MiÚdzykulturowe aspekty dziaďalnoĂci mediów w epoce
Transkrypt
MiÚdzykulturowe aspekty dziaďalnoĂci mediów w epoce
Recenzje 168 MiÚdzykulturowe aspekty dziaïalnoĂci mediów w epoce globalizacji red. naukowa Janusz W. Adamowski, Alicja Jaskiernia seria „Media poczÈtku XXI wieku”, t. 24, Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, OÞcyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2014, 224 s., ISBN 978-83-7545-478-9 M edia (zarówno nowe, jak i tradycyjne) są waĪnym kanaáem komunikacji miĊdzykulturowej. To dziĊki nim odbiorcy poznają inne kultury, tradycje czy historiĊ danych krajów, a takĪe czerpią informacje na temat ich obecnej sytuacji politycznej i spoáecznej. Globalizacja prowadzi zatem nie tylko do homogenizacji kulturowej, ale takĪe przyczynia siĊ do przenikania kultur. W recenzowanej ksiąĪce moĪna odnaleĨü liczne przykáady tego, w jaki sposób media wpáywają na miĊdzykulturowy dialog i jak przyczyniają siĊ do wzmacniania lub osáabiania stereotypów narodowych. MiĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci mediów w epoce globalizacji wydano w serii „Media początku XXI wieku”, która ukazuje siĊ od 2008 roku i skáada siĊ z monograÞi oraz prac zbiorowych poĞwiĊconych szeroko rozumianym mediom i ich sytuacji w XXI wieku. Do tej pory opublikowano m.in. takie tytuáy, jak: W. Gogoáek, Komunikacja sieciowa. Uwarunkowania, kategorie i paradoksy, Warszawa 2010; ZawartoĞü mediów, czyli rozwaĪania nad metodologią badaĔ medioznawczych, red. T. Gackowski, Warszawa 2011; Komunikowanie masowe i polityka medialna w epoce globalizacji i cyfryzacji – aspekty miĊdzynarodowe, red. Janusz W. Adamowski, Alicja Jaskiernia, Warszawa 2013. Omawiana ksiąĪka bez wątpienia wpisuje siĊ w tematykĊ serii traktującej o zjawiskach zachodzących we wspóáczesnych mediach. Celem publikacji jest ukazanie roli mediów w procesie komunikacji miĊdzykulturowej w dobie globalizacji. „Debaty dotyczące kryzysów kultury narodowej w obliczu róĪnorodno- Ğci kulturowej oraz opinie, Īe globalizacja prowadzi do homogenizacji kultury, coraz czĊĞciej zderzają siĊ z poglądem o przenikaniu siĊ wpáywów kulturowych, czego efektem jest hybrydowoĞü globalnej kultury” (s. 7–8). Lektura ksiąĪki przynosi liczne przykáady przenikania siĊ kultur. Artykuáy zostaáy wybrane tak, by ukazaü róĪnorodne aspekty dziaáalnoĞci mediów, które przyczyniają siĊ do inicjowania i podtrzymywania miĊdzykulturowego dialogu. KsiąĪka liczy 224 strony i zostaáa podzielona na dwie czĊĞci, poprzedzone wstĊpem. Pierwsza czĊĞü skáada siĊ z piĊciu artykuáów, druga – z szeĞciu. Struktura i podziaá pracy są klarowne, a zawartoĞü poszczególnych czĊĞci – logicznie wybrana. DziĊki temu od bardziej ogólnych wniosków, zawartych w czĊĞci pierwszej, nastĊpuje páynne przejĞcie do konkretnych przykáadów – w drugiej. Dodatkowym atutem jest zróĪnicowanie tematyczne artykuáów. Do publikacji zostaá doáączony indeks osób. CzĊĞü pierwsza, zatytuáowana Nowe wymiary medialnej komunikacji miĊdzykulturowej, porusza w ogólny sposób kwestie dotyczące wpáywu mediów masowych na komunikowanie miĊdzynarodowe. W artykule Telewizja ARTE – wspólny mianownik dla miĊdzynarodowoĞci i miĊdzykulturowoĞci jego autorka Aleksandra Gaáka udowadnia, Īe francusko-niemiecka telewizja ARTE stanowi doskonaáy przykáad integracji miĊdzynarodowej i promocji dialogu miĊdzykulturowego. Kolejny tekst – RóĪnice kulturowe jako bariera w komunikowaniu masowym i interpersonalnym – traktuje o wpáywie róĪnic kulturowych na komunikowanie. Emilia Jaroszewska, opierając siĊ na róĪnych przykáa- Recenzje dach, pokazuje, jak zmienia siĊ skutecznoĞü i styl komunikowania w zaleĪnoĞci od kompetencji kulturowych. W tekĞcie Zmiana postrzegania krajów Trzeciego ĝwiata jako efekt twórczoĞci Ryszarda KapuĞciĔskiego Agnieszka Obaid zaprezentowaáa wyniki badania dotyczącego wpáywu twórczoĞci KapuĞciĔskiego na postrzeganie krajów Trzeciego ĝwiata. Autorka przeprowadziáa badanie na grupie 300 osób w trzech kategoriach wiekowych po 100 osób (studenci do 27. roku Īycia, osoby w wieku 30– 55 lat i po 56. roku Īycia). Wyniki tej analizy pozwalają stwierdziü, Īe dla wiĊkszoĞci badanych Ryszard KapuĞciĔski byá nie tylko pisarzem i reportaĪystą, ale takĪe táumaczem innych kultur. Co wiĊcej, efektem twórczoĞci KapuĞciĔskiego byáo lepsze zrozumienie problemów Trzeciego ĝwiata oraz rozbudzenie zainteresowania kulturą innych krajów, a ankietowani stali siĊ bardziej tolerancyjni wobec innych narodów. O Komunikacji miĊdzykulturowej w nowym wymiarze pisze w kolejnym artykule Magdalena Ratajczak. Autorka omawia rolĊ mediów wspólnotowych i internetu w komunikacji miĊdzykulturowej. PodkreĞla znaczenie komunikacji online i community media dla grup etnicznych, które coraz czĊĞciej korzystają z mediów alternatywnych. Ostatni artykuá czĊĞci pierwszej, autorstwa Martyny Tomiczek, zatytuáowany Przemysáy kreatywne – próba charakterystyki ze szczególnym uwzglĊdnieniem Wielkiej Brytanii, to próba zdeÞniowania przemysáów kreatywnych oraz opis ich funkcjonowania w Zjednoczonym Królestwie. Sektor przemysáów kreatywnych, do których zalicza siĊ m.in. muzykĊ, teatr, media audiowizualne, sport i gry, jest jednym z najlepiej rozwiniĊtych na Wyspach. Niewątpliwie na rozkwit tego sektora wpáywają takĪe nowe technologie i rozwój internetu. Druga czĊĞü publikacji nosi tytuá Komunikacja miĊdzykulturowa w mediach – przypadki krajowe i transnarodowe, a zamieszczone w niej artykuáy mają charakter studium przypadku. Otwiera ją tekst Katarzyny Gajlewicz-Korab, w którym autorka prezentuje wyniki 169 przeprowadzonego badania dotyczącego obrazu francuskich muzuámanów w tamtejszych tygodnikach opinii „Le Point”, „Le Nouvel Observateur” i „L’Express”. W kolejnym artykule Alicja Jaskiernia pisze o mediach dla Afroamerykanów w Stanach Zjednoczonych. Autorka w ciekawy sposób przybliĪa czytelnikom wybrane media etniczne w USA, ich specyÞkĊ oraz sytuacjĊ afroamerykaĔskich dziennikarzy. Z kolei Karol Wojciech JanoĞ prezentuje media tureckie w Niemczech. Jak sam podkreĞla, ich specyÞka polega na tym, „iĪ dominującą pozycjĊ na nim, szczególnie w przypadku telewizji i prasy codziennej, zajmują podmioty, których gáówny obszar dziaáalnoĞci znajduje siĊ w Turcji” (s. 148). Równie interesująco prezentuje siĊ artykuá Pauliny Olechowskiej Dziennikarstwo transgraniczne na przykáadzie polsko-niemieckiego pogranicza. Autorka udowadnia, Īe wiedza dotycząca krajów sąsiadujących jest bardzo waĪna, choü w dzisiejszych czasach niezbyt poĪądana przez odbiorców. Tekstem wyróĪniającym siĊ ze wzglĊdu na swoją tematykĊ jest Manga jako fenomen kulturowy mediów japoĔskich Andrzeja Sawickiego. Autor w przystĊpny sposób przedstawia historiĊ mangi – swego rodzaju ABC wspóáczesnej mangi – oraz jej odbiór w Polsce. Dodatkowym atutem są ilustracje z rysunkami. Ostatni artykuá dotyczy czesko-polskiego dialogu miĊdzykulturowego. Anna Šírová-Majkrzak analizuje na wielu przykáadach podobieĔstwa i róĪnice miĊdzy czeską i polską kulturą, jĊzykiem oraz podejĞciem do religii, a takĪe próbuje obaliü wiele stereotypów dotyczących Czechów. Jak z tego wynika, omówione artykuáy są bardzo róĪnorodne pod wzglĊdem tematycznym, i wáaĞnie owa róĪnorodnoĞü stanowi o sile publikacji. Tematyka komunikowania miĊdzykulturowego wymaga bowiem spojrzenia z róĪnych stron. Ciekawsza, moim zdaniem, jest czĊĞü druga, w której znajdujemy konkretne przykáady dialogu miĊdzykulturowego, począwszy od Stanów Zjednoczonych, przez EuropĊ, na Japonii koĔcząc. Trudno byáoby Recenzje 170 wskazaü mankamenty tego tomu. Wydaje siĊ, Īe zamieszczone teksty, chociaĪ nie wyczerpują tematu (nie sposób bowiem przeanalizowaü wszystkie miĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci mediów), to jednak w sposób dostateczny zarysowują problematykĊ i wyjaĞniają tytuáowe zjawisko. Ponadto publikacja dostarcza wielu ciekawych badaĔ i analiz poprawnych pod wzglĊdem metodologicznym, które mogą stanowiü inspiracjĊ dla innych autorów. MiĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci mediów w epoce globalizacji warto poleciü przede t wszystkim tym, którzy interesują siĊ komunikowaniem miĊdzykulturowym. Stanowi bowiem waĪny gáos w dobie globalizacji i oskarĪeĔ o homogenizacjĊ kultury, dostarcza wielu pozytywnych przykáadów dziaáalnoĞci mediów i ich korzystnego wpáywu na kulturĊ. Lektura ksiąĪki jednoczeĞnie uĞwiadamia, jak wiele jest jeszcze obszarów, które wymagają analizy, dlatego moĪe stanowiü zachĊtĊ do podejmowania dalszych badaĔ na ten temat. Karolina Adamska t t La saggistica degli scrittori ed. Anna DolÞ Bulzoni Editore, Roma 2012, p. 458, ISBN 978-88-7870-653-8 T he book La saggistica degli scrittori (The writers’ essay writing)1 edited by the Italian scholar Anna DolÞ provides a remarkable standpoint for scholars interested in the study of essay as literary form conveying both scientiÞc, journalistic, and artistic substance. The book includes a collection of analyses dedicated to some famous contemporary novelists and poets. It examines the manner in which each of them (for instance: Raymond Queneau, Emilio Gadda, Pier Paolo Pasolini or Italo Calvino, which were not only or not chießy essayists) handled the essay writing. Therefore, the collection of papers gathered by Anna DolÞ apprises the marginal aspects of the creative work of chosen writers and renders crucial what is ordinarily thought as secondary in their artistic lives – the essay writing. 1 The purpose of this review is to illustrate the most important aspects of La saggistica degli scrittori – the book with indispensable elements for the discussion upon media and social status of essay as literary and journalistic genre. Anna DolÞ is Professor at the Faculty of Languages, Literatures and Intercultural Studies at the University of Florence. Her principal interest regards the contemporary Italian literature. She has written a multitude of introductions and critical comments to works of, among others, Grazia Deledda, Giuseppe Dessí and Antonio Tabucchi. In The writers’ essay writing her aim is to gather apparently disjointed researches that, as a matter of fact, share a common denominator, that is, the investigation of the approach toward the essay different authors La saggistica degli scrittori, ed. Anna DolÞ, Rome 2012, p. 458.