimi, policjanci uczestniczą w spotkaniach z rodzicami a także z osobami
starszymi
w trakcie spotkań z cyklu „ Bądź bezpiecznym emerytem”.
4. Katolicki Ruch Antynarkotycznym „KARAN” oddział w Elblągu wspólnie
z Komendą Miejską Policji w Elblągu przeprowadzili w roku 2010 cykl szkoleń dla
funkcjonariuszy. Projekt finansowany był z funduszy Unii Europejskiej a propagowany
przez Krajowe Biuro Przeciwdziałania Narkomanii. Celem programu „FreD” jest
wypracowanie metod podejmowania skutecznej interwencji wobec młodzieży
zażywającej szkodliwe substancje psychoaktywne.
5. Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Sewruka wraz z Komenda Miejską Policji
w Elblągu prowadzili działania prewencyjne pn. „Spotkania w Teatrze” zmierzające do
przeciwdziałania patologiom społecznym takim jak: alkoholizm, narkomania, przemoc.
Punktem wyjścia do dyskusji i rozmowy z młodzieżą był spektakl teatralny wystawiany
przez elbląski teatr „Narkomanka”. Po spektaklu na pytania młodzieży związane z
uzależnieniem czy problemem życiowym, odpowiadali profesjonaliści zaproszeni do
dyskusji – terapeuta, psycholog, sędzia, policjant, lekarz.
Podczas spotkania
przekazywane były są młodym ludziom niezbędne informacje o uzależnieniu, formach
leczenia oraz miejscach, w których otrzymają pomoc. Spotkania mają na celu
uświadomienie młodym ludziom o skutkach zdrowotnych uzależnienia, oraz
poinformowanie ich o odpowiedzialności prawnej ponoszonej przez nich za popełniane
czyny karalne takie jak posiadanie, udzielanie, rozprowadzanie środków odurzających.
6. W Bartoszycach, wzorem ubiegłego roku zrealizowano przedsięwzięcie profilaktyczno
– edukacyjne „Błękitny profil”, mające na celu, między innymi, obniżenie poziomu
12
uzależnień wśród dzieci i młodzieży. Liderem realizacji Przeglądu Spektakli
Profilaktycznych „Błękitny Profil” była Komenda Powiatowa Policji w Bartoszycach
przy współudziale Wiceministra Edukacji Narodowej Zbigniewa Włodkowskiego,
Wojewody Warmińsko – Mazurskiego, Warmińsko-Mazurskiego Kuratorium Oświaty,
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Krajowego Centrum
Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Warszawie, Michelin Polska SA, Starostwa
Powiatowego w Bartoszycach, Urzędu Miasta w Bartoszycach w Lidzbarku Warmińskim
i Kętrzynie oraz wszystkich szkół podstawowych i gimnazjalnych w Bartoszycach.
W przeglądzie udział wzięło 25 grup teatralnych - ponad 250 uczniów z trzech powiatów
tj. bartoszyckiego, lidzbarskiego oraz kętrzyńskiego. Przeważającym tematem
wystawianych przez szkoły spektakli był właśnie problem uzależnienia., wystawili 25
spektakli profilaktyczno – edukacyjnych.
7. Komenda Powiatowa Policji w Kętrzynie w czerwcu 2010 roku zorganizowała
spotkanie z Pełnomocnikiem
Komendanta Głównego Policji d/s promocji
bezpieczeństwa publicznego i współpracy z organizacjami pozarządowymi insp.
Grzegorzem Jach, który przyjechał do Kętrzyna na zaproszenie Burmistrza Miasta oraz
Komendanta Powiatowego Policji w Kętrzynie. W czasie spotkania zaprezentowano
innowacyjne działania prewencyjne prowadzone przez Policję w postaci programu
profilaktycznego realizowanego przez Komendę Główną Policji pod nazwą „Profilaktyka
a Teatr”. W grudniu 200 uczniów szkół gimnazjalnych i licealnych z powiatu
kętrzyńskiego zasiadło na widowni w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Kętrzynie, aby
obejrzeć spektakl "Blackout" zrealizowany w ramach programu Komendy Głównej
Policji "Profilaktyka a Teatr". Przed spektaklem przeprowadzono badania ankietowe
dotyczącego zagrożenia zjawiskiem narkomanii wśród młodzieży. Insp. Grzegorz Jach
rozmawiał z młodymi widzami o narkomanii, aranżował sytuacje, z jakimi mogą się
zetknąć w szkole, dyskotece, na ulicy. "Wywołane" z widowni osoby mogły w tak
niecodziennej scenerii skonfrontować ich wyobrażenia o sobie samych. Jak zachowałyby
się, gdyby ktoś zaproponował im pierwszą działkę? Co zrobiłyby, oraz do kogo się
zwróciły, wiedząc, że przyjaciel zaczyna brać narkotyki. Na spotkaniach z nieletnimi
poruszana była odpowiedzialność karna wynikająca z ustawy o narkomanii.
Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych
z używaniem środków psychoaktywnych nie byłoby możliwe bez prowadzenia szeroko
zakrojonych kampanii edukacyjnych.
W roku 2010 działania Pełnomocnika Zarządu d.s wdrażania Wojewódzkiego
Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych polegały na
propagowaniu założeń ogólnopolskiej kampanii „Brałeś? Nie jedź. Po narkotykach
rozum wysiada”, zainicjowanej przez Krajowe Biuro Przeciwdziałania Narkomanii w
Warszawie.
Na początku października przeprowadzono akcję informacyjną, przedstawiając
założenia kampanii, wynikiem tego gminy i organizacje z terenu województwa zgłosiły
akces udziału w kampanii. Następnie Biuro ds. Uzależnień ROPS przygotowało wykaz
uczestników kampanii oraz planowane przedsięwzięcia.
Czynny udział w kampanii z terenu województwa udział wzięło 18 gmin oraz
dwie organizacje pozarządowe z terenu województwa.
Materiały kampanijne dystrybuowano podczas spotkań wojewódzkich
(konferencji, szkoleń), publikowano informacje na stronie internetowej a także
przekazano zgłoszonym do kampanii gminom i organizacjom.
Realizatorzy lokalni wymieniali następujące miejsca dystrybucji materiałów
kampanijnych to:
13
- szkoły, bursy, kluby, dyskoteki, bary, puby, restauracje, kawiarnie, ośrodki wczasowe;
- placówki zdrowia, ośrodki pomocy społecznej sądy, placówki kulturalne, ośrodki
kultury,
ośrodki nauki jazdy;
szkoły wyższe, miejsca gromadzenia się młodzieży, klubokawiarnie, kluby
młodzieżowe
- świetlice środowiskowe, świetlice socjoterapeutyczne;
- urzędy, policja, tablice ogłoszeń, słupy ogłoszeniowe;
- siedziby stowarzyszeń młodzieżowych i inne stowarzyszenia;
- redakcje biuletynów informacyjnych, portale Internetowe
Od 2009 roku Województwo Warmińsko-Mazurskie prowadziło działania w celu
skutecznego zmniejszenia sprzedaży w sklepach tzw. „legalnych narkotyków”,
zawierających groźne substancje, do czasu wprowadzenia nowelizacji ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii, w którym udział brali przedstawiciele instytucji,
organizacji i służb zajmujących się zwalczaniem narkomanii. Dodatkowo warmińsko –
mazurscy policjanci zaangażowali się w organizowaną przez Krajowe Biuro ds.
Przeciwdziałania Narkomanii akcję profilaktyczno – edukacyjną mającą uświadomić,
jakie faktyczne zagrożenie dla młodych ludzi niesie używanie dopalaczy pod hasłem
„Dopalacze mogą Cię wypalić – Poznaj fakty”.
Także w 2010 roku dystrybuowano ulotki i materiały za pośrednictwem
22 podmiotów z województwa, które przystąpiły do kampanii. Zaangażowanie w akcję
„Dopalacze mogą cię wypalić” w całym kraju przyniosła wymierne efekty.
Wskaźniki osiągnięte w celach szczegółowych
Wydatki ponoszone na profilaktykę narkomanii przez samorządy
gminne
Liczba szkół, które otrzymały wsparcie finansowe z budżetów jednostek
samorządu terytorialnego w rozwijaniu działań profilaktycznych
Liczba jednostek samorządu terytorialnego wspierających szkolne i
pozaszkolne programy
Poziom wiedzy i postawy społeczeństwa wobec narkotyków
i narkomanii na podstawie wyników badań ankietowych
Liczba działań informacyjnych z zakresu promocji zdrowia
i profilaktyki narkomanii
Liczba działań upowszechniających informacje o programach
i placówkach profilaktycznych
Liczba osób zaangażowanych w województwie w realizację kampanii
edukacyjnych na temat problematyki narkomanii
Liczba osób, które dzięki wsparciu finansowemu podniosły swoje
kwalifikacje i kompetencje
Liczba partnerów, z którymi nawiązano współpracę
2009
2010
1 198 350
1 228 690
w 68 gminach
w 70 gminach
83 gmin
90 gmin
nie realizowano
badań
12
nie realizowano
badań
16
5
6
36
44
8
10
116 gmin; 21
powiatów, 10
organizacji
pozarządowych
116 gmin; 21
powiatów, 10
organizacji
pozarządowych
3. Leczenie, rehabilitacja i ograniczenie szkód zdrowotnych.
W ramach tego priorytetu podejmowano działania w obrębie niżej
wymienionych celów szczegółowych:
14
3. 1. Zwiększenie dostępności świadczeń w zakresie leczenia i rehabilitacji poprzez
rozwój specjalistycznych placówek oraz programów terapeutycznych
Na podstawie informacji uzyskanych z Warmińsko-Mazurskiego Centrum Zdrowia
Publicznego w Olsztynie, zajmującego się statystyką medyczną w Województwie
Warmińsko-Mazurskim, określić można liczbę osób, które w związku z problemami
spowodowanymi zażywaniem środków psychoaktywnych poddają się leczeniu,
korzystając
z proponowanych w zakresie leczenia uzależnień usług, tj.:
- leczenie chorych na oddziałach uzależnień,
- leczenie ambulatoryjne w przychodniach (poradniach) leczenie uzależnień,
- wizyty u psychologów, terapeutów lub instruktorów terapii uzależnień,
- wizyty w środowisku chorego,
- spotkania dla osób uzależnionych i współuzależnionych w grupach wsparcia.
Opieka w poradniach profilaktyki i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji
psychoaktywnych
Wyszczególnienie
Liczba porad w poradni profilaktyki
i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji
psychoaktywnych
Liczba wizyt u psychologów, terapeutów
i instruktorów terapii uzależnień
Liczba osób uczestniczących w psychoterapiach
indywidualnych
Liczba osób uczestniczących w psychoterapiach
grupowych
Wizyty w środowisku chorego (dom, szkoła, porady
telefoniczne)
Skierowania do stacjonarnych placówek
psychiatrycznych i odwykowych
2008 r.
2009 r.
2010 r.
7 501
8 287
5 063
6 947
7 646
4758
515
778
435
216
352
178
91
80
808
120
245
30
źródło: dane uzyskane z Warmińsko-Mazurskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Olsztynie
Leczeni w poradniach profilaktyki i rehabilitacji osób uzależnionych od środków
psychoaktywnych
Zobowiązani
w tym
do leczenia
Leczeni po
raz pierwszy
244
13
Rok
Leczeni
ogółem
Do
18 lat
19-29
lat
30-64
lata
65 lat i
więcej
2008
632
88
370
166
8
2009
527
53
303
171
-
228
32
2010
548
75
275
198
-
213
14
źródło:
dane uzyskane z Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia
w Olsztynie
Analizując powyższe oraz dane na poziomie krajowym zawarte w „Raporcie
Krajowym 2009 - Sytuacja narkotykowa w Polsce opracowanym przez Krajowe Biuro
ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz dane zawarte w materiale „Narkomania w Polsce
w 2008 r., dane lecznictwa stacjonarnego” (Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i
Neurologii Warszawa 2010) należy podkreślić, że liczba hospitalizowanych oraz
15
leczonych pacjentów w placówkach stacjonarnych i ambulatoryjnych pozostaje od kilku
lat na tym samym poziomie, różnice statystyczne dotyczą jedynie form pracy z
pacjentem. W ostatnich latach zmienił się też typ pacjenta.
Rodzaj zażywanych substancji psychoaktywnych nie powoduje objawów
somatycznych polegających na wyniszczeniu organizmu. Substancje te powodują „głód
psychiczny”, co też
nie skłania części uzależnionych do szukania pomocy terapeutycznej. Tendencję te
potwierdza zwiększająca się liczba osób ,które zgłaszają się do leczenia z podwójną
diagnozą i pacjentów z „innymi zaburzeniami psychicznymi” -stanowią oni już 58%
leczonych.
Osoby uzależnione i współuzależnione od środków psychoaktywnych pomoc
terapeutyczną i medyczną mogły uzyskać w poniższych placówkach, świadczących
usługi
w systemie ambulatoryjnym czy stacjonarnym, na terenie województwa:
1) placówki prowadzone przez organizacje pozarządowe:
 Młodzieżowy Ośrodek Terapeutyczny „Dom Zacheusza” KARAN w Elblągu;
 Ośrodek Rehabilitacji Uzależnień „MONAR” w Gaudynkach k/Orzysza;
 Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień Stowarzyszenia „MONAR” w Olsztynie;
- Filia Poradni „Monar” w Bartoszycach
- Punkt Informacyjny „Monar” w Ostródzie
- Punkt Informacyjny „Monar” w Lubawie
 Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień Stowarzyszenia „MONAR” w Elblągu;
 Poradnia Profilaktyczno-Społeczna Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci
Uzależnionych „Powrót z U” w Olsztynie;
 Centrum Profilaktyki i Terapii Katolickiego Ruchu Antynarkotycznego „KARAN”
w Elblągu.
2) placówki nadzorowane przez samorządy, bądź inne podmioty:
 Oddział VII D Wojewódzkiego Zespołu Lecznictwa Psychiatrycznego w Olsztynie
(poradnia i detox);
 Oddział VI Dziecięcy Wojewódzkiego Zespołu Lecznictwa Psychiatrycznego
w Olsztynie;
 Oddział Detoksykacyjny w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Psychiatrycznym
w Wegorzewie;
 Przychodnia Psychoterapii i Profilaktyki Uzależnień w Olsztynie;
 Ośrodek Terapii Uzależnień od Alkoholu i Współuzależnień w Działdowie;
 Ośrodek Rehabilitacji i Uzależnień „DOREN” im. Berty Trusiewicz w Różewcu;
 Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień od Alkoholu i Współuzależnień w
Giżycku;
 Młodzieżowy Punkt Konsultacji i Terapii (NZOZ) w Węgorzewie;
 Młodzieżowy Punkt Konsultacyjny (NZOZ) w Piszu.;
 Poradnia Terapii Uzależnień od Alkoholu i Narkotyków (NZOZ) w Olecku;
 Poradnia Terapii Uzależnień od Alkoholu i Narkotyków (NZOZ)w Iławie;
 Przychodnia Terapii Uzależnień od Alkoholu (SPZOZ) w Szczytnie;
 Punkt Konsultacyjny MOPS w Kętrzynie;
 Ośrodek Wsparcia MOPS w Biskupcu.
Na system pomocy terapeutycznej w zakresie problemów uzależnień
w Województwie Warmińsko-Mazurskim największy wpływ miała aktywna działalność
16
organizacji pozarządowych. Obecnie terapię prowadzić mogą wyłącznie zarejestrowane
zakłady opieki zdrowotnej - poradnie terapii uzależnienia od alkoholu, narkotyków
i współuzależnienia.
Województwo
Warmińsko-Mazurskie
wspiera
programy
organizacji
pozarządowych
z zakresu terapii uzależnień, zabezpieczając na ten cel w poszczególnych latach środki
finansowe. W 2010 roku wsparcie finansowe z budżetu Województwa uzyskały projekty:

Stowarzyszenia MONAR, Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Regionalnego
z siedzibą w Olsztynie na wykonanie zadania „Krótkoterminowy program
psychoedukacyjny Poradni Monar w Olsztynie” o wartości umowy 9 800 zł. W ramach
realizacji zadania odbyły się zajęcia informacyjno-edukacyjne z osobami używającymi
narkotyków (w Olsztynie raz w tygodniu w wymiarze 4 godz. wykładowych oraz w
Filii
w Bartoszycach raz w tygodniu w wymiarze 4 godz. wykładowych), zajęcia
informacyjno-edukacyjne z rodzinami osób używających narkotyków (zajęcia z dwoma
grupami
raz
w tygodniu po 5 godz. wykładowych), poradnictwo rodzinne (w Olsztynie 5 razy
w tygodniu po 6 godz. oraz podczas wizyt domowych, w Filii w Bartoszycach cztery
razy
w tygodniu po 4 godz. oraz podczas wizyt domowych); interwencje kryzysowe (5 razy
w tygodniu po 6 godz.). Oddziaływaniami objęto 98 osób „eksperymentujących”
z substancjami psychoaktywnymi w wieku 14-26 lat oraz 59 członków ich rodzin.

Stowarzyszenia MONAR, Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Regionalnego z siedzibą
w Olsztynie na wykonanie zadania „Program psychoedukacyjno-motywujący dla
osadzonych w zakładach karnych” o wartości umowy 3 600 zł. W ramach realizacji
zadania wykonano następujące zadania: zajęcia z osadzonymi – łącznie 230 godzin.
Działania były realizowane w formie: grupowych zajęć psychoedukacyjnych i
motywujących
z osadzonymi, indywidualnych zajęć psychoedukacyjnych i motywujących z
osadzonymi, dystrybuowania materiałów edukacyjnych i informacyjnych. Podczas
zajęć omawiano następujące zagadnienia: komunikacja interpersonalna, społeczne i
zdrowotne aspekty uzależnienia od narkotyków i innych substancji psychoaktywnych,
problematyka asertywności, zagadnienia dotyczące chorób współwystępujących z
uzależnieniami, trening umiejętności służących trzeźwieniu, warsztat zapobiegania
nawrotom oraz możliwości podjęcia terapii. Oddziaływaniami objęto 90 osób.

Zarząd Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych „Powrót z U” –
Oddział Wojewódzki w Olsztynie na wykonanie zadania „Program dla rodzin z
problemem uzależnienia od narkotyków” o wartości umowy 8 600 zł. W ramach
zadania zrealizowano: porady rodzinne pierwszego kontaktu – 96 godz.; wsparcie
psychologiczne – 70 godz.; interwencje kryzysowe – 144 godz.; porady specjalisty ds.
uzależnień – 56 godz.; grupa wsparcia dla rodziców – 208 godz.; grupy zapobiegania
nawrotom – 172 godz.; zajęcia korekcyjne dla młodzieży eksperymentującej z
narkotykami i alkoholem – 198 godz. W czasie spotkań grupowych uczestniczyło od 10
do 12 osób, w zajęciach korekcyjnych dla młodzieży 46, liczba klientów
indywidualnych wynosiła 200 osób.
Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego w latach ubiegłych w miarę
możliwości wspierał finansowo remonty i modernizacje bazy leczenia uzależnień,
szczególnie udzielano pomocy Ośrodkowi Rehabilitacji i Uzależnień DOREN w
17
Różewcu. W roku 2010 ze względu na ograniczoną ilość środków pieniężnych w
budżecie województwa nie finansowano modernizacji bazy lecznictwa uzależnień.
Samorząd Województwa (w ramach środków Departamentu Zdrowia) udzielił
wsparcia Stowarzyszeniu „Monar” w Olsztynie na realizację projektu „Redukcja szkód i
wczesna motywacja w środowiskach osób uzależnionych od narkotyków”. Program
przeprowadzono w: pubach, klubach - podczas imprez masowych, w szkołach i innych
placówkach zajmujących się dziećmi i młodzieżą, podczas wizyt domowych i odwiedzin
w szpitalach, aresztach śledczych oraz zakładach karnych, Poradni Monar w Olsztynie
i terenowych punktach konsultacyjnych w Bartoszycach i Ostródzie.
Dodatkowo prowadzone były na terenie województwa działania profilaktyczne
w zakresie zakażenia HIV i HCV.
Polski Czerwony Krzyż uzyskał z budżetu województwa dotacje (w ramach środków
zabezpieczonych w Dep. Zdrowia) na realizację następujących zadań:

Projekt pn. „Oddaj krew - sprawdź czy jesteś zdrowy”, którego celem było
pozyskanie nowych honorowych dawców krwi. Koszt działania 2 000 zł. Podczas
trwania całego programu krew oddało 529 osób i uzyskano 234 022 ml krwi. Każdy
dawca przechodził badania również w kierunku HIV/AIDS,

projekt pod nazwą „Rozszerzenie działalności oświatowo-wychowawczej i
informacyjnej w zakresie edukacji zdrowotnej – olimpiady promocji zdrowego stylu
życia PCK” . Celem zadania było promowanie zdrowego stylu życia wśród
młodzieży szkolnej, minimalizowanie zagrożeń zdrowia człowieka (palenie tytoniu,
picie alkoholu, używania substancji psychoaktywnych oraz ryzykownych zachowań HIV/AIDS).
Łącznie
w olimpiadzie startowało 4 390 uczniów z 210 szkół, łączny koszt – 3 000 zł,

projekt pn. „Wakacje z kropelką” program edukacyjno-profilaktyczny dla
mieszkańców miast i wsi województwa
warmińsko-mazurskiego promujący
honorowe krwiodawstwo i pozyskiwanie honorowych dawców krwi. Podczas trwania
programu krew oddało 399 osób, uzbierano 175 956 ml krwi. Każda osoba oddająca
krew przechodziła badania także w kierunku HIV/AIDS. Łączny koszt 4 000 zł.
W ramach postrehabilitacji osób uzależnionych od alkoholu i substancji
psychoaktywnych dofinansowano ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
dwa projekty, realizowane przez:
Ośrodek Rehabilitacji Uzależnionych „Doren” przystąpił do realizacji projektu
którego celem jest poprawa dostępu do rynku pracy i podwyższenie kompetencji
społecznych osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez
wprowadzenie elementów reintegracji zawodowej i społecznej do procesu leczenia
pacjentów. Ośrodek uzyskał dofinansowanie w wysokości 985 120,00 zł. Termin
realizacji 1 maja 2009 r. do 30 listopada 2011 r.
Grupę docelową w programie stanowią pacjenci Ośrodka DOREN oraz absolwenci
innych ośrodków leczenia uzależnień zamieszkałych na terenie Województwa
Warmińsko-Mazurskiego. Łącznie jest to 140 os., w tym: uzależnieni od środków
psychoaktywnych, żyjących z HIV/AIDS, HCV, chorobą psychiczna, uzależnieniu od
alkoholu, bezdomni, niepełnosprawni, długotrwale bezrobotni.
Założeniem projektu jest zrealizowanie siedmiu form wsparcia, w trakcie czterech
edycji:
1. Kształtowanie i doskonalenie podstawowych umiejętności aktywnego uczestnictwa
w życiu społecznym-reintegracja społeczna.
18
2. Reintegracja zawodowa-prowadzona przez doradcę zawodowego nakierowana na
doskonalenie podstawowych umiejętności aktywnego uczestnictwa w życiu
zawodowym (aktywne poszukiwanie pracy, alternatywne formy zatrudnienia,
autoprezentacja).
3. Zajęcia terapeutyczne, wyrównawcze grupowe oraz indywidualne prowadzone przez
terapeutę.
4. Organizacja i przeprowadzanie szkoleń zawodowych i kursów doszkalającychuzupełnienie edukacji i zdobycie zawodu (obejmuje szkolenia typu, operator wózków
widłowych, obsługa kas fiskalnych, szkutnik, stolarz, robotnik drogowy, inneorganizowane przez zewnętrzne jednostki szkoleniowe, dopasowane indywidualnie
do każdego uczestnika na podstawie wytyczonej ścieżki kariery przez doradcę i
terapeutę).
5. Zajęcia z zakresu samoobsługi i przystosowania do samodzielności prowadzone przez
instruktora zawodu, które mają na celu naukę wykonywania codziennych czynności
samoobsługowych,
niezbędnych
do
kształtowania
systematyczności,
odpowiedzialności, punktualności, obowiązkowości, współdziałania, wyrobienie
nawyku pracy, czystości, samodzielności.
6. Mieszkanie readaptacyjne-wynajęcie mieszkania, do wykorzystania przez
uczestników po zakończeniu szkoleń.
7. Wyjazdy integracyjne(trzydniowe) na zakończenie każdej edycji.
Podobny projekt od września 2008 roku – do czerwca 2010 r.
realizował Niepubliczny Ośrodek Opieki Zdrowotnej Stowarzyszenia „MONAR”,
Ośrodek Rehabilitacyjno-Readaptacyjny w Gaudynkach. Na przeprowadzenie
programu realizator otrzymał dofinansowanie w wysokości: 846 586,00 zł. Głównym
założeniem projektu było przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu młodych osób
uzależnionych od środków psychoaktywnych oraz alkoholu poprzez aktywizację
społeczno-zawodową. Grupą docelową tych działań były osoby uzależnionione od
środków psychoaktywnych, pacjenci Ośrodka w Gaudynkach oraz członkowie ich
rodzin.
Projekt zakładał przeprowadzenie trzech sześciomiesięcznych cykli rehabilitacji
społeczno-zawodowej obejmujących: terapię rodzin, szkolenia zawodowe i poradnictwo
zawodowe. W każdym z cykli założono udział 10 osób uzależnionych oraz 15 członków
ich rodzin. Terapia rodzin opierała się na psychoedukacji i elementach systemowej terapii
rodzin, co pozwala na szybszy i mniej konfliktowy powrót pacjenta/uczestnika do
społeczeństwa.
Miała charakter zarówno indywidualny jak i grupowy. Do przeprowadzenia terapii
indywidualnej zaangażowano lekarza psychiatrę, do terapii grupowej – specjalistę ds.
terapii oraz psychologa.
W ramach aktywizacji zawodowej zaplanowano realizację: poradnictwa
zawodowego (indywidualnego i grupowego). Wsparciem objęto 30 osób. W ramach
grupowego poradnictwa zawodowego zorganizowano 20 – godzinne warsztaty
poruszania się po rynku pracy, autoprezentacji, warsztaty z zakresu przedsiębiorczości.
Ponadto: 66 osób zostało objęte terapią rodzin, 55 osób ukończyło proces terapii rodzin,
zostały zorganizowane 34 spotkania terapeutyczne w ramach terapii rodzin, 35 osób
zostało objęte kursem zawodowym, Zorganizowano 60 godzin poradnictwa
psychologicznego, Przeprowadzono 60 godzin warsztatów w ramach przedsiębiorczości,
utworzono 34 indywidualnych planów działań dla beneficjentów oraz 18 uczestników
projektu znalazło zatrudnienie po zakończeniu projektu.
19
3. 2. Edukacja i szkolenia dla personelu prowadzącego leczenie, rehabilitację
i programy ograniczania szkód zdrowotnych.
W roku 2010 nie prowadzono odrębnych działań w tym zakresie, nadmienić
jednak należy, że szkolenia kadry lecznictwa uzależnień dofinansowane za
pośrednictwem Wojewódzkiego Ośrodka Terapii Uzależnień od Alkoholu i
Współuzależnień w Giżycku, pośrednio dotyczą także przeciwdziałania narkomanii.
W 2010 roku udało się dofinansować szkolenia indywidualne pracowników
lecznictwa odwykowego z terenu województwa, z dofinansowania mogło skorzystać
łącznie 10 osób w ramach następujących szkoleń:
Studium Terapii Uzależnień i
Współuzależnień – 5 osób, Superwizje – 2 osoby, Staż kliniczny – 1 osoba, Konferencja
szkoleniowa – 2 osoby. Ponadto w 6 placówkach przeprowadzone były Superwizje
programów terapeutycznych i pracy członków zespołu terapeutycznego placówek
lecznictwa odwykowego.
Oprócz dofinansowania szkoleń indywidualnych WOTUW w Giżycku w roku ubiegłym
przygotował ofertę trzech szkoleń grupowych:

„Od porażek do powodzenia – terapia motywująca w praktyce”, w szkoleniu udział
wzięło 18 osób;

„Radzenie sobie ze złością metodami behawioralno – poznawczymi”, w szkoleniu
udział wzięło 21 osób;

„Opór w terapii i pracy z pacjentem” , w szkoleniu uczestniczyło 14 osób.
Łącznie w szkoleniach grupowych uczestniczyło 54 pracowników placówek leczenia
uzależnień z terenu województwa.
Wskaźniki realizacji celów
Baza danych o placówkach leczniczych i
rehabilitacyjnych oraz o zakresie ich działania
Liczba placówek udzielających świadczeń w tym zakresie
Liczba programów postrehabilitacyjnych
Liczba szkoleń w dziedzinie terapii uzależnienia od
narkotyków i liczba uczestników tych szkoleń
Ilość przekazanych materiałów informacyjnoedukacyjnych oraz publikacji na temat leczenia,
rehabilitacji i ograniczenia szkód zdrowotnych
2009 rok
2010 rok
1–
aktualizowana
na bieżąco
6 poradni
5 ośrodków
1 – aktualizowana
na bieżąco
5
2 konferencje
szkoleniowospecjalistyczne,
liczba
uczestników
200 osób
5
54 os. w
szkoleniach
10 os.
podnoszenie
kwalifikacji
zawodowych
2500 (ulotki,
publikacje
biuletyny
6 poradni
5 ośrodków
3 000 (ulotki,
publikacje
biuletyny)
20
4. Badania, monitoring i ewaluacja zjawiska narkomanii w Województwie
Warmińsko-Mazurskim
W ramach tego priorytetu podejmowano działania w obrębie niżej wymienionych
celów szczegółowych:
4. 1. Współtworzenie zintegrowanego ogólnopolskiego systemu informacji
o narkotykach i narkomanii
W myśl zapisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, Uchwałą Nr 53/294/05/II
Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 15 listopada 2005 r. Pan Michał
Tatarek powołany został na stanowisko Eksperta Wojewódzkiego do spraw Informacji
o Narkotykach i Narkomanii Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
W grudniu 2010 Ekspert Wojewódzki jak corocznie, przygotowywał Raport
w zakresie problemów narkomanii w Województwie Warmińsko-Mazurskim za rok
poprzedni. Obejmował on analizy związane m.in., z realizacją zadań w zakresie
przeciwdziałania narkomanii na poziomie wojewódzkim, diagnozą zjawiska dotyczącą
liczby osób i rodzin objętych pomocą społeczną z powodu alkoholizmu lub z powodu
narkomanii, epidemiologią dotyczącą problemów związanych z używaniem czy
nadużywaniem narkotyków (liczba nowych zakażeń wirusem HIV, w tym wśród
narkomanów), naruszaniem przepisów Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii przez
nieletnich w regionie. Raport przedkładany był do Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania
Narkomanii oraz upowszechniony został za pośrednictwem strony internetowe.
4. 2. Ocena zjawiska narkomanii, jego rozmiarów na terenie województwa oraz
związanych z nim zagrożeń
W 2010 roku ukazał się raport opracowany przez Janusza Sierosławskiego
na zlecenie Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie pt. „Narkomania w Polsce w
2008 r. Dane lecznictwa stacjonarnego. (Tabele i wykresy)”. Obrazuje on sytuację w
Województwie Warmińsko – Mazurskim w porównaniu z innymi województwami.
21
Tabela 1. Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w 2008 r. z powodu zaburzeń
psychicznychi zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji
psychoaktywnych wg województwa zamieszkania pacjenta (na 100 000
mieszkańców)
Województwo
POLSKA
Dolnośląskie
Liczby osób
w 2008 r. Współczynnik Współczynnik Współczynnik Współczynnik
na 100 000
na 100 000
zmiany
zmiany
w 2008 r.
w 2007 r.
2007 = 100
1999 = 100
12627
33,1
33,0
100,4
187,0
1283
44,6
44,0
101,3
134,7
KujawskoPomorskie
Lubelskie
579
28,0
25,7
109,0
209,0
459
21,2
19,8
106,5
230,4
Lubuskie
557
55,2
58,1
94,9
124,3
Łódzkie
914
35,9
33,0
108,3
296,7
Małopolskie
422
12,8
13,5
95,5
216,9
Mazowieckie
2490
47,8
49,0
98,1
169,5
Opolskie
223
21,6
20,8
103,7
174,2
Podkarpackie
205
9,8
9,9
98,1
153,1
Podlaskie
421
35,3
33,7
104,5
304,3
Pomorskie
627
28,2
28,6
99,4
176,3
1099
23,7
24,4
96,7
189,6
Świętokrzyskie
211
16,6
19,1
86,1
286,2
WarmińskoMazurskie
Wielkopolskie
559
39,2
40,0
97,7
104,3
1281
37,7
38,1
99,4
384,7
Zachodniopomorskie
787
46,5
46,2
100,8
153,0
Braki danych i
obcokrajowcy
510
Śląskie
111,1
Polska – 33,1
Podobnie jak w latach 1999 - 2007, w 2008 r. utrzymywało się silne
zróżnicowanie terytorialne rozpowszechnienia narkomanii. Na podstawie danych
zgromadzonych w/w tabeli
odnotować trzeba znaczną rozpiętość między
współczynnikami przyjętych do lecznictwa stacjonarnego na 100 tys. mieszkańców dla
województwa. Trzeba przypomnieć, że dane przedstawione w tabeli pogrupowano
według miejsca zamieszkania pacjentów, a nie miejsca ich leczenia, zaś dostępność
leczenia stacjonarnego jest w całym kraju podobna ze względu na brak rejonizacji. Do
22
województw najbardziej zagrożonych należą m.in: Warmińsko-Mazurskie (39,2) przy
współczynniku ogólnopolskim 33,1
Tabela 2. Przyjęci po raz pierwszy raz w życiu do lecznictwa stacjonarnego w 2008 r. z
powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem
substancji psychoaktywnych wg województwa zamieszkania pacjenta (na 100 000
mieszkańców)
Województwo
POLSKA
Liczba
pacjentów
pierwszorazowych w
2008 r.
Współczynnik
Odsetek pacjentów
Współczynnik liczby
dynamiki liczby
pierwszorazowych
pacjentów
pacjentów
wśród ogółu
pierwszorazowych na 100
tys. mieszkańców w 2008 pierwszorazowych
pacjentów w
r.
2007 = 100
2008 r.
5511
49,1
14,5
96,9
Dolnośląskie
545
45,6
18,9
92,4
Kujawsko-Pomorskie
292
53,1
14,1
105,0
Lubelskie
210
49,2
9,7
95,0
Lubuskie
251
46,8
24,9
102,0
Łódzkie
273
55,7
10,7
96,5
Małopolskie
192
49,2
5,8
90,1
Mazowieckie
1081
47,7
20,8
101,0
100
47,8
9,7
90,9
96
51,6
4,6
98,0
Podlaskie
198
50,0
16,6
107,6
Pomorskie
283
51,0
12,8
95,6
Śląskie
543
52,4
11,7
93,3
97
49,5
7,6
77,0
243
46,2
17,0
100,0
Wielkopolskie
607
49,6
17,9
95,7
Zachodniopomorskie
343
57,9
20,3
93,7
Braki danych i obcokrajowcy
157
Opolskie
Podkarpackie
Świętokrzyskie
WarmińskoMazurskie
104,7
Zróżnicowaniu terytorialnemu podlega nie tylko wskaźnik przyjętych do leczenia
ogółem, ale także współczynnik przyjęć pierwszorazowych na 100 tys. mieszkańców w
skali kraju lokujący się na poziomie 14,9. Jak wynika z danych zgromadzonych w tabeli
23
2 najwyższymi współczynnikami przyjęć pierwszorazowych na 100 tys. mieszkańców
charakteryzuje się m.in. Województwo Warmińsko-Mazurskie (17,0).
Tabela 3. Odsetki kobiet wśród przyjętych do lecznictwa stacjonarnego w latach 20002008 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych
używaniem substancji psychoaktywnych, wg województwa zamieszkania pacjenta (na
100 000 mieszkańców)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Województwo
POLSKA
22,0
23,0
23,2
24,0
23,6
23,6
24,0
24,6
25,9
Dolnośląskie
19,7
17,8
19,7
21,8
20,6
20,9
22,9
22,5
21,7
Kujawsko-Pomorskie
21,2
24,9
23,4
23,0
21,8
20,0
23,4
20,2
24,2
Lubelskie
15,2
19,3
17,6
16,1
19,4
18,7
21,6
19,3
24,4
Lubuskie
16,3
18,4
18,6
21,3
25,6
20,3
23,1
23,0
22,7
Łódzkie
25,0
26,1
30,7
29,4
22,4
25,9
25,1
25,6
22,1
Małopolskie
26,6
31,1
28,1
34,3
34,6
27,5
23,7
29,2
31,4
Mazowieckie
17,4
17,9
20,2
21,0
21,6
21,0
20,8
21,4
28,4
Opolskie
22,1
24,8
19,7
25,1
19,7
24,9
25,2
27,4
23,3
Podkarpackie
29,5
30,1
23,8
19,8
26,6
32,4
25,6
26,3
32,3
Podlaskie
20,4
20,5
19,6
19,7
21,4
22,4
21,5
23,6
24,9
Pomorskie
31,7
32,0
28,3
27,6
23,9
27,9
30,4
25,7
21,9
Śląskie
24,7
27,4
25,6
25,3
23,8
23,1
26,3
28,6
23,6
Świętokrzyskie
35,2
51,3
40,0
34,5
31,0
26,9
26,3
24,5
29,4
WarmińskoMazurskie
22,2
24,5
22,9
25,5
24,9
26,6
23,6
28,7
31,8
Wielkopolskie
29,4
31,8
33,0
28,0
31,2
30,9
27,1
28,8
24,7
Zachodniopomorskie
28,5
28,7
24,9
26,7
24,9
25,0
27,7
28,7
31,5
W Województwie Warmińsko – Mazurskim odsetek kobiet przyjętych do lecznictwa
stacjonarnego w latach 2000-2008 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń
zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych systematycznie
wzrasta i wynosi 31,8 przy średniej krajowej 25,9.
24
Tabela 4. Odsetki osób w wieku do 18 lat wśród przyjętych do lecznictwa stacjonarnego
w latach 2000-2008 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania
spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych wg województwa
zamieszkania pacjenta(na 100 000 mieszkańców)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
POLSKA
13,9
12,8
11,0
10,4
9,6
8,7
8,6
7,7
6,9
Dolnośląskie
8,7
8,6
8,5
9,0
7,2
7,3
9,6
7,2
7,2
Kujawsko-Pomorskie
14,8
14,9
21,4
15,4
11,8
11,7
14,5
15,5
10,7
Lubelskie
12,9
9,6
7,7
7,0
10,1
9,8
8,7
10,4
14,9
Lubuskie
14,7
14,2
8,0
11,0
8,9
11,1
9,3
8,3
7,1
Łódzkie
17,7
14,3
10,3
10,3
9,1
9,0
8,4
6,3
6,6
Małopolskie
5,3
10,0
8,6
8,3
8,8
8,6
8,4
5,5
5,9
Mazowieckie
17,5
13,3
10,7
9,7
7,4
7,0
6,7
5,7
5,8
Opolskie
24,0
19,4
21,2
17,7
16,8
16,7
13,8
15,3
5,4
7,0
4,8
10,5
5,2
7,5
3,5
6,4
3,8
7,0
Podlaskie
18,8
14,2
17,6
15,5
16,5
10,1
8,8
7,3
5,3
Pomorskie
16,3
11,1
10,9
11,8
11,0
7,5
8,6
9,1
10,1
Śląskie
11,0
15,0
10,4
10,2
13,2
10,3
10,4
10,8
9,0
5,7
10,1
14,8
13,7
9,5
8,1
9,9
12,3
4,1
WarmińskoMazurskie
18,4
18,7
15,2
12,6
11,7
8,4
8,9
7,2
9,4
Wielkopolskie
6,1
13,3
10,8
8,8
8,4
8,0
7,3
7,5
4,1
15,7
13,9
11,5
12,5
10,9
9,0
8,8
6,8
5,3
Województwo
Podkarpackie
Świętokrzyskie
Zachodniopomorskie
Analizując powyższą tabelę należy stwierdzić, że rośnie odsetek osób w wieku do
18 lat wśród przyjętych do lecznictwa stacjonarnego w latach 2000-2008 z powodu
zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji
psychoaktywnych i wynosił w Województwie Warmińsko – Mazurskim 9,4 przy średniej
krajowej 6,9.
Z uwagi na przyjęty system opracowywania danych w chwili obecnej nie można
stwierdzić czy zaobserwowana tendencja się utrzymuje, gdyż zestawienie danych za lata
2009 -2010 będą opublikowane dopiero pod koniec roku 2011.
5.
Działania na rzecz przeciwdziałania narkomanii na szczeblu gminnym
województwa .
Każdego roku Ministerstwo Zdrowia zwraca się z prośbą do samorządów
województw
o wyegzekwowanie od samorządów lokalnych, informacji na temat realizacji Krajowego
Programu Przeciwdziałania Narkomanii w poprzednim roku. W styczniu 2010 przesyłano
do samorządów gminnych stosowne kwestionariusze celem uzyskania danych na temat
25
podjętych w 2009 r. działań na poziomie lokalnym, stosowne sprawozdania przekazano
do Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii.Biuro ds. Uzależnień ROPS
dokonało analizy przesłanych sprawozdań gminnych.
Na terenie województwa w roku 2010 obowiązek ustawowej realizacji programu
przeciwdziałania narkomanii miało 116 gmin, z czego sprawozdania nadesłało 116.
Poniżej prezentowane dane zostały zaczerpnięte ze sprawozdań z realizacji Gminnych
Programów Przeciwdziałania Narkomanii w 2010 roku.
Tabela 1. Liczby gmin, które przesłały sprawozdanie z realizacji KPPN w latach 2008 –
2010.
Województwo
Warmińsko-Mazurskie
2008
2009
2010
116
113
116
Tabela 2. Liczby gmin, które opracowały gminny program przeciwdziałania narkomanii
lub opracowały wspólny gminny program przeciwdziałania uzależnieniom.
Województwo
Warmińsko-Mazurskie
2008
105
2009
104
2010
103
Tabela 3. Liczby gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r. wspierały
finansowo programy profilaktyki pierwszorzędowej.
Rok
Liczba gmin
Procent z gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
68
60,18
57,63
2010
70
66.,67
60,34
Tabela 4. Liczby gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r. wspierały
finansowo programy profilaktyki drugorzędowej.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
24
21,24
20,34
2010
20
19,05
17,24
26
Tabela 5. Liczby gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r. organizowały lub
dofinansowały szkolenia z zakresu tworzenia gminnych programów przeciwdziałania
narkomanii.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
12
10,62
10,17
2010
7
6,67
6,03
Tabela 6. Liczby gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r. organizowały
szkolenia z zakresu ewaluacji gminnych programów przeciwdziałania narkomanii
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
2009
1
0,88
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
0,85
2010
1
0,95
0,86
Tabela 7. Liczby gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r. finansowały zakup
publikacji z zakresu metodologii tworzenia programów przeciwdziałania narkomanii
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
3
2,65
2,54
2010
0
0
0
Tabela 8. Liczby gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r. finansowały
opracowania i upowszechnienia materiałów informacyjno - edukacyjnych z zakresu
promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
12
10,62
10,17
2010
16
15,24
13,79
27
Tabela 9. Liczby i odsetki gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r.
podejmowały współpracę z mediami.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
15
13,27
12,71
2010
19
18,24
16,38
Tabela 10. Liczby i odsetki gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r.
prowadziły edukacyjną kampanię społeczną na temat problemu narkomanii.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
18
15,93
15,25
2010
24
22,86
20,69
Tabela 11. Liczby i odsetki gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r.
wspierały finansowo organizację szkoleń dotyczących problemu narkotyków i
narkomanii z obszaru leczenia, rehabilitacji i ograniczania szkód zdrowotnych dla grup
zawodowych.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
7
6,19
5,93
2010
5
4,76
4,31
Tabela 12. Liczby i odsetki gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r.
wspierały finansowo programy zdrowotne z zakresu leczenia uzależnień od narkotyków
prowadzone
w jednostkach ambulatoryjnych.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
5
4,42
4,24
2010
6
5,71
5,17
28
Tabela 13. Liczby i odsetki gmin w województwie, które w latach 2009-2010 r.
dofinansowały programy ograniczenia szkód zdrowotnych związanych z używaniem
narkotyków (programy wymiany igieł i strzykawek, programy pracowników ulicznych,
noclegownie dla osób uzależnionych, programy dyskotekowe oraz programy leczenia
substytucyjnego).
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
1
0,88
0,85
2010
1
0,95
0,86
Tabela 14. Liczby i odsetki gmin, które w 2010 r. dofinansowały realizację programów
ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych od narkotyków.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
2
1,77
1,69
2010
2
1,90
1,72
Tabela 15. Liczby i odsetki gmin w województwie, które w latach 2009- 2010 r.
dofinansowały wydanie materiałów informacyjnych na temat placówek i programów
dla osób uzależnionych od narkotyków.
Rok
Liczba gmin
Procent gmin, które
przysłały sprawozdania
Procent ze wszystkich
gmin w poszczególnych
województwach
2009
3
2,65
2,54
2010
1
0,95
0,86
29
6.Zakażenia HIV na terenie województwa warmińsko-mazurskieg od 1989 do
15.11.2011 r
(zarejestrowane przez WSSE Dział Epidemiologii)








liczba osób żyjących z wirusem HIV (dodatnich, potwierdzonych): 508w tym:
liczba chorych na AIDS: 72
liczba zgonów z powodu AIDS: 19 zakażeni:
w wyniku brania narkotyków dożylnych: 153 osób
wg płci: mężczyźni – 400
kobiety – 108,
wg miejsca zamieszkania: miasto – 349 osób, wieś – 25 osób, brak adresu – 134
osób.
dynamika zakażeń: od stycznia do 15 listopada 2011 wykryto 50 nowych
zakażeń HIV, zarejestrowano 5 zachorowań na AIDS jeden zgon na AIDS.

6.1. Liczba nowych zakażeń wirusem HIV,w tym wśród narkomanów
W województwie warmińsko-mazurskim
Liczba nowych zakażeń HIV, w tym wśród IDU s w 2010 r.
(zakażenia zestawione wg daty rozpoznania w podziale na miejsce zamieszkania)
Województwo
dolnośląskie
kujawsko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
b.d.
POLSKA
IDU (iniekcyjni
użytkownicy
narkotyków)
Wskaźnik zakażeń
wśród IDU na 100
tyś. mieszkańców
b.d. Ogółem
5
69
98
1
25
37
0
15
20
0
21
25
2
38
56
1
34
41
11 142
211
0
10
17
0
4
9
0
15
21
2
34
55
1
46
70
0
8
10
2
12
18
1
41
59
2
21
32
7 113
147
35 648
926
0,17
0,05
0,00
0,00
0,08
0,03
0,21
0,00
0,00
0,00
0,09
0,02
0,00
0,14
0,03
0,12
populacja w
2010 r.
2877840
2069543
2151895
1011024
2534357
3310094
5242911
1028585
2103505
1188329
2240319
4635882
1266014
1427241
3419426
1693072
0,09
38200037
dane pochodzą z Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higie
30
Rekomendacje:
W dniu 11 maja 2011 r. odbyło się posiedzenie Zespołu Monitorującego ds.
monitoringu i ewaluacji „Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w
Województwie Warmińsko-Mazurskim na lata 2009 – 2012”. Niniejszy materiał
przedłożony został członkom Zespołu, którzy zaopiniowali jego treść oraz wysunęli
następujące rekomendacje:

nadal należy wspierać samorządy gminne w opracowywaniu lokalnych programów
przeciwdziałania narkomanii oraz wystąpić szczególnie do tych ,które od kilku lat
wypełniają negatywnie druk sprawozdania z realizacji Gminnego Programu
Przeciwdziałania Narkomanii,

należy kontynuować działania nakierowane na dzieci i młodzież, głównie poprzez
wspieranie działalności gminnych świetlic socjoterapeutycznych oraz młodzieżowych
klubów integracji społecznej i propagować „dobre praktyki”,

w celu stałego podnoszenia poziomu profesjonalnej pomocy psycho-profilaktycznej
należy kontynuować w gminach profesjonalne szkolenia psychologów, nauczycieli i
pedagogów szczególnie w zakresie pracy z dziećmi i młodzieżą,

wspierać inicjatywy w zakresie profilaktyki selektywnej w szczególności mające
charakter nowatorski, adresowane do różnych grup docelowych, jednak przede
wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią,

włączać do programów rodziców oraz liderów młodzieżowych, mogących wywrzeć
istotny wpływ na zachowanie odbiorców,

wspomagać rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia
i rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich używania oraz
programów ograniczania szkód zdrowotnych,

kontynuować dotychczasowe działania na rzecz modernizacji bazy lecznictwa
stacjonarnego dla osób uzależnionych od narkotyków w województwie,

wspierać nowoczesne programy terapeutyczne dla osób uzależnionych od
narkotyków
i substancji psychoaktywnych oraz członków ich rodzin oferowanych przez
organizacje pozarządowe i placówki opieki zdrowotnej, o podobnym charakterze jak
w Różewcu i Gaudynkach,

objąć programami psychoedukacyjnymi, motywującymi do życia w trzeźwości osoby
uzależnione, osadzone w zakładach karnych,
31

wzmocnić działania w kierunku upowszechniania programów postrehabilitacyjnych,
w tym m.in. tworzyć mieszkania readaptacyjne, w powyższych działaniach należy
wykorzystać środki finansowe EFS,

zbadać przyczynę wzrostu wskaźników wśród osób przyjmowanych do lecznictwa
stacjonarnego zamieszkałych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego,

scalić system informacyjny o narkotykach poprzez tworzenie odnośników i odsyłaczy
na stronach internetowych instytucji i organizacji działających na terenie
województwa obszarze przeciwdziałania narkomanii.
Przy realizacji rekomendowanych działań należy wykorzystywać w większym stopniu
środki z Europejskiego Funduszu Społecznego, szczególnie na finansowanie projektów
nakierowanych na młodzież składanych przez organizacje pozarządowe.
Streszczenie:
Województwo warmińsko – mazurskie jest czwartym pod względem powierzchni
regionem Polski, zajmując 24,2 tys. km (7,7% powierzchni kraju). Graniczy z Obwodem
Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej, województwem podlaskim, mazowieckim,
kujawsko – pomorskim i pomorskim, poprzez Zalew Wiślany łączy się z Morzem
Bałtyckim.
W granicach województwa warmińsko – mazurskiego znajduje się 116 gmin (w
tym 16 miejskich, 33 miejsko-wiejskie i 67 wiejskich). Na obszarze regionu utworzone
jest 19 powiatów ziemskich oraz 2 powiaty grodzkie (miasta na prawach powiatu –
Olsztyn i Elbląg). Region zamieszkuje 1.428.6 tyś. mieszkańców, co daje 12 miejsce w
kraju i stanowi 3% mieszkańców Polski.
Zadania z zakresu przeciwdziałania narkomanii ujęte zostały w Wojewódzkim
Programie Przeciwdziałania Narkomanii w Województwie Warmińsko-Mazurskim na
lata 2009-2012 i obejmowały one trzy priorytety:
- profilaktykę,
- leczenie, rehabilitację i ograniczenie szkód zdrowotnych,
- badania, monitoring i ewaluacja zjawiska narkomanii w Województwie WarmińskoMazurskim.
Wysokość środków przekazywanych na dofinansowanie projektów składanych
przez organizacje trzeciego sektora w roku 2010 kształtowała się na poziomie 50000zł.
Organizacje pozarządowe otrzymały dotacje na realizację wielu przedsięwzięć. Dzięki
wsparciu organizacji sektora pozarządowego w realizacji projektów z zakresu
32
zapobiegania narkomanii w ramach wojewódzkiego programu przeciwdziałania
narkomanii – oddziaływaniem profilaktycznym czy rehabilitacyjnym w 2010 roku
objętych zostało 890 osób.
W roku 2010 nadal postępował kryzys na regionalnym rynku pracy i dalszego
zwiększania się stopy bezrobocia.
W roku 2010 na terenie województwa nadal działały trzy ośrodki stacjonarne ,w których
jednorazowo może się leczyć 90 osób.
Pomoc ambulatoryjną świadczyło 28 poradni ,z lecznictwa średnio w roku 2010
korzystało 750 osób. Działania postrehabilitacyjne prowadzone są w oparciu o ośrodki
świadczące tego typu usługi oraz w ramach dwu programów ze środków EFS u.
Zauważa się spadek osób korzystających z leczenia. W ramach leczenia, rehabilitacji i
ograniczenia szkód zdrowotnych podejmowano działania obejmujące:

Zwiększenie dostępności świadczeń w zakresie leczenia i rehabilitacji poprzez
rozwój specjalistycznych placówek oraz programów terapeutycznych,
Edukację i szkolenia dla personelu prowadzącego leczenie, rehabilitację i programy
ograniczania szkód zdrowotnych.
W roku 2010 nadal odnotowano wzrost liczby osób, u których stwierdzono zakażenie
wirusem HIV.
Jednak zjawisko to wiąże się ze zmianą przepisów w Rosji .Obecnie osoby ,które
ubiegają się o wizę na okres półroczny na pobyt w tym kraju muszą posiadać wynik testu
na HIV.
W województwie nie odnotowano wzrostu sięgania po narkotyki. Jednak do czerwca
2010 roku w województwie funkcjonowało 14 sklepów z „Dopalaczami”.
.W szkołach średnich uaktywnił się ruch na rzecz legalizacji marihuany. Z badań
prowadzonych lokalnie przez gminy wynika,że rośnie liczba osób sięga po marihuanę i
dopalacze.
Dane statystyczne wskazują, na nieznaczny spadek liczby stwierdzonych
przestępstw popełnionych pod wpływem narkotyków. Spadek ilości przestępstw
narkotykowych popełnianych zarówno przez dorosłych jak i przez nieletnich świadczy o
skuteczności podejmowanych działań przez policję i organy prewencji naszego regionu.
Jednak należy podkreślić ,że w roku 2010 znacząco wzrósł odsetek udziału
młodocianych w innych kategoriach przestępstw .Z Raportu Policji wyraźnie wynika ,że
33
nadal największe zagrożenia niedostosowaniem społecznym i przestępczościo występuje
w szkołach podstawowych oraz w gimnazjach.
W 2010 roku nie przeprowadzono badań jednak zjawisko narkomanii
opisane jest
w raportach i bieżących sprawozdaniach zamieszczonych na stronie
internetowej www.warmia.mazury.pl uzależnienia :
●
Sprawozdanie z rozpoznania zjawisk patologicznych, demoralizacji i
przestępczości nieletnich oraz stanu prewencji kryminalnej w województwie
warmińsko-mazurskim w 2008r., KWP Olsztyn 2009,.

Raport o Sytuacji w Zakresie Narkotyków w Województwie WarmińskoMazurskim w roku 2006.

Projekt badawczy pn. „Przemoc rówieśnicza i agresja w szkole oraz środowisku
lokalnym na terenie województwa warmińsko-mazurskiego” Warszawa-Sopot
2007.
●

Raport porównawczy(2003 – 2007)Picie alkoholui używanie narkotyków przez
młodzież szkolną w województwie warmińsko-mazurskim Raport orównawczy(2003
– 2007)Warszawa-Sopot 2008,
Picie alkoholui używanie narkotyków przez młodzież szkolną w województwie
warmińsko-mazurskim. Badania ESPAD .Listopad 2007.
Materiały Źródłowe:
1. „Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii w Województwie WarmińskoMazurskim na lata 2009-2012”. przyjął Uchwałą Nr XXV/476/08 z dnia 28 grudnia
2008r. Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
2. Rocznik statystyczny województwa warmińsko-mazurskiego województwa
warmińsko-mazurskiego 2010, Urząd Statystyczny w Olsztynie s. 89-106 oraz Rocznik
Statystyczny województwa warmińsko-mazurskiego 2010. Podregiony, Powiaty, Gminy,
Urząd Statystyczny w Olsztynie, s. 77.
3. Informacje o bezrobociu w grudniu 2010 i styczniu 2011 roku województwie
warmińsko – mazurskim, www.up.gov.pl
4. Sprawozdanie z rozpoznania zjawisk patologicznych, demoralizacji i przestępczości
nieletnich oraz stanu prewencji kryminalnej w województwie warmińsko-mazurskim
w 2009r., KWP Olsztyn 2011.
5. Sprawozdanie z realizacji Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii
w Województwie Warmińsko-Mazurskim na lata 2009-2012 przyjętego uchwałą Sejmiku
Województwa Warmińsko Mazurskiego Nr VIII/138/11 z dnia 21 czerwca 2011 roku.
6. Raport o sytuacji w zakresie narkotyków w województwie warmińsko-mazurskim,
przygotowany przez Michała Tatarka, Olsztyn 20011 r.
34
7. Projekt badawczy pn. „Przemoc rówieśnicza i agresja w szkole oraz środowisku
lokalnym na terenie województwa warmińsko-mazurskiego” Warszawa-Sopot 2007
8. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną, Raport z badań ankietowych
realizowanych w województwie warmińsko-mazurskim w 2007 r.
9.Raport porównawczy(2003–2007)Picie alkoholu i używanie narkotyków przez młodzież
szkolną w województwie warmińsko-mazurskim, Raport porównawczy(2003 – 2007)
Warszawa-Sopot 2008
10. „Raport z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii przez gminy
w 2010 roku” opracowany przez Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii
Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii w Warszawie
11. Raport okresowy nr VIII z realizacji Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego
województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2020 Stan na koniec 2007 r. Olsztyn
2009 r.
35