przedsiębiorczość w polsce - Wyższa Szkoła Informatyki i

Transkrypt

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W POLSCE
Marcin Dziedzic
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
Streszczenie
Autor stara się przybliżyć tematykę przedsiębiorczości w Polsce w sposób przystępny dla osób niebędących z nią bezpośrednio związanymi. Publikacja w pierwszej części zarysowuje ogólne uwarunkowania
przedsiębiorczości i przedstawia czynniki determinujące poziom aktywności gospodarczej. W dalszej
części nakreślony jest profil polskich przedsiębiorców wyłaniający się ze światowych raportów, a także
warunki prowadzenia biznesu w Polsce. Całość pracy kończy podsumowanie, w którym autor stara się
wskazać sposoby, którymi można polepszyć ogólny poziom przedsiębiorczości w Polsce.
Entrepreneurship in Poland
Summary
The author tries to introduce the issue of entrepreneurship in Poland in a way which is straightforward
for people not directly involved with the subject itself. The first part of the paper presents the general
conditioning of entrepreneurship and introduces various determinants of economic activity. Further,
the sketch of Polish entrepreneur’s profile and conditions of business-making in Poland are provided.
The paper is completed by conclusion in which the author tries to point out the ways to improve the
general level of entrepreneurship in Poland.
www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 2 (18) 2014, s. 22-32
Przedsiębiorczość w Polsce
Wstęp
Celem autora jest przedstawienie polskiej przedsiębiorczości w sposób przystępny dla studentów.
Osoby te, już jako absolwenci, w najbliższej przyszłości w większości się z nią zetkną – samemu będąc
przedsiębiorcą lub będąc zatrudnianym przez innego przedsiębiorcę. Będą oni więc decydować o przyszłości polskiej przedsiębiorczości, dlatego też publikacja przedstawia nie tylko jej mocne strony, ale
także obszary wymagające poprawy.
1. Uwarunkowania przedsiębiorczości
Wiele jest sposobów wyróżnienia czynników decydujących o sukcesie przedsiębiorstwa. Klasyczny model 7S Mc Kinsey’a wyróżnia trzy twarde (strategia, system, struktura), jak i cztery czynniki miękkie
(styl, wspólne wartości, pracownicy, umiejętności), od których zależy powodzenie każdego biznesu1.
Z kolei Jerzy Cieślik wymienia takie czynniki jak pomysł na biznes, koncepcja biznesu, zasoby nowej
firmy i motywacja inicjatorów2. Niektóre z tych determinantów będą uwzględnione w dalszej części
publikacji (profil przedsiębiorcy). Zacznijmy jednak od czynników, których nie wyodrębniają wspomniane podziały. Mowa tu o uwarunkowaniach instytucjonalnych, a także makroekonomicznych (np.
wzrost PKB, handel zagraniczny i kurs walutowy, sytuacja na rynku pracy), które również mają decydujący wpływ na przedsiębiorczość.
1.1 Uwarunkowania makroekonomiczne3
W ostatnim czasie poziom aktywności gospodarczej w Polsce hamowany był przez niestabilną sytuację
w strefie Euro. Nieprzewidywalność rozwoju sytuacji powodowała nie tylko zwiększoną obawę przed
ryzykiem u Polaków, ale również negatywnie odbiła się na poziomie popytu zagranicznego. Zły wpływ
na przedsiębiorczość ma także zbyt duży deficyt budżetowy sektora rządowego, który wymusza obniżenie wydatków rządu, zmniejszając tym samym popyt konsumpcyjny całej gospodarki. Należy jednak
pamiętać, że w takich warunkach Polska radzi sobie wyjątkowo dobrze w porównaniu z innymi krajami
Europy. W samym roku 2012 wzrost PKB polskiej gospodarki wyniósł 1.9%, podczas gdy średnią europejską był spadek o 0,3%.
Wynik ten z pewnością byłby lepszy, gdyby nie gwałtowny spadek tempa wzrostu PKB Niemiec-głównego partnera handlowego polskich przedsiębiorców.
Sytuacja na rynku pracy pogarszała się przez ostatnie lata wskutek kryzysu w strefie Euro. Wskaźnik
zatrudnienia w przedziale wiekowym 20-64 lata stopniowo maleje od roku 2008, w 2012 roku wyniósł
on 64,7%. Trudniejsza staje się także sytuacja osób młodych. Bezrobocie wśród osób do 25 roku życia
rośnie od pięciu lat, a w ubiegłym roku wyniosło 27,3% (średnia dla UE – 23,4%)4. Także zatrudnienie
1
Wickham P., Financial Times Corporate Strategy Casebook, Pearson Education Limited, United Kingdom 2000.
Cieślik J., Przedsiębiorczość dla AMBITNYCH – Jak uruchomić własny biznes, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,
Warszawa 2010.
3
Ministerstwo Gospodarki, Przedsiębiorczość w Polsce, Warszawa 2013.
4 Dane Eurostat.
2
23
wśród starszych grup wiekowych (powyżej 55 roku życia) jest o ponad 9 punktów procentowych gorsze
niż średnia w Unii Europejskiej. W świetle niekorzystnej sytuacji w kraju, głównym, wciąż rosnącym
kierunkiem emigracji zarobkowej Polaków jest Wielka Brytania.
2.Profil przedsiębiorcy5
W raporcie Global Entrepreneurship Monitor Polacy zostali porównani z resztą Europejczyków w trzech
dziedzinach. Po pierwsze, uwzględniono postrzeganie i dostrzeganie przedsiębiorczości, czyli stosunek
do przedsiębiorczości oraz stopień, w jakim Polacy oceniają swoje zdolności do prowadzenia przedsiębiorstw. Po drugie, porównano aktywność przedsiębiorczą, czyli np. stopień rozwoju przedsiębiorstw
czy motywacje stojące za założeniem przedsiębiorstwa. Trzecim obszarem porównania są aspiracje
związane z przedsiębiorstwem. W tej dziedzinie zapytano m.in. o chęć tworzenia nowych miejsc pracy,
plany rozwoju firmy lub innowacyjność prowadzonej działalności.
W większości tabel Polskę porównano do Hiszpanii, Norwegii, Niemiec oraz Słowacji. Wybór tych krajów spowodowany jest podobną powierzchnią i ludnością kraju (Hiszpania), faktem sąsiadowania z Polską (Niemcy, Słowacja), lub chęcią pokazania specyficznej, skandynawskiej polityki (Norwegia).
2.1 Postrzeganie i dostrzeganie przedsiębiorczości
Sposób, w jaki człowiek postrzega przedsiębiorczość, nie zależy jedynie od niego samego. Nie możemy
zapominać o innych czynnikach, które również mają na to wpływ. Względy historyczne i kulturowe
także kształtują nasz obraz przedsiębiorczości. Dla przykładu porównać można nas i naszych dziadków
pod względem postrzegania przedsiębiorstw państwowych i prywatnych. Dla starszych ‘prywaciarz’
jest synonimem nieuczciwości, a ‘państwowy’ gwarantem rzetelności. Dla młodszych pokoleń, wychowanych w innej rzeczywistości, sytuacja wydaje się zmieniać, jeżeli nie jest już całkowicie odwrotna.
Inne czynniki, o których należy wspomnieć, to rozwój technologii oraz polityka rządu w zakresie wspierania przedsiębiorczości. Wszystko to kształtuje nasz obraz przedsiębiorczości. Im bardziej jest on rozwinięty i przyjazny, tym więcej możliwości na przedsiębiorczość sami dostrzegamy.
Wyniki badań poszczególnych czynników przedstawia poniższa tabela. Wyniki podano w procentach.
-
Chęć założenia przedsiębiorstwa – ilość osób w wieku 18-64 planujących założenie przedsiębiorstwa w ciągu najbliższych trzech lat;
Dostrzeganie szans – ilość osób, które uważają, że obecne warunki i ich środowisko sprzyjają
założeniu przedsiębiorstwa w ciągu najbliższych 6 miesięcy;
Dostrzeganie potencjału – ilość osób twierdzących, że ich obecna wiedza i umiejętności są wystarczające do prowadzenia przedsiębiorstwa;
Lęk przed niepowodzeniem – ilość osób bojących się porażki przy prowadzeniu przedsiębiorstwa.
5
Bratnicki M., Zbierowski P., Results of the adult population survey- APS, [w:] Bratnicki M., Tarnawa A., Węcławska D., Zbierowski P., Global Entrepreneurship Monitor report- Poland 2012, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa
2013.
24
Aspekty postrzegania przedsiębiorczości
Kraj
Hiszpania
Niemcy
Norwegia
Polska
Słowacja
Chęć założenie
przedsiębiorstwa
Dostrzeganie szans
Dostrzeganie
potencjału
Lęk przed
niepowodzeniem
12,1
8,9
6,7
24,2
15,6
13,9
36,2
64,4
20,4
17,8
50,4
37,1
34,4
53,9
49,7
51,6
49
35,6
58,7
48
Źródło: M. Bratnicki, A. Tarnawa, D. Węcławska, P. Zbierowski, Global Entrepreneurship Monitor report- Poland 2012, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2013
Im wyższy stopień rozwoju państwa, tym niższa chęć społeczeństwa do założenia własnego przedsiębiorstwa. Stąd też wynikają wyniki Hiszpanii, Niemiec i Norwegii. Wynik 24% wyróżnia nasz kraj spośród reszty. Polacy są wyjątkowo chętni do założenia przedsiębiorstwa i plasują się pod tym względem
na piątym miejscu w Europie. Do założenia przedsiębiorstwa najchętniej podchodzą Rumuni (30%), zaś
Rosjanie z wynikiem 3% zajmują ostatnie miejsce.
Tylko co piąty Polak twierdzi, że obecna sytuacja sprzyja założeniu przedsiębiorstwa. To słaby wynik,
plasuje nas na 20 miejscu w Europie. Najlepsze warunki zdają się panować w Szwecji (67%) i Norwegii
(64%), zaś najgorsze na Węgrzech (11%) oraz w Grecji (13%). W dużym stopniu wynika to z obecnej
sytuacji gospodarczej tychże krajów.
Wysoko jednak oceniamy samych siebie pod względem posiadanej wiedzy. Jesteśmy pewni swoich
umiejętności, ustępując jedynie Macedończykom (55%) i zostawiając w tyle wątpiących w siebie Rosjan
(24%). Pewność ta nie przekłada się jednak na niższy lęk przed niepowodzeniem. Tylko Grecy (72,4%)
boją się porażki bardziej niż Polacy. Wynika to z tego, że boimy się swojego systemu prawnego oraz
wszelkich wymagań stojących przed przyszłymi przedsiębiorcami. Strach ten paraliżuje aktywność gospodarczą i sprawia, że pomimo dostrzegania szans i wysokiej samooceny, Polacy nie podejmują aktywności przedsiębiorczej.
2.2 Czynniki kulturowe
Uwarunkowania kulturowe mają znaczny wpływ na stopień rozwoju przedsiębiorczości, ponieważ decydują o sposobie postrzegania przedsiębiorczości przez jednostkę. Poniższa tabela przedstawia wybrane czynniki kulturowe. Wyniki podano w procentach.
25
Wybrane czynniki kulturowe
Kraj
Hiszpania
Niemcy
Norwegia
Polska
Słowacja
Dążenie do
wyrównania
standardów życia
Przedsiębiorczość- atrakcyjna
ścieżka kariery
Wysoki status
społeczny
przedsiębiorców
Uwaga mediów
71,9
62,6
73,9
68,9
73,4
63,6
48,9
50,4
67,9
50,3
63,7
76,4
79,5
57,1
57,1
47,3
49
59,3
56,3
56,3
Plasujemy się w okolicach średniej pod względem wszystkich czynników za wyjątkiem statusu społecznego przedsiębiorców, który pozostaje niższy niż w innych krajach. Powodem mogą być afery związane
z para bankami. To negatywne doświadczenie mocno nadszarpnęło zaufanie Polaków do przedsiębiorców, co widać po statystykach (tracimy do średniej 11 pkt. proc.). Pozytywnie o przedsiębiorcach mówi
się jednak w mediach. Plebiscyty organizowane przez PKN Orlen czy promowanie Polskich produktów
przez godło ‘Teraz Polska’ sprawiają, że Polacy przedsiębiorczość traktują jako atrakcyjną, a niekiedy
nawet prestiżową ścieżkę kariery dla samych siebie.
2.3 Płeć a przedsiębiorczość
Poniższa tabela przedstawia porównanie wybranych czynników społecznych dla kobiet i mężczyzn
w Polsce. Wyniki podano w procentach.
Czynniki społeczne wg płci
Czynnik
Dostrzeganie szans
Dostrzeganie potencjału
Lęk przed niepowodzeniem
Mężczyźni
Kobiety
18,2
64,9
53,3
22,6
43,1
64
Pierwszym, co rzuca się w oczy, jest wyraźna przewaga kobiet w zakresie dostrzegania szans. Aż o 4,4
pkt. proc. kobiet w wieku 18-64 planuje rozpocząć przygodę z przedsiębiorczością w ciągu najbliższych
trzech lat. Tak duża przewaga kobiet nie jest spotykana w żadnym innym kraju. Dość powiedzieć, że
tylko w Szwajcarii, Finlandii, na Węgrzech i Łotwie współczynnik dostrzegania szans dla kobiet jest wyższy niż dla mężczyzn.
Niestety, Polki nie wierzą w siebie. Różnica 22 punktów procentowych pomiędzy mężczyznami a kobietami jest również jedną z największych w Europie (za Turcją, Słowacją, Holandią i Norwegią). Polki
dużo bardziej obawiają się niepowodzenia w prowadzeniu przedsiębiorstwa. Pamiętać jednak należy
26
o tym, że w tej kategorii Polacy ogólnie są notowani najwyżej w Europie. Jedynie obywatele krajów
o niepewnych gospodarkach wykazują większe obawy – wśród kobiet są to Greczynki; wśród mężczyznGrecy i Włosi. Niekorzystna sytuacja kobiet powoli się jednak poprawia – coraz mniejsza jest różnica
pomiędzy ilością zakładanych przedsiębiorstw przez kobiety i mężczyzn.
Wydawać by się mogło, że pewność kobiet zależy od ich roli w społeczeństwie. W krajach, gdzie kobiety
mają więcej praw, można by oczekiwać najkorzystniejszych statystyk. Zaskakująco, państwem o największej przewadze kobiet nad mężczyznami jest Pakistan. Tam, mimo silnie patriarchalnego systemu
społecznego, tylko 21% kobiet i 34% mężczyzn obawia się niepowodzenia.
Paradoksalnie, Polska plasuje się w okolicach średniej pod względem liczby osób rezygnujących z prowadzenia przedsiębiorstwa (co wciąż jest negatywnym wynikiem). Biorąc pod uwagę niską wiarę w siebie Polaków, oczekiwać należałoby czego innego. Zasadniczo przyjmuje się, że im wyższy stopień rozwoju gospodarki, tym niższy odsetek takich ludzi. Wynik 3,9% stawia nas w korzystniejszej sytuacji niż
Słowacja czy Grecja, tracimy zaś do Niemiec i Norwegii. Różne są powody rezygnacji z przedsiębiorstwa.
40% biznesów jest kontynuowanych przez współpracownika lub nowego właściciela, 60% zaś na stałe
znika z rynku. Kluczowym momentem dla podjęcia takich decyzji jest okres 42 miesięcy od założenia
przedsiębiorstwa. To właśnie wtedy większość przedsiębiorców staje przed pytaniem ‘być albo nie
być’.
2.4 Motywacje do założenia przedsiębiorstwa
Powody, dla których ludzie zakładają przedsiębiorstwa mogą być różnego rodzaju. Dwa źródła motywacji, jakie wyróżnia raport GEM to ‘dążenie do poprawy warunków życia’ oraz ‘konieczność’. W drugiej kategorii chodzi o wszystkich tych, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą z powodu braku
innych alternatyw- nie mogą znaleźć innej pracy, więc decydują się założyć własną firmę
Poniższa tabela przedstawia porównanie wybranych krajów pod względem motywacji do zakładania
nowych przedsiębiorstw. Wyniki podano w procentach.
Motywacje do założenia przedsiębiorstwa
Kraj
Hiszpania
Niemcy
Norwegia
Polska
Słowacja
Dążenie do poprawy warunków życia
Konieczność
32,5
50,7
69,6
30,1
42,9
25,6
21,7
7,4
40,7
35,6
Z powyższych danych wyłania się niekorzystny obraz Polski jako kraju, w którym dominują negatywne
motywacje do założenia przedsiębiorstw. Tylko Bośnia i Hercegowina oraz Macedonia prezentują się
pod tym względem niekorzystniej niż Polska. Dla Polaków przedsiębiorstwo jest bardziej ‘ostatnią deską ratunku’ niż ‘własną wolą’. Naturalnie, taka sytuacja nie jest korzystnym zjawiskiem i negatywnie
27
odbija się na funkcjonowaniu takich przedsiębiorstw- w praktyce oznacza to dla Polaków tyle, że właściciele takich przedsiębiorstw nie są chętni zatrudniać wielu osób, tworzyć nowych miejsc pracy, łatwiej też zniechęcają się do prowadzenia działalności. Niepokojącym jest również fakt, że Polska jest
liderem w Europie pod względem liczby powstających firm w sektorze produkcji. Zgodnie z przyjętymi
normami, w gospodarkach dobrze rozwiniętych firmy powstają najczęściej w sektorze usług. Polakom
daleko jeszcze do rozwoju w tym właśnie sektorze, zwłaszcza w zakresie usług B2B (business to business), którymi cechują się najsilniejsze gospodarki świata. Wynikać to może z braku pozytywnej motywacji. Branża usług szybko się zmienia, żeby rozpocząć w niej karierę trzeba mieć dobry, wyjątkowy
pomysł na działalność, często wykazać się innowacyjnym myśleniem, być o krok przed konkurencją.
‘Właścicielowi z przymusu’ trudniej jest o takie myślenie. W sektorze produkcji zaś głównym celem jest
maksymalna wydajność. Przy wykorzystaniu odpowiednich maszyn i procesów sukces wydaje się stosunkowo łatwiejszy.
2.5 Aspiracje wzrostu polskich przedsiębiorstw
Aby ocenić poziom ambicji polskich przedsiębiorców, należy przeanalizować ich aspiracje rozwoju firm.
Mierzy się je zazwyczaj w ilości miejsc pracy, które przedsiębiorca chciałby utworzyć w danym okresie.
30%przedsiębiorców polskich planuje stworzyć przynajmniej 5 miejsc pracy w ciągu pierwszych 5 lat
działalności, a prawie 16% myśli o przynamniej 10 miejscach. Po pierwsze trzeba wspomnieć, że w omawianej kategorii Polacy plasują się w okolicach średniej (dla krajów o podobnej gospodarce). Na szczególną uwagę zasługuje jednak dysproporcja pomiędzy liczbą przedsiębiorców chcących utworzyć przynajmniej 5 lub przynajmniej 10 nowych miejsc pracy. W krajach silnie rozwiniętych, takich jak Niemcy,
różnica ta jest nieznaczna. W Polsce dwukrotnie mniej przedsiębiorców chce zatrudnić więcej niż 10
osób w najbliższych pięciu latach (podobnie sytuacja ma miejsce Hiszpanii). Świadczy to o niższych ambicjach naszych rodaków. Powodów należy wciąż upatrywać w tym, że Polacy często zakładają przedsiębiorstwa z konieczności. Boją się dalej idących planów, koncentrują się raczej na samych sobie i zwykłym przetrwaniu na rynku. Bez własnej, szczerej chęci do prowadzenia przedsiębiorstwa, ciężko będzie poprawić te wyniki.
Do ciekawych spostrzeżeń można dojść porównując aspiracje kobiet i mężczyzn w Polsce. Poniższa tabela przedstawia porównanie wybranych czynników. Uwzględniono okres 5-letni.
Porównanie aspiracji kobiet i mężczyzn w Polsce
Czynnik
Kobiety
Mężczyźni
Średnia liczba tworzonych miejsc pracy
Średni procentowy wzrost zatrudnienia
Chęć tworzenia nowych miejsc pracy
Utworzenie ponad 5 miejsc pracy
5,5
908%
83,3%
21,2%
11%
4,7%
8,3
1380%
77,8%
34,1%
17,9%
13,4%
28
Na samym początku wyłania się wyraźna przewaga mężczyzn- to oni chcą tworzyć więcej miejsc pracy,
a im bardziej ekstremalne plany, tym większa przewaga mężczyzn nad kobietami. Można powiedzieć,
że mężczyźni są bardziej agresywni, a kobiety wyraźnie mniej śmiałe w swoich planach. Paradoksalnie
jednak to one częściej deklarują chęć tworzenia jakichkolwiek miejsc pracy. Mężczyźni częściej planują
prowadzić jednoosobowe przedsiębiorstwa i nie zatrudniać nowych pracowników. To drugi punkt na
korzyść Polek. Nie tylko dostrzegają one więcej szans na prowadzenie przedsiębiorstw, ale też nastawione są na spokojną, zrównoważoną współpracę.
3. Warunki prowadzenia biznesu w Polsce6
Według raportu Doing Business, Polska zajmuje 45 pozycję (spośród 189 najbardziej rozwiniętych krajów świata) pod względem łatwości prowadzenia biznesu. Pozycja naszego kraju wciąż się poprawia,
tylko w porównaniu z rokiem 2012 awansowaliśmy o 3 pozycje, a pozytywne zmiany zachodzące w
naszym kraju zostały uznane za największe na świecie. Wymieniane we wcześniejszej części publikacji
kraje zajmują następujące pozycje: Norwegia – 6; Niemcy – 20; Hiszpania – 44; Słowacja – 46. Liderem
pozostaje Singapur.
3.1 Rozpoczęcie działalności gospodarczej
Jest kilka problemów, z którymi borykają się przyszli przedsiębiorcy. Dużym wyzwaniem jest już sam
początek, związany z formalną rejestracją przedsiębiorstwa. Pomimo kilku pozytywnych zmian w tej
dziedzinie, Polacy wciąż muszą przejść przez 4 różne procedury, co zajmuje około 30 dni. Najkosztowniejszą z nich jest umowa spółki w formie aktu notarialnego, która pochłania przynajmniej 1010 zł plus
23% podatku VAT. Pod względem czasowym zaś najtrudniejsza jest procedura związana z wpisaniem
przedsiębiorstwa do Krajowego Rejestru Sądowego, uzyskaniem REGON, NIP oraz dopełnieniem formalności z ZUS. Na te etapy Polacy muszą poświęcić około 4 tygodni.
Niewątpliwie, taki stopień biurokracji już na pierwszym kroku musi odstraszać Polaków od przedsiębiorczości. Próżno szukać porównania Polski ze Słowenią, gdzie wymagane są jedynie dwie procedury,
a przedsiębiorcy nie ponoszą żadnych kosztów związanych z rejestracją działalności. Również Gruzja
jest pod tym względem bardziej przyjazna- tam wszelkie formalności zajmują jedynie dwa dni. Uproszczenie i przyspieszenie tego procesu w Polsce jest konieczne, jeśli oczekujemy większej aktywności
gospodarczej w naszym kraju.
3.2 Pozwolenie na budowę/rejestracja nieruchomości
Drugą niedogodnością dla przedsiębiorców jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Aby spełnić wszystkie z 29 wymaganych procedur, Polak średnio musi poświęcić 300 dni. To kolejny czynnik, który odstrasza nowych przedsiębiorców. Łatwiej jest przerejestrować istniejący już budynek, choć i w tej kategorii
do niedawna zajmowaliśmy niskie pozycje. W 2012 roku, dzięki komputeryzacji proces ten skrócił się
6
World Bank, Doing Business 2013: Smarter Regulations for Small and Medium-Size Enterprises, Washington 2013, DC:
World Bank Group.
29
aż o 98 dni. Choć w 2012 roku był to największy progres na świecie, zastanawiać powinien fakt, dlaczego poprzedni, czasochłonny system istniał tak długo.
3.3 Podatki
Aż co drugi ankietowany wymienia podatki jako barierę rozwijającą rozwój przedsiębiorczości w Polsce.
Średnio 44% obrotów przedsiębiorstw polskich konsumowanych jest przez podatki. Na rozliczenie 18
różnych podatków przedsiębiorca musi poświęcić około 290 godzin w skali roku. Choć system podatkowy w Polsce (jak w większości krajów) wywołuje negatywne emocje wśród obywateli, sam sposób
jego rozliczania jest zazwyczaj chwalony przez specjalistów. Na uwagę zasługuje szczególnie rosnąca
liczba e-formularzy, która znacznie ułatwia i przyspiesza proces płacenia podatków.
3.4 Pozostałe czynniki
Należymy do ścisłej czołówki pod względem łatwości otrzymania kredytu. Każdy biznes, niezależnie od
branży, w której działa, wymaga początkowego kapitału, aby się rozwijać i odnosić sukcesy na konkurencyjnym rynku. Najczęstszym źródłem takiego kapitału jest kredyt, stąd też jego dostępność i łatwość
uzyskania są istotne. W Europie korzystniejsze warunki panują jedynie w Wielkiej Brytanii. Polska
chwalona jest też za działanie wymiaru sprawiedliwości. Sprawy związane z przedsiębiorstwami prowadzone są sprawnie i szybko.
Podsumowanie
Stan przedsiębiorczości w Polsce nie jest idealny. Poszczególne czynniki różnią się jednak pomiędzy
sobą. Polacy, w porównaniu do reszty Europejczyków, wykazują wyraźnie większą chęć założenia
przedsiębiorstwa, wyżej oceniają również swoje zdolności do ich prowadzenia. Ocena zdolności Polaków według ekspertów jest jednak negatywna.
Niestety, nasze społeczeństwo rzadziej dostrzega szanse na biznesowe. Ponadto, Polacy bardziej niż
inni boją się porażki. Przedsiębiorcy w Polsce postrzegani są dobrze. Nie cieszą się jednak wysokim
statusem społecznym. Wciąż są odbierani pozytywnie przez społeczeństwo, jednak sytuacja ta znacząco się pogorszyła po aferze związanej z parabankiem Amber Gold. Wykazujemy też większą tendencję do zaniechania prowadzenia przedsiębiorstw.
Wielu przedsiębiorców w Polsce rozpoczyna działalność z konieczności. Nie jest to ich wolny wybór,
ale wynik braku innych możliwości pracy. To z kolei przekłada się na mniejsze ambicje związane z rozwojem firmy. Jesteśmy ostrożni przy planowaniu przyszłości, zwłaszcza jeśli chodzi o tworzenie więcej
niż 10 miejsc pracy w ciągu najbliższych pięciu lat. Wśród tych, którzy jednak decydują się na założenie
przedsiębiorstw, dominują ci, którzy wybierają sektor produkcji.
Sytuacja kobiet zmienia się i są one potencjałem naszej ekonomii. Dostrzegają one więcej szans niż
mężczyźni, jednak niżej oceniają swoje umiejętności do prowadzenia przedsiębiorstwa. Choć bardziej
boją się niepowodzenia, ilość założonych przez nie przedsiębiorstw wzrosła, zmniejszając tym samym
stratę do mężczyzn. Kobiety są chętne zatrudniać mniej osób w swoich przedsiębiorstwach, a przewaga
30
mężczyzn w tym zakresie wzrasta wraz ze wzrostem liczby nowych miejsc pracy. Wciąż jednak to kobiety częściej deklarują chęć utworzenia jakiegokolwiek nowego miejsca pracy.
Główną bolączką polskiej przedsiębiorczości jest według ekspertów niski poziom edukacji w Polsce. To
w tej dziedzinie nasze państwo ma najwięcej do poprawienia. Obecny system nie wspiera według nich
rozwoju kreatywności, samowystarczalności i chęci podejmowania inicjatyw.
W Polsce coraz łatwiej prowadzić przedsiębiorstwo. Według Banku Światowego, to nasz kraj czyni największe postępy w tej dziedzinie. Silnymi stronami są m.in. łatwość otrzymania kredytu, opłacenia podatków, sprawność działania wymiaru sprawiedliwości.
W świetle całego raportu powinny niepokoić dwa zjawiska. Pierwszym jest dysproporcja pomiędzy chęcią Polaków do założenia przedsiębiorstw, ich wysoką samooceną a faktycznym rozwojem przedsiębiorstw. Po drugie, niekorzystnie prezentuje się obraz edukacji przedsiębiorczej w Polsce. Innym,
zmniejszającym się jednak problemem jest stopień biurokratyzacji przedsiębiorczości.
Wszelkie zmiany należy rozpocząć od właściwej edukacji Polaków. Nie posiadamy wystarczających
umiejętności (wbrew naszej własnej samoocenie) do prowadzenia przedsiębiorstw. Zmian wymaga sytuacja na uniwersytetach, w szkołach zawodowych, ale również system nauczania w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach. Obecnie edukacja młodych ludzi kończy się często w gimnazjum na etapie pisana CV. Nie naucza się zaś praktycznych umiejętności, które pomogłyby przyszłym przedsiębiorcom. W wielu liceach przedmioty nauczające podstaw przedsiębiorczości traktowane są po macoszemu, a materiał na nich przerabiany bywa nieatrakcyjny i nieaktualny. To nie tylko nie zachęca młodych ludzi do zainteresowania tematem przedsiębiorczość, ale niekiedy wręcz ich od niego odpycha.
Skutkiem tego jest to, że choć 80% licealistów deklaruje chęć założenia przedsiębiorstwa, tylko 1% realizuje ten plan. Nie ma wątpliwości, że tematyka przedsiębiorczości może być ciekawa dla młodzieży.
Wśród osób w wieku 19-25 lat, które nie były uczone podstaw przedsiębiorczości w liceum, połowa
chciałaby uczestniczyć w tego typu zajęciach. Z tych zaś, którzy odbyli już taki kurs, 22% ocenia go jako
‘bardzo ciekawy’, a tylko 12% jako ‘nieinteresujący’7.
Brakuje również spotkań młodych ludzi z ludźmi biznesu. O przedsiębiorcach sukcesu słyszy się w radiu
bądź widzi ich w telewizji, nie można za to ich spotkać na co dzień. Nikt nie może zmotywować i zachęcić młodzieży bardziej niż tacy ludzie. Oni są najlepszym świadectwem tego, że wartości tak pożądane
przez ekspertów, czyli kreatywność, samowystarczalność czy własna inicjatywa są gwarantem sukcesu.
Niestety, młodzi przedsiębiorcy w Polsce nie mają najlepszego startu. Dalsze koleje ludzi na rynku pracy
są już tylko rezultatem tego złego startu. Od jakości zmian w tym aspekcie zależeć będzie to, czy wysokie chęci Polaków przełożą się w przyszłości na ich większą aktywność przedsiębiorczą.
Kolejnymi rozwiązaniami mogą być preinkubacja oraz inkubacja. Są one szczególnie istotne dla osób,
które mają pomysł na biznes, lecz boją się podjąć związanego z tym ryzyka. Preinkubacja pomaga młodym przedsiębiorcom w testowaniu i ulepszaniu pomysłów biznesowych, mając na celu wypracowanie
spójnej koncepcji firmy, która po wejściu na rynek znajdzie nabywców i sprosta konkurencji8. Pomoc ta
obejmuje usługi takie jak: pomoc księgowa, prawna, udostępnianie biura, doradztwo, szkolenia, wsparcie marketingowe, informowanie i pomoc w uzyskaniu kapitału. Inkubacja zaś to zespół działań zorientowanych na wspomaganie przedsiębiorstw, w szczególności tych o niedługim stażu funkcjonowania9.
7
Kantorowicz J., Żuk D., Jak uwolnić przedsiębiorczość w Polsce?, Warszawa 2008.
Tamże.
9
Tamże.
8
31
W tym przypadku pomoc polega głównie na dostarczeniu odpowiedniej infrastruktury, a także obsługi
biurowej, doradztwa ekonomicznego, doradztwa finansowego, oraz pomocy w pozyskiwaniu środków
finansowych.
Polska przedsiębiorczość ma przed sobą jednak duży potencjał. Świadczą o tym wspomniane już chęci
Polaków do założenia przedsiębiorstwa, ale na uwagę zasługuje szczególna sytuacja kobiet w naszym
kraju. Dostrzegają one więcej szans na prowadzenie przedsiębiorstwa, częściej chcą zatrudniać nowych
pracowników, ale mimo tego prowadzą firmy rzadziej niż mężczyźni. Wydaje się więc, że idealnym rozwiązaniem byłaby współpraca obu płci w prowadzeniu biznesu. Kreatywność, pasja kobiet połączona
z pewnością siebie mężczyzn powinna zaowocować sukcesem przedsiębiorstwa.
Należy również docenić zachodzące zmiany. Wyróżnienie przez Bank Światowy zmian w polskiej przedsiębiorczości najlepiej świadczy o tym, że w naszym kraju z roku na rok coraz łatwiej prowadzić biznes.
Nie można jednak spocząć na laurach, a trend ten musi być kontynuowany. Poprawek wymagają głównie procedury związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej. W chwili obecnej Polacy odstraszani
są przez zawiłość i czasochłonność wszelkich formalności. Ich pewność siebie mogłaby zwiększyć wymieniona wcześniej edukacja (zaznajomienie z wymaganiami, procedurami, nauka wypełniania wniosków).
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Bratnicki M., Zbierowski P., Results of the adult population survey – APS, [w:] Bratnicki M., Tarnawa A., Węcławska D., Zbierowski P., Global Entrepreneurship Monitor report – Poland 2012, Polska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości, Warszawa 2013
Cieślik J., Przedsiębiorczość dla AMBITNYCH – Jak uruchomić własny biznes, Wydawnictwa Akademickie i
Profesjonalne, Warszawa 2010.
Kantorowicz J., Żuk D., Jak uwolnić przedsiębiorczość w Polsce?, Warszawa 2008
Ministerstwo Gospodarki, Przedsiębiorczość w Polsce, Warszawa 2013
Wickham P, Financial Times Corporate Strategy Casebook, Pearson Education Limited, United Kingdom 2000
World Bank, Doing Business 2013: Smarter Regulations for Small and Medium-Size Enterprises, Washington
2013, DC:
World Bank Group.
Eurostat
32

przedsiębiorczość w polsce - Wyższa Szkoła Informatyki i

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pomysł to nie wszystko – biznes z Funduszami Europejskimi

Dla decydentów

spis treści - WWW PWSZ Tarnobrzeg

więcej

„Moja przedsiębiorczość”- moją szansą na sukces

Program konferencji Drogowskaz do efektywności, czyli jak stworzyć

Co wpływa na moją przedsiębiorczość

Ranga przedmiotu podstawy przedsiębiorczości w edukacji szkolnej

Program spotkania