Regiony Turystyczne w Polsce

Regiony Turystyczne
w Polsce
Sabina Tkocz
1
Makroregion Małopolski
o
Obejmuje 4 regiony (województwa)
południowej Polski:
n
n
n
n
Małopolski
Świętokrzyski
Lubelski
Podkarpacki
2
Region Małopolski
o
o
o
o
Początki rozwoju regionu – I tysiąclecie n.e.,
Państwo Wiślan,
Dzielnica monarchii Piastowskiej,
Obejmuje m.in..
n
n
n
n
n
n
n
Wyżynę Krakowsko-Częstochowską,
Nieckę Nidziańską,
Bramę Krakowską,
Kotlinę Oświęcimską,
Pogórze (zachodnie, środkowe),
Beskidy Zachodnie,
Łańcuch Tatrzański,
3
Region Małopolski
o
Warunki naturalne rozwoju turystyki
n
n
n
n
n
n
n
n
Silne zróżnicowanie krajobrazowe,
Tatry – jedyne góry typu alpejskiego,
Beskidy,
Wapienne Pieniny,
B. atrakcyjny przełom Dunajca,
Dolina Wisły,
Puszcza Niepołomicka,
Dobre warunki narciarskie, wypoczynkowe,
uzdrowiskowe,
4
Region Małopolski
o
Warunki naturalne c.d.
n
6 parków narodowych
o
o
o
o
o
o
Tatrzański,
Babiogórski,
Gorczański,
Magurski,
Ojcowski,
Pieniński,
5
Region Małopolski
o
Warunki naturalne c.d.
n
Jurajska, wapienna Wyżyna KrakowskoCzęstochowska,
o
o
o
Wapienne ostańce – Maczuga Herkulesa w Pieskowej
Skale, Skałki Twardowskiego,
Szlak „Orlich Gniazd”,
Ojcowski PN
n
n
Dolina Prądnika – od Pieskowej Skały, przez Ojców po
Prądnik Korzeniowskiego,
Jaskinia Ciemna – k. Ojcowa, najstarsze w Polsce ślady
człowieka sprzed ok.. 100 tys. lat,
6
Region Małopolski
n
n
n
n
11 PK, użytki ekologiczne, rezerwaty przyrody,
stanowiska dokumentacyjne, pomniki przyrody,
Warunki terapeutyczne kopalń soli kamiennej,
Znaczna część objęta ochroną prawną,
Dobre warunki uzdrowiskowe
o
o
Krynica Zdrój, Muszyna Zdrój, Piwniczna Zdrój, Rabka Zdrój,
Szczawnica, Kraków,
Podkarpacie
n
n
Kotlina Oświęcimska i Kotlina Sandomierska połączone
Bramą Krakowską,
Puszcza Niepołomicka,
7
Region Małopolski
o
Karpaty
n
n
n
n
n
n
n
Region intensywnej turystyki górskiej, kwalifikowanej,
uzdrowiskowej, wypoczynkowej, szczególnie
narciarskiej,
5 PN (Babiogórski, Pieniński, Tatrzański, Gorczański i
Magurski),
Znakomite szlaki kajakowe,
„Żelazne Wrota” – przełom Dunajca,
Tradycyjna kultura ludowa Podhala,
Zabytkowe dwory szlacheckie i zamki,
Lanckorona, Stary Sącz, Biecz – zabytkowe zespoły
urbanistyczne,
8
Region Małopolski
n
Tatry
o
o
o
o
o
o
„międzynarodowe” ośrodki turystyczne – Zakopane,
Bukowina, Kościelisko, Poronin,
Wioski podhalańskie – Czarny Dunajec, Biały
Dunajec, Białka, Łopuszna, Jabłonka, Czorsztyn,
Przejścia graniczne – Chyżne, Łysa Polana, Niedzica,
Chochołów,
Bardzo intensywne wykorzystanie dużej bazy
noclegowej,
Liczna szlaki turystyczne (Orla Perć, Sokola Perć)
Wody uzdrowiskowe – szczawy w Pieninach,
9
Region Małopolski
n
Tatry c.d.
o
o
o
o
o
o
o
o
Kasprowy Wierch – ponad 65-letnia kolej linowa,
Giewont (ok.. Zakopanego)
Gubałówka – kolej linowa,
Rysy, szczyt Mnich,
Dolina 5-ciu stawów i Morskie Oko, Dolina
Kościeliska,
Hala Gąsienicowa,
Ruiny zamków – Czorsztyn, Niedzica,
Dwory szlacheckie – Frydman, Łopuszna,
10
Region Małopolski
n
Tatry c.d.
o
Bogactwo folklorystyczne
n
n
n
n
o
Zabytki architektury drewnianej
n
o
Górale Podhalańscy, Pienińscy, Orawianie i Spiszacy,
Muzeum im. Chałubińskiego w Zakopanem,
Muzeum w Niedzicy i Szczawnicy,
Skansen orawski z Zubrzycy Górnej,
Drewniane kościoły w Dębnie Podhalańskim, Grywałdzie,
Harklowej, Zakopanem i Orawce,
Wille „witkiewiczowskie” w Zakopanem,
11
Region Małopolski
n
Beskidy
o
o
o
o
o
o
Pasma: Gorce – gniazdo Turbacza, Beskid Wyspowy, cz.
Beskidy Żywieckiego – Babia Góra (Babiogórski PN, wys.
1725 m n.p.m, MAB), cz. Beskidu Makowskiego, Beskid
Sądecki,
Rzeki Raba, Poprad, Dunajec, Kamienica,
Wody mineralne – Rabka, Poręba – Szczawa, Krynica
Zdrój (najwyżej położone), Muszyna Zdrój, Piwniczna
Zdrój,
Zagłębie balneologiczne,
Zapory (Rożnów),
Pogórze Ciężkowickie – Skamieniałe Miasto,
12
Region Małopolski
o
Warunki kulturowe
n
Obiekty wpisane na listę UNESCO:
o
o
o
o
o
n
Kraków – zespół staromiejski
Kalwaria Zebrzydowska – zespół klasztorny
Oświęcim – muzeum byłego obozu koncentracyjnego
Drewniane kościoły – Binarowa, Sękowa, Dębno
Podhalańskie, Lipnica Murowana,
Wieliczka – kopalnia soli kamiennej,
Historyczne kopalnie soli kamiennej
o
Wieliczka, Bochnia,
13
Region Małopolski
o
Kraków
n
n
n
n
n
n
n
n
Centrum turystyczne i artystyczne Polski,
Miasto o znaczeniu międzynarodowym,
Długa historia sięgająca I-IV w.,
IX w. – gród książęcy na Wawelu,
XI w. – stolica Polski,
1364 r. – pierwszy uniwersytet założony przez
Kazimierza Wielkiego,
Bardzo znaczące zabytki,
miasto kulturalne – teatry, ponad 30 muzeów,
14
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n Wawel – zamek i wzgórze zamkowe
o
o
o
o
o
początkowo palatium romańskie,
od 1038 r. stała siedziba Kazimierza Odnowiciela,
przekształcone w gotycką rezydencję,
następnie przebudowane (z rozkazu króla Zygmunta I
Starego) na renesansową,
Muzeum Katedralne (włócznia św. Maurycego, infuła
św. Stanisława, krzyż z diademów książęcych z XIII
w., płaszcz koronacyjny króla Stanisława Augusta
Poniatowskiego),
15
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
o
o
Skarbiec koronny na Wawelu – wystawa (miecz
koronacyjny tzw „Szczerbiec”, chorągwie króla
Zygmunta Augusta, regaliów po Janie III Sobieskim),
katedra, (panteon polski)
n
n
n
o
dokonywano koronacji i pochówków królewskich,
przechowywane relikwie i insygnia koronne,
Wieża Zygmuntowska – Dzwon Zygmunta (kiedyś
największy w Polsce)
Wawel Zaginiony – rezerwat archeologicznoarchitektoniczny i stała ekspozycja,
16
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n
n
Planty – pierścień ogrodów miejskich na miejscu murów,
Pozostałości murów – Barbakan i Brama Floriańska, trzy
baszty (Pasamoników, Stolarską, Ciesielską)
o
o
Barbakan – gotycka budowla obronna z siedmioma
wieżyczkami; dawniej połączony z Bramą Floriańską;
wzniesiony w latach 1498-1499 za panowania Jana Olbrachta;
obecnie jest oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa,
złożone tu zostały prochy Juliusza Słowackiego,
Brama Floriańska – pochodzi z początku XIV w., wewnątrz
klasycystyczny ołtarz z początku XIX w. z późnobarokową kopią
cudownego obrazu Matki Boskiej Piaskowej,
17
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n
Miasto uniwersyteckie
o
o
Collegium Maius - najstarszy budynek Akademii Krakowskiej,
obecnie Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego – bezcenne
astrolabium arabskie z 1054 r., tzw. Globus Jagielloński, który
jest jednym z najstarszych globusów, na którym umieszczono
nazwę Ameryka,
Collegium Novum – jeden z reprezentacyjnych budynków UJ,
W auli – portrety wielu wybitnych profesorów (Józefa Dietla,
Józefa Szujskiego) oraz obraz Jana Matejki przedstawiający
postać Mikołaja Kopernika podczas badań nieba,
18
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n
n
n
n
n
n
n
n
Gotycki kościół oo. Franciszkanów z secesyjną dekoracją
Stanisława Wyspiańskiego,
Późnobarokowy kościół św. Piotra i Pawła z kryptą Piotra
Skargi, Narodowy Stary Teatr,
Biblioteka Jagiellońska,
Barokowy kościół św. Anny,
Romański kościół św. Andrzeja,
Gotycki kościół św. Katarzyny,
Klasztor Kamedułów na Srebrnej Górze,
Opactwo Benedyktynów w Tyńcu,
19
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n
n
n
n
Rynek – jeden z największych w Europie (200 x 200 m),
największy w średniowieczu,
Kościół Mariacki ze skrzyniowym,
późnośredniowiecznym ołtarzem Wita Stwosza,
Sukiennice – średniowieczna hala targowa (obecnie
renesansowe; na piętrze Galeria Polskiego Malarstwa i
Rzeźby XIX wieku – oddział Muzeum Narodowego),
Ratusz – siedziba władz miejskich, niegdyś z więzieniem
w podziemiach z izbą tortur (do naszych czasów
zachowała się wieża – gotycka z XIV w., zwieńczona
kiedyś gotyckim hełmem; obecnie filia Muzeum
Historycznego miasta Krakowa)
20
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n
n
n
n
n
Pomnik Adama Mickiewicza (według projektu Teodora
Rygiera),
Pomnik Grunwaldzki – pomnik króla Władysława
Jagiełły, na placu Matejki, postawiony w 1910 r. dla
upamiętnienia pięćsetnej rocznicy bitwy z Krzyżakami,
Pomnik Mikołaja Kopernika – odlany z brązu, stoi na
Plantach przy Collegium Witkowskiego,
Pomnik Tadeusza Kościuszki – z brązu, w 1900 r., a
Wawelu, na bastionie króla Władysława IV Wazy,
Pomnik Józefa Dietla – dzieło Xawerego Dunikowskiego,
na placu Wszystkich Świętych,
21
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n
Teatr im. Juliusza Słowackiego
o
o
o
o
n
otwarty 21 października 1893 r.,
w stylu eklektycznym z przewagą neobaroku,
powstał na miejscu wyburzonego w 1892 kościoła św. Ducha,
pierwszy budynek w Krakowie, który posiadał oświetlenie
elektryczne,
Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej
o
o
drugi najstarszy teatr w Polsce, obok Teatru Narodowego w
Warszawie i Teatru Wybrzeże w Gdańsku,
podlegających bezpośrednio Ministrowi Kultury,
22
Region Małopolski
o
Kraków c.d.
n
Opera Krakowska
o
o
o
n
n
teatr operowy,
instytucja powołana w 1954 r.,
sięgająca swymi korzeniami wieku XVIII w.,
Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w
Krakowie - najważniejsza i jedna z największych
sal koncertowych Krakowa,
Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”
23
Region Małopolski
o
Kraków – Muzea
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu,
Sukiennice,
Dom Jana Matejki,
Zbiory Książąt Czartoryskich (Dama z Gronostajem Leonarda
da Vinci, Krajobraz z miłosiernym samarytaninem Rembranta),
Oddział Czapskich,
Muzeum Archeologiczne,
Muzeum Historyczne miasta Krakowa,
Muzeum Narodowe (najstarsze muzeum narodowym w Polsce),
Muzeum Diecezjalne (włócznia św. Maurycego)
24
Region Małopolski
o
Kraków
n
Kazimierz
o
o
n
o
Dawne miasto Żydowskie,
Zabytki kultury żydowskiej: cmentarz Remuh, synagogi (Stara
koniec XV w., Izaaka (1644), Kupa (1643), Tempel (1862),
Wysoka (1563), Poppera (1620),
Kleparz – wchodzący w skład Dzielnicy I Stare Miasto,
położona na północ od Starego Miasta, w latach 1366–
1792 samodzielne miasto,
pierścień fortów wokół Krakowa (stworzony przez
Austriaków) – Twierdza Kraków (Fort 49
"Krzesławice”),
25
Region Małopolski
o
o
Czerna k. Krzeszowic –klasztor Karmelitów Bosych
Kopalnia soli w Wieliczce
n
n
n
n
n
o
Muzeum Żup Solnych,
Zbiory ponad 3000 eksponatów historii górnictwa
solnego,
Kaplica św. Kingi – największa podziemna,
„Szpital” i komory uzdrowiskowe,
Na liście UNESCO,
Oświęcim
n
Brzezinka – dawny obóz koncentracyjny AuschwitzBirkenau (UNESCO),
26
Region Małopolski
o
Ojców
n
o
Pieskowa Skała
n
o
Potężny niegdyś zamek na miejscu średniowiecznego
grodziska,
Renesansowy zamek, obecnie oddział Państwowych
Zbiorów Sztuki na Wawelu,
Olkusz
n
Tradycje polskiego górnictwa kruszcowego, we
wczesnym średniowieczu rozwinęło się górnictwo, ze
względu na płytko położone pokłady srebra,
27
Region Małopolski
o
Miechów
n
o
Racławice
n
n
o
Kościół i klasztor Bożogrobowców z końca XII w.,
zachowane elementy romańskie i gotyckie,
Miasto historyczne (zwycięstwo powstańców T.
Kościuszki z armią rosyjską),
Pamiątkowy kopiec i pomnik,
Czorsztyn
n
n
Zbiornik wodny na Dunajcu (Tatry),
Ruiny zamku
28
Region Małopolski
o
Niedzica
n
n
n
o
Nad zaporowym J. Czorsztyńskim,
Zachowane ruiny zamku gotycko-renesansowego
(odnalezione indiańskie „kipu” i sfałszowane
średniowieczne monety z mennicy Joannitów),
Muzeum Historyczne i Etnograficzne Spisza,
Szczawnica
n
n
n
Punkt „wypadowy” w Pieniny,
Koniec spływów kajakowych na Dunajcu,
Wyciąg krzesełkowy na Palenicę,
29
Region Małopolski
o
Prandocin
n
n
o
Kościół – kamienna, romańska nawa, gotycki,
ceglane prezbiterium,
Najstarsza w Polsce figura przydrożna,
Książ Wielkopolski
n
Późnorenesansowy pałac (XVI w.) z
geometrycznym parkiem,
30
Region Małopolski
o
Zakopane
n
n
n
n
n
n
n
n
Zimowa stolica Polski,
Więcej turystów niż mieszkańców,
Położone w Tatrach,
Fragment Tatrzańskiego PN,
Od północy – Gubałówka (kolej linowa),
od południa – Giewont,
Kasprowy Wierch (kolej linowa)
liczne wyciągi narciarskie, trasy zjazdowe, skocznie
narciarskie (Wielka Krokiew – 1925 r., największa w
Polsce),
31
Region Małopolski
o
Zakopane c.d.
n
Liczne zabytki
o
o
o
o
n
Stary Kościółek Matki Bożej Częstochowskiej, Drewniany
kościół przy ul. Kościuszkowskiej, „stary kościółek”,
Cmentarz zasłużonych na Pęksowym Brzyzku,
Kaplica Najświętszego Serca Jezusa w Jaszczurówce,
Willa „Pod Jodłami”,
Muzea
o
o
o
o
Muzeum Tatrzańskie,
GaleriaW. Hasiora,
Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi Koliba,
Muzeum Karola Szymanowskiego w willi "Atma" ,
32
Region Małopolski
o
Zakopane c.d.
n
n
n
n
n
n
n
Wille w stylu witkiewiczowskim,
Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza
Jesień Tatrzańska i Międzynarodowy Festiwal Folkloru
Ziem Górskich,
Różnorodna i rozbudowana baza turystyczna
(gastronomiczna i noclegowa),
Siedziba TOPR,
Krupówki,
Wyjście na Morskie Oko,
33
Region Małopolski
o
o
o
o
o
o
Chochołów – miejscowość historyczna, powstanie przeciw
austryjackiemu zaborcy – 1846 r.,
Rabka – drewniany kościół z Muzeum Etnograficznym,
Szczyrzyc – zespół klasztorny Cystersów,
Dobra – kościół (Narodzenia Najświętszej Marii Panny,
murowany w stylu neobarokowym, zbudowany w latach
1905 - 1912 r.) i dwór (z 1874 roku, zespół gospodarczy gorzelnia, wozownia, magazyny, park krajobrazowy z aleją
kasztanową, stawami i wyspą otoczoną fosą),
Laskowa – dwór XVI w.,
Dobczyce – przy zbiorniku J. Dobczyckie; zespół obronny z
zamkiem
34
Region Małopolski
o
Nowy Targ
n
n
n
n
o
o
o
Drewniany kościół św. Anny z XVI w.,
Pomnik pisarza Władysława Orkana,
Ośrodek narciarski,
Lotnisko (loty turystyczne nad Podhalem),
Tymbark – udostępnione zakłady przetwórstwa
owocowego,
Rabka – uzdrowisko (szczególnie dla dzieci),
Szczawa – uzdrowisko,
35
Region Małopolski
o
Limanowa
n
n
o
Przy Miejskiej Górze (najwyższy w Polsce stalowy
Krzyż),
Ośrodek narciarski,
Zawoja
n
n
n
n
n
Wieś Beskidu Żywieckiego,
Najdłuższa wieś w Polsce,
Najstarsze schronisko w Beskidach – na Markowych
Szczawinach (1906 r.),
Muzeum Turystyki Górskiej, Muzeum Babiogórskiego
PN,
Wyciągi narciarskie,
36
Region Małopolski
o
Sucha Beskidzka
n
n
o
o
Zamek – obecnie oddział Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu,
Karczma „Rzym” – rynek,
Maków Podhalanski – miejscowość turystycznowypoczynkowa,
Biecz
n
n
n
n
Zabytkowe stare miasto,
Fragment murów obronnych,
Dom Beiera z wieżą katowską,
Kościół i klasztor reformatów (pierwotnie zamek),
37
Region Małopolski
o
Nowy Sącz
n
n
n
n
n
Jedno z najstarszych miast Małopolski (lokowane w 1292
r.),
W niewielkiej odległości od J. Rożnowskiego,
Zachowane mury obronne,
Ruiny zamku (wzniesiony przez króla Kazimierza
Wielkiego w latach 1350-1360 na skarpie),
W pobliżu Sądecki Park Etnograficzny – skansen
regionalny, prezentującym architekturę drewnianą i
tradycyjną kulturę ludową historycznej Sądecczyzny;
obejmuje cztery grupy etnograficzne: Lachów Sądeckich,
Pogórzan, Górali Sądeckich i Łemków Nadpopradzkich,
38
Region Małopolski
o
Stary Sącz
n
n
n
n
o
Przywilej lokacyjny w XIV w.,
Klasztor Klarysek założony przez księżną Kingę (w
klasztorze sztandar zdobyty przez Jana III Sobieskiego na
Turkach),
Zabudowa rynku – średniowieczna,
Festiwal Muzyki Dawnej,
Gorlice
n
n
Miejscowość historyczna,
Zabytkowy Dwór Karwacjanów,
39
Region Małopolski
o
Tarnów
n
n
n
n
n
n
n
n
Nad rzeką Białą,
Ośrodek przemysłowy (Zakłady Azotowe),
Zachowany średniowieczny układ miasta,
Renesansowe kamienice,
Dom Mikołajowski – najstarsza kamienica,
Ratusz (proj. J. M. Padovano) XIV w.,
Muzeum Diecezjalne (najstarsze w Polsce),
Muzeum Etnograficzne – jedyny w Polsce dział
poświęcony Romom,
40
Region Małopolski
o
Tarnów c.d.
n
Monumentalna Bazylika katedralna Narodzenia NMP z
pocz. XV w.,
o
o
o
o
o
n
kościół gotycki (kolegiata),
renesansowe nagrobki rodu Tarnowskich,
manierystyczne nagrobki rodu Ostrogskich,
pomnik nagrobny Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej, uważany
za najpiękniejszą w Europie renesansową rzeźbę przedstawiającą
kobietę,
krypty w podziemiach bazyliki,
Bima – pozostałość po starej synagodze ,
41
Region Małopolski
o
Tarnów c.d.
n
n
o
Bochnia
n
n
n
o
Park Strzelecki – mauzoleum gen. J. Bema,
Zamek Tarnowskich – na Górze św. Marcina,
750 letnia kopalnia soli – muzeum, sanatorium,
Nad rzeką Rabą,
Muzeum im. prof. Stanisława Fischera – w dawnym
klasztorze dominikanów, późnobarokowy budynek,
Nowy Wiśnicz – gotycki, przebudowany w
renesansowo-barokowy zamek bastionowy Kmitów,
42
Region Małopolski
o
Ciężkowice
n
n
o
Lipnica Murowana
n
n
n
o
Zespół drewnianych domów z podcieniami,
W pobliżu rezerwat „Skamieniałe Miasto”,
Rynek z drewnianymi domami z podcieniami,
Drewniany, gotycki kościół św. Leonarda z XV .,
Coroczny konkurs palm wielkanocnych,
Kalwaria Zebrzydowska
n
n
n
n
Założenia urbanistyczne na wzór Kalwarii Jerozolimskiej,
Bazylika MB Anielskiej,
Klasztor Bernardynów,
Miasto pielgrzymkowe,
43
Region Małopolski
o
Lanckorona
n
n
n
o
Wieś w Beskidzie Makowskim,
Zabytkowy układ urbanistyczny, z drewnianymi domami
z podcieniami,
Ruiny zamku Kazimierza III Wielkiego na Górze
Lanckorońskiej,
Wadowice
n
n
n
Miejsce urodzenia Karola Wojtyły,
Obecnie miejsce pielgrzymek,
Trzynawowy kościół NMP z obrazem MB Nieustającej
Pomocy (koronowany 1999 r.)
44