klasy-4-6 - Bajkobus

Autor: Dorota Skupniewicz
Temat zajęć: Historie przekazane, czyli baśnie i mity w animacji
Czas realizacji: dwie jednostki lekcyjne
Grupa wiekowa: szkoła podstawowa, klasy 4-6
1. Baśnie i bajki polskie. O niezwykłej przyjaźni| reż. Robert Turło |TV Studio Filmów Animowanych 2015, 13’
Czwórka porzuconych zwierząt, niesprawnych ze względu na podeszły wiek, zaprzyjaźnia się i próbuje odnaleźć nowy dom. Piękna i mądra
rysunkowa opowieść uczy szacunku do starości.
2. Wąż morski | reż. Szymon Ruczyński | Białostocki Ośrodek Kultury 2014, 5’
Oparta na motywach powieści Juliusza Verne anegdota autorstwa kilkunastoletniego animatora pokazuje, czym grozi spotkanie z wężem morskim.
3. Ojciec wie najlepiej | reż. Monika Kuczyniecka | Centrum Nauki Kopernik 2013-2014, 17’
Gospodarz wyrusza na targ – czy dokona korzystnej wymiany? Dowcipna ekranizacja zaskakującej baśni Hansa Christiana Andersena rozgrywa się
w barwnym plastelinowym świecie.
4. Dlaczego Chińczycy mają skośne oczy | reż. Monika Kuczyniecka |Akadamia Sztuk Pięknych w Poznaniu 2006, 2’
Humorystyczna miniatura ilustruje dziecięcą opowiastkę o Chińczykach.
5. Kinematograf | reż. Tomasz Bagiński| Platige Image 2009, 12’
Francis pracuje nad niesamowitym wynalazkiem. Pochłonięty pracą, nie zauważa, że jego życie wkrótce może się bardzo zmienić.
6. Wielka ucieczka | reż. Damian Nenow | Platige Image 2006, 7’
Słonko występuje w telewizyjnej prognozie pogody. Chce wyrwać się ze swojego monotonnego życia, więc pewnego dnia opuszcza ekran…
Cele operacyjne:
Cel poznawczy:
uczeń/uczennica:
 wie, czym jest baśń, legenda i mit;
 swobodnie posługuje się pojęciem adaptacji filmowej;
 rozpoznaje różne techniki animacji: wycinankową, plastelinową, rysunkową, 3D;
 rozpoznaje puentę i morał opowieści.
Cel kształcący:
Uczeń/ uczennica:
 potrafi zapamiętywać i relacjonować wydarzenia;
 potrafi opowiedzieć fabułę obejrzanego filmu;
 potrafi opisać postać (tu: bohatera filmu), biorąc pod uwagę złożoność postaci i różne wymiary jej
osobowości;
 potrafi skomponować własną historię na podstawie zgromadzonej wiedzy,
 potrafi sprawnie korzystać ze słownika.
Cel wychowawczy:
Uczeń/ uczennica:
 potrafi rozróżnić dobre i złe postępowanie, roztropność i głupotę, bazując na ludowych przekazach, odnosząc
się do morału;
 podejmuje się rozwiązania problemu indywidualnie i w grupie,

rozwija swoją pamięć i wyobraźnię.
Metody i formy pracy:
 praca w grupach i indywidualna,
 warsztat manualny,
 rozmowa kierowana.
Pomoce dydaktyczne:
 słowniki języka polskiego,
 arkusze papieru, kolorowe ołówki, nożyczki i kleje.
Przebieg zajęć:
1. Rozmowa kierowana
Nauczyciel prosi klasę o przypomnienie fabuł obejrzanych na festiwalu filmów. Uczniowie wspólnie, na forum
klasy, rekonstruują wydarzenia z kolejnych animacji.
2. Burza mózgów
Nauczyciel przeprowadza burzę mózgów na temat baśni, bajki, mitu, legendy i adaptacji, zastanawiając się
wraz z klasą, co oznaczają te pojęcia. Po wykonaniu mapy mentalnej do każdego z pojęć, uczniowie weryfikują
wnioski z dyskusji, sprawdzając hasła w słownikach.
3. Praca w grupach
Klasa podzielona zostaje na 4 grupy. Każda z grup omawia postawy i zachowania postaci jednego z filmów:
„Baśnie i bajki polskie. O niezwykłej przyjaźni”, „Ojciec wie najlepiej”, „Kinematograf”, „Wielka ucieczka”.
Przykładowe odpowiedzi:
„Baśnie i bajki polskie. O niezwykłej przyjaźni” – postawy altruistyczne, chęć pomocy, wspieranie się,
pomysłowość;
„Ojciec wie najlepiej” – wielka miłość między ojcem a matką, wyrozumiałość, optymizm, pozytywne
nastawienie do świata obu postaci, ale też naiwność;
„Kinematograf” – główny bohater oddany projektowi, typ odludka i wynalazcy, brak uwagi skierowanej
na najbliższą kobietę/żonę,
„Wielka ucieczka” – chęć przygody głównego bohatera, aktywność, przebojowość;
Nauczyciel omawia pozostałe filmy:
„Dlaczego Chińczycy mają skośne oczy” – bohater zbiorowy, bohaterowie podobni sobie, przedstawieni
pobieżnie – stanowiący pewien typ, przykład
„Wąż morski” – spryt węża, agresja; kapitan jest tu postacią marginalną – stanowiącą tło, pretekst
do stworzenia historii węża, choć na pewno jest dobrym obserwatorem
Przykładowe wnioski:
 różnorodność w charakterystyce postaci występujących w filmach animowanych;
 nie zawsze liczy się jednostkowy bohater o indywidualnych cechach, a kompozycja historii;
 bohaterowie mogą być charakteryzowani przez dialogi, nie jest to też konieczne;
 fabuła może obejmować kilku bohaterów pierwszoplanowych;
 bohaterem może być zbiorowość (jak w przypadku „Dlaczego Chińczycy...”), ale czasem też historia,
miasto, zjawisko itd.;
 nie zawsze krótka historia pokazuje jednowymiarowe cechy bohaterów, bohater może być złożony
i niejednoznaczny – jak w „Kinematografie”, gdzie bohater doznaje „olśnienia”, czy też
„przebudzenia” po śmierci żony, posiada zarówno wady, jak i zalety.
4. Praca manualna, praca w grupach
Następnie nauczyciel rozkłada arkusze papieru, kolorowe ołówki, nożyczki i kleje. Dzieci, podzielone na 4
grupy, będą miały za zadanie same stworzyć na podstawie własnych wiadomości, znanych historii krótkie
scenki-adaptacje baśni, bajki, mitu lub legendy. Dzieci, korzystając z dostępnych materiałów, same kreują
postaci. Tworzą krótkie akty, w których mają zaznaczyć: początek, rozwinięcie i koniec treści. Bardzo ważne, by
dzieci przy pomocy nauczyciela zwróciły uwagę na dekoracje, tła, a nie tylko postać. Grupy prezentują swoje
scenki, a po prezentacji każdej z historii, dzieci zostają zachęcone do tego, by skomentowały prace innych
grup, korzystając w dyskusji z pojęć: baśń, bajka, mit, legenda, adaptacja.
5. Rozmowa kierowana
Nauczyciel pyta, jaką technikę animacji przypominał sposób wykonania poprzedniego zadania (animacja
6.
7.
8.
9.
wycinankowa). Klasa zastanawia się nad tym, do którego filmu festiwalowego ich działanie było podobne pod
względem techniki („Wąż morski”). Następnie uczniowie na forum klasy omawiają pozostałe techniki animacji
(rysunkowa, plastelinowa, 3D), próbując dociec, jak zostały zrobione inne filmy prezentowane podczas
festiwalu.
Rozmowa kierowana
Nauczyciel zestawia obejrzane filmy parami, prosząc klasę o porównanie ich pod wskazanym kontem:
 „Kinematograf” i „Wielkiej ucieczki” – czas akcji, technika wykonania.
Przykładowa odpowiedź: „Kinematograf” i „Wielka ucieczka” zostały wykonane techniką komputerową,
ale jednak ich styl znacząco się różni. „Kinematograf” to opowieść pokazująca dawne czasy (koniec XIX
wieku – staromodne stroje, dawna architektura, niewspółczesne rekwizyty) i stylizowana na starodawne
fotografie (sepia); „Wielka ucieczka” pokazuje współczesność, wykorzystując najnowocześniejszą
ikonografię, znaną z telewizji.
Wskazówka: uczniowie mogą wymieniać również inne różnice czy podobieństwa między dwoma filmami,
np. nastrój czy charakter opowieści.

animacje plastelinowe Moniki Kuczynieckiej: „Ojciec wie najlepiej” i „Dlaczego Chińczycy mają skośne
oczy” – zwrócenie uwagi na scenografię, ciekawe plany ujęć oraz ruch
Przykładowa odpowiedź: w „Ojciec wie...”.postacie często są pokazywane en face, co w przypadku
„Dlaczego Chińczycy...” dzieje się dopiero pod koniec, wcześniej pokazany jest plan z lotu ptaka.
Co ciekawe, w „Ojciec wie...” w ogóle nie pojawiają się postaci Ojca i Matki – są tylko zarysowane głosem
lektorów. W „Ojciec wie...” postaci zwierząt są ciekawie poruszane pod kątem ruchu głów, czy tułowia,
w Dlaczego Chińczycy... ruch jest bardzo płynny, skoncentrowany na muzyce, postaci jakby płynęły.

film wycinankowy i rysunkowy: „Wąż morski” i „Baśnie i bajki polskie. O niezwykłej przyjaźni” –
porównanie plastyki.
Przykładowa odpowiedź: w „Wężu” postaci są malowane farbą akwarelową, nawiązuje to do
dziecięcego malunku, formy są proste – w baśniach złożone, wiadomo też, że w tym drugim filmie użyto
techniki komputerowej, „Wąż” natomiast jest wycinanką.
Rozmowa kierowana
Nauczyciel omawia z klasą warstwę dźwiękową filmu – lektor lub podkład. Lektor występuje w następujących
filmach: „Baśnie i bajki polskie O niezwykłej przyjaźni”, „Ojciec wie najlepiej”, „Kinematograf”, „Wielka
ucieczka” (mimo że tak naprawdę postać nic nie mówi, wydaje ona dźwięki), natomiast bez lektora, a jedynie
z podkładem muzycznym, są filmy: „Dlaczego Chińczycy mają skośne oczy”, „Wąż morski”.
Dyskusja
Nauczyciel moderuje dyskusję, w której dzieci porównują własne historie do zaprezentowanych w czasie
projekcji. Jakie ciekawe elementy zauważyły w obu zestawach opowieści? Jak sprawić, by współczesna historia
wyglądała na starą opowieść (jak w „Kinematografie”)? Co w opowieściach było starego, znanego, a co
zaskoczyło uczniów? Jak można opowiedzieć stare historie, aby je odnowić, odświeżyć? Jakie morały można
wyciągnąć z dawniejszych opowieści – czemu one służą? Dlaczego nadal warto opowiadać stare historie? Jak
inaczej można było pokazać dane historie – i te zaprezentowane przez dzieci i te zrealizowane przez wyżej
wymienionych filmowców?
Zadanie domowe: dzieci mają za zadanie przygotować po 2-3 tytuły filmów animowanych wykonanych
w wybranych technikach animacji.
O autorce:
Dorota Skupniewicz – absolwentka Wydziału Filmu Animowanego na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu.
Dwukrotna stypendystka rektora UAP oraz stypendystka miasta Torunia w dziedzinie kultury. Tworzy grafiki, murale, ale
przede wszystkim filmy animowane i eksperymentalne – zarówno komercyjne, jak i artystyczne. Ma duże
doświadczenie w pracy z dziećmi – prowadziła warsztaty w ramach festiwali filmowych oraz wakacyjnych kolonii dla
dzieci i młodzieży. Współpracowała m.in. z Muzeum Pierwszych Piastów w Gnieźnie czy Centrum Sztuki Dziecka
w Poznaniu.