ZRÓWNOWAŻONE ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Z PERSPEKTYWY

AgnieszkaDeja
Fundacja„KoalicjaSprawiedliwegoHandlu”–FairtradePolska
ZRÓWNOWAŻONEZAMÓWIENIAPUBLICZNEZPERSPEKTYWYSAMORZĄDÓW
WOJEWÓDZTW
Wlutym2016r.siedemorganizacjipozarządowych1wystosowałodoZarządówWojewództw
petycjęwsprawiepodjęciauchwałydotyczącejstosowaniaZrównoważonychZamówień
Publicznych,wtymZielonychZamówieńiklauzulspołecznych.Proceszwiązanyz
odpowiedziaminawystosowanyapelpokazujestanświadomościizaangażowaniasamorządów
regionalnychwrealizacjępolitykpublicznychopartychoZrównoważoneZamówieniaPubliczne.
DziałaniazwiązanezwystosowaniempetycjiwsprawiestosowaniaZrównoważonych
zamówieńpublicznych,któregodotyczyniniejszyRaportbyłypodjętewramachwramach
projektu„Zrównoważonezamówieniapubliczne.Monitoringprawaistandardów”2,
realizowanegoprzezFundacjęKupujOdpowiedzialnie,wramachprogramuObywateledla
Demokracji,finansowanegozFunduszyEOG.
ZrównoważoneZamówieniaPubliczneodnosząsiędostosowaniakwestiizwiązanychze
zrównoważonymrozwojem,któryjestjednymzelementówpolitykhoryzontalnychUE.Oznacza
todokonywaniedobrzeprzemyślanychiniezbędnychzakupóworaznabywanieproduktów
iusługmożliwiewjaknajmniejszymstopniuoddziałującychnaśrodowiskowtrakciecałego
cyklużyciaproduktu,atakżeuwzględniającychspołeczneiekonomiczneskutkidecyzji
zakupowych.
Zamówieniatedotyczą:
• stosowaniakryteriówuwzględniającychoddziaływanieusługitowarównaśrodowisko
naturalneorazosobyzatrudnione,wtymwkrajachpochodzenia,przywytwarzaniu
produktówlubwykonywaniuusług,jakrównieżosobyznichkorzystające;
• produktówprzemysłowychirolniczychwytworzonychzarównowkrajach
rozwiniętych,wtymwPolsce,jaki–cojestniezwykleistotne–wkrajachglobalnego
Południa.
Pomocnewstosowaniukryteriówśrodowiskowychorazspołecznychsącertyfikaty(tzw.
oznakowania,etykiety)potwierdzającespełnianieściśleokreślonychwarunków,np.certyfikat
EUEcolabel,Fairtrade3,FSC,GOTS,SA80004.
ZrównoważoneZamówieniaPubliczneodnosząsiętakżedostosowaniaklauzulspołecznych
(dodatkowychwarunkówjegorealizacjiodnoszącychsiędozatrudnienianapotrzebyrealizacji
danegozamówieniaokreślonychgruposób).Jakoklauzulespołeczneokreślanesątakże
1Organizacje,którewystosowałypetycjędoZarządówWojewództwto:FundacjaKupujOdpowiedzialnie,
PolskiInstytutPrawCzłowiekaiBiznesu,Fundacja„KoalicjaSprawiedliwegoHandlu”–FairtradePolska,
PolskieStowarzyszenieSprawiedliwegoHandlu„TrzeciŚwiatiMy”,OgólnopolskiZwiązekRewizyjny
SpółdzielniSocjalnych,FundacjaPromocjiGminPolskich,FundacjaInstytutSprawPublicznych.
2Oprojekciemożnaprzeczytaćnastronie:http://www.ekonsument.pl/s260_o_projekcie.html
3NatematzasadFairTrade(SprawiedliwegoHandlu)możnaprzeczytaćwięcejnastronieinternetowej
KoalicjiSprawiedliwegoHandlu-FairtradePolskahttp://fairtrade.org.pl/s13_zasady_sprawiedliwego_handlu.html
4WięcejocertyfikatachmożnaprzeczytaćnastronieinternetowejFundacjiKupujOdpowiedzialnie:
http://ekonsument.pl/oznakowania.pdf
[aktual.czerwiec2016]
1
tzw.zamówieniazastrzeżone,cooznacza,żezamawiającymożezastrzecmożliwośćubiegania
sięookreślonezamówieniewyłączniedlawykonawcówzatrudniającychokreślonyprocent
osóbniepełnosprawnych.
Zdecydowaliśmysięnawystosowaniepetycjijakonowegoinstrumentuwywieraniawpływuna
instytucjepubliczneprzezobywateliorazpartycypacjiwsprawachpublicznych.Wzwiązkuz
tym,żeadministracjacentralna,wtymm.in.napoziomieurzędówwojewódzkich,została
zobowiązanadostosowaniaklauzulspołecznych,zdecydowanooskierowaniuapelu
(petycji)doZarządówWojewództw,któremogąwystosowaćtegotypurekomendację
wobecinstytucjipodległychnapoziomiesamorząduwojewództwa.
Zinformacjijakieposiadaliśmyprzedzłożeniempetycji(wlutym2016r.)wynikało,że
stosowanieklauzulspołecznychrekomendowałjużZarządWojewództwaMazowieckiego
podejmującuchwałęwsprawie„Politykistosowaniaklauzulspołecznychw
zamówieniachpublicznychudzielanychprzezUrządMarszałkowskiWojewództwa
MazowieckiegowWarszawieiwojewódzkiesamorządowejednostkiorganizacyjne”(Uchwała
1473/92/15ZarząduWojewództwaMazowieckiegozdn.10listopada2015r.)5.
W2015r.uchwałęwsprawiestosowaniaklauzulspołecznychwzamówieniach
publicznychpodjąłtakżeZarządWojewództwaŁódzkiego(UchwałaNr590/15zdnia10
czerwca2015r.wsprawiestosowaniaklauzulspołecznychwpostępowaniachprzetargowych
realizowanychprzezWojewództwoŁódzkie)6.
TakżeMarszałekWojewództwaPodkarpackiegow2015r.wydałZarządzenieNr75/2015
ustanawiającem.in.obowiązekstosowaniaklauzulspołecznychwpostępowaniacho
udzieleniezamówieniapublicznegonausługicateringoweowartościponiżej30tys.euro
dlaprojektówwspółfinansowanychzRegionalnegoProgramuOperacyjnego
WojewództwaPodkarpackiegonalata2014–2020wramachXosipriorytetowejPomoc
techniczna7.Należyjednakzwrócićuwagę,nafakt,żezakresZarządzeniajestwybiórczyi
odnosisięjedyniedozamówieńpublicznychookreślonejwartości(poniżejprogu30tys.euro)
prowadzonychwramachprojektówrealizowanychwjednejzosipriorytetowychRegionalnego
ProgramuOperacyjnego(RPO).
Skutkipetycji
WodpowiedzinapetycjętrzyZarządyWojewództw(Wielkopolskie,Śląskie,
Zachodniopomorskie)podjęłyuchwałyodnoszącesiędostosowaniaZrównoważonych
ZamówieńPublicznychwurzędziemarszałkowskimipodległychjednostkachorganizacyjnych.
• ZarządWojewództwaWielkopolskiegopodjąłwdn.21kwietnia2016r.Uchwałę
Nr1894/2016wsprawie:stosowaniawUrzędzieMarszałkowskimWojewództwa
5TreśćUchwałyNr1473/92/15ZarząduWojewództwaMazowieckiegozdn.10listopada2015r.w
sprawie„PolitykistosowaniaklauzulspołecznychwzamówieniachpublicznychudzielanychprzezUrząd
MarszałkowskiWojewództwaMazowieckiegowWarszawieiwojewódzkiesamorządowejednostki
organizacyjne”dostępnajestpodadresem:http://www.mazovia.pl/samorzad/zarzad/uchwalyzarzadu/uchwala,32391,14739215.html
6TekstUchwałyniezostałudostępnionynastronieBIPWojewództwaŁódzkiego.Informacjaopodjęciu
znajdujesięjedyniewrejestrzeUchwałZarząduWojewództwaŁódzkiego:
https://bip.lodzkie.pl/files/790/Rejestr_2015_1-920.docx_
7TreśćZarządzeniaMarszałkaWojewództwaPodkarpackiegoNr75/2015niejestdostępnanastronie
BIPwojewództwa.
[aktual.czerwiec2016]
2
WielkopolskiegowPoznaniuorazwwojewódzkichsamorządowychjednostkach
organizacyjnychpodległychSamorządowiWojewództwaWielkopolskiego
ZrównoważonychZamówieńPublicznych,wtymZielonychZamówieńPublicznychi
klauzulspołecznych8.
• ZarządWojewództwaŚląskiegopodjąłwdniu4maja2016r.UchwałęNr
801/111/V.2016wsprawierozpatrzeniapetycjizdn.19.02.2016r.wsprawiepodjęcia
uchwałydotyczącejstosowaniawUrzędzieMarszałkowskimWojewództwaŚląskiegoi
wojewódzkichjednostkachorganizacyjnychZrównoważonychZamówieńPublicznych,w
tymZielonychZamówieńiklauzulspołecznych.9
• ZarządWojewództwaZachodniopomorskiegopodjąłwdniu17maja2016r.
UchwałęNr748/16wsprawierozpatrzeniapetycjiFundacjiKupujOdpowiedzialnieoraz
sygnatariuszypetycjizdn.19.02.2016r.dotyczącejpodjęciauchwaływsprawie
stosowaniawUrzędzieMarszałkowskimorazwwojewódzkichsamorządowych
jednostkachorganizacyjnychpodległychSamorządowiWojewództwaZrównoważonych
ZamówieńPublicznych,wtymZielonychZamówieńpublicznychiklauzulspołecznych.10
KolejnedwaZarządyWojewództw(Kujawsko-Pomorskie,Opolskie)wyraziłyswoje
zainteresowaniezwiększeniemroliZrównoważonychZamówieńPublicznychoraz
wskazałynatrwającepracenadnowelizacjąustawyPrawozamówieńpublicznych,któremają
wprowadzićzmianywzakresiezwiększeniamożliwościstosowaniapozacenowychkryteriów
wyboruwykonawcówzamówień.
• ZarządWojewództwaKujawsko-Pomorskiegowodpowiedzinapetycjęwskazał,że
planujewprowadzeniestosownychrekomendacjipozakończeniupracnad
nowelizacjąustawyPzp.
• ZarządWojewództwaOpolskiegozadeklarował,żepozapoznaniusięzostatecznym
kształtemznowelizowanejustawyPrawozamówieńpublicznychMarszałekbędzie
rekomendowałjednostkomstosowanieZrównoważonychZamówieńPublicznych,wtym
ZielonychZamówieńiklauzulspołecznych.
PięćZarządówWojewództwwskazałonabrakmożliwościpodjęciauchwałydotyczącej
stosowaniaZrównoważonychZamówieńPublicznychbądźbrakpodstawdojejuchwalenia.
• ZarządWojewództwaLubuskiegowskazał,żestosujekryteriaśrodowiskowew
udzielaniuzamówieńnazakupsamochodów(tzw.ZieloneZamówieniaPubliczne),zapisy
art.24Pzpwzakresiewykluczeniazpostępowaniaoudzielniezamówieniapublicznego
wykonawcówskazanychprawomocniezaprzestępstwoprzeciwkośrodowiskuoraz
klauzulespołecznewpostępowaniunausługisprzątaniabudynkówUrzędu,awykonawcy
sprawdzanisąpodkątemniezaleganiazopłatamiiskładkaminaubezpieczeniespołeczne
izdrowotne.
8PełnatreśćUchwałyNr1894/2016ZarząduWojewództwaWielkopolskiegozdn.21kwietnia2016
wrazzuzasadnieniemdostępnajestpodadresem:
https://bip.umww.pl/artykuly/2821782/pliki/20160518105709_1894.pdf
9PełnatreśćUchwałyNr801/111/V/2016ZarząduWojewództwaŚląskiegozdn.4maja2016r.wrazz
uzasadnieniemdostępnajestpodadresem:
http://bip.slaskie.pl/dokumenty/2016/05/11/1462961215.pdf
10PełnatreśćUchwałyNr748/16ZarząduWojewództwaZachodniopomorskiegozdn.17maja2016r.
wrazzuzasadnieniemdostępnajestpodadresem:http://bip.rbip.wzp.pl/artykul/uchwala-nr-748-16zarzadu-wojewodztwa-zachodniopomorskiego-z-dnia-17-maja-2016-r-w-sprawie
[aktual.czerwiec2016]
3
Wodpowiedzinapetycjępodkreślono,że:„Wprowadzenieuchwałydodatkowo
regulującejzrównoważonezamówieniapubliczneiichobowiązekstosowaniawrealizacji
zamówień,jestkrokiemzbytdalekowychodzącympozazapisyustawy.”11
• ZarządWojewództwaŚwiętokrzyskiegotakżepoinformowałobrakumożliwości
podjęciaprzezZarządWojewództwauchwaływzakresieprzedmiotupetycji.
• ZarządWojewództwaWarmińsko-Mazurskiegowskazał,żebrakjestpotrzeby
podejmowaniauchwały.
• ZarządWojewództwaMałopolskiegopodkreślił,żeprzydokonywaniuwydatków
instytucjepublicznesązobowiązanedostosowaniaprzepisówustawyPrawozamówień
publicznych,któradajemożliwość,abyprzywyborzewykonawcówkierowaćsiętakże
kwestiamispołecznymiorazśrodowiskowymi.Wskazano,żeniemakonieczności
podejmowaniauchwałydotyczącejstosowaniaprzezpodległejednostkipolityki
ZrównoważonychZamówieńPublicznych.12
• ZarządWojewództwaDolnośląskiegostwierdził,żeniejestwłaściwydorozpatrzenia
petycji–podmiotamiwłaściwymijestok.100wojewódzkichsamorządowychjednostek
organizacyjnychiwojewódzkichosóbprawnych.Dokońcaczerwca2016r.żadnaztych
instytucjinieustosunkowałasiędoprzedmiotupetycji.
TrzyZarządyWojewództw(Lubelskiego,Podlaskiego,Pomorskiego)nieodpowiedziały
nazłożonąpetycję.Terminnarozpatrzenieiudzielenieodpowiedziminął19maja2016r.
Wystosowanodonichpismazinformacjąopodstawieprawnejdot.wymaganegoterminu
odpowiedzenianapetycję(tj.wciągu3miesięcy).
JesteśmywprzededniupodpisaniaprzezPrezydentaRPustawyozmianieustawy–Prawo
zamówieńpublicznychorazniektórychinnychustaw.Zmianywynikająmiędzyinnymiz
dostosowaniapolskiegoprawadoustawodawstwaUEwzakresiezamówieńpublicznych.
ZmianywPrawiezamówieńpublicznych,któremająwejśćwżycienaskutekjego
dostosowaniadowymogówDyrektywUEdająwięcejswobodywzakresiestosowania
ZrównoważonychZamówieńPublicznych.
Wymaganiaśrodowiskowemająbyćuwzględnianewopisiezamówienia,taksamojaki
kwestiezwiązanezzatrudnieniemnapodstawieKodeksupracy(oilecharakterzamówieniana
towskazuje).Pozostałekwestiedotyczącezatrudnianiaosóbzgrupwykluczonych,
wykorzystywania„zamówieńzastrzeżonych”,czyuwzględnianiaoznakowańmogąbyć
stosowanewzależnościodcharakteruizakresuzamówienia.Oznaczato,żezamawiającynp.
artykułyspożywczeczyusługęcateringowąmożewskazaćwopisieprzedmiotuzamówieniaw
kryteriachocenyofertlubwwarunkachrealizacjizamówieniaokreśloneoznakowanie,np.
certyfikatFairtrade,któryzgodniezwymogamiwskazanymiwznowelizowanejustawie
spełniałączniewarunki:
1)wymaganiadot.oznakowaniadotycząwyłączniekryteriów,któresązwiązanezprzedmiotem
zamówieniaisąodpowiedniedlaokreśleniacechrobótbudowlanych,dostawlubusług
będącychprzedmiotemtegozamówienia;
2)wymaganiadot.oznakowaniasąopartenaobiektywniemożliwychdosprawdzeniai
niedyskryminującychkryteriach;
11OdpowiedźZarząduWojewództwaLubuskiegonawystosowanąpetycjędostępnajestnastronieBIP:
http://www.bip.lubuskie.pl/system/obj/29176_odpowiedz_na_petycje.pdf
12OdpowiedźZarząduWojewództwaMałopolskiegonawystosowanąpetycjędostępnajestnastronie
BIP:http://bip.malopolska.pl/umwm/Article/get/id,1174108.html
[aktual.czerwiec2016]
4
3)warunkiprzyznawaniaoznakowaniasąprzyjmowanewdrodzeotwartejiprzejrzystej
procedury,wktórejmogąuczestniczyćwszystkiezainteresowanepodmioty,wtympodmioty
należącedoadministracjipublicznej,konsumenci,partnerzyspołeczni,producenci,
dystrybutorzyorazorganizacjepozarządowe;
4)oznakowaniasądostępnedlawszystkichzainteresowanychstron;
5)wymaganiadot.oznakowaniasąokreślaneprzezpodmiottrzeci,naktórywykonawca
ubiegającysięooznakowanieniemożewywieraćdecydującegowpływu.
DofinansowanoześrodkówUniiEuropejskiejw
ramachprojektu„Social&SolidarityEconomyas
DevelopmentApproachforSustainability(SSEDAS)in
EYD2015andbeyond”.ZatreśćodpowiadaFundacja
„KoalicjaSprawiedliwegoHandlu”–FairtradePolska,a
wyrażonepoglądyniekoniecznieodzwierciedlają
oficjalnestanowiskoUniiEuropejskiej.
[aktual.czerwiec2016]
5