docPriorytety innowacyjnego rozwoju Regionalna Strategia Innowacji
download 
Reklamacja Transkrypt
Priorytety innowacyjnego rozwoju Regionalna Strategia Innowacji
Priorytety innowacyjnego rozwoju Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego - projekt - Fundacja Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu Ul. Rubież 46, 61-612 Poznao Tel.: (61) 8279757 Fax: (61) 8279741 E-mail: [email protected] www.ppnt.poznan.pl Poznao, październik 2011 r. Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego SPIS TREŚCI Wprowadzenie do Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego ........................................ 3 SYNTEZA DIAGNOZY STANU INNOWACYJNOŚCI GOSPODARKI WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ............ 5 Informacje ogólne o regionie .............................................................................................................................. 5 Przedsiębiorstwa ................................................................................................................................................. 9 Kadry ................................................................................................................................................................... 9 Klimat dla innowacji .......................................................................................................................................... 10 Usługi ................................................................................................................................................................ 10 Specjalizacje ...................................................................................................................................................... 11 ANALIZA SWOT INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA ........................................................................................ 13 1. Przedsiębiorstwa ...................................................................................................................................... 13 2. Kadry – system edukacji ........................................................................................................................... 13 3. Kadry – kapitał intelektualny ................................................................................................................... 14 4. Klimat ....................................................................................................................................................... 14 5. Usługi ....................................................................................................................................................... 15 6. Specjalizacje ............................................................................................................................................. 15 WIZJA, MISJA ORAZ CELE ..................................................................................................................................... 17 Wizja Województwa Świętokrzyskiego w roku 2025 ...................................................................................... 17 Misja ................................................................................................................................................................. 17 Cele Regionalnej Strategii Innowacji (układ ogólny) ....................................................................................... 19 Cele Regionalnej Strategii Innowacji (układ szczegółowy) ............................................................................ 20 Cel Główny ........................................................................................................................................................ 21 Cele Operacyjne ............................................................................................................................................ 21 Wyzwania instytucjonalne ........................................................................................................................... 26 Spójnośd z dokumentami strategicznymi na poziomie krajowym i europejskim .................................................. 29 Bibliografia ............................................................................................................................................................ 30 2 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WPROWADZENIE DO REGIONALNEJ STRATEGII INNOWACJI WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego do 2020 roku (RSI WŚ) jest dokumentem strategicznym, opracowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego we współpracy z innymi instytucjami, dedykowanym tworzeniu warunków do rozwoju innowacyjnych firm w województwie świętokrzyskim. W latach 2010 - 2011 podjęte zostały działania służące ocenie dotychczasowych osiągnięd oraz adekwatności zapisów tego dokumentu, do zmieniających się uwarunkowao społeczno-gospodarczych oraz zmian instytucjonalnych w województwie. Aktualizacja zapisów „Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego 2005-2013” okazała się byd nieodzowna, a tempo tych zmian skłoniło do natychmiastowego działania. Zaktualizowana Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego obejmowad będzie okres od 2012 do 2020 roku. Istotnym ustaleniem w tym względzie, jest zatem spójnośd z okresem oddziaływania kluczowych innych dokumentów strategicznych: Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego (aktualizowanej równolegle do RSI WŚ), Strategii Konkurencyjności i Efektywności Gospodarki (zakooczono obecnie proces konsultacji społecznych), czy wreszcie Strategii Europa 2020 (uchwalonej przez Komisję Europejską w 2010 roku). Spójnośd o której mowa, dotyczy zarazem ustaleo związanych z kierunkami rozwoju innowacyjnego Europy i kraju. Konsekwentnie, przy definiowaniu celów rozwoju w ramach niniejszego dokumentu, uwzględniono kierunki rozwoju nadrzędnych dokumentów. W odniesieniu do spójności dokumentów strategicznych na poziomie regionalnym przyjęte zostało założenie, iż ustalenia dotyczące rozwoju innowacyjnego, potwierdzone zapisami zaktualizowanej RSIWŚ, stanowid będą wkład merytoryczny do aktualizowanej ze Strategią Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego. Rekomendowane są na tą chwilę 2 warianty z możliwością ich połączenia: ustanowienie odrębnego celu dot. innowacyjności lub uwzględnienie rozwoju innowacyjnego jako elementu integralnego kilku celów Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego. Przyjęte rozwiązanie wynikad będzie ze wzajemnych ustaleo pomiędzy właściwymi departamentami Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego oraz opinii środowiska. Proces aktualizacji RSI WŚ powiązany jest weryfikacją wszystkich jej aspektów, zarówno danych dotyczących stanu gospodarki województwa w odniesieniu do przedmiotu strategii, analizy SWOT, wizji, misji, celów strategii oraz modelu jej zarządzania (w tym monitorowania). Planowane jest również przygotowanie planu działao na okres pierwszych 3 lat wdrażania (2012-2014), będącego dokumentem wskazującym szczegółowo kierunki podejmowanych działao oraz konieczne zaangażowanie instytucji. Poszczególne części poddawane aktualizacji przekazywane są zainteresowanym w sekwencji pozwalającej na efektywne wykorzystanie dostępnej wiedzy oraz przeprowadzenie dyskusji w województwie. Konsekwentnie, obecnie przekazujemy do konsultacji częśd dokumentu obejmującą analizę innowacyjności, do celów strategii włącznie. Przyjęte zostało jednocześnie założenie, iż prace związane z przygotowaniem pozostałych części, zakooczone zostaną w I kwartale 2012 roku. W odniesieniu do zarządzania i monitorowania dokooczenie prac, silnie uzależnione jest od rozwiązao w zakresie zarządzania strategicznego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Świętokrzyskiego, które są w fazie definiowania i określone będą do kooca 2011 roku. Plan Działao z kolei wymaga zakooczenia aktualizacji Strategii, zachowuje bowiem związek przyczynowo-skutkowy z ustaleniami tego dokumentu. 3 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przekazując Paostwu niniejsze opracowanie liczymy na uzyskanie opinii co do zgodności logiki naszego działania, mamy bowiem świadomośd, iż mogą pojawid się obszaru, które nadal pozostają poza oddziaływaniem strategii, a które stanowid będą potencjał rozwoju innowacyjnego województwa. Jednocześnie pragniemy zwrócid uwagę na fakt, iż definiując strategią do 2020 roku nie ma miejsca na bardzo szczegółowe zapisy a jedynie wyznaczanie kierunków działao. Obecne wskazania są zatem o dużej pojemności i zakładamy, iż kluczowe jest dla nas, aby w pierwszej kolejności odszukad wątków w już określonych obszarach oraz wskazad zależności pomiędzy nimi. Konsekwentnie chcemy uniknąd rozbudowy Strategii, stanie się ona wówczas niepraktyczna. Do Paostwa dyspozycji przekazujemy zatem niniejsze opracowanie oraz narzędzia konsultacji dzięki którym możecie Paostwo zgłaszad swoje uwagi. 4 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego SYNTEZA DIAGNOZY STANU INNOWACYJNOŚCI GOSPODARKI WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Na potrzeby prac nad Regionalną Strategią Innowacji Województwa Świętokrzyskiego na lata 2005-2013 przygotowano diagnozę na w oparciu o analizę danych zastanych, opiera się ona na danych statystycznych i już istniejących badaniach i analizach, zwłaszcza tych przygotowanych w regionie w ramach cyklu „Perspektywy 1 RSI” oraz wyniki zogniskowanych wywiadów grupowych i warsztatów Zespołów Problemowych. Ten ostatni stanowi załącznik do niniejszej Strategii, zaś raporty cząstkowe jako punkt wyjściowy dla jaj sformułowania i kluczowy element dla zrozumienia całości procesów innowacyjności w regionie udostępniono na 2 Świętokrzyskim Portalu Innowacji . Dla większej czytelności Strategii i powiązania jej celów z pracami diagnostycznymi opisuje ona najważniejsze wnioski i problemy do podjęcia. Poniżej przedstawiono syntezę diagnozy stanu innowacyjności regionu w ujęciu problemowym. INFORMACJE OGÓLNE O REGIONIE Województwo świętokrzyskie położone jest w środkowej części Polski, pomiędzy dużymi polskimi aglomeracjami – Warszawą, Krakowem, Łodzią oraz aglomeracją śląską. Pod względem powierzchni i ludności należy do najmniejszych w Polsce. Mimo dużego rozwoju w ostatnich 20 latach ciągle znajduje się w grupie 20 najsłabiej rozwiniętych regionów Unii Europejskiej. Region boryka się z wieloma problemami o charakterze gospodarczym, społecznym i przestrzennym. Najważniejsze z nich to niekorzystna struktura gospodarcza charakteryzująca się bardzo dużym udziałem zatrudnienia w rolnictwie (1/5 ogółu pracujących) i wciąż wysokim udziałem przemysłu. Dopiero w ostatnich latach rośnie znaczenie sektora usług. Przedsiębiorstwa przemysłowe obecne w regionie należą do sektora niskiej techniki. Województwo ma wysoką stopę bezrobocia i niskie, chod rosnące PKB oraz niski poziom wskaźników innowacyjności. Co wyróżnia region od innych są zasoby naturalne – 66% powierzchni województwa stanowią obszary chronione co stawia je na pierwszym miejscu w kraju pod tym względem. Z jednej strony utrudnia to w wielu lokalizacjach działalnośd przemysłową, jednakże w nowoczesnej gospodarce stanowi szanse odnalezienia proekologicznej, opartej na wiedzy niszy rozwojowej wykorzystującej naturalne walory regionu. Stan i dynamikę innowacyjności regionu na tle kraju ilustrują podstawowe wskaźniki oparte na danych ze statystyki publicznej, zawarte w tabeli 1 poniżej. 1 Matusiak M., 2011, Raport z analizy gospodarki województwa świętokrzyskiego na potrzeby aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego 2 www.spinno.eu 5 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Tabela 1. Wskaźniki innowacyjności regionu na tle kraju Wskaźnik Województwo Świętokrzyskie Średnia Krajowa Pozycja w Kraju Przedsiębiorstwa: ogólne warunki rozwoju Liczba firm które wprowadziły innowacje: przedsiębiorstwa przemysłowe; sektor usług Udział przychodów ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych w przychodach ogółem: przedsiębiorstwa przemysłowe; sektor usług Udział przedsiębiorstw wysokiej i średnio wysokiej techniki w ogólnej liczbie przedsiębiorstw 2006-2008 2007-2009 2006-2008 2007-2009 2006 2010 20,2%; 12,7% 16,5%; 5,2% 21,4%; 16,1% 18,1%; 14,0% 10 10 2008 2009 2008 2009 2008 2010 6,4%; 1,8% 9,2%; 0,1% 10,6%; 6,4% 12,4%; 3,2% 10 12 2009 15,3% 16,6% 8 Przedsiębiorstwa: potencjał innowacyjny Wydatki firm na działalnośd innowacyjną w tys. złotych (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) przedsiębiorstwa przemysłowe; sektor usług Wydatki firm na B+R w tys. złotych (w przeliczeniu na województwo) Liczba zatrudnionych w działalności B+R w firmach (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) 2010 261,399 28,860 629,723 282,943 10 10 2008 12 2007 35 601 2007 2010 62 623 2009 2007 417 064 2007 2010 209 452 2009 2007 2009 0,16 0,18 0,48 0,35 12 11 Zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych w przedsiębiorstwa przemysłowych (w tys. złotych w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) Uniwersytety: ogólne warunki rozwoju 2007 9,84 2010 1,26 2007 8,50 2010 17,14 2007 6 2010 8 Liczba pracowników naukowo-badawczych 2007 2009 2007 2009 2007 2009 Przedsiębiorstwa: świadomośd innowacyjna i otwartośd Materiał do konsultacji społecznych 6 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego zatrudnionych w działalności B+R (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) Liczba studentów wyższych szkół technicznych (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) 0,901 0,930 2,10 1,84 16 12* 2007 2010 2007 2010 2007 2009 6,30 7,07 8,13 8,34 16 16 Liczba absolwentów wyższych szkół technicznych (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) 2007 2010 2007 2010 2007 2010 1,09 0,93 1,45 1,55 11 12 2008 0,038 2008 0,021 2008 32,50% 2009 0,037 2009 0,029 2010 52,20% 2008 0,065 2008 0,038 2008 45,70% 2009 0,076 2009 0,040 2010 59,60% 2008 14 2008 12 2008 16 2009 13 2009 10 2010 15 Potencjał pro-innowacyjny Liczba zgłoszonych wynalazków - procedura krajowa (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) Liczba patentów przyznanych krajowych (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców) Rozpowszechnienie Internetu wśród gospodarstw domowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS. *Dane niekompletne. Brak informacji o wszystkich województwach. Materiał do konsultacji społecznych 7 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Analiza wskaźników innowacyjności województwa pokazuje, że znajduje się ono na 10 pozycji w kraju pod względem liczby przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje. Niepokojący może byd gwałtowny spadek innowacyjności przedsiębiorstw usługowych, wskaźnik ogólnokrajowy również wskazuje na spadek, lecz dynamika jest tutaj znacznie mniejsza. Jeśli chodzi o udział sprzedaży produktów innowacyjnych w przychodach ogółem, to mimo, że ten wskaźnik rośnie, jeśli chodzi o przedsiębiorstwa przemysłowe, to w 2008 roku województwo było na 10 pozycji, w 2010 natomiast na pozycji 12. Świętokrzyskie wypada lepiej, jeśli chodzi o udział przedsiębiorstw wysokiej i średnio wysokiej techniki w ogólnej liczbie przedsiębiorstw – pod tym względem jest na 8 pozycji w kraju. Potencjał innowacyjny przedsiębiorstw został opisany za pomocą wskaźnika „Wydatki firm na działalnośd innowacyjną w tys. złotych (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców)”. Województwo jest na 10 pozycji w kraju, jeśli chodzi o ten wskaźnik. Firmy przemysłowe z regionu wydały 261,399 tys. złotych na działalnośd innowacyjną, natomiast firmy z sektora usług tylko 28,860 tys. złotych. W odróżnieniu od trendu ogólnokrajowego wydatki firm na prace badawczo-rozwojowe rosną w świętokrzyskim. Rośnie również liczba osób zatrudnionych w jednostkach B+R w firmach (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców), znowu jest to trend przeciwny do trendu krajowego. Województwo poprawiło swój wynik – w 2007 roku zajmowało 12 pozycję w kraju pod tym względem, w roku 2009 znalazło się na pozycji 11. Jeśli chodzi o świadomośd innowacyjną i otwartośd wśród przedsiębiorców, zastosowano wskaźnik „Zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych w przedsiębiorstwach przemysłowych (w tys. złotych w przeliczeniu na tys. mieszkaoców)”. Województwo świętokrzyskie w 2007 roku plasowało się tutaj na 6 pozycji w kraju, natomiast w 2010 roku, niestety już na pozycji 8. Rośnie liczba pracowników naukowo-badawczych zatrudnionych na uniwersytetach w przeliczeniu na tys. mieszkaoców. Chociaż brak informacji statystycznych ze wszystkich województw, to skok ten jest zauważalny. W 2007 województwo było na ostatniej pozycji pod tym względem w kraju, obecnie natomiast znajduje się na pozycji 12. Wbrew ogólnopolskiej tendencji, w świętokrzyskim wzrasta ilośd pracowników zatrudnionych w działalności badawczo-rozwojowej zarówno na uczelniach jak i w przedsiębiorstwach (w przeliczeniu na tys. mieszkaoców). Jeśli chodzi o liczbę studentów szkół wyższych technicznych w przeliczeniu na tysiąc mieszkaoców, to niestety począwszy od 2007 do 2009 roku województwo utrzymało ostatnią pozycję w kraju. Biorąc pod uwagę liczbę zgłoszonych wynalazków w procedurze krajowej to mimo, że wskaźnik ten w przeliczeniu na tysiąc mieszkaoców nieznacznie spadł, to w 2009 roku świętokrzyskie zajęło 13 pozycję w kraju i był to wynik lepszy niż rok wcześniej, gdzie znalazło się na miejscu 14. Rośnie natomiast skutecznośd patentowania - w roku 2008 liczba przyznanych patentów uplasowała województwo na 12 pozycji w kraju, natomiast rok później już na 10 pozycji. Jeśli chodzi o potencjał innowacyjny ludności to pozytywnie zmienia się poziom rozpowszechnia Internetu w gospodarstwach domowych. Dalej jednak, jest to jeden z najsłabszych wyników w kraju (15 pozycja). Analiza wskaźników innowacyjności województwa świętokrzyskiego pokazuje, że trzeba podjąd szereg działao w celu zniwelowania dystansu dzielącego województwo od najlepiej rozwiniętych regionów Polski. Wyniki prac warsztatowych zarówno Zespołów Problemowych jak też Świętokrzyskiej Rady Innowacji zaangażowanych w prace nad aktualizacją Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego wskazały, że dla innowacyjnego rozwoju regionu kluczowa jest koncentracja na 5 priorytetowych obszarach, które tworzą strukturę logiczną Strategii: Przedsiębiorstwa – to firmy są najważniejszym podmiotem regionalnej gospodarki i od ich rozwoju zależy dobrobyt mieszkaoców. Firmy jednocześnie znajdują się w centrum prac nad Strategią, Kadry – silny kapitał ludzki oraz kadry o wysokich kompetencjach mają kluczowy wpływ na rozwój nowoczesnych i innowacyjnych przedsiębiorstw, Materiał do konsultacji społecznych 8 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Klimat dla innowacji – wysoka kultura innowacji, chęd do współpracy, podejmowania ryzyka, decydują o rozwoju innowacji w firmach, Usługi – dostarczenie przedsiębiorcom wysokiej jakości usług jest niezbędne do ich dynamicznego rozwoju, Specjalizacje - efektywna polityka regionu musi koncentrowad się na obszarach, które mają największe oddziaływanie na rozwój całości. PRZEDSIĘBIORSTWA Tworzenie i rozwój przedsiębiorstw stanowią sedno polityki rozwoju opartej na innowacjach. Dlatego stan przedsiębiorstw jest punktem wyjścia diagnozy będącej podstawą przygotowania strategii innowacyjności. Województwo Świętokrzyskie ma wieloletnie tradycje działalności przemysłowej związane ze Staropolskim Okręgiem Przemysłowym a następnie międzywojennym Centralnym Okręgiem Przemysłowym. W województwie historycznie rozwinęły się branże metalowa oraz przemysł mineralny, które mimo trudności związanych z niekorzystnymi tendencjami na rynku światowym wciąż mają duży udział w gospodarce. Sektory te zaliczane są do branż tradycyjnych, potrzebny jest rozwoju sektorów nowoczesnej gospodarki, których brak w regionie. Niestety społeczeostwo regionu charakteryzuje się niskim stopniem przedsiębiorczości w porównaniu do średniej liczby przedsiębiorstw na tysiąc mieszkaoców. Odsetek przedsiębiorstw, które wprowadzają innowacje w badaniach statystycznych jest zmienny, jednakże porównywalny do, niskiej na tle Europy, średniej krajowej. W strukturze przedsiębiorstw niewiele jest reprezentujących wysokie technologie, chod udział przedsiębiorstw wysokiej i średniej techniki jest znaczący, Gro firm reprezentuje sektor niskiej techniki. Niewielkie są też nakłady na działalnośd badawczo-rozwojową, czy też innowacyjną. Przedsiębiorstwa borykają się z problemem braku środków własnych na tę działalnośd, jak też z trudnościami w pozyskiwaniu środków zewnętrznych. Przedsiębiorstwa regionu charakteryzują się niską skłonnością do współpracy, czy to z innymi przedsiębiorstwami czy z sektorem badawczym, a ta jest podstawowym źródłem innowacyjności. Wyjątek stanowią duże przedsiębiorstwa, które podejmują wysiłek współpracy częściej niż to się dzieje w innych województwach. W ostatnich latach w regionie powstało kilkanaście inicjatyw klastrowych, których rozwój daje szanse na przełamanie barier innowacyjności i budowę pozycji konkurencyjnej gospodarki regionu. W regionie istnieje stosunkowo duży potencjał w tym zakresie, związany z koncentracją działalności gospodarczej w wielu branżach. W ostatnich latach rośnie świadomośd przedsiębiorstw co do znaczenia innowacji w ich rozwoju a także możliwości pozyskiwania środków finansowych na działalnośd innowacyjną. KADRY Jednym z najważniejszych czynników determinujących rozwój regionu jest dostęp do kadr o wysokich kompetencjach, charakteryzujących się przedsiębiorczością i kreatywnością. Województwo świętokrzyskie boryka się z problemem odpływu kapitału ludzkiego – coraz szybszym ubytkiem liczby ludności. Saldo migracji jest ujemne i drugie najwyższe w Polsce. Szczególnym wyzwaniem dla regionu jest zatrzymanie w regionie ludzi młodych i wykształconych. Województwo charakteryzuje się również spadającą liczbą studentów; ma też najniższą liczbę absolwentów w kraju i najszybciej spadającą liczbę absolwentów na kierunkach matematycznych, przyrodniczych i technicznych. W regionie istnieje jednak potencjał, który może odwrócid proces odpływu młodych ludzi: szkolnictwo zawodowe jest na dobrym poziomie, a uczelnie wyższe dzięki zewnętrznym źródłom finansowania bardzo dobrze rozwijają się pod względem infrastrukturalnym, wyposażenia w bazy badawcze i laboratoryjne, a także jakości kadry naukowej. Materiał do konsultacji społecznych 9 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KLIMAT DLA INNOWACJI Najbardziej rozwinięte regiony świata cechuje sprzyjający innowacjom klimat. Składają się na niego wysoki poziom kapitału społecznego wyrażający się wzajemnym zaufaniem, chęcią do współpracy oraz aktywnością jednostek, jak również kulturą innowacji związaną z otwartością na nowe idee, przedsiębiorczością i zdolnością do podejmowania ryzyka, a także instytucjonalne instrumenty wspierające rozwój przedsiębiorstw oraz popyt na innowacyjne produkty i rozwiązania. Klimat innowacji tworzony jest przez władze samorządowe, uczelnie, szkoły, instytucje otoczenia biznesu oraz samych przedsiębiorców. Tak jak w całym kraju w województwie świętokrzyskim w systemie edukacji nie stawia się na tworzenie postaw kreatywnych i przedsiębiorczych wśród dzieci, młodzieży i studentów. W związku z tym podejmowane są pierwsze inicjatywy mające na celu zminimalizowanie tego zjawiska; inicjowane są pierwsze programy promujące takie podejście w kształceniu, co świadczy o tym, że powoli wzrasta świadomośd zarówno nauczycieli jak też osób zarządzających szkołami. Brak jednak wyraźnych sygnałów wskazujących na działania uczelni wyższych w rozwijaniu przedsiębiorczości akademickiej. Według danych Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce w szkołach wyższych województwa świętokrzyskiego istnieją 3 tylko dwa akademickie inkubatory przedsiębiorczości . Niebagatelną rolę w kreowaniu klimatu i kultury innowacji pełnią władze samorządowe, zarówno regionalne, jak też lokalne. W ostatnich latach, wprawdzie wydatnie zwiększyła się aktywnośd samorządu regionalnego jako podmiotu odpowiedzialnego za kreowanie polityki innowacyjnej i podjęto szereg cennych inicjatyw, mających na celu pobudzenie, animowanie rozwoju proinnowacyjnego w regionie to w odczuciu społecznym nie ugruntował się jeszcze wizerunek samorządu jako lidera partnerów społeczno-gospodarczych, aktywnie stymulującego innowacyjny rozwój regionu. Nie są znane cele polityki innowacyjnej, ani prowadzone działania. Konieczne będzie konsekwentne, nastawione na długookresową perspektywę, prowadzenie kompleksowych działao realizujących raz powziętą strategię i aktywizacja innych podmiotów do współpracy w tym zakresie. Władze mają również do zagospodarowania duży obszar związany ze stymulacją rozwoju innowacji, w który wchodzi promocja innowacyjnych rozwiązao w sektorze publicznym czy też promocja innowacyjnych usług publicznych. Mimo przykładów aktywnych samorządów lokalnych, podejmujących działania dla rozwoju innowacyjnej gospodarki na swoim terenie, większośd podmiotów nie jest aktywna w tym zakresie, nie mając odpowiedniej świadomości i kompetencji w obszarze instrumentów stymulowania innowacji na poziomie lokalnym. Jest to związane ze zbyt niskim stosowaniem zarządzania strategicznego w samorządach, które często ustępuje miejsca bieżącemu administrowaniu. Instytucje otoczenia biznesu w świętokrzyskim nie świadczą kompleksowych usług szkoleniowych z tematyki innowacyjności, chod obserwowane jest zjawisko podejmowania pierwszych działao tworzących klimat innowacji, jak na przykład projekty promujące postawy przedsiębiorcze, czy też dni przedsiębiorczości akademickiej. USŁUGI Rozwinięta oferta usług dla przedsiębiorców, zwłaszcza świadczonych przez działające non-profit instytucje otoczenia biznesu, może w znaczący sposób przyczynid się do rozwoju firm, wprowadzania innowacji, zarządzania strategicznego, czy wreszcie zmian mentalności wśród kadry zarządzającej przedsiębiorstwami. Sytuacja szczególnie dotyczy sektora MŚP, gdzie firmy często nie mogą pozwolid sobie na zakup specjalistycznych usług konsultingowych. W województwie świętokrzyskim działa kilkadziesiąt instytucji otoczenia biznesu. Raporty pokazują, że nieliczne z nich świadczą usługi proinnowacyjne; wymienid tu należy 3 K.B. Matusiak (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2010, SOOIPP/PARP, Warszawa 2010 Materiał do konsultacji społecznych 10 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii sp. z o.o., Staropolską Izbę Przemysłowo-Handlową (obie instytucje należą do europejskiej sieci świadczącej usługi transferu technologii – Enterprise Europe Network) oraz rozwijający się Kielecki Park Technologiczny czy Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne. W regionie działają zarówno fundusze poręczeniowe jak i pożyczkowe, jednak brak jest instrumentów dzielących ryzyko z wprowadzania innowacji typu seed capital (fundusz kapitałowy dla nowopowstających firm), venture capital czy też sied aniołów biznesu. Badania z 2009 roku wskazują na brak współpracy pomiędzy instytucjami otoczenia biznesu oraz brak świadomości korzyści płynących z takiej współpracy. W województwie działa 15 uczelni wyższych, w tym 2 publiczne: Politechnika Świętokrzyska i Uniwersytet Jana Kochanowskiego. Instytucje te, w znikomym stopniu świadczą usługi dla regionalnych przedsiębiorstw. Dane statystyczne pokazują, ze tylko 0,27% PKB w województwie świętokrzyskim przeznaczane jest na działalnośd badawczo-rozwojową, w tym tylko 20% tych nakładów pochodzi z sektora prywatnego, co świadczy o słabej współpracy pomiędzy sferą B+R, a firmami w regionie. Na regionalnych uczelniach nie działają centra transferu technologii, chociaż rolę „pośrednika” pomiędzy naukowcami a przedsiębiorstwami powinno spełniad Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii sp. z o.o. SPECJALIZACJE W województwie świętokrzyskim historycznie ukształtowała się koncentracja kilku tradycyjnych branż gospodarki. Pod względem udziału w zatrudnieniu, jak i tworzenia wartości dodanej brutto wyróżniają się: przemysł mineralny oparty na występujących w województwie złożach surowców budowlanych i wyrobów 4 z metali (w tym branża odlewnicza) oraz branża rolnicza, szczególnie we wschodniej części regionu. W województwie, obecnych jest wiele znanych firm z branży usług budowlanych oraz producentów materiałów dla tej branży. W tych trzech branżach gospodarka województwa boryka się z problemami zbyt małej wartości dodanej uzyskiwanej z produkcji. Powodem tego jest niezadowalający stopnieo przetwarzania zasobów oraz nierozpowszechnienie innych metod uzyskiwania większej wartości dodanej, takich jak: współpraca przedsiębiorstw w łaocuchu dostaw, zaawansowane metody marketingowe czy wzornictwo. Pozytywnym 5 przykładem z zakresu rozwoju branży odlewniczej jest Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Komponentów Odlewniczych Odlewni Polskich S.A. w Starachowicach, prowadzący prace badawczo-rozwojowe w zakresie poprawy techniki i technologii odlewniczych. Prężnie rozwijającym się ośrodkiem wzrostu w regionie są Targi Kielce S.A. - drugi co do wielkości (po Poznaniu) ośrodek w Polsce, z infrastrukturą wystawienniczą spełniającą wymogi praktycznie wszystkich branż gospodarki. W 2010 roku Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego podjął się prac nad określeniem 6 innowacyjnych specjalizacji gospodarczych regionu . Wyzwaniem, było wskazanie takich specjalizacji regionalnych, które rozumiane są jako „kierunki rozwoju gospodarczego, których dynamiczny rozwój innowacyjny przyczyniad się będzie do zwiększania potencjału całego województwa świętokrzyskiego” oraz będą „najprawdopodobniej odgrywały coraz większą rolę, jako siła napędowa innowacyjności województwa 7 świętokrzyskiego” . W ten sposób, zostały wskazane trzy specjalizacje: efektywne wykorzystanie energii, 4 NA PODSTAWIE ANALIZY W: MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO, 2008, PRZEGLĄD REGIONALNY NR 2. DOŚWIADCZENIA I SZANSE REGIONÓW, WARSZAWA 5 NA PODSTAWIE WYNIKÓW WYWIADÓW FOKUSOWYCH PROWADZONYCH PRZEZ ZESPÓŁ POZNAOSKIEGO PARKU NAUKOWOTECHNOLOGICZNEGO – SIERPIEO 2011 6 Uchwała nr 135/11 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego, Z dnia 16 lutego 2011 w sprawie: wskazanie innowacyjnych specjalizacji rozwoju gospodarki Województwa Świętokrzyskiego stanowiących podstawę do przygotowania projektu Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego 7 P. Nowicka, A. Dąbrowska, W. Dziemianowicz, K. Szmigiel-Rawska Innowacyjne specjalizacje województwa Świętokrzyskiego (Raport cząstkowy do aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego), Warszawa 2010, s.3; Materiał do konsultacji społecznych 11 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego turystyka medyczna oraz branża targowo-kongresowa. Transfer wiedzy oraz wzornictwo wskazano jako specjalizacje o charakterze horyzontalnym. Jednym z kluczowych kryteriów, jakie spełniają te specjalizacje jest „pełnienie roli „węzła” rozumianego jako posiadanie licznych powiązao (organizacyjnych, technicznych, technologicznych, branżowych) z innych branżami w województwie pozwalającymi na procesy przenoszenia się wartości innowacyjnych pomiędzy węzłem a otoczeniem” 8. 8 Ibidem, s. 5; Materiał do konsultacji społecznych 12 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ANALIZA SWOT INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA 9 Raport nt. stanu innowacyjności regionu oraz wyniki prowadzonych w trakcie procesu aktualizacji badao i analiz, stały się punktem wyjścia do opracowania analizy słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeo (SWOT). Analiza ta, jest jednocześnie wyrazem interpretacji diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej województwa z naciskiem na aspekt „innowacyjności”, przez zaangażowane w aktualizację strategii środowiska. Dla zobrazowania związku z opracowaną diagnozą, została uporządkowana zgodnie z filozofią cech charakterystycznych dla efektywnego funkcjonowania systemu innowacji, tj. w 5 obszarach: stan przedsiębiorstw, regionalne kadry, klimat dla innowacji, usługi oraz specjalizacje. 1. PRZEDSIĘBIORSTWA Mocne strony Obecnośd dużych rodzimych przedsiębiorstw o znanej marce Regionalni liderzy rozwoju innowacyjnych przedsięwzięd Rozwijające się inicjatywy klastrowe w województwie Rozwój przedsiębiorstw o zasięgu ponadregionalnym Szanse Bliskośd rynków zbytu wynikająca z położenia między dużymi aglomeracjami Niewykorzystane tereny poprzemysłowe Niskie koszty pracy w województwie Znaczące środki na działalnośd innowacyjną przedsiębiorstw w strukturze FS w przyszłej perspektywie finansowej Słabe strony Niska wartośd dodana produktów i usług wytwarzanych w regionie Niski poziom eksportu Kadra zarządzająca przedsiębiorstw nastawiona na krótką perspektywę rozwoju Niedocenienie zorientowania kadry zarządzającej na innowacje marketingowe i organizacyjne Niski poziom kapitału własnego w przedsiębiorstwach oraz brak umiejętności pozyskiwania finansowania zewnętrznego Niskie wydatki przedsiębiorstw na działalnośd innowacyjną Zagrożenia Słaba dostępnośd komunikacyjna hamująca rozwój przedsiębiorstw Trudności w pozyskiwaniu specjalistycznych kadr Długoterminowe oddziaływanie globalnego kryzysu Ograniczony potencjał infrastruktury dla rozwoju działalności przemysłowej 2. KADRY – SYSTEM EDUKACJI Mocne strony Słabe strony Dobre praktyki współpracy szkół z pracodawcami Dobry poziom edukacji w najlepszych szkołach zawodowych o nowoczesnym profilu kształcenia w regionie Własna kadra naukowa uczelni publicznych z doświadczeniem w prowadzeniu projektów badawczych Brak systemu pracy z uczniami zdolnymi oraz brak promowania osiągnięd zdolnych uczniów Niewystarczające praktyczne umiejętności dużej części absolwentów szkół o standardowym poziomie kształcenia, nieprzystosowanym do wymagao rynku i potrzeb pracodawców Niewystarczające rozpowszechnienie mechanizmów dostosowywania oferty edukacyjnej dla potrzeb gospodarki Zagrożenia Popularyzacja dualnego systemu kształcenia Luki w ofercie edukacyjnej na poziomie wyższym w Szanse 9 Matusiak M., 2011, Raport z analizy gospodarki województwa świętokrzyskiego na potrzeby aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego Materiał do konsultacji społecznych 13 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (teoria i praktyka) Upowszechnianie się idei nauki przez całe życie Zwiększanie zatrudniania kadry z doświadczeniem praktycznym na uczelniach oraz w szkolnictwie zawodowym ważnych branżach dla regionu Niższy prestiż uczelni regionalnych w ocenie najzdolniejszych kandydatów na studia 3. KADRY – KAPITAŁ INTELEKTUALNY Mocne strony Słabe strony Kompetencje techniczne kapitału ludzkiego w tradycyjnych branżach regonu Dobra znajomośd konkurencji przez kadry zarządzające przedsiębiorstwami Odpływ kapitału ludzkiego z regionu, zwłaszcza młodych i utalentowanych jednostek Niska skłonnośd do podnoszenia kwalifikacji osób pracujących Niewystarczające kompetencje kadr w zakresie obsługi klienta w sektorze usług publicznych i komercyjnych Zagrożenia Upowszechnianie się idei nauki przez całe życie Kompetencje pracowników naukowych jako potencjał w generowaniu i wdrażaniu wysokich technologii Udział regionalnych naukowców w projektach współpracy międzynarodowej Wysokie ujemne saldo migracji i ujemny przyrost naturalny Wysoka stopa bezrobocia i zmniejszający się wskaźnik aktywności zawodowej ludności Wysoki wskaźnik zagrożenia ubóstwem oraz duże obszary wykluczenia społecznego Szanse 4. KLIMAT Mocne strony Aktywni liderzy w wielu samorządach, instytucjach otoczenia biznesu, nauce i edukacji oraz wśród przedsiębiorstw, zainteresowani aktywnym udziałem w tworzeniu i realizacji polityki innowacyjnej regionu Obecnośd 2 uczelni publicznych w regionie Duża liczba członków organizacji pozarządowych oraz rosnąca liczba osób zainteresowanych działalnością społeczną Dobre przykłady zaangażowania się samorządów gminnych i powiatowych w dialog z przedsiębiorcami i działania na rzecz rozwoju gospodarki na swoim terenie Zaangażowanie Urzędu Marszałkowskiego w rozwój innowacyjny regionu, animowanie działao na rzecz innowacji Szanse Zwiększająca się świadomośd dotycząca innowacji i aktywnośd aktorów systemu Materiał do konsultacji społecznych Słabe strony Niski poziom współpracy samorządów z przedsiębiorcami, wynikający ze słabej świadomości korzyści płynących z ewentualnej współpracy Niski poziom przedsiębiorczości mieszkaoców Brak kapitału społecznego w rozumieniu wzajemnego zaufania oraz niski stopieo współpracy pomiędzy aktorami systemu innowacji Słaba dostępnośd komunikacyjna i cyfrowa Przywiązanie do stereotypów i niechęd do zmian Niski poziom mobilności i przedsiębiorczości wśród kadry naukowej Słaba współpraca międzynarodowa w dziedzinie badao i innowacji regionalnych jednostek naukowych, instytucji otoczenia biznesu oraz firm Mało efektywna administracja ze względu na biurokratyczne procedury i kulturę organizacji Niskie zainteresowanie samorządów niższego szczebla kreowaniem polityki innowacyjności Zagrożenia Rozproszenie i przypadkowośd działao administracji – brak efektu synergii 14 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego innowacji Inwestycje budowy sieci szerokopasmowej oraz środki UE na rozwój społeczeostwa informacyjnego Dostęp do środków publicznych na cele związane z polityką innowacyjną Kształcenie administracji w zakresie zarządzania publicznego Wzrost kompetencji polskich samorządów w zakresie polityki regionalnej i innowacyjnej Brak konsekwencji w zakresie realizacji założonych działao wśród samorządów Niskie dochody ludności ograniczające wewnętrzny popyt na innowacyjne produkty i usługi Słabe upowszechnienie i niska jakośd kształcenia w zakresie innowacji i przedsiębiorczości Brak promocji nauki i techniki wśród dzieci i młodzieży 5. USŁUGI Mocne strony Wielu kompetentnych pracowników IOB Rozwijające się IOB w regionie oraz ugruntowana pozycja wielu z nich Aktywnośd IOB i skutecznośd w aplikowaniu o środki z Funduszy Strukturalnych Rozwój inicjatyw w zakresie Designu Powstające zespoły naukowo-badawcze Rozwinięta oferta funduszy pożyczkowych i doręczeniowych Techniczne uzbrojenie uczelni w laboratoria Szanse Współdziałanie uczelni oraz władz regionalnych na rzecz ukierunkowanego rozwoju potencjału naukowego Rozwój infrastruktury regionalnych uczelni poprzez inwestycje z FS Udział IOB w projektach współpracy międzynarodowej pozwalające uruchomid nowe profesjonalne usługi Rozwój nowych usług proinnowacyjnych w powstających parkach i inkubatorach technologicznych Słabe strony Niewystarczająca oferta usług IOB, niedostosowana do potrzeb przedsiębiorców Mało skuteczne formy dotarcia do przedsiębiorców przez IOB Wysoka fluktuacja kadry w IOB Niedostatecznie rozwinięty system finansowania przedsiębiorczości i innowacyjności Brak instytucji transferu wiedzy i technologii na regionalnych uczelniach Nierozwinięta oferta badawcza uczelni dla potrzeb przedsiębiorstw Ograniczenia w dostępie do infrastruktury badawczej wynikające z pomocy publicznej Zagrożenia Niewielkie zainteresowanie przedsiębiorców ofertą IOB Słaba wiarygodnośd IOB w oczach przedsiębiorców Zbyt duże uzależnienie oferty IOB od finansowania publicznego Słaba motywacja pracowników nauki do świadczenia usług badawczych przedsiębiorcom 6. SPECJALIZACJE Mocne strony Wyznaczony katalog specjalizacji innowacyjnych (z opcją rozwoju) Doświadczenie w rozwoju i doskonaleniu OZE Marka Targów Kieleckich rozpoznawalna na arenie krajowej i międzynarodowej Aktywnie działające klastry Zasoby surowcowe dla branży budowlanej Walory zdrowotne wód mineralnych Walory turystyczne regionu Rozwijające się usługi w zakresie ochrony zdrowia Materiał do konsultacji społecznych Słabe strony Dominacja branż, wg wskaźników statystycznych, o małej wartości dodanej dla gospodarki Niekorzystna struktura gospodarki – dominacja tradycyjnych, niskotechnologicznych gałęzi gospodarki Mało skuteczny marketing produktów regionalnych oraz walorów turystycznych regionu Brak nowych wiodących w kraju imprez wystawienniczych w portfelu produktów targowych Brak wiedzy przedsiębiorców i społeczeostwa w zakresie EWE 15 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Szanse Silne ukierunkowanie polityki UE w regionach na specjalizacjach o dużym potencjale wzrostu oraz innowacyjności Kształcenie wykwalifikowanych kadr dla specjalizacji regionalnych przez uczelnie i szkolnictwo zawodowe Polityka UE wsparcia Efektywnego Wykorzystania Energii i zmniejszania emisji CO2 Zwiększająca się świadomośd ekologiczna w społeczeostwie Motywacja przedsiębiorstw do optymalizacji kosztów energii Stały popyt na towary z branży metalowoodlewniczej na rynkach zagranicznych Wzrost popularności agroturystyki oraz turystyki weekendowej i rodzinnej Wzrost zainteresowania zdrowym trybem życia oraz popytu na zdrową żywnośd Wzrost świadomości przedsiębiorców co do znaczenia i wartości dodanej wzornictwa użytkowego i przemysłowego Rozwój działalności kongresowej i konferencyjnej Brak infrastruktury i organizacji dostaw surowców dla OZE Niski stopieo przetworzenia produktów – krótki łaocuch wartości dodanej w regionie Niski poziom rozpowszechnienia nowych technologii w branży metalowo-odlewniczej Słabo rozwinięta współpraca w ramach klastrów Zagrożenia Tendencja rozwoju alternatywnych do targów form promocji Długi okres zwrotu z inwestycji związanych z Efektywnym Wykorzystaniem Energii Konkurencja innych regionów w branży turystycznej Brak ukierunkowanych na specjalizacje regionalne programów finansujących współpracę nauki i przedsiębiorstw Uwzględniając zapisy kluczowych dokumentów o znaczeniu strategicznym, wyniki prowadzonych badao i głosy środowisk społecznych, gospodarczych i administracji publicznej, wskazad jednoznacznie należy, że innowacyjny rozwój województwa, jest uzależniony od: - uznania istniejących narzędzi w postaci: ICT, współpracy międzynarodowej oraz sieci współpracy przez instytucje różnych szczebli, sektorów i profili działania za niezbędne warunki rozwoju, umiejętności ich zaadoptowania i wykorzystywania; - otwartości instytucji na zmiany zachodzące w ich otoczeniu i zorientowania na samodoskonalenie zakresu świadczonych usług; - i wreszcie maksymalnej koncentracji podejmowanych działao i wysiłków instytucji czynionych w oparciu o zasadę społecznej odpowiedzialności za budowanie gospodarki opartej na wiedzy. Materiał do konsultacji społecznych 16 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WIZJA, MISJA ORAZ CELE WIZJA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W ROKU 2025 ŚWIĘTOKRZYSKIE MIEJSCEM O WYSOKICH KOMPETENCJACH DO KREOWANIA I ROZWOJU NOWOCZESNYCH ROZWIĄZAO SŁUŻĄCYCH GOSPODARCE REGIONU I JEGO MIESZKAOCOM. Wizja innowacyjnego Województwa Świętokrzyskiego w roku 2025 jest wyrazem troski o podejmowanie wyzwao, jakie stoją na drodze do budowania nowoczesnych gospodarek bogatych w firmy gotowe na konkurowanie globalne. Droga do przebycia przez nasze województwo jest bardzo ciężka i wymagad będzie wielu radykalnych i trudnych przedsięwzięd. Jest to zarazem jedyny możliwy scenariusz, jeżeli zależy nam na wykorzystaniu szansy do rozumienia i kreowania zmian wokół nas, a nie tylko bierne ich adoptowanie. Wiele gospodarek regionalnych znacząco wyprzedziły województwo świętokrzyskie, tam też migrują ludzie, kapitał i potencjał zmian. Tam też przedsiębiorstwa charakteryzują się znaczącą innowacyjnością. Naszym zadaniem jest zatem zmienid rzeczywistośd regionu i stworzyd markę miejsca, w którym warto pracowad, rozwijad swoje talenty i umiejętności, tworzyd i żyd. Nasze wyzwania związane ze zmianą wizerunku województwa: stworzenie wysokiej jakości (efektywnej i praktycznej) edukacji na potrzeby nowoczesnej gospodarki, dostęp do wysokiej jakości instrumentów wsparcia firm przez IOB działających na zasadach rynkowych i przyczyniających się do konkurencyjności i uruchamiania procesów dyfuzji wiedzy do firm, umiejętne importowanie wiedzy poprzez inwestycje, uczynienie administrację efektywną, kreującą (zarządzającą) rozwój gospodarki w oparciu o wiedzę i nowe technologie we współpracy z partnerami regionalnymi, rozwój aktywności uczelni w kierunku kształcenia nowoczesnych kadr na potrzeby biznesu, komercjalizującymi wiedzę, promowanie i wspieranie współpracy firm i konieczności ustawicznego doskonalenia i rozwoju, w tym wykorzystywania najnowszej wiedzy i technologii. Naszym wyzwaniem, jest ponadto budowanie wspólnoty wartości w społeczeostwie przedsiębiorczym, kreatywnym, otwartym i przekonanym o możliwości rozwoju osobistego i zawodowego w regionie. MISJA Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego do 2020 roku wyznacza kierunki rozwoju nowoczesnej gospodarki regionu, angażując i uwzględniając role wszystkich podmiotów mogących włączyd się w procesy zmian. Misja Strategii jest naszym potwierdzeniem, że widzimy potencjał zmian w województwie świętokrzyskim prowadzący do urzeczywistniania naszej WIZJI. Uznajemy zrazem koniecznośd ich ukierunkowania na kluczowe wyzwania, a zarazem organizacji narzędzi zarządzania zmianami. Szczegółowe ujęcie misji wskazuje, iż RSI WŚ: Pełni funkcję narzędzia określającego metody realizacji przyjętej wizji. Materiał do konsultacji społecznych 17 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Określa priorytetowe obszary rozwoju innowacyjnego w regionie; wpływa na ogniskowanie wsparcia. Pełni funkcję odnośnika dla możliwości działania firm i instytucji zorientowanych na innowacyjnośd; wyznacza podstawę dla ich strategii rozwojowych. Inspiruje działania proinnowacyjne; integruje wysiłki poszczególnych podmiotów, stanowiąc podstawę komplementarności działao instytucji oraz dystrybucji środków wsparcia. Kreuje wieloaspektowy rozwój gospodarki opartej na wiedzy i nowoczesnej technologii. Promuje i wskazuje korzyści płynące z transferu wiedzy i intensyfikacji prorynkowego rozwoju sektora nauki. Regionalna Strategia Innowacji to wspólne dzieło wielu osób, instytucji i podmiotów. Wspólnie uznaliśmy, iż tworzenie nowoczesnej gospodarki województwa świętokrzyskiego jest możliwe dzięki zmianom, jakie wywołane będą w nich samych. Tym samym realizacja wizji wymaga ewolucji instytucji i zwiększenia ich aktywności w najważniejszych obszarach uznanych jako cele strategiczne. Niniejszy dokument jest mapą drogową tych zmian Nowoczesna gospodarka = Nowoczesne firmy Koncentracja wokół czynników rozwoju innowacyjnego (Cele Operacyjne) x Wysiłek instytucji regionalnych i ich ewolucja (doskonalenie potencjału) Efekt mnożnikowy działao! Aktywnośd i ewolucja jednej instytucji pozostaje w relacjach z innymi, konsekwentnie każda zmiana w jednym z nich generuje zmiany u innej (lub wszystkich). Zmiany te wzmacniają wzajemnie siłę oddziaływania na tworzenie nowoczesnej gospodarki poprzez silniejsze oddziaływanie na jeden czynnik rozwoju lub jednoczesne oddziaływanie na kilka czynników rozwoju. Zarazem oddziaływanie na jakikolwiek czynnik rozwoju, powoduje zmiany w innych czynnikach pozostających we wzajemnych relacjach. Kryterium sukcesu RSI WŚ: maksymalizacja skali efektu! Głównym celem Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego jest Rozwój Innowacyjnych Przedsiębiorstw. Pozostałe cele, zarówno cele operacyjne, a także związane z wyzwaniami instytucjonalnymi są temu podporządkowane. Materiał do konsultacji społecznych 18 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego „Polityka rozwoju potrzebuje kompleksowego podejścia i prognozowania scenariuszowo opcji wyboru. Nie można opierad przyszłych przewag konkurencyjnych tylko na z natury przemijających zjawiskach ( jak tania siła robocza)” Źródło: POLSKA 2030 WYZWANIA ROZWOJOWE - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Lipiec 2009, str.3 CEL GŁÓWNY CELE REGIONALNEJ STRATEGII INNOWACJI (UKŁAD OGÓLNY)10 CELE OPERACYJNE ROZWÓJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW WYZWANIA INSTYTUCJONALNE1 Wysoka jakośd zasobów ludzkich w regionie Atrakcyjna i praktyczna edukacja Środowisko otwarte na innowacje Profesjonalne Instytucje Otoczenia Biznesu Kompleksowa oferta usług dla firm o wysokiej wartości dodanej Przedsiębiorcza nauka Specjalizacje o dużym potencjale innowacyjnym Sprawna administracja Liderzy wśród przedsiębiorstw 10 Wyzwania - trudne zadanie, nowa sytuacja itp. wymagające od kogoś wysiłku, poświęcenia itp., będące sprawdzianem czyjejś wiedzy, odporności. Materiał do konsultacji społecznych 19 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WYZWANIA INSTYTUCJONALNE CELE OPERACYJNE CEL GŁÓWNY CELE REGIONALNEJ STRATEGII INNOWACJI (UKŁAD SZCZEGÓŁOWY ) ROZWÓJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW Wysoka jakośd zasobów ludzkich w regionie Atrakcyjna i praktyczna edukacja Środowisko otwarte na innowacje Profesjonalne Instytucje Otoczenia Biznesu Materiał do konsultacji społecznych Kompleksowa oferta usług dla firm o wysokiej wartości dodanej Przedsiębiorcza nauka Sprawna administracja Specjalizacje o dużym potencjale innowacyjnym Liderzy wśród przedsiębiorstw 20 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego „Nie musimy byd innowatorami w każdej dziedzinie. Imitacyjnośd we wdrażaniu nowoczesnych rozwiązao może odegrad kluczową rolę w wielu dziedzinach gospodarki. Jednak zbyt wielu dokonanych już odkryd nie umiemy wykorzystad, głównie ze względu na niewystarczającą współpracę między światem nauki a światem gospodarki, co dowodzi braku swoistej umiejętności brokeringu. Potrzeba do niego nie tylko nowoczesnych i otwartych liderów w przemyśle lecz także systemu finansowania i funkcjonowania nauki opartej na zasadach konkurencyjności. Tylko na innowacjach można zbudowad siłę nowych przewag konkurencyjnych polskiej gospodarki’ Źródło: POLSKA 2030 WYZWANIA ROZWOJOWE - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Lipiec 2009, str. 16 CEL GŁÓWNY ROZWÓJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW Innowacyjne przedsiębiorstwa są wyznacznikiem nowoczesnej gospodarki: rozwijają intelektualnie kapitał ludzki, integrują środowiska naukowe wokół własnej działalności, aktywnie i efektywnie wykorzystają dostępny potencjał instytucji wsparcia. Wzmacniają kulturę myślenia nowoczesnego, potwierdzając rolę innowacji w byciu konkurencyjnym. Rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw jest naszym głównym wyzwaniem. Mamy zarazem świadomośd konieczności poniesienia wysiłku w wielu obszarach tak, aby firmy dostrzegały potrzeby unowocześniania swojej aktywności, a zarazem miały dostęp do kompetentnej wiedzy i umiejętności pozwalających realizowad nowe przedsięwzięcia, produkcję w oparciu o nowoczesne rozwiązania, sprzedaży innowacyjnych produktów lub usług, czy stosowanie najnowszych rozwiązao organizacyjnych. Region stawia na rozwój konkretnych specjalizacji gospodarczych, jednak ich węzłowy charakter przyczyni się do rozwoju wszystkich przedsiębiorstw w województwie niezależnie od branży. Sieci ICT Współpraca międzynarodowa Realizacja CELU GŁÓWNEGO nie powiedzie się, jeżeli gospodarka województwa: Nie wykorzysta potencjału w obszarze technologii informatycznych (ICT)! Pozostanie zamkniętą wewnętrznie bez działao o charakterze międzynarodowym! Zbagatelizuje potencjał kapitału społecznego czyli współpracy instytucjonalnej (SIECI)! CEL GŁÓWNY CELE OPERACYJNE Do celu generalnego RSI WŚ jakim jest „Rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw” przypisane zostały cztery cele operacyjne, a dalej kluczowe kierunki działania, gwarantujące osiągnięcie celów wyższego rzędu. Nie jest możliwym jednak równoległe ich (kluczowych kierunków) realizowanie; koniecznym jest pobudzanie świadomości zachowania pewnej sekwencyjności zdarzeo, ich priorytetyzacji. Materiał do konsultacji społecznych 21 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego C EL O PERACYJNY 1: W YSOKA JAKOŚD ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONIE Słowa kluczowe: kompetentne kadry, talenty, edukacja przez całe życie, kariera zawodowa, mobilnośd kadr. „Przyszła kreatywnośd polskiej gospodarki już dzisiaj wymaga inwestycji w nowoczesne kompetencje, akceptację odmienności, rozwój kapitału intelektualnego, innowacyjnośd w relacjach między biznesem, nauką i kulturą” Źródło: POLSKA 2030 WYZWANIA ROZWOJOWE - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Lipiec 2009, str. 9 Rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw jest uzależniony od dobrze wykwalifikowanych, kompetentnych i kreatywnych pracowników (kadry zarządzającej, pracowników produkcji i obsługi). Województwo Świętokrzyskie stawia sobie za cel troskę o wysoką jakośd oraz efektywnośd oferty edukacyjnej, a zarazem podniesienie atrakcyjności podejmowania kariery zawodowej w województwie. K LUCZOWE KIERUNKI DZIAŁAO : 1. 2. 3. 4. 5. Formułowanie programów kształcenia, w powiązaniu z nowoczesnym systemem kształcenia kadry pedagogicznej, ukierunkowanych na umiejętności praktyczne oraz kreatywnośd i przedsiębiorczośd, w powiązaniu z troską o wzmacnianie kluczowych dziedzin gospodarki województwa. Zaangażowanie przedsiębiorstw w proces edukacji, pozwalający na przekazanie uczniom i studentom wiedzy praktycznej o funkcjonowaniu firm oraz pozyskiwanie informacji o profilach kształcenia niezbędnych do ich potrzeb. Doskonalenie systemu edukacji przez całe życie ukierunkowane na podnoszenie kwalifikacji kadry pracowniczej, w tym kształcenie związane z nowoczesnymi zawodami/ budowaniem gospodarki opartej o wiedzę. Identyfikacja oraz rozwój najzdolniejszych, młodych ludzi i rozwijanie ich talentów z zachowaniem indywidualnego podejścia. Promocja i organizacja mobilności kadr, w szczególności pomiędzy sferą edukacji i badao a przedsiębiorstwami, powiązanej z tworzeniem nowych wartości biznesowych oraz kreowaniem nowoczesnych miejsc pracy. C EL O PERACYJNY 2: Ś RODOWISKO OTWARTE NA INNOWACJE Słowa kluczowe: wizerunek województwa, otwartośd na zmiany, kult nowoczesnej gospodarki, tolerancja dla migrantów, liderzy innowacji, administracja otwarte na zmiany, logika działania. „Potencjał kreatywności społeczeostwa i gospodarki to w nowoczesnych teoriach rozwoju coś znacznie więcej niż rezultaty procesów wzrostu skolaryzacji na poziomie wyższym i uczenia się przez całe życie. Współczesna klasa kreatywna to swoista cyganeria, ludzie różnych zawodów: inżynierowie, informatycy, nauczyciele, fotografowie, doradcy, organizatorzy życia publicznego. Kreatorami są więc – artyści słowa, mediów, komputera, projektów architektonicznych, strojów, ogrodów, wnętrz zwykłych domów, spędzania wolnego czasu i kultury zakupów. W tym gronie znajdują się również menedżerowie, prawnicy, lekarze, zarządzający marketingiem i sprzedażą. To kreatorzy usług konsumpcyjnych i postmaterialnych, nadających społecznościom (…) nowy wymiar: równowagę pracy i życia, równowagę wysiłku i czasu wolnego. Rozwój potencjału kreatywności wymaga od kreatorów sieci wymiany i współpracy, często aury wielkomiejskiej, przede wszystkim jednak swoistej synergii (tak twierdzi twórca koncepcji Richard Florida) 3T: technologii, tolerancji i talentów (…). Warunkiem nie tylko ujawniania talentów, lecz także ich rozwoju, jest sprzężenie między nowoczesnością gospodarki a jakością oferowanego w danym miejscu życia. To utalentowani ludzie wybierają miejsca rozwoju, (…). Podstawowym czynnikiem jest wysoka jakośd kształcenia i rosnąca liczba osób z coraz Materiał do konsultacji społecznych 22 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego wyższym i uzupełnianym w karierze życiowej i zawodowej wykształceniem”. Źródło: POLSKA 2030 WYZWANIA ROZWOJOWE - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Lipiec 2009, str.8-9 Rozwój innowacyjnych firm możliwy jest wówczas, gdy funkcjonują one w środowisku otwartym na innowacje. Rozumiemy przez to postawy zarówno samych przedsiębiorców, kadry przedsiębiorstw, jak i ich otoczenia (instytucji, administracji i społeczeostwa) potwierdzające, iż unowocześnianie gospodarki jest wartością wspólną i wymaga uwagi, działania i współpracy. Środowisko otwarte na innowacje charakteryzuje się ponadto zdolnością do generowania nowych idei i pomysłów, oraz czynienia z nich źródeł zmian w firmach, inicjatywach nakierowanych na udoskonalanie edukacji, prowadzenia badao, w koocu ułatwiania życia. Stanowi zarazem warunek konieczny otwartości województwa na zewnątrz, w tym zachęcanie do przyjazdu i rozwoju zawodowego i prywatnego. Sukces kryje się w ciągłym udoskonalaniu sposobów oddziaływania na świadomośd i rozumienie roli innowacji. Jest to wspólne dzieło samorządów, instytucji otoczenia biznesu, przedsiębiorców oraz (w raczej w szczególności) instytucji edukacyjnych i naukowo-badawczych. Wymaga zatem współpracy i wzajemnego wzmacniania. K LUCZOWE KIERUNKI DZIAŁAO : 1. Zbudowanie wizerunku regionu jako miejsca nowoczesnego, sprzyjającego rozwijaniu działalności gospodarczej, otwartego na imigrantów (talenty, profesjonalistów), ale także atrakcyjnego dla indywidualnego rozwoju. 2. Wykreowanie popytu na unowocześnianie działalności przedsiębiorstw, w tym kreowanie świadomości o wartościach wynikających z wprowadzania zmian. 3. Wykreowanie liderów regionalnych i lokalnych (firmy, instytucje, osoby) i ich zaangażowanie w procesy popularyzacji idei rozwoju opartego o innowacje. 4. Zmiana wizerunku administracji i jej udoskonalenie, w tym wzmocnienie ich roli jako promotorów unowocześniania województwa (w tym np. pro-innowacyjne zamówienia publiczne). 5. Wykształcenie potrzeby współpracy podmiotowej oraz lepszego wykorzystywania wiedzy i umiejętności kooperantów. 6. Wykształcenie i wdrożenie systemu komunikacji oraz wymiany informacji o najnowszych rozwiązaniach, technologiach, trendach wśród instytucji i społeczeostwa, w tym promocji dobrych praktyk działao podejmowanych w województwie świętokrzyskim. 7. Wykształcenie potrzeby lepszego wykorzystania Targów Kielce, jako źródła inspiracji i najnowszej wiedzy w wielu dziedzinach, które mogą byd podstawą do unowocześniania gospodarki województwa świętokrzyskiego. 8. Upowszechnianie nauk ścisłych oraz promocja wiedzy, nauki i techniki wśród dzieci i młodzieży i ich rodziców. 9. Kreowanie postaw przedsiębiorczych społeczeostwa oraz umiejętności oceny i poszukiwania wartości w otaczającym świecie. 10. Wykształcenie wspólnego poczucia odpowiedzialności wszystkich instytucji i osób zaangażowanych we wspieranie innowacyjności w regionie, za wysoką jakośd realizowanych działao oraz generowanie trwałych zmian w regionie. 11. Stworzenie kultury myślenia w kategoriach rezultatów oraz poszukiwania efektów synergii działao. Materiał do konsultacji społecznych 23 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego C EL O PERACYJNY 3: KOMPLEKSOWA OFERTA USŁUG DLA FIRM O WYSOKIEJ WARTOŚCI DODANEJ Słowa kluczowe: instytucje otoczenia biznesu, transfer wiedzy, transfer technologii, inicjowanie zmian w przedsiębiorstwach, współpraca, sieci, klastry, „To, czego potrzebujemy dla przyszłych sukcesów i realizacji szans, wiąże się ze wspólnotowym, grupowym kapitałem rozwoju, rosnącą zdolnością do współpracy, rozumienia się, zaufania, wspólnotowego patrzenia w przyszłośd” Źródło: POLSKA 2030 WYZWANIA ROZWOJOWE - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Lipiec 2009, str. 6 Dynamiczny rozwój przedsiębiorstw, w dużej mierze uzależniony jest od oferty usług świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu, jednostki badawczo-rozwojowe, samorząd regionalny i lokalny, jak również wzajemnie przez same firmy. Tym samym należy położyd silny nacisk na rozwój wyspecjalizowanych usług, które przyczynią się do wzmacniania istniejącego oraz rozwoju nowych sektorów przedsiębiorstw o wysokim potencjale innowacyjnym. Jest rzeczą szczególnie ważną, aby wraz z doskonaleniem oferty dla przedsiębiorstw zwrócid uwagę na ich kompleksowośd (różnorodnośd i kompletnośd w odniesieniu do trendów w unowocześnianiu działalności firm), oraz zachowanie standardów (międzynarodowych, jeżeli są). Świętokrzyskie przedsiębiorstwa powinny mied zatem dostęp do najnowszej i kompetentnej wiedzy, usługi zaś powinny przyczyniad się do ich trwałych zmian i kreowania potrzeby ciągłego rozwoju. Potrzeba zawarta w niniejszym celu zwraca uwagę na konieczne zmiany w zakresie i sposobie świadczenia usług przez świętokrzyskie instytucje. Kluczową kwestią jest ich rynkowy charakter. K LUCZOWE KIERUNKI DZIAŁAO : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Opracowanie i wdrażania pakietu usług dedykowanych unowocześnianiu działalności świętokrzyskich przedsiębiorstw, w powiązaniu z mechanizmem koordynacji (w tym oceny jakości) na poziomie województwa. Specjalizacja i wysoka jakośd uzupełniających się wzajemnie ofert usługowych instytucji otoczenia biznesu, zorientowanych na zabezpieczenie istniejących potrzeby przedsiębiorstw i kreowanie nowych. Wdrożenie skutecznych sposobów popularyzacji usług tak, aby przedsiębiorstwa w łatwy sposób i szybko mogły przekonad się o ich wartości dla prowadzonego biznesu. Budowa wysokiej jakości kapitału społecznego przedsiębiorstw i jednostek okołobiznesowych, zorientowanych na proces stałego zdobywania wiedzy i współdziałania, gwarantującego tworzenie formalnych i nieformalnych związków (sieci, klastery). Uzupełnienie oferty rynkowej o paletę instrumentów finansowych podwyższonego ryzyka dzielących z firmą ryzyko innowacyjnych przedsięwzięd, umożliwiających dynamiczny rozwój przedsiębiorstw opartych na nowatorskich pomysłach. Uzupełnienie oferty instrumentów finansowych o narzędzia dedykowane współpracy celowej (projekty celowe) sektora przedsiębiorstw i sektora nauki. Mobilizację jednostek naukowo-badawczych i ich kadr, angażujących swój potencjał intelektualny oraz techniczny do świadczenia usług doradczych i badawczych dla przedsiębiorstw oraz wspólnych inicjatyw, zorientowanych na rozwiązywanie problemów technologicznych i likwidację barier rozwojowych przedsiębiorstw. Włączenie administracji regionalnej i lokalnej do grona instytucji mogących wspierad przedsiębiorstwa w ich unowocześnianiu (pomoc w dostępie do specyficznej wiedzy, pomoc w organizowaniu staży uczniów, studentów itp.). Materiał do konsultacji społecznych 24 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego C EL O PERACYJNY 4: S PECJALIZACJE O DUŻYM POTENCJALE INNOWACYJNYM Słowa kluczowe: inteligentne specjalizacje, kluczowe kierunki wzrostu, lokomotywy rozwoju, koncentracja, efektywnośd gospodarki „(…) warto skoncentrowad ograniczone zasoby paostwa na wsparciu dla tych rodzimych przedsiębiorstw, które już z sukcesem rywalizują na globalnych rynkach oraz wesprzed inne, które mając innowacyjny produkt, nie dysponują zasobami ani know-how wystarczającymi do globalnej ekspansji. Należy również skierowad środki przeznaczone na przyciąganie zagranicznych inwestorów do tych branż, w których wytwarzana jest duża wartośd dodana oraz do tych firm, które będą skłonne skorzystad z możliwości zlokalizowania w Polsce zarówno działalności badawczo-rozwojowej, jak i produkcji dóbr innowacyjnych. Jest to szczególnie pilne, ponieważ realnych efektów tych działao można spodziewad się dopiero w perspektywie kilkuletniej” Źródło: POLSKA 2030 WYZWANIA ROZWOJOWE - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Lipiec 2009, str. 211 Rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw w całym województwie jest uzależniony silnie od potencjału branży/specjalizacji. Konsekwentnie tam, gdzie dynamika zmian, wewnętrzny potencjał czy skala podejmowanej interwencji była/jest większa, tam pojawianie się nowych rozwiązao w przedsiębiorstwach może byd bardziej naturalne. Zgodnie z najnowszym trendem polityki UE, wykorzystanie szans rozwoju tych branż/specjalizacji poprzez koncentrację wysiłku i wsparcia ma doprowadzid do ich bardziej dynamicznego rozwoju. Proces ten powiązany jest jednocześnie z przenoszeniem nowych rozwiązao, sposobów działania oraz wiedzy do pozostałych branż składających się na gospodarkę województwa. Proces ten zakłada bowiem mechanizmy samoregulacji gospodarki, poprzez które mechanizmy wsparcia wykształcone na potrzeby specjalizacji stają się wartością dla przedsiębiorstw w innych dziedzinach gospodarki. Konsekwentnie „presja” związana z dynamicznym rozwojem specjalizacji wywoła np. szybsze zmiany jakościowe w systemie świadczenia usług dla firm lub oddziaływad będzie na zmiany w systemie edukacji itp. Powstałe w ten sposób nowe standardy szybko dostępne będą dla szerszego grona firm. W ten sposób zmiany w całym systemie wspierania firm mogą byd szybsze, a poprzez koncentrację wysiłków dostępne wsparcie, np. publiczne jest zdecydowanie efektywniejsze. K LUCZOWE KIERUNKI DZIAŁAO : 1. 2. 3. 4. 5. Ukierunkowanie systemów wspomagających rozwój przedsiębiorstw o dużym potencjale innowacyjnym (w tym sektora edukacji, B+R, instytucje finansowe) na kształtowanie ofert zgodnych z trendami ich rozwoju. Stałe pogłębianie wiedzy w zakresie wyznaczonych kierunków innowacyjnego rozwoju i monitorowanie dynamiki generowanych zmian w gospodarce. Opracowanie narzędzi przewidywania szans w rozwoju innych specjalizacji w województwie. Elastyczne kształtowanie kultury, zasobów ludzkich i strategii funkcjonowania sektora usługowego w zgodzie z warunkami kreowanymi na szczeblu województwa i określonymi branżami kluczowymi dla innowacyjnego rozwoju regionu (komplementarnośd podejmowanych działao pomiędzy różnymi instytucjami). Budowa wizerunku województwa w oparciu o innowacyjne specjalizacje województwa świętokrzyskiego, poprzez promocję kluczowych usług i produktów na arenie krajowej i międzynarodowej. Materiał do konsultacji społecznych 25 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wyzwania rozwoju innowacyjnego w oparciu o specjalizacje w województwie świętokrzyskim, związane są z ukierunkowaniem wysiłków na: 1. 2. 3. 4. 5. Efektywne wykorzystanie energii Turystykę zdrowotną Branżę kongresowo-wystawienniczą Wzornictwo Transfer wiedzy. Lista ta daje podstawę do podjęcia pierwszych działao ukierunkowanych na wzmacnianie branży/specjalizacji o szczególnym potencjale innowacyjnym oraz gwarantuje uzyskanie efektów samoregulacji. Strategia zakłada zarazem, iż poprzez mechanizmy analityczne oraz przewidywania trendów w gospodarce regionu i jej otoczeniu, lista specjalizacji będzie rozwijana, dając podstawy do wzmacniania procesów rozwojowych w oparciu o nowoczesne rozwiązania. WYZWANIA INSTYTUCJONALNE Województwo Świętokrzyskie dążąc do osiągnięcia celu głównego jakim jest rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw musi zorganizowad się w dobrze funkcjonujący system innowacji, na który składają się kompetentne instytucje (sektory) - administracja, edukacja, nauka, instytucje otoczenia biznesu - a także przedsiębiorstwa, które wpływają na sposób funkcjonowania innych firm. To od umiejętności i zaangażowania instytucji zależy skutecznośd wdrażania i realizowania w praktyce zapisów RSI WŚ. Najważniejszą kompetencją odnoszącą się do wszystkich aktorów jest umiejętnośd współpracy i ukierunkowanie wysiłków na świadczenie usług o wysokiej wartości dodanej dla przedsiębiorstw z regionu. A TRAKCYJNA I PRAKTYCZNA EDUKACJA Zabezpieczenie kadr na potrzeby innowacyjnych przedsiębiorstw jest wyzwaniem, jakiemu powinna sprostad skuteczna edukacja. Jej zadaniem jest przede wszystkim wykształcenie praktycznych kompetencji absolwentów, dostosowanych do potrzeb pracodawców, jak i zdolności i ambicji indywidualnych jednostek. Ponadto, sektor ten jest odpowiedzialny za rozwijanie kreatywności, postaw przedsiębiorczych i proinnowacyjnych wśród młodych ludzi, począwszy od wczesnych etapów kształcenia. Aby tym zadaniom sprostad, system edukacji musi opierad się o wykształconą i kompetentną kadrę nauczycielską i akademicką, stosowad nowoczesne i atrakcyjne metody kształcenia oraz byd zarządzany w innowacyjny i efektywny sposób. W szczególności potrzebuje on liderów oraz sposobu motywowania nauczycieli szkolnych i akademickich. Skuteczny system edukacji będzie możliwy dzięki efektywnej współpracy pomiędzy oświatą i szkolnictwem wyższym, a przedsiębiorstwami, instytucjami otoczenia biznesu oraz samorządami. Edukacja powinna byd podporządkowana dostarczaniu wykwalifikowanych pracowników na potrzeby regionalnej gospodarki, a więc uwzględniad rozpoznane, realne potrzeby przedsiębiorców, na podstawie których możliwe będzie umiejętne budowanie programów nauczania. Materiał do konsultacji społecznych 26 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego P ROFESJONALNE INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU Instytucje Otoczenia Biznesu pełnią rolę służebną wobec przedsiębiorstw, ich profesjonalne usługi mają przynieśd firmom wartośd dodaną, przyczyniając się do ich innowacyjnego rozwoju. Głównym zadaniem IOB jest zwiększenie zdolności przedsiębiorstw do absorpcji innowacji. Oferta IOB musi byd atrakcyjna dla przedsiębiorstw, ukierunkowana na ich potrzeby, również te jeszcze nieuświadomione. Niezbędna jest profesjonalizacja działao oraz zapewnienie odpowiednich kompetencji personelu i poddanie usług weryfikacji rynkowej poprzez ich komercjalizację. Urynkowienie usług jest również niezbędne dla uniezależnienia instytucji od finansowania projektowego. Takie podejście jest możliwe tylko przez wprowadzenie strategicznego zarządzania w Instytucjach Otoczenia Biznesu. IOB powinny budowad swój wizerunek wśród przedsiębiorców jako dostawcy kompetentnych usług, które przynoszą wymierne korzyści; a w oczach administracji publicznej jako partnera w realizacji polityki innowacyjnej. P RZEDSIĘBIORCZE JEDNOSTKI NAUKOWE I BADAWCZO - ROZWOJOWE Uczelnie oraz jednostki badawczo-rozwojowe pełnią ważną misję w rozwoju gospodarki regionu. Ich potencjał badawczy – infrastruktura i kompetencje - powinien się dostosowywad do potrzeb przedsiębiorstw regionu, a zwłaszcza branż uznanych za innowacyjne specjalizacje regionalne. Powinny one stad się przedsiębiorcze, to znaczy byd profesjonalnie zarządzane, uzyskiwad przychody z innych źródeł niż publiczne, współpracowad z firmami, komercjalizowad wiedzę, wspomagad przedsiębiorczośd pracowników oraz promowad mobilnośd kadr poprzez wymianę międzynarodową a także z gospodarką. Niezbędne do pełnienia tej misji jest sformułowanie jasnej oferty usług, zmiana mentalności pracowników oraz odpowiednie ich motywowanie. Konieczne jest tworzenie jednostek sprawnie komunikujących się z przedsiębiorcami i wprowadzenie regulacji służących komercjalizacji wiedzy oraz sprawnej obsłudze firm. Rozwój przedsiębiorczej nauki będzie możliwy poprzez współpracę międzynarodową, uczenie się i adaptację dobrych wzorców z zagranicy. S PRAWNA ADMINISTRACJA PUBLICZNA Administracja publiczna jest odpowiedzialna za politykę innowacyjną regionu, dlatego też powinna byd inicjatorem i animatorem działao. Jej aktywna rola we wspieraniu przedsiębiorczości i innowacyjności, tworzy wizerunek regionu, jako środowiska sprzyjającego innowacjom. Zadaniem administracji publicznej jest również monitorowanie potrzeb przedsiębiorstw oraz stymulacja rozwoju usług, których brakuje na rynku. Z racji dystrybucji środków przez samorząd regionalny, dostępnośd funduszy strukturalnych zorientowanych na wsparcie przedsiębiorczości powinna byd uwarunkowana faktycznym „innowacyjnym rozwojem przedsiębiorstw”. Niezwykle ważne jest partnerskie podejście do zarządzania regionem, skupienie się na założonych efektach, a nie poprawności procedur administracyjnych. Konieczne jest wzmocnienie kompetencji kadr w zakresie funkcjonowania gospodarki, nowoczesnych instrumentów interwencji publicznej oraz planowania strategicznego i menadżerskiego podejścia do zarządzania w administracji. Niezbędna jest konsekwentna koncentracja działao i środków na priorytetach polityki innowacyjnej i unikanie rozproszenia wsparcia dla zaspokojenia wszystkich potrzeb w regionie. L IDERZY WŚRÓD PRZEDSIĘBIORSTW Niebagatelną rolę w stymulacji rozwoju regionalnych przedsiębiorstw pełnią aktywne firmy – liderzy innowacyjności oraz współpracujące ze sobą grupy przedsiębiorstw – klastry. Powinny one byd wzorcem do naśladowania dla innych, dzielid się doświadczeniem we wdrażaniu innowacji, sposobie zarządzania firmą, wykorzystywaniu kreatywności pracowników. Wiele z nich, może podjąd aktywną rolę w systemie edukacji poprzez współpracę ze szkołami i uczelniami wyższymi, dostarczając Materiał do konsultacji społecznych 27 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego informacje zwrotne o potrzebach kadrowych, uczestnicząc w procesie edukacyjnym jako nauczyciele i wykładowcy oraz organizując staże i praktyki. Łącząc się w klastry, przedsiębiorstwa mogą osiągnąd korzyści wynikające z efektu skali - wspólnej promocji, działao marketingowych, wspólnych zakupów oraz sprzedaży. Mogą ponadto tworzyd wspólne standardy oraz razem zamawiad usługi badawcze i tworzyd nowe produkty. Konieczne jest rozwinięcie myślenia strategicznego wśród przedsiębiorców, wykształcenie pozytywnego stosunku do zmian oraz podejmowania ryzyka, a także generowania i przyjmowania nowych pomysłów. Ogromne znaczenie w budowaniu kultury innowacji, ma także podejście menadżera do wydobywania „innowacyjnego maksimum” ze swoich pracowników poprzez zachęcanie, ukierunkowywanie i pobudzanie ich kreatywności. W regionie identyfikowalnych jest już wiele innowacyjnych firm, które aby stad się liderami innowacji, muszą otworzyd się na współpracę z innymi przedsiębiorstwami i znaleźd obszary, w których wspólne działania przynoszą większe korzyści aniżeli zwalczanie konkurencji. W tym aspekcie, bardzo ważne jest również podejmowanie współpracy z regionalnymi parterami na rzecz dobra publicznego. Materiał do konsultacji społecznych 28 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego SPÓJNOŚD Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI NA POZIOMIE KRAJOWYM I EUROPEJSKIM Zarówno cel główny Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego jak też cele operacyjne są spójne zarówno ze strategią Europa 2020 jak tez też projektem krajowej Strategii Innowacyjności i Efektywności Gospodarki. Spójnośd celów Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego z priorytetami najważniejszych dokumentów na poziomie europejskim i krajowym przedstawia tabela poniżej: Cele RSI WŚ Europa 2020 Rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw Projekt przewodni „Unia Innowacji” Wysoka jakośd zasobów ludzkich w regionie Projekt przewodni „Młodzież w drodze” oraz „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” Projekt przewodni „Unia Innowacji” Środowisko otwarte na innowacje Kompleksowa oferta usług dla firm o wysokiej wartości dodanej Projekt przewodni „Polityka przemysłowa w erze globalizacji” Specjalizacje o dużym potencjale innowacyjnym Dokument operacyjny „Regional Policy for Smart Growth in Europe 2020” Materiał do konsultacji społecznych Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki (projekt) CEL GŁÓWNY: Wysoce konkurencyjna gospodarka (innowacyjna i efektywna) oparta na wiedzy i współpracy Obszar priorytetowy 6: Wzrost efektywności pracy (wspieranie rozwoju kadr) Obszar priorytetowy 3: Kreowanie wysokiej jakości administracji w sferze gospodarki Obszar priorytetowy 4: Tworzenie wysokiej jakości infrastruktury; Obszar priorytetowy 5: Wzrost efektywności wiedzy (wspieranie rozwoju sfery B+R i transferu wiedzy); Obszar priorytetowy 7: Wzrost efektywności kapitału (wspieranie dostępu do kapitału) Obszar priorytetowy 5: Wzrost efektywności wiedzy (wspieranie rozwoju sfery B+R i transferu wiedzy) 29 Projekt „Perspektywy RSI Świętokrzyskie (III Etap)” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego BIBLIOGRAFIA 1) POLSKA 2030 WYZWANIA ROZWOJOWE - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Lipiec 2009 2) Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki, Aktualny projekt Strategii po ponownych uzgodnieniach międzyresortowych. Lipiec 2011. 3) Strategia „Europa 2020” 4) P. Nowicka, A. Dąbrowska, W. Dziemianowicz, K. Szmigiel-Rawska Innowacyjne specjalizacje Województwa Świętokrzyskiego (Raport cząstkowy do aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego), Warszawa 2010 5) Matusiak M. Raport z analizy gospodarki województwa świętokrzyskiego na potrzeby aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego, Poznao 2011 6) K.B. Matusiak (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2010, SOOIPP/PARP, Warszawa 2010 7) Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Przegląd regionalny nr 2. Doświadczenia i szanse regionów, Warszawa 2008 8) Uchwała nr 135/11 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego, Z dnia 16 lutego 2011 w sprawie: wskazanie innowacyjnych specjalizacji rozwoju gospodarki Województwa Świętokrzyskiego stanowiących podstawę do przygotowania projektu Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego Materiał do konsultacji społecznych 30
