Program Rozwoju Lokalnego gminy Tuchomie
Transkrypt
Program Rozwoju Lokalnego gminy Tuchomie
Załącznik do uchwały Nr IX/85/2007 Rady Gminy Tuchomie z dnia 23 listopada 2007r. NA LATA 2007-2013 Sierpień 2007 SPIS TREŚCI 1. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO ..............................................3 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU..........................................................................................................................3 2.1. Położenie, powierzchnia, ludność...................................................................................................3 2.2. Środowisko przyrodnicze................................................................................................................4 2.2.1.Wody powierzchniowe i wgłębne.............................................................................................5 2.2.2. Gleby........................................................................................................................................5 2.2.3. Klimat ......................................................................................................................................6 2.2.4. Surowce naturalne...................................................................................................................7 2.2.5. Lasy i szata roślinna.................................................................................................................7 2.2.6. Krajobraz. Przyroda. Tereny chronione...................................................................................9 2.3. Turystyka ......................................................................................................................................10 2.4. Zagospodarowanie przestrzenne..................................................................................................14 2.4.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego...............................................................14 2.4.2. Infrastruktura techniczna .......................................................................................................14 2.4.2.1. Stan systemu komunikacji ..................................................................................................14 2.4.2.2. Zaopatrzenie w wodę ..........................................................................................................15 2.4.2.3. Telekomunikacja i teleinformatyka ....................................................................................15 2.4.2.4. Zaopatrzenie gminy Tuchomie w gaz.................................................................................15 2.4.2.5. Kanalizacja..........................................................................................................................16 2.4.2.6. Zaopatrzenie w ciepło .........................................................................................................16 2.4.2.7. Gospodarka odpadami .......................................................................................................16 2.5. Własność nieruchomości ..............................................................................................................17 2.6. Stan obiektów dziedzictwa kulturowego ......................................................................................18 2.7. Gospodarka……………………………………………………………………………………...21 2.8. Sfera społeczna…………………………………………………………………………………..23 2.8.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu ...........................................................................23 2.8.2. Identyfikacja Problemów .......................................................................................................25 2.8.3. Promocja aktywności zawodowej młodzieży ........................................................................25 2.8.4. Wsparcie otoczenia społecznego osób bezrobotnych ...........................................................25 2.8.5. Wsparcie osób o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności .........................25 2.8.7. Wspieranie równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy ............................................26 2.8.8. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w gminie ............................................................26 2.8.9. Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa ......................................................26 2.8.10. Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi....................26 2.8.11. Propozycje zadań inwestycyjnych zgłoszone przez inne podmioty ..................................27 3. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA DANYM OBSZARZE.....................28 4. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW .......................................................................................29 4.1. Planowane projekty i zadania inwestycyjne w okresie 2007-2013 ..............................................29 5. POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY TUCHOMIE .............................................................................................................................34 6. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO.........................37 7. SYSTEM WDRAŻANIA .....................................................................................................................38 8. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ. .............................39 8.1. System monitorowania planu rozwoju lokalnego.........................................................................39 8.2. Sposoby oceny planu rozwoju lokalnego .....................................................................................39 8.3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi. ...................................................................................................................................39 8.4. Public Relations planu rozwoju lokalnego ...................................................................................39 Plan rozwoju lokalnego opracowano w oparciu o: ..............................................................................40 2 1. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Obszar: Gmina Tuchomie Czas realizacji: 2007-2013 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU 2.1. POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ Gmina Tuchomie leży w zachodniej części województwa pomorskiego w powiecie bytowskim i rejonie Zachodnich Kaszub. Gmina Tuchomie sąsiaduje z następującymi gminami: Bytów, Borzytuchom, Lipnica, Miastko, Kołczygłowy. Ukształtowanie rzeźby terenu gminy jest bardzo zróżnicowane od typu wzgórzowego w południowo - wschodniej części poprzez rzeźbę falisto - pagórkowatą w okolicach Tuchomia i Ciemna, po krajobraz równinno- falisty z olbrzymią ilością urozmaiconych form ukształtowania terenu w okolicach Nowych Hut, Masłowic, Trzebiatkowej, aż po krajobraz równinny w północnej części gminy. Powierzchnia gminy: 10650 ha na które przypada 3979 mieszkańców (dane na dzień 31.07.2007). Średnia gęstość zaludnienia gminy Tuchomie wynosi 37 osób na km2. Gmina posiada 12 sołectw, które obejmują 13 miejscowości. Gmina Tuchomie położona jest pod względem fizyczno-geograficznym na Pomorzu. Ziemia Tuchomska to teren pogranicza kulturowego, na którym przez wiele stuleci ścierały się elementy kultury kaszubskiej, polskiej i niemieckiej. Tuchomie należy do mniejszych gmin pod względem obszarowym powiatu bytowskiego. W gminie funkcjonuje ok. 164 firm produkcyjno-usługowych oraz ok. 600 gospodarstw rolnych. Gmina Tuchomie jest jedną ze średnich pod względem ludności gmin wiejskich powiatu bytowskiego. Trzynaście miejscowości o liczbie mieszkańców w przedziale od 4 (Sośnica) do 1340 osób (Tuchomie), wchodzą w skład 12 sołectw. Tuchomie skupia 1/3 ludności całej gminy, a cztery największe miejscowości prawie 71%. Największymi miejscowościami pod względem ludności poza Tuchomiem są wsie Kramarzyny (617 mieszkańców), Trzebiatkowa (457 mieszkańców) i Modrzejewo (423 mieszkańców). Większe skupienie mieszkańców wpływa dodatnio na rozwój wsi sprzyjając powstawaniu obiektów rekreacyjno-sportowych, licznych zabaw i imprez oraz na podnoszenie jakości życia mieszkańców. 3 Tabela przedstawia spis mieszkańców dla poszczególnych miejscowości (dane na 31 lipiec 2007r.) w gminie Tuchomie. Tabela 1. L.p. MIEJSCOWOŚĆ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Tuchomie Kramarzyny Trzebiatkowa Modrzejewo Tuchomko Tągowie Piaszno Ciemno Masłowice Tuchomskie Masłowice Trzebiatowskie Nowe Huty Masłowiczki Sośnica LICZBA MIESZKAŃCÓW 1340 617 457 423 214 205 162 201 133 57 81 85 4 2.2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Teren Gminy Tuchomie ukształtowany przez najmłodsze stadia ostatniego zlodowacenia bałtyckiego oraz późniejszą działalność wód polodowcowych, charakteryzuje się występowaniem wielu zróżnicowanych, zarówno morfologicznie jak i genetycznie form terenu. Wskutek ruchu lodowca powstało wiele jezior i oczek wodnych. W gminie są trzy rzeki: Kamienica, Struga Kramarzyńska i Poleśnica. Pierwsza z nich jest rzeką przepływającą przez Tuchomie. Jest to największa rzeka gminy Tuchomie, która powstała przez porozcinanie wałów moren czołowych przez wysoczyzny morenowe tworzące rynny subglacjalne, powstałe w trakcie deglacjacji lądolodu. Rzeka Struga Kramarzyńska przepływa przez wieś Kramarzyny natomiast Poleśnica przez wieś Nowe Huty. Wzdłuż lub u wylotu rynien subglacjalnych rozciągają się powierzchnie sandrowe będące wynikiem działalności wód roztopowych osadzających materiał piaszczysto - żwirowy. Na terenie gminy sandry występują w części wschodniej gminy (fragment większego sandru towarzyszącego rynnie jeziora Kamieniczno) oraz w części północnej gminy – na wschód od Tągowia. Zarówno na wysoczyźnie morenowej, jak i na obszarach sandrowych występują liczne wytopiska powstałe wskutek wytapiania się brył martwego lodu. Zagłębienia te są podmokłe lub wypełnione wodą ze względu na brak odpływów wody. 4 2.2.1.Wody powierzchniowe i wgłębne Głównymi zbiornikami wód powierzchniowych na terenie gminy są: rzeka Kamienica i jeziora: Kamieniczno (powierzchnia 132,1 ha) z tego na terenie gminy Tuchomie, (29,54 ha), Piaszno (pow.24,08 ha), Długie (pow.10,04 ha), Witków ( pow.6,1 ha), Bagno (pow.5,6 ha), Borowe (pow.4,57 ha). Rzeka Kamienica należy (według podziału hydrograficznego Polski) do zlewni rzeki Słupi. Lewobrzeżny dopływ Słupi - Kamienica wypływa z jeziora Kamieniczno, płynie w wąskiej i głębokiej dolinie. W swym biegu rzeka przyjmuje szereg dopływów, z których największym jest Poleśnica. W części południowo-zachodniej gminy bierze początek rzeka Struga Kramarzyńska. Rzeka ta w górnym biegu płynie na południe przyjmując liczne dopływy z mokradeł położonych między Masłowiczkami i Kramarzynami kierując się na północny zachód opuszcza teren gminy. Największym, a zarazem najgłębszym jeziorem (głębokość maksymalna - 23,2m, głębokość średnia 9,6m) jest jezioro Kamieniczno. Posiada ono charakterystyczny dla jezior rynnowych wydłużony kształt i skomplikowaną topografię dna. Część zbiorników wodnych powstała w wyniku eksploatacji torfu ( Krumer, Bagno, Naleton ). Na całym obszarze gminy, zwłaszcza w obniżeniach dolinnych i bezodpływowych zagłębieniach terenu występują oczka wodne, bagna i torfowiska. Tereny te odgrywają dużą rolę w gospodarce wodnej, stanowiąc naturalne retencje wód. Gmina Tuchomie położona jest na terenach obfitych w wody gruntowe. Poziom wód gruntowych występuje w piaskach i żwirach dolin rzecznych, sandrów oraz moren czołowych. Lustro wody swobodnie zalega na różnych głębokościach: w dolinach rzecznych około 1 m ppt* na wysoczyznach od 3-25m ppt, a w sferach krawędziowych nawet do 40 m ppt. Poziom wody zasilany jest przez infiltrację opadów atmosferycznych, a drenowany przez cieki i jeziora. 2.2.2. Gleby Gleby w gminie Tuchomie należą do gleb słabych. Około 60% wszystkich gruntów rolnych na terenie gminy stanowią gleby najsłabsze V i VI klasy bonitacyjnej, wykształcone z utworów piaszczystych, mało urodzajnych o zbyt niskim poziomie wód gruntowych. Gleby te występują w trzech typach: -gleby bielicowe i rdzawe -gleby brunatne -gleby bagienne i pobagienne Gleby bielicowe i rdzawe wytworzone są z piasków luźnych słabo gliniastych. Występują one zarówno na terenach morenowych, gdzie powstały z piasków fluwioglacyjnych, jak i na wielkich w gminie płatach sandrów. Pod warstwą ściółki znajduje się słabo wykształcony poziom butwiny składający się z nie rozłożonych resztek roślinnych. W spodzie gleby znajduje się warstwa kamienisto-żwirowa. Stosunkowo największą powierzchnię gleb w gminie zajmują gleby brunatne, składające się z glin zwałowych o odczynie kwaśnym. Pod warstwą ściółki składającej *ppt-poziom pod powierzchnią terenu 5 się z resztek drzew liściastych i iglastych występuje poziom wymycia o próchnicy typu moder, a rzadziej mul. Poziom ten jest z reguły silnie kwaśny. Gleby brunatne mają największe znaczenie w gminie, występują one na siedliskach kwaśnych buczyn, a w części rolniczych na wielu terenach ornych. Wartość bonitacyjna jest przeciętna, ograniczona zarówno niskim odczynem pH, jak i złą aeracją. Gleby bagienne i pobagienne są to gleby hydrogeniczne, które kształtuje wpływ wód gruntowych. Z gleb bagiennych w gminie występują: -gleby torfowe torfowisk niskich powstałe z rozkładu roślin szuwarowych, łąkowych, olsowych i łęgowych. -gleby torfowe torfowisk przejściowych powstałe z turzyc i torfowców. -fragmenty gleb torfowych torfowisk wysokich. Gleby pobagienne występują pod postacią: -gleb murszowych ze znaczną ilością próchnicy z wodą gruntową podlegającą wahaniom w ciągu roku. -gleb torfowo- murszowych, powstałe w wyniku odwodnień torfowisk. W glebach tych występuje z reguły mało zmieniony torf niski lub przejściowy. Grunty rolne według podziału na klasy w hektarach Tabela 2. KLASY IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz RAZEM 8,0 428,0 1354,0 1973,0 1277,0 5040 Grunty rolne 17,0 618,0 531,0 115,0 111,0 1262,0 Łąki 2,0 143,0 250,0 61,0 26,0 482,0 Pastwiska 5,0 10,0 12,0 2,0 29,0 Sady 27 2558,0 2766,0 1455,0 137,0 6813,0 Razem 2.2.3. Klimat Gmina Tuchomie położona jest w obrębie Pomorskiej Dzielnicy Klimatycznej. Obszar ten leży w strefie ścierania się mas powietrza morskiego i kontynentalnego, co decyduje o warunkach klimatycznych regionu gminy. Okres wegetacyjny trwa około 210 - 220 dni, przy czym ok. 100 - 110 dni jest z przymrozkami. Dni z pokrywą śnieżną jest ok. 38 - 60. Średnia, temperatura roczna to około 7,2 0C. Najchłodniejszym miesiącem jest luty ze średnią temperaturą -3 0C , a najcieplejszym jest lipiec ze średnia temperaturą 16,8 0C . Zima i lato trwają średnio ok. 90 dni, a okres bez występowania przymrozków średnio 165 - 175 dni. Opady atmosferyczne uzależnione są od napływających mas zachodniego powietrza i ukształtowania terenu. Suma opadów przekracza 740 mm rocznie, Największe opady są w lipcu, a najniższe w marcu. Wilgotność względna powietrza wacha się w 6 granicach 75-88 %. W rejonie gminy przeważają zachodnie wiatry ( około 60 % ), udział cisz wynosi około 26 % w skali roku. Zróżnicowaną rzeźbą terenu i szatą roślinną kształtowane są mezo-, mikro- i topoklimaty, które mają wielkie znaczenie dla roślinności, zwierząt i lokalnego społeczeństwa. Z punktu widzenia higieny atmosfery sytuacja w gminie przedstawia się korzystnie, głównie ze względu na brak przemysłu, który byłby źródłem związków zanieczyszczających powietrze atmosferyczne. Powstające i działające oczyszczalnie ścieków przyjmują (bądź przejmą) zanieczyszczenia płynne z wielu wiosek gminnych. 2.2.4. Surowce naturalne W gminie Tuchomie nie jest prowadzona eksploatacja surowców naturalnych na wielką skalę. W miejscowości Masłowiczki i Ciemno są dwa miejsca eksploatacji złóż kruszyw (żwir, piasek). W okolicach Kramarzyn, Masłowiczek i Trzebiatkowej występują złoża torfów przejściowych, które w latach 60 – tych były silnie eksploatowane. Niektóre z nich wykorzystano aż do mineralnego podłoża, a w miejscach tych dziś są zbiorniki wodne jezior Bagno, Krumer, Naleton Mały i Duży. 2.2.5. Lasy i szata roślinna W gminie Tuchomie rozróżnia się następujące typy lasów i roślinności: - lasy łęgowe - lasy dębowo-bukowo-grabowe - kwaśne buczyny i lasy dębowo-bukowe - bory mieszane - zbiorowiska olsów porzeczkowych - zbiorowiska brzezin bagiennych - nasadzenia drzew na gruntach porolnych - zbiorowiska szuwarowe - zbiorowiska torfowiskowe - fitocenozy łąkowe - murawy napiaskowe - zbiorowiska segetelne - zbiorowiska ruderalne Lasy łęgowe porastają gminę nielicznymi i niewielkimi łatami, szczególnie na brzegach jezior i w okolicy doliny rzeki Kamienicy. W skład drzewostanu Łęgowego wchodzą: olsza czarna i jesion. Lasy dębowo-bukowo-grabowe nie zajmują dużych powierzchni, występują dość często w gminie najczęściej w okolicach rzeki Kamienicy i Masłowic Tuchomskich. Drzewostan budują : dęby, graby, lipy, a w żyźniejszych zbiorowiskach: olsza czarna, 7 klony i jesion. Zbiorowiska te często są obsadzane drzewami iglastymi i ich stan jest zły. Lepiej zachowały się buczyny występujące w okolicach Masłowic Tuchomskich. Kwaśne buczyny i lasy dębowo-bukowe występują w okolicach Masłowiczek i nad jeziorem Kamieniczno, a także w pobliżu jeziora Borowego i Jeziora Witków. Gatunkiem podstawowym budującym drzewostan jest buk. Warstwa podszycia leśnego tworzona jest przez jarzębinę i kruszynę. Bory mieszane. Występują wyłącznie w północnym kompleksie leśnym, zajmują znaczne powierzchnie w sandrze Kamienicy, charakterystyczne podszycie (jarzębina i kruszyna) jest dość silnie rozwinięte. Zbiorowiska olsów porzeczkowych tworzą zarośla wierzbowe niezajmujące większych powierzchni, występują w okolicach Masłowiczek, Masłowic Tuchomskich, Kramarzyn, Tągowia, nad jeziorem Witków, a także w okolicach jeziora Tuchomskiego. Drzewostan tworzy głównie olsza czarna z podszyciem kruszyny i kilka gatunków wierzb. Zbiorowiska brzezin bagiennych rozwijające się na pokładach torfów przejściowych i na murszach torfowych. Najliczniej występują w okolicach Masłowiczek i Kramarzyn, a także w okolicach Tągowia i Modrzejewa. Drzewostan budują dwa gatunki brzóz: omszona i brodawkowata, sporadycznie sosna. Podszyt bujny składający się z kruszyny, a runo z paproci i wilgociolubnych gatunków traw. Nasadzenia drzew na gruntach porolnych skupiają się najczęściej w okolicach wsi i osad, najczęstszym nasadzanym gatunkiem jest sosna, rzadziej świerk, modrzew, brzoza i osika. Zbiorowiska szuwarowe są pospolite na terenie gminy. Najczęściej wykształcają się wokół oczek wodnych, jezior oraz dolinach rzek. Powierzchniowo dominuje szuwar trzcinowy, który porasta znaczna część jeziora Tuchomskiego. Mniejsze płaty tworzy szuwar pałki szerokolistnej w dolinie Kamienicy. Zbiorowiska torfowiskowe występują w zagłębieniach bezodpływowych i zasilane są przez wody opadowe i wody gruntowe. Do roślin tego zbiorowiska zaliczamy: mszar dolinkowy i przygiełkowy. Występuje szereg gatunków uznawanych za rzadkie takie jak: grążel drobny, grążel żółty, grzybienie białe, rosiczka okrągłolistna, modrzewnica zwyczajna, pływacz drobny, bobrek trójlistkowy. Fitocenozy łąkowe występują w dolinie rzeki Kamienicy, ciągnąc się od wsi Ciemno w południowo-wschodniej części gminy poprzez Tuchomie, aż do wsi Porąbka na Północno-wschodnim krańcu gminy. Najlepiej zachowały się fitocenozy łakowe w okolicy Kamienicy oraz wokół jeziora Tuchomskiego. Stosunkowo duże powierzchnie układów łąkowych są w okolicach jeziora Chotkowskiego, wokół wsi Kramarzyny oraz na północ i na południe od przysiółka Jabłoniec. Murawy napiaskowe występują rzadko, ale można je zauważyc w okolicach wsi Ciemno, Kramarzyny, Trzebiatkowa, Masłowiczki. Zbiorowiska te wykształcają się na siedliskach ubogich, suchych i piaszczystych. Najczęściej rozwijają się na nasypach kolejowych, terenach po żwirowniach i na piaszczystych drogach. Zbiorowiska segetelne (chwasty) wykształciły się na polach uprawnych, ich zróżnicowanie zależy od rodzaju gleby, zabiegów uprawowych. Na terenie gminy występuje dość często rzadki gatunek - złocień polny. 8 Zbiorowiska ruderalne wykształciły się w ogródkach przydomowych, na przydrożach, lokalnych wysypiskach, składowiskach nawozów organicznych, w pobliżu zabudowań mieszkalnych i gospodarczych. Do zbiorowisk tych zalicza się: byliny i pnącza, uprawy traw wykorzystywanych kośnie lub kośno-pastwiskowe, które upodobniają się do bardziej naturalnych układów łąkowych. 2.2.6. Krajobraz. Przyroda. Tereny chronione Małe zalesienie (około 25%) gminy, nieco poniżej średniej krajowej (28%), dużo jezior, piękna i zróżnicowana szata roślinna tworzą unikatowe walory krajobrazowe. Dlatego niektóre tereny objęte są ochroną. Do terenów tych zaliczamy: lasy ochronne, lasy glebochronne, lasy wodochronne. Chroniona jest część lasów ochronnych Nadleśnictwa Osusznica (Decyzja Nr 13 Ministra Środowiska z dnia 7 lipca 2000 r) oraz Nadleśnictwa Bytów (Zarządzenie Nr 74 MOŚZNiL z dnia 10 marca 1995 r.). Lasy glebochronne spełniające głównie funkcję ochrony przed procesami erozyjnymi, do nich należą tereny zbocza Kamienicy( Nadl. Osusznica, Obręb Osusznica, w oddziale 23 ). Lasy wodochronne utworzone w celu ochrony siedlisk wilgotnych zachowania ich zdolności retencyjnych. Występują w kilku miejscach: w dolinie rzeki Kamienicy (Nadl. Bytów Obręb Borzytuchom, w oddziałach 296, 301, 302, 304, i 305), w okolicach Masłowiczek i Cegielni ( Nadl. Osusznica, Obręb Osusznica, w oddziale 50, 51 i 56 ), w części wschodniej gminy na zboczach rynny jeziora Kamieniczno ( Nadl. Osusznica, Obręb Osusznica, w oddziale 67, 69) Pod ochroną znajduje się minóg strumieniowy występujący na rzece Kamienicy poniżej Jez. Kamieniczno. Gatunek ten jest wpisany do „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”. Rzeki gminy Tuchomie są bogate w gatunki ryb takich jak: szczupaki, kiełbie, różanki, pstrąg potokowy (okolice Modrzejewa), strzelby potokowe, głowacze białopłetwowe. Ryby te są chętnie łowione przez okolicznych wędkarzy. Ponadto w gminie stwierdzono siedem gatunków płazów z których 5 jest objętych całoroczną ochroną gatunkową, a dwa z nich objęte w okresie od 1 marca do 31 maja. Do płazów tych zaliczamy: traszkę zwyczajną, ropuchę szarą, żabę wodną, żabę jeziorkową, żabę trawną, żabę moczarową, oraz kumaka nizinnego. W gminie występują 4 gatunki gadów: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata. Najliczniej reprezentowaną w gminie Tuchomie gromadą kręgowców są ptaki. Łącznie stwierdzono 113 gatunków, z których 102 są objęte całoroczną ochroną. Najliczniejsze z nich to: perkoz dwuczuby, żuraw, sieweczka rzeczna, brzegówka, świerszczak, pliszka górska, srokosz, grubodziób, dziwonia, łabędź niemy. Do gatunków zagrożonych należą: bocian czarny, bocian biały, trzmielojad, błotniak stawowy, rybitwa rzeczna, zimorodek, dzięcioł czarny, lerka, brzegówka, świergotek polny, pokląskwa, gąsiorek, kulczyk. Na obszarze gminy pod ochroną jest 5 gatunków ssaków, do nich należą: jeż 9 wschodni, wiewiórka, kret, łasica i wydra. Występuje też wiele innych ssaków, które nie są objęte ochroną całoroczną: dzik, sarna, jeleń, zając szarak. Występują także gryzonie jak: polnik zwyczajny i mysz polna, które to gatunki licznie występują w różnego rodzaju uprawach. Gatunki drapieżne: lis, kuna domowa i kuna leśna występują w lasach, zwłaszcza na ich skrajach. 2.3. TURYSTYKA Zagospodarowanie rekreacyjne i turystyczne na terenie gminy jest skromne, zważywszy na walory i atrakcyjność turystyczną gminy Tuchomie. Łącznie na terenie gminy znajduje się zaledwie 6 obiektów, które oferują łącznie 81 miejsc noclegowych. Wśród obiektów rekreacyjnych rozróżniamy: Centrum Międzynarodowych Spotkań (Tuchomie), Gościniec „Żurawi Młyn” (Ciemno), gospodarstwa agroturystyczne (Ciemno, Tuchomko, Trzebiatkowa i Piaszno), tereny biwakowe (Ciemno, Piaszno). Na terenie Gminy jest wiele dróg i ścieżek rowerowych, a także pieszych: - ścieżka rowerowa Tuchomie-Piaszno-góra Siemierzycka-Tuchomko-Tuchomie - szlak rowerowy „Zwiniętych torów” na trasie Miastko-Bytów-Łeba - trasa wędrówek pieszych „Szlakiem strażnic granicznych”, która wiedzie wzdłuż dawnej granicy polsko-niemieckiej tj. w południowo-wschodnim rejonie gminy Tuchomie, - „Zbójnicki Szlak” obejmujący ścieżkę dydaktyczno – przyrodniczą w Masłowiczkach oraz szlak pieszo – rowerowy Masłowiczki – Masłowice Trzebiatowskie – Masłowice Tuchomskie – Masłowiczki. W gminie jest dużo starych budowli np: kościół parafialny św. Michała Archanioła w Tuchomiu, kościół Najśw. Serca Jezusowego w Kramarzynach, kościół filialny św. Piotra i Pawła w Trzebiatkowej, dwór w Tuchomiu, stare budynki mieszkalne, młyn gospodarczy, kuźnie, stodoła, budynki inwentarskie, szkoła, park. Na terenie gminy znajdują się pomniki przyrody: - pomnik przyrody „Brzoza brodawkowata” na północ od Modrzejewa, obwód 314 cm i wysokość 15 metrów. - pomnik przyrody „Brzoza brodawkowata” na północ od Modrzejewa, obwód 255 cm. - pomnik przyrody „Lipa drobnolistna” położona w obrębie wsi Modrzejewo, obwód 370 cm. - pomnik przyrody w postaci trzech głazów narzutowych w pobliżu wybudowań Rozjazd na północ od Kramarzyn o wielkości obwodów 11,7 m; 5,6m: 9,70m. Do miejsc o szczególnych walorach krajoznawczych można zaliczyć teren występowania czapli siwej na północ od Masłowic Tuchomskich; liczna kolonia ptaków gniazdujących na grupie dębów otoczonej podmokłymi łąkami, górę Siemierzycką o wysokości 256 m.n.p.m. najwyższą kulminację wododziału pomorskiego położoną tuż przy wschodniej granicy gminy, oraz górę „Lemana” ( 250 m.n.p.m ) z wieżą widokową. 10 W gminie Tuchomie znajdują się kompleksy rekreacyjno-sportowe, których spis wraz z ich lokalizacją przedstawiony jest poniżej. Tabela 3. L.p. Obiekt rekreacyjno-sportowy Miejscowość Powierzchnia w ha. 1 kompleks rekreacyjno-sportowy Tuchomie ul. Szkolna 0,3 2 boisko Kramarzyny 0,5 3 boisko Kramarzyny 1,15 4 boisko Masłowice Trzebiatkowskie 0,99 5 boisko Tuchomie 1,0 6 boisko Tuchomko 0,5 7 boisko przyszkolne Trzebiatkowa 0,27 8 Tereny rekreacyjno – sportowe z boiskiem przyszkolnym Tuchomie, ul. Ks. Hinza 3,0 9 boisko Ciemno 0,15 10 boisko Piasznie 0,62 11 boisko Tągowie 0,5 12 tereny rekreacyjne z boiskami Modrzejewo place zabaw Masłowice Trzebiatowskie, Nowe Huty, Ciemno, Tuchomie ul. 13 11 Centrum Międzynarodowych Spotkań w Tuchomiu Na terenie gminy znajduje się wiele jezior, największe z nich przedstawiono w tabeli. Tabela 4. L.p Nazwa jeziora Powierzchnia (ha) Max. Głębokość (m) Położenie miejscowość 1. Kamieniczno (część) 29,54 14,0 Ciemno 2 Piaszno 24,08 5,0 Piaszno 3. Naleton Mały 11,12 5,5 Trzebiatkowa 4. Naleton Duży 14,18 5,0 Trzebiatkowa 5 Długie 10,04 5,0 Tuchomko 6 Witków 6,10 b.d Modrzejewo 7 Borowe 4,57 5,0 Modrzejewo 8 Gwodny 0,94 b.d Modrzejewo 9 Tuchomskie 3,4 2,5 Tuchomie 10 Krumer 7,21 6,0 Masłowice 11 Bagno 5,60 5,5 Trzebiatkowa 12 Spore 5,78 2,5 Ciemno 12 Widok jeziora w Piasznie Jezioro Spore w Ciemnie Jezioro Kamieniczno w Ciemnie 13 2.4. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE 2.4.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego Działania na rzecz ochrony środowiska obejmują między innymi: − dbałość o jakość wody pitnej by odpowiadała normom i warunkom sanitarnym dla wszystkich mieszkańców − poprawa stanu środowiska, poprzez umożliwienie odbioru ścieków oraz ich oczyszczanie w sposób zapewniający wysoki standard obsługi − zabezpieczenie zbiórki i recykling odpadów komunalnych − dbałość o stan powietrza przez ograniczenie zanieczyszczenia − opiekę nad pomnikami przyrody − dbałość o jakość wód powierzchniowych − dbałość o unikatową florę i faunę 2.4.2. Infrastruktura techniczna 2.4.2.1. Stan systemu komunikacji Przez gminę przechodzą: jedna droga krajowa nr 20, dziesięć dróg powiatowych (1721G, 1766G,1725G, 1724G, 1730G, 1729G, 1728G, 1727G, 1767G, 1726G) i osiemdziesiąt jeden dróg gminnych. Drogi w/w przeznaczone są dla wszystkich użytkowników, stanowią połączenia między gminami, do indywidualnych dojazdów do gospodarstw , a także na potrzeby miejscowe. Stan techniczny dróg jest dobry, ale wiele z nich potrzebuje modernizacji lub położenia nowej nawierzchni. 14 2.4.2.2. Zaopatrzenie w wodę Sieć wodociągowa o długości 81,1 km dostarcza do 12 miejscowości wodę. Sieć wodociągowa zaopatrująca w wodę wsie Tuchomie i Piaszno ma zasoby wody na ujęciu 63,0m 3 . Zasoby te są wystarczające do pokrycia potrzeb potencjonalnego rozwoju, lecz by tę wodę uzyskać będzie konieczny odwiert trzeciej studni na istniejącym ujęciu. Sieć wodociągowa zaopatrująca w wodę wsie Kramarzyny i Trzebiatkowa jest wystarczająca na obecne potrzeby tych wsi. Stacje uzdatniania zostały zmodernizowane w 2005 i 2006 r. Jednak niezbędna jest studnia zastępcza w Kramarzynach. Zasoby wodne wsi Tągowie, Ciemno, Masłowice Tuchomskie i Modrzejewo znacznie przekraczają obecne i przyszłe zapotrzebowanie na wodę, jednak w niektórych ujęciach niezbędne są studnie zastępcze, odżelaziacze, stacje uzdatniania wody. 2.4.2.3. Telekomunikacja i teleinformatyka W Gminie Tuchomie jest jeden operator sieci TelekomunikacyjnejTelekomunikacja Polska S.A.- 590 abonentów. Przewiduje się modernizacje niektórych łączy kablowych napowietrznych i zastąpienie ich światłowodami. Nie wyklucza się innych operatorów sieci telekomunikacyjnych lub internetowych chcących przystąpić do obsługi terenu gminy. Brak konkurencji związanej z istnieniem tylko jednego operatora oraz słaba jakość infrastruktury teleinformatycznej powodują bardzo ograniczone możliwości dostępu instytucji, firm oraz osób prywatnych do sieci internetowej. Należy dążyć do zachęcenia innych operatorów sieci teleinformatycznych do świadczenia usług na terenie gminy celem poprawy infrastruktury, dostępności do niej oraz spadku cen za usługi. Przede wszystkim powinno mieć się na uwadze umożliwienie firmom i instytucjom publicznym dostępu szerokopasmowego do sieci Internet. 2.4.2.4. Zaopatrzenie gminy Tuchomie w gaz Na terenie gminy Tuchomie brak jest sieci gazu ziemnego. Mieszkańcy wsi stosują gaz butlowy propan-butan służący do gotowania potraw jak i ogrzewania budynków. Planuje się doprowadzenie gazu, w planie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego przewidziany jest wariantowy tranzyt gazu z Norwegii przez gminę Tuchomie oraz rozbudowa gazociągu Borzytuchom – Kobylnica - Słupsk i Bytów – Tuchomie - Miastko. 15 2.4.2.5. Kanalizacja Długość sieci kanalizacyjnej w gminie Tuchomie wynosi 30,2 km oraz 7,5 km przyłącza kanalizacyjnego (stan na 31.07.2007) przy podłączeniu 407 budynków z obrębu 6 wsi (Tuchomie, Tągowie, Kramarzyny, Modrzejewo, Tuchomko, Ciemno, Trzebiatkowa). Planuje się dalszą rozbudowę kanalizacji - II etap w Trzebiatkowej oraz przyłączenie wsi Piaszno do oczyszczalni w Tuchomiu. Ostatnim etapem kanalizacji Gminy będzie wybudowanie przydomowych oczyszczalni ścieków (ok. 160 szt) w pozostałych miejscowościach oraz wybudowaniach. 2.4.2.6. Zaopatrzenie w ciepło W Gminie Tuchomie nie ma centralnej kotłowni, są jednak kotłownie zasilające kilka gospodarstw domowych. W domkach jednorodzinnych kotłownie węglowe są zamieniane na paliwa ekologiczne ,w których wykorzystuje się jako opał w dużej mierze odpady stolarskie, drewno z zabiegów pielęgnacyjnych lasów i gaz. Odpady te nie są tak szkodliwe dla środowiska naturalnego jak w przypadku spalania węgla czy koksu, jednak te paliwa są wciąż jeszcze wykorzystywane w wielu gospodarstwach domowych. Dlatego dąży się do wymiany starych pieców węglowych o słabych właściwościach grzewczych zużywających duże ilości węgla czy koksu na jednostkę wytworzonej energii i przechodzi się na opał ekologiczny. Gmina planuje do roku 2009 wybudowanie kotłowni na biomasę ogrzewającą następujące obiekty gminne: Urząd Gminy, Centrum Międzynarodowych Spotkań, Gminny Ośrodek Kultury oraz Gminny Ośrodek Zdrowia, Remizę OSP. 2.4.2.7. Gospodarka odpadami Na terenie Gminy Tuchomie funkcjonowało 7 składowisk odpadów, na których składowano odpady wymieszane. Składowiska zlokalizowane były w Tągowiu, Tuchomku, Modrzejewie, Tuchomiu, Ciemnie, Trzebiatkowej i Kramarzynach. Funkcjonowały one bez wymaganych przepisami prawa pozwoleń. W związku z tym decyzją nr 37/I/2002 z dnia 21 czerwca 2002r. Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dniem 1 stycznia 2003r. zamknięto składowiska w Tągowiu, Trzebiatkowej i Tuchomku, natomiast z dniem 1 stycznia 2005r. pozostałe składowiska, tj. w Modrzejewie, Tuchomiu, Ciemnie i Kramarzynach. Wszystkie powyższe składowiska wymagają rekultywacji. Już 5 maja 1999r. zostało zawarte porozumienie pomiędzy Gminą Tuchomie i Gminą Bytów w sprawie realizacji programu segregacji i recyklingu odpadów komunalnych. Program ten został wdrożony i obecnie obejmuje teren całej Gminy. W Tągowiu, Ciemnie, Trzebiatkowej, Kramarzynach i Tuchomiu ustawiono 28 pojemników do selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (makulatura, plastik, szkło).Oprócz tego mieszkańcy otrzymują worki, które raz w miesiącu są odbierane przez MPK sp. Z o.o. w Bytowie. Roczny koszt jaki z tego tytułu ponosi gmina, to 13 tys. Zł. 16 29 listopada 2004r. zawarta została umowa nr 43/2004 po przeprowadzonym przetargu pomiędzy gminą Tuchomie a MPK sp. Z o.o. w Bytowie na odbiór odpadów komunalnych z terenu Gminy. Przedsiębiorstwo odbierające odpady, zawarło umowy z poszczególnymi mieszkańcami Gminy, zakładami i instytucjami oraz wyposażyło w pojemniki na odpady. Odbiór odbywa się raz w miesiącu lub raz na dwa miesiące. Na dzień 31 lipca 2007r. zawarto 654 umowy. Z kolei w dniu 31 grudnia 2004r. zawarta została umowa pomiędzy Gminą Bytów a Gminą Tuchomie w sprawie przyjmowania odpadów komunalnych nie segregowanych na składowisko Zakładu Zagospodarowania Odpadów Komunalnych w Sierżnie. 2.5. WŁASNOŚĆ NIERUCHOMOŚCI Powierzchnia gminy wynosi: 10650 ha. Tabele sporządzono według wykazu gruntów gminy z dnia 01.01.2007 Tabela 5. L.p. Rodzaj gruntów 1 Powierzchnia ogółem Grunty rolne (grunty orne, sady, pastwiska, łąki, rowy) Leśne, zadrzewienia i zakrzewienia Grunty pod zabudową Powierzchnia wód stojących Powierzchnia wód płynących Tereny komunikacyjne Inne tereny 2 3 4 5 6 7 6 Powierzchnia gruntów [ha] 10650 % gruntów 100 6954 65,30 2662 103 84 78 289 480 25,00 0,97 0,79 0,73 2,71 4,51 Zestawienie ilości budynków w gminie Tuchomie według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w tabeli poniżej. 17 Tabela 6. Wyszczególnienie ilości budynków według własności Osób fizycznych Gminy Zakładów pracy Skarbu Państwa Wspólną Budynki inwentarskie i mieszkalno-gospodarskie Pozostałe Razem Ogółem 579 11 11 3 32 32 5 673 Ogólne dane o zamieszkanych mieszkaniach i warunkach mieszkaniowych według rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań na terenie gminy Tuchomie (Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002) Tabela 7. W tym stanowiących własność Wyszczególnienie Ogółem Mieszkania Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2 Osób Gminy Skarbu Państwa Zakładów pracy fizycznych 885 790 41 4 37 74997 68855 3047 288 2585 2.6. STAN OBIEKTÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Spis dziedzictwa kulturowego gminy Tuchomie. Wg informacji od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków I. Do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty: 1. TUCHOMIE – kościół paraf. P.w. Michała Archanioła, z l. 1905-1906, nr Dec. 256 z dnia 19.03.1960r., poz. Rej. A-171 2. TUCHOMIE – dwór i ogród, z 1 poł. XIX., nr Dec. 549 z dnia 12.02.1966r., poz rej. A-172 18 II. Budowle i budynki w ewidencji konserwatorskiej Miejscowość obiekt czas powstania kościół 1855-57 r. kuźnia Bud. Mieszk. nr 13 k. XIX w. k. XIX w.. Bud. Mieszk. nr 14 k. XIX w. NOWE HUTY Bud. Mieszk. nr 4 Kuźnia nr 6 Bud. Mieszk. nr 16 Pocz. XX w. k. XIX w. 1 poł. XIX w. TĄGOWIE Bud. Mieszk. nr 1 k. XIX w. Bud. Mieszk. nr7 Stodoła nr 7 Bud. Mieszk. nr 9 Bud. Inwent. Nr 9 Pocz. XX w. Poł XIX w. k. XIX w. 1892 r. KRAMARZYNY MASŁOWICE Bud. Gosp. nr 9 Bud. Mieszk. nr 10 Stodoła nr 10 Bud. Mieszk. nr 18 Budynek mieszk. nr 26 Szkoła nr 30 TRZEBIATKOWA Kościół Kościół fil. TUCHOMIE Bud. Mieszk. nr 11 k. XIX w. Bud. Mieszk. nr 312 Bud. Mieszk. nr 38 Bud. Mieszk. nr 40 Bud. Mieszk.-gosp. nr 51-52 Młyn Kuźnia nr 1 TUCHOMKO Bud. Mieszk. nr 3 Bud. Mieszk. nr 14 Bud. Mieszk. nr 15 k. XIX w. Pocz. XX w. 2 poł XIX w. Poł XIX w. k. XIX w. 2 poł XIX w. 1912 r. k. XIX w. k. XIX w. 1906 r. XIX/XX w. Pocz XX w. 2 poł XIX w. K XIX w. 1889 r. 1894 r. 19 uwagi Szachulcowa Szachulcowa Szachulcowy szachulcowa Kościół Św. Michała Archanioła Kościół filialny Św. Wojciecha w Tuchomiu 20 2.7. Gospodarka Struktura prowadzonej działalności gospodarczej w gminie Tuchomie według ewidencji działalności gospodarczej (sierpień 2007 r.) przedstawia się następująco. Podmioty gospodarcze-163 z wyszczególnieniem na: Podmioty gospodarcze Ilość Budownictwo 24 Transport 20 Stolarstwo 8 Ślusarstwo 14 Handel 26 Usługi Leśne 10 Przeróbka drewna 7 Gastronomia 6 Produkcyjne 6 Fryzjerstwo 3 Kamieniarstwo 2 Usługi różne 37 W Gminie Tuchomie jest dużo gospodarstw rolnych (około 600). Większość gruntów jest klasy V i VI. Dla wielu gospodarstw rolnych uprawa ziemi nie wystarcza na bieżące wydatki, dlatego wielu rolników podejmuje dodatkową pracę zarobkową lub otwiera działalność gospodarczą. W założeniach podstawą rozwoju gminy jest rozwój różnych firm produkcyjnych, oraz rolnictwo i agroturystyka zważywszy, że duże obszary użytków zielonych stwarzają możliwości hodowli zwierząt gospodarskich. Warunki środowiska i ukształtowanie terenu mogą sprzyjać hodowli pszczół, dzikich zwierząt jeleniowatych, ptactwa, krzewów, borówki amerykańskiej. Jednak słabe gleby (ubogie w składniki pokarmowe, kwaśne) w gminie, częste spadki wód gruntowych w okresie wegetacji pogarszają i obniżają plony. Pomimo niesprzyjających warunków atmosferycznych rolnicy nie rezygnują z uprawy. Ze względu na wejście Polski do Unii Europejskiej i związane z tym programy pomocowe dla rolnictwa, powinny spowodować większe ożywienie w tym sektorze. 21 Ludność według płci i ekonomicznych grup wieku (Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002r.) Tabela 10. Wyszczególnienie Ogółem Mężczyźni Kobiety Ogółem 3843 1979 1864 W wieku przedprodukcyjnym 1202 625 577 Produkcyjnym - mobilnym - niemobilnym 2300 1590 710 1237 838 399 1063 752 311 Poprodukcyjnym 341 117 224 Z tabeli tej wynika, że w gminie Tuchomie jest około 60% ludności w wieku produkcyjnym z czego 53 % mężczyzn. Niepokojąca jest mała liczba osób wykształconych, z wykształceniem wyższym około 4,2%; średnim około 19,2%; zasadniczym zawodowym około 34%; bez wykształcenia lub z podstawowym niepełnym 42,6%. Celowe byłoby zapewnienie niezbędnej informacji rolniczej, zważywszy na brak odpowiedniego wykształcenia wśród rolników. Stworzenie dogodnych warunków do rozwoju w sektorze prywatnym - sprzyjającym inwestowaniu na terenie gminy co spowoduje wzrost zatrudnienia w firmach i rozwój rolnictwa. Poprawienie walorów agroturystycznych gminy przez budowę plaż, kąpielisk, dojazdów do jezior, parkingów leśnych, poprawę dróg gminnych, ścieżek przyrodniczych, większej reklamy Gminy (informatory, reklamy). 22 2.8. Sfera społeczna 2.8.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu Poniższa tabela przedstawia ludność gminy Tuchomie w zależności od wieku i płci (wg stanu na 31 lipiec 2007r.). Tabela 11. Wiek Ogółem Mężczyźni Kobiety ogółem 3979 2041 1938 0-4 200 110 90 5-9 288 157 131 10-14 328 172 156 15-19 360 185 175 20-24 389 192 197 25-29 327 162 165 30-34 332 169 163 35-39 278 123 155 40-44 260 147 113 45-49 262 161 101 50-54 281 135 146 55-59 232 133 99 60-64 126 57 69 65-69 97 53 44 70-74 73 35 38 75-79 58 22 36 80-84 45 12 33 85 i więcej 43 16 27 23 Ludność w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia (Powszechny Spis Ludności 2002r.). Tabela 12. Poziom wykształcenia Grupy wieku średnie ogółem wyższe ogółem 3018 123 13-19 527 20-29 640 43 30-39 541 31 40-49 553 17 50-59 357 17 60-64 106 11 65 294 4 i więcej policealne razem zawodowe 51 15 12 13 7 2 501 34 180 107 110 46 10 348 19 125 79 80 27 10 2 14 8 zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone podstawowe nieukończone i bez wykształcenia 153 15 55 28 30 19 - 977 41 310 286 223 90 10 1294 403 91 101 188 194 70 71 49 1 3 2 3 3 6 17 247 10 Ogólnokształcące Stopa bezrobocia w gminie Tuchomie kształtuje się na poziomie 26,6 % ( na dzień 30.06.2007- dane dla powiatu ) Stan bezrobocia w gminie Tuchomie na dzień (30.06.2007) Tabela 13. Liczba bezrobotnych Bezrobotni z prawem Wyszczególnienie ogółem do zasiłku ogółem w tym kobiety % osób Tuchomie 374 259 15,8 59 Jakość życia mieszkańców gminy Tuchomie zważywszy na warunki mieszkaniowe przedstawia się następująco: według danych GUS-u (Powszechny Spis Ludności 2002) na każdego mieszkańca Tuchomia przypada 19,3 m2 powierzchni użytkowych mieszkania ze średnią osób na izbę 0,99. Przeciętna liczba osób w jednym mieszkaniu wynosi 4,8 (na jedno mieszkanie przypada 4,4 izby). Bezpieczeństwa mieszkańców pilnuje 4 policjantów, których posterunek znajduje się w Tuchomiu. Pełniący służbę policjanci mają duży teren i braki w wyposażeniu. 24 Na rynku pracy działa kilka firm zatrudniających pracowników. Do znaczących zalicza się: „Wirax”, „Bama”, „Expro”, „Konsmet”, ”Rolmat”. Działają także podmioty gospodarcze, z których większość powstała w wyniku „samo-zatrudnienia”. Są to firmy najczęściej jednoosobowe. 2.8.2. Identyfikacja Problemów W gminie Tuchomie 30 % ludności powyżej 20 lat ma ukończoną tylko szkołę podstawową (Powszechny Spis Ludności 2002), a 32% tylko szkołę zawodową. Około 62 % osób powyżej 20 lat nie ma wykształcenia średniego, co stanowi problem w zdobyciu pracy. Dlatego należy stworzyć odpowiednie warunki dla inwestorów chcących inwestować na terenie gminy (stwarzając miejsca pracy), poprzez rozwój infrastruktury. 2.8.3. Promocja aktywności zawodowej młodzieży Aktywność zawodową młodzieży można osiągnąć poprzez: - zwiększenie dostępu do informacji - doradztwa zawodowego z możliwością podniesienia kwalifikacji zawodowych - szkolenia - promowanie samozatrudnienia - organizowanie wolontariatu dla młodzieży 2.8.4. Wsparcie otoczenia społecznego osób bezrobotnych Wyżej wymieniony cel można osiągnąć przez: - wsparcie inicjatyw samoorganizacji i samopomocy wśród osób bezrobotnych - wsparcie osób długotrwale bezrobotnych do ponownego podjęcia pracy 2.8.5. Wsparcie osób o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności Cel ten możemy osiągnąć dzięki: - odpowiednie doradztwo zawodowe - rozwój i promocje usług doradczych - działania polegające na tworzeniu miejsc pracy dla niepełnosprawnych - wspieranie zatrudnienia osób niepełnosprawnych - zmianę postaw społecznych wobec niepełnosprawnych 25 2.8.6. Wspieranie osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym Działanie to można osiągnąć dzięki: - stworzeniu i prowadzeniu „Centrum Integracji Społecznej” przeznaczonemu dla osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniu społecznym - szkolenia i warsztaty edukacyjno wychowawcze - wsparcie wolontariatu w zakresie integracji z rynkiem pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym - organizowanie grup wsparcia i samopomocy - szkolenia dla pracowników instytucji pomocy społecznej 2.8.7. Wspieranie równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy Cel ten osiągnąć można poprzez: - kursy, szkolenia, możliwości przekwalifikowania zawodowego - wspieranie przedsiębiorczości wśród kobiet - projekty pilotażowe - tworzenie baz danych o lokalnych rynkach pracy 2.8.8. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w gminie Cel ten można zrealizować dzięki: - szkoleniu osób pracujących chcących podwyższyć swoje kwalifikacje - szkolenia dla rolników w zakresie podejmowania dodatkowej działalności zbliżonej do rolnictwa 2.8.9. Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa Zadaniem tym jest przeprowadzenie szkoleń i kursów dla osób odchodzących z rolnictwa w celu nabycia umiejętności zawodowych związanych z nowym zawodem. 2.8.10. Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi Cel ten można osiągnąć poprzez: - szkolenia i kursy, mające na celu nabycie kwalifikacji i umiejętności zawodowych z wiązanych z nowym zawodem. - zatrudnienia osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi 26 2.8.11. Propozycje zadań inwestycyjnych zgłoszone przez inne podmioty Propozycje zadań inwestycyjnych zgłoszone przez podmioty Tabela 14. Nazwa podmiotu Nazwa inwestycji Remonty obiektów Szkolnych w Kramarzynach Remonty obiektów Szkolnych w Trzebiatkowej Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Kramarzynach Wyszczególnienie zadań do zrealizowania - remont elewacji budynku wraz z wymianą okien - remont drogi dojazdowej do szkoły - remont nawierzchni boiska trawiastego - remont boiska asfaltowego Szacunkowy koszt zadania 300.000 - remont ogrodzenia wokół posesji szkolnej - wymiana pieca C.O w kotłowni - ocieplanie budynku szkoły - malowanie szkoły 12.000 40.000 40.000 12.000 30.000 100.000 10.000 - budowa garażu i szatni przy 100.000 Inwestycje na boiskach w Kramarzynach terenie obiektów - zakup autobusu szkolnego 200.000 - zakup urządzeń niezbędnych Zakupy sprzętu i do utrzymania porządku oraz wyposażenia do przeprowadzania remontów szkół bieżących 15.000 - zakup mebli i pomocy naukowych 100.000 27 Nazwa podmiotu Nazwa inwestycji Wyszczególnienie zadań do Zrealizowania - budowa garażu z zapleczem technicznym do garażowania „gimbusa” szkolnego - budowa trybun piłkarskich przy Inwestycje boisku do piłki nożnej budowlane - wymiana okien w segmencie szkoły podstawowej na plastykowe Zespół Szkoły Pod- dokończenie ogrodzenia szkoły stawowej i Gimna- zakup mebli i pomocy naukozjum w Tuchomiu Inwestycje na wych potrzeby - zagospodarowanie obejścia szkoły szkoły (ławki, stworzenie ogrodu botanicznego, zagospodarowanie zielenią Szacunkowy koszt zadania 150.000 40.000 100.000 10.000 50.000 30.000 3. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA DANYM OBSZARZE W Planie Rozwoju Lokalnego do realizacji przyjęto projekty i zadania mające poprawić sytuację obszaru gminy Tuchomie, w których w skład wchodzi: - rozwój systemu komunikacji i infrastruktury drogowej - modernizacja wodociągów - modernizacje obiektów gminnych (termomodernizacje) - poprawę stanu środowiska naturalnego - budowa lub modernizacja budynków dla zabezpieczenia warunków socjalnych ludności - poprawa infrastruktury rekreacyjno sportowej 28 4. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW 4.1. PLANOWANE PROJEKTY I ZADANIA INWESTYCYJNE W OKRESIE 2007-2013 Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2007-2013 Nazwa inwestycji Planowany efekt Szacunkowa wartość kosztorysowa zadania Wskazane źródła finansowania I. Kanalizacja sanitarna I.1 Rozbudowa sieci kanalizacyjnej 1. Kanalizacja sanitarna w Trzebiatkowej – II etap 2. Kanalizacja sanitarna w Piasznie 3. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Tuchomie Rurociąg PCV ǿ 200 – 3.632 mb ǿ 160 – 2.624 mb ǿ 90 PE – 2.654 mb ǿ 75 PE – 1.449 mb ǿ 63 PE – 1.104 mb 2 700 000,00 zł 2 025 000,00 zł – PROW 675 000,00 zł – Budżet Gminy (pożyczka WFOŚiGW) Przepompownie ścieków – 10 szt. Przydomowe oczyszczalnie ścieków – 160 szt II. Drogi gminne II.1 II.2 II.3 Budowa dróg gminnych: 1. Kramarzyny – drogi osiedla „Pod nasypem” 2. Masłowiczki – od DP 1766G 1800 mb – I etap 3. Tuchomko – od DP 1726G do DK 20 4. Modrzejewo – połączenie w dwóch punktach DP 1767G oraz w kierunku „Leśniczówki” Trzebiatkowa w kierunku Tebowizny. Wspólny projekt gmin Tuchomie Lipnica Przebudowa ul. Wy- 3 750 00,00 zł 3 000 000,00 zł – RPO 750 000,00 zł – Budżet Gminy 600 000,00 zł 510 000,00 zł – RPO 45 000,00 zł – Budżet Gminy Tuchomie 45 000,00 zł Budżet Gminy Lipnica 225 000,00 zł - Budżet Długość: 1500 m Szerokość: 5 m 1800 mb 1100 mb 2500 mb Długość: 450mb 225 000,00 zł 29 II.4 II.5 II.6 bickiego w Tuchomiu Przebudowa ul. Mic- Długość: 1100mb kiewicza w Tuchomiu Budowa drogi na Długość: 350 mb osiedlu: „Pod Piaszno” Budowa oraz wymiana chodników i parkingów na terenie gminy Gminy 190 000,00 zł 190 000,00 zł – Budżet Gminy 250 000,00 zł 250 000,00 zł - Budżet Gminy 40 000,00 zl rocznie Budżet Gminy III. Wodociągi. III.1 Rozbudowa i wymiana sieci wodociągowej 1. Sieć wodociągowa Masłowice Tuchomskie i Trzebiatowskie, Trzebiatkowa, Ciemno 2. Wymiana sieci wodociągowej w Kramarzynach 3. Wymiana sieci wodociągowej w Trzebiatkowej i Ciemnie III.2 Budowa przepompowni wody w Tuchomku Rurociąg PCV ǿ 90 – 6320 mb ǿ 40 PE – 776 mb 1 312 500,00 zł – PROW 437 500,00 zł – Budżet Gminy 60 000,00 zł 60 000,00 zł – Budżet Gminy 186 000,00 zł 186 000,00 zł – Budżet Gminy (pożyczka z WFOŚiGW – do 80%) 160 000,00 zł 160 000,00 zł – Budżet Gminy 15 000,00 zł 15 000,00 zł – Budżet Gminy Modernizacja stacji uzdatniania wody w Masłowicach Tuchomskich ǿ 90 – 1500 mb ǿ 90 PE – 4000 mb III.3 Modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę: - stacja uzdatniania wody w Nowych Hutach i Modrzejewie III.4 Rozbudowa sieci wodociągowej w Nowych Hutach i Trzebiatkowej III.5 Sieć wodociągowa osiedle „Pod Piaszno” 1 750 000,00 zł 3000mb 30 IV. Gospodarka odpadami IV.1 Współudział Gminy w tworzeniu kompleksowego programu gospodarki odpadami na bazie wysypiska w Sierżnie w ramach porozumienia gmin 74 000,00 zł Po 18 500,00 zł rocznie do roku 2011– Budżet Gminy V. Remonty obiektów gminnych V.1 V.2 V.3 Sale wiejskie – w ramach Programu Odnowy Wsi Szkoła w TrzebiatOkna kowej Budynków mieszkal- Okna, ocieplenie nych 150 000,00 zł 50 000,00 zł 150 000,00 zł V.4 Remiza OSP w Tuchomiu Okna, elewacja V.5 Modernizacja z wyposażeniem Gminnego Ośrodka Zdrowia Modernizacja Remizy OSP Tągowie Podjazd dla niepeł- 56 000,00zł nosprawnych z parkingiem 70 000,00 zł Wymiana dachu, remont elewacji, wykonanie parkingu 35 000,00 zł V.6 Wymiana dachu i stropu w sali wiejskiej w Tuchomku V.8 Wymiana dachu na budynku byłej szkoły w Modrzejewie V.9 Modernizacja i adaptacja Sali wiejskiej na cele publiczne w Tuchomiu V.10 Pokrycie dachu Sali Wiejskiej w Ciemnie V.11 Modernizacja remizy Wymiana pokrycia OSP w Nowych Hu- dachowego tach V.7 42 000,00 zł 110 000,00 zł – PROW 40 000,00 zł – Budżet Gminy 50 000,00 zł – Budżet Gminy 50 000,00 zł - Budżet Gminy Kredyt termomodernizacyjny: 100 000,00 zł 35 000,00 zł – Budżet Gminy 7 000 - OSP 20 000,00zł – PFRON 36 000,00zł – Budżet Gminy 70 000,00 zł - Budżet Gminy 35 000,00 zł - Budżet Gminy 55 000,00 zł 55 000,00 zł - Budżet Gminy 100 000,00 zł 100 000,00 zł – Budżet Gminy 15 000,00zł 15 000,00zł – Budżet Gminy 20 000,00zł 20 000,00zł – Budżet Gminy 40 000,00zł VI. Inwestycje oświatowe i inne 31 VI.1 Rozbudowa CMS w Tuchomiu VI.2 Łącznik przy Sali gimnastycznej w Tuchomiu VI.3 Rozbudowa Szkoły w Kramarzynach 200 000,00 zł 200 000,00 zł – Budżet Gminy 135 000,00 zł 135 000,00 zł – Budżet Gminy 2 000 000,00 zł 1 700 000,00 zł – RPO 300 000,00 zł – Budżet Gminy VII. Budownictwo socjalne VII.1 Adaptacja budynku gospodarczego na lokale socjalne w Trzebiatkowej (6 lokali) VII.2 Budowa budynku mieszkalnego z lokalami socjalnymi w Tuchomiu przy ul. Słonecznej (w tym adaptacja projektu) 430 000,00 zł 500 000,00 zł 120 000,00 zł Ministerstwo Budownictwa 80 000,00 zł – MIPS 230 000,00 zł – Budżet Gminy 350 000,00 zł Gmina Tuchomie 150 000,00 zł Ministerstwo Budownictwa VIII. Infrastruktura rekreacyjna i sportowa VIII.1 Budowa sceny z zapleczem socjalnym w Tuchomiu przy terenach rekreacyjnych z minibasenem oraz boiskiem o nawierzchni z trawy sztucznej VIII.2 Budowa infrastruktury turystycznej, połączonej ścieżką rowerowo – pieszą po atrakcjach miejscowości Trzebiatkowa i Ciemno z elementami historycznymi oraz budowa kładki przez rzekę w Tuchomiu z ciągiem pieszo-rowerowym przez ul. Wybickiego, Słoneczną, Mickiewicza, Młyńską i Lipową 2 000 000,00 zł 740 000,00 zł 32 1 700 000,00 zł – RPO 300 000,00 zł – Budżet Gminy lub 900 000,00 zł – PROW 300 000,00 zł Budżet Gminy 240 000,00 zł Gmina Tuchomie PROW 500 000,00 zł VIII.3 Budowa ścieżki rowerowo – pieszej z uatrakcyjnieniem położonych przy ścieżce obiektów kulturalnych, sportowych i turystycznych w Masłowicach Trzebiatowskich i Masłowicach Tuchomskich VIII.4 Budowa kładki przez rzekę w Tuchomiu z ciągami pieszojezdnymi VIII.5 Rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej na boiskach, placach zabaw i zieleńcach 300 000,00 zł 75 000,00 Gmina Tuchomie (GOK) 225 000,00 zł - PROW 70 000,00 zł 70 000,00 zł Gmina Tuchomie 10 000,00 zł rocznie Budżet Gminy IX. Pozostałe przedsięwzięcia IX.1 Budowa kotłowni na biomasę w Zespole Szkół w Tuchomiu 221 000,00 zł 150 000,00 zł – PROW 16 000,00 zł – PDS 55 000,00 zł – Budżet Gminy IX.2 Budowa kotłowni na biomasę przy Urzędzie Gminy Zagospodarowanie wykopalisk archeologicznych 450 000,00 zł 337 500,00 zł – PROW 112 500,00 zł – Budżet Gminy 210 000,00 zł – EOG lub RPO 40 000,00 zł – Budżet Gminy IX.3 250 000,00 zł X. Projekty miękkie X.1 X.2 X.3 Organizacja przedszkoli w miejscowościach: Modrzejewo, Trzebiatkowa, Tuchomie, Kramarzyny i Masłowiczki Przystosowanie do celów rehabilitacyjnych pomieszczenia w budynku Gminnego Ośrodka Zdrowia w Tuchomiu Organizacja cyklu szkoleń nt.: odnawialnych źródeł energii Prowadzenie i utrzymanie wyposażenie 300 000,00 zł rocznie 40 000,00 zł EFS lub inne środki z zewnątrz Wyposażenie i utrzymanie 150 000,00zł EFS lub inne środki z zewnątrz 2-dniowe szkolenia 60 000,00 zl 2 razy do roku przez okres 3 lat EFS lub inne środki z zewnątrz 33 X.4 X.5 Stworzenie możliwo- grupa 40-osobowa ści nauczania języka rocznie angielskiego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Organizacja kursów udzielania pierwszej pomocy 145 000,00 zł EFS lub inne środki z zewnątrz 30 000,00zł EFS lub inne środki z zewnątrz * PROW – Program Rozwoju Ośrodków Wiejskich RPO – Regionalny Program Operacyjny *** WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej **** MPiPS – Ministerstwo Pracy i Pomocy Społecznej ***** EFS – Europejski Fundusz Społeczny ** 5. POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY TUCHOMIE Całe działanie Gminy Tuchomie ma na celu rozwój istniejących firm, przetwórstwa rolno-spożywczego, agroturystyki, powstania większej ilości przedsiębiorstw zatrudniających pracowników. Niezbędnym do tego celu jest stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju. Osiągnąć to można poprzez inwestycje w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, polepszenie jakości nawierzchni drogowych, poprawę jakości wody, uregulowanie gospodarki odpadami. Stworzyć należy warunki do rozwoju agroturystycznego przez zagospodarowanie plaż jezior wraz z drogami dojazdowymi, zagospodarowanie doliny rzeki Kamieniczno i innych rzek lub dopływów, stworzenie tras rowerowych i pieszych, zmodernizować tereny rekreacyjno - sportowe. Powyższe cele można osiągnąć poprzez: - zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich - zwiększenie inwestycji lokalnych - tworzenie warunków do rozwoju agroturystycznego, dzięki czemu wzrosnąć może zatrudnienie kobiet (samozatrudnienie) - zatrudnianie osób bezrobotnych do prac inwestycyjnych - wzrost kreatywności mieszkańców gminy w poszukiwaniu innych pozarolniczych źródeł dochodów - tworzenie warunków do powstawania podmiotów gospodarczych - stworzenie warunków dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw - poszerzanie informacji na tematy związane z podjęciem działalności gospodarczej poprzez szkolenia zawodowe lub inne szkolenia na tematy związane z przedsiębiorczością 34 - aktywację zawodową mieszkańców - tworzenie większych możliwości rozwoju dla osób niepełnosprawnych Większość z tych celów inwestycyjnych może być realizowana z udziałem środków strukturalnych, które wraz z działaniami wymienione są poniżej: - Europejski Fundusz Społeczny (EFS, ang. ESF), - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR, ang. ERDF), - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR, ang. EAGGF) (tylko Sekcja Orientacji jest elementem polityki strukturalnej), - Finansowy Instrument Wsparcia Rybołówstwa (FIWR, ang. FIFG). - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) - Regionalny Program Operacyjny (RPO) Finansują one politykę strukturalną Unii Europejskiej. W Polsce finansują Narodowy Plan Rozwoju 2007-20013 (obejmujący rozwój całego kraju i źródła finansowania ogółem) poprzez Podstawy Wsparcia Wspólnoty (określają wkład Wspólnoty w Narodowym Planie Rozwoju). Realizacja NPR odbywa się poprzez realizację programów operacyjnych: -Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) – wdrażany na poziomie NUTS 2 (województwa). Obejmuje w priorytecie I dużą infrastrukturę o znaczeniu regionalnym (EFRR). W priorytecie II – rozwój zasobów ludzkich w regionie (EFS). W priorytecie III – rozwój lokalny (EFRR), czy na poziomach NUTS 4 i 5 (powiaty i gminy). - SPO Rozwój Zasobów Ludzkich współfinansowany z EFS. Tzw. „miękkie projekty” ukierunkowane na kształcenie, przedsiębiorczość, zatrudnienie. - SPO Transport współfinansowany z EFRR. Dotyczy korytarzy transportowych. Infrastruktura drogowa, kolejowa o charakterze międzyregionalnym. - SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw współfinansowany z EFRR. Małe i średnie przedsiębiorstwa oparte na zaawansowanych technologiach w zakresie doradztwa i wsparcia inwestycyjnego, inwestujące w ochronę środowiska, dokonujące nowych inwestycji, instytucje wspierające biznes, fundusze (pożyczkowe, poręczeń kredytowych), parki naukowo-technologiczne, sfera naukowo-badawcza, elektroniczne platformy usług publicznych. - SPO Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb (FIWR). Porty, hodowla ryb, flota rybacka. - SPO Restrukturyzacji i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich (EFOiGR). Dostosowywanie gospodarstw rolnych, ułatwianie startu młodym rolnikom, szkolenia, wsparcie doradztwa rolniczego, poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, rozwój obszarów wiejskich (odbudowa lasów zniszczonych huraganem z dnia 2 lipca 2002 r., scalanie gruntów, odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa kulturowego, różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej 35 do rolnictwa – np. agroturystyka, gospodarowanie zasobami wodnymi – melioracje, infrastruktura techniczna związana z rolnictwem, LEADER+). - SPO Pomoc Techniczna (EFRR). Wsparcia zarządzania i wdrażania Podstaw Wsparcia Wspólnoty (m.in. system informatycznego monitoringu i kontroli SIMIK) Największe znaczenie dla gminy Tuchomie mają programy: A) Regionalny Program Operacyjny dla województwa pomorskiego (RPO WP), realizowany będzie w latach 2007 – 2013 na terenie województwa pomorskiego. Program składa się z dziesięciu osi priorytetowych, z których oś 8 i 9 mają największe znaczenie dla gminy. Oś priorytetowa 8. Lokalna infrastruktura podstawowa – realizowana będzie na obszarach gmin wiejskich, wiejsko – miejskich oraz miast liczących do 35 tys. mieszkańców. Minimalna wartość projektu nie może być niższa niż 100 tys. euro. - Zwiększenie lokalnej atrakcyjności inwestycyjnej, osiedleńczej i turystycznej - Zmniejszenie dysproporcji regionalnych w zakresie wyposażenia w infrastrukturę gospodarki wodno – ściekowej oraz gospodarki odpadami. Oś priorytetowa 9. Lokalna infrastruktura społeczna i inicjatywy obywatelskie – realizowana będzie na obszarach gmin wiejskich, wiejsko – miejskich oraz miast liczących do 35 tys. mieszkańców. Jej wdrażanie koncentrować się będzie szczególnie na obszarach słabych strukturalnie. Minimalna wartość projektu nie może być niższa niż 100 tys. euro. Wsparcie w zakresie poprawy: - lokalnej infrastruktury edukacyjnej, sportowej i kultury - lokalnej infrastruktury ochrony zdrowia - lokalnych inicjatyw obywatelskich B) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Program będzie realizowany w latach 2007 – 2013 na terenie całego kraju. Założone działania będą realizowane za pomocą czterech osi priorytetowych. Wszystkie te działania będą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze środków krajowych przeznaczonych na ten cel w ustawie budżetowej. Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i zróżnicowanie gospodarki wiejskiej – odnowa wsi, działania 313, 322, 323. Działanie będzie wpływać na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. 36 Pomoc udzielana będzie w zakresie: - budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów pełniących funkcje publiczne, społeczno – kulturalne, rekreacyjne i sportowe - kształtowanie obszarów przestrzeni publicznej - budowy, remontu lub przebudowy infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych lub społeczno – kulturalnych. C) ZPORR w priorytecie III tzn. - Działanie 3.1. Obszary wiejskie – wodociągi, kanalizacja, odnawialne źródła energii, poprawa jakości powietrza, gospodarka odpadami, przeciwdziałanie powodziom, drogi, kompleksowe uzbrojenie terenów pod inwestycje, baza kulturalna i turystyczna - Działanie 3.2. Obszary podlegające restrukturyzacji – jw. z wyjątkiem przeciwdziałania powodziom, a dodatkowo inkubatory przedsiębiorczości, - Działanie 3.4. Mikroprzedsiębiorstwa dla firm zatrudniających do 10 ludzi i istniejących nie więcej niż 3 lata na rynku. - Działanie 3.5. Lokalna infrastruktura społeczna - Poddziałanie 3.5.1. Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportowa – obiekty dydaktyczne, biblioteki, obiekty sportowe, internaty stołówki itp., infrastruktura techniczna i sanitarna, wyposażenie obiektów sportowych, dydaktycznych i społeczno-edukacyjnych oraz zagospodarowanie otoczenia w ramach ww. projektów - Poddziałanie 3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia – przebudowa, modernizacja, wymiana nośników energii, termoizolacja budynku, przebudowa i wyposażenie sal zabiegowych, dostosowanie obiektów do potrzeb pacjentów, zakup systemów informatycznych, zakup i modernizacja urządzeń medycznych 6. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Zrealizowane projekty przyczynią się do ochrony terenu gminy przed zanieczyszczeniami środowiska, poprzez powstanie lub modernizację oczyszczalni ścieków, ograniczenie zanieczyszczenia odpadami komunalnymi (postawienie śmietników, likwidacja wysypisk śmieci). Dzięki realizacji projektów poprawią się warunki bezpieczeństwa na drogach, zwiększy się ich przejezdność, dzięki czemu łatwiejszy będzie dostęp do nie37 których miejscowości lub miejsc. Woda z wodociągów przeznaczana na cele spożywcze będzie odpowiadała normom. Zrealizowany projekt inwestycyjny będzie analizowany pod kątem osiągnięcia wskaźników takich jak: - długość zmodernizowanych dróg długość wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej i przykanalików ilość przyłączy kanalizacyjnych długość wybudowanych kolektorów sanitarnych długość sieci wodociągowej ilość przyłączy wodociągowych liczba mieszkańców objęta zagospodarowaniem odpadów stałych – segregacją śmieci zwiększenie atrakcyjności gminy Tuchomie stworzenie warunków do rozwoju drobnej przedsiębiorczości podniesienie bezpieczeństwa i jakości dróg (dojeżdżają dzieci do szkół), oraz skrócenie czasu podróży zmniejszenie nakładów na bieżące remonty nawierzchni oszczędność w kosztach eksploatacji pojazdów (autobus szkolny i inne) zwiększenie poziomu skanalizowania obszaru gminy zwiększenie liczby gospodarstw domowych podłączonych do kanalizacji sanitarnej poprawa czystości wód powierzchniowych zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska odpadami stałymi poprawa zdrowotności mieszkańców przez zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska poprawa walorów agroturystycznych gminy 7. SYSTEM WDRAŻANIA Jednostką odpowiedzialną za wdrażanie i monitorowanie Planu Rozwoju Lokalnego jest Rada i Wójt Gminy Tuchomie. System wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego obejmuje: - przyjmowanie nowych zadań i planów inwestycyjnych wraz z dokumentacją projektowo - kosztorysową - składanie wniosków o przyznanie dofinansowania ze środków funduszy strukturalnych - realizacja inwestycji zgodnie z planem - po zakończeniu inwestycji przedstawienie kosztów i efektu osiągniętego dzięki tej inwestycji - przedłożenie sprawozdania z zrealizowanego projektu na zebraniu rady gminy 38 8. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ. 8.1. SYSTEM MONITOROWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO System ten będzie polegał na monitorowaniu Planu Rozwoju Lokalnego na podstawie: - danych z Ewidencji Działalności Gospodarczych prowadzonych przez gminę Tuchomie - danych statystycznych Powiatowego Urzędu Pracy - danych statystycznych GUS - innych dostępnych źródeł. Jednostką monitorującą Plan Rozwoju Lokalnego będzie Rada Gminy Tuchomie. Rada ta będzie sprawdzać zgodność wykonanego projektu z założeniami projektowymi, zasadność poniesionych wydatków i sposób realizacji projektu. Jednostka monitorująca ma prawo składać wnioski do Wójta Gminy Tuchomie, oraz dokonywać corocznych zmian, które wynikają ze zmian w Programach Operacyjnych 8.2. SPOSOBY OCENY PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Rada Gminy będzie oceniała Plan Rozwoju Lokalnego na posiedzeniach Rady po zapoznaniu się z raportami przebiegu realizacji przedsięwzięć umieszczonych w Planie Rozwoju Lokalnego i będzie przedstawiała swoją ocenę Wójtowi. 8.3. SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM, PRYWATNYM I ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI. Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem otwartym dla wszystkich sektorów i powinien być uzupełniany raz w roku kalendarzowym. Wnioski i zastrzeżenia od firm, radnych, stowarzyszeń, osób prywatnych, mieszkańców gminy, organizacji będzie przyjmował Kierownik Referatu Gospodarczego. 8.4. PUBLIC RELATIONS PLANU ROZWOJU LOKALNEGO O terminie przyjmowania propozycji do planu rozwoju lokalnego będzie umieszczana informacja na stronach internetowych Urzędu Gminy Tuchomie. 39 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO OPRACOWANO W OPARCIU O: 1.Wnioski mieszkańców gminy zgłoszonych na zebraniach wiejskich 2. Wniosków radnych gminy, sołtysów, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, przedsiębiorców, stowarzyszeń. 40