Przewodnik o społeczeństwie obywatelskim w Danii - NSI Sprog

Przewodnik o społeczeństwie obywatelskim w Danii - NSI Sprog

Kommuner:
Næstved Kommune
Rådmandshaven 20
4700 Næstved
Telefon: 5588 5599
Vordingborg Kommune
Valdemarsgade 43 4760 Vordingborg Telefon: 5556 3636
Faxe Kommune Frederiksgade 9 4690 Haslev Telefon: 5620 3000
Statsforvaltningen:
Statsforvaltningen Sjælland
Dronningensgade 30
4800 Nykøbing F
Telefon: 5482 1864
Work and Life
Afdelingskontor
Roskilde
in Denmark
Algade 12, 3.
4000 Roskilde
Telefon: 4635 1865
Work and life
in Denmark
Skattecenter Næstved
Toldbuen 2
4700 Næstved
Telefon: 7222 1818
Næstved Jobcenter
Jernbanegade 12
4700 Næstved
Telefon: 5588 6600
Jobcenter Vordingborg
Marienbergvej 130
4760 Vordingborg
Telefon: 5536 2300
Jobcenter Faxe
Rådhusvej 2
4640 Faxe
Telefon: 5620 3500
SIKKER PÅ JOBBET
Work and lifeark
in Denm
Guide til
det
arbejdsmarke
Work and Life
in Denmark
Work and lifeark
in Denm
Guide til
et
arbejdsmiljø
Work and lifeark
in Denm
e om
Samarbe jdstholdelse og
fa
modtagelse,
dsen
på arbejdspla
integration
TIB
Region Sjælland
SIKKER PÅ JOBBET
Støttet af
Beskæftigelsesministeriet
Næstved Sprog- og Integrationscenter
Kasernevej 20 · 4700 Næstved · Telefon: 5573 5508
Przewodnik o
społeczeństwie
obywatelskim w Danii
Przewodnik o społeczeństwie obywatelskim w Danii
Czasami trudno zorientować się, jak funkcjonują poszczególne instytucje w nowym kraju. Nowe sprawy, z którymi
nie zetknęliśmy się w swojej ojczyźnie, mogą mieć
duże znaczenie, zwłaszcza jeśli chodzi o mieszkanie,
pracę oraz dobre samopoczucie w Danii.
W Danii można uzyskać pomoc w różnych urzędach,
należy jednak wiedzieć kogo oraz o co pytać.
Czasami niełatwo jest stworzyć sobie sieć kontaktów,
czy znaleźć nowych znajomych.
Ta broszura pozwoli zorientować się, jak funkcjonuje w Danii system społeczny oraz jak zbudować sieć kontaktów.
Internet ma olbrzymie znaczenie w Danii, dzięki niemu można znaleźć wiele informacji, pomoże także w
rozwiązywaniu praktycznych spraw związanych z podatkami, lub emeryturą. Można skorzystać z internetu w kafejkach internetowych, lub w bibliotekach. Aby jednak posiadać
połączenie internetowe w swoim domu, należy mieć duński
numer PESEL (CPR).
Pobyt w Danii
Obywatel kraju unijnego ma prawo do 3- miesięcznego pobytu w Danii bez obowiązku meldowania się. Jeżeli pobyt związany jest z poszukiwaniem pracy, można pozostać w Danii do
6 miesięcy. Po tym okresie należy uzyskać unijną kartę rejestracyjną (EU-registreringsbevis),
a także duński numer PESEL (CPR). Wszyscy obywatele mieszkający w Danii posiadają numer
CPR, który składa się z daty urodzenia (ddmmrr) oraz czterech cyfr.
Następnie należy zgłosić się do Urzędu Regionalnego (Statsforvaltning) i wypełnić formularz
OD1, który można znaleźć na stronie www.statsforvaltningen.dk
Jeśli mąż/żona lub partner/partnerka zamieszka z Tobą w Danii, należy również złożyć podobny wniosek (łączenie rodzin). Adresy Urzędów Regionalnych:
Statsforvaltningen Sjælland lub
Dronningensgade 30
4800 Nykøbing F
Afdelingskontoret Roskilde
Algade 12, 3.
4000 Roskilde
Jeżeli nie jesteś obywatelem kraju UE/EOG bądź Szwajcarii, należy zgłosić się do Urzędu ds.
Cudzoziemców (Udlændingeservice) i złożyć wniosek o pozwolenie na pobyt. Więcej informacji na stronie www.nyidanmark.dk
Po otrzymaniu dokumentu meldunkowego (registreringsbevis)/pozwolenia na pobyt należy
zgłosić się do Biura Obsługi Ludności Gminy (Borgerservice) w gminie zamieszkania w celu
uzyskania numeru PESEL. Należy również wybrać lekarza pierwszego kontaktu (praktiserende
læge). Borgerservice wystawia również Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (Sundhedskort),
którą następnie wysyła na adres zainteresowanego. Więcej informacji na temat Borgerservice
w Twojej Gminie na stronie www.borger.dk
Nauka języka duńskiego
Wszyscy dorośli cudzoziemcy zgłoszeni do Urzędu Ewidencji Ludności jak i obywatele krajów
UE, EOG i Szwajcarii, którzy pracują w Danii mają prawo do nauki języka duńskiego. Nauka ta
stanowi odrębny system edukacyjny skierowany do dorosłych cudzoziemców. Aby otrzymać
skierowanie do szkoły językowej należy zgłosić się do Urzędu Pracy (Jobcenter) w gminie zamieszkania. W szkole językowej kursanci zostają przydzieleni do odpowiedniej klasy. Więcej
informacji na stronie www.nsi-center.dk
Podatki
W Danii należy płacić podatek dochodowy, który jest odliczany od wynagrodzenia każdego
miesiąca. Oprócz wynagrodzenia, również zyski z odsetek, akcji, wynajmu oraz świadczeń socjalnych uważa się za dochód. Wszyscy podatnicy mają prawo do ulg podatkowych, od których
nie należy płacić podatku. Rozmaite wydatki mogą być odpisane od podatku, np. składki na
emeryturę, odsetki, transport do/ z pracy, składki na rzecz związków zawodowych itd.
Obowiązkiem podatnika jest poinformowanie Urzędu Skarbowego (SKAT) o wysokości zarobków
i ewentualnych ulg, aby móc obliczyć wysokość podatku oraz ulgi podatkowej. Można to zrobić
wypełniając formularz ‘oplysninger til brug for skattekort’ bądź ’Et dansk skattepersonnummer
(CPR)’. Formularz można przesłać pocztą lub złożyć osobiście w Urzędzie Skarbowym w gminie
zamieszkania. Wniosek oraz Urząd Skarbowy można znaleźć na stronie www.skat.dk
Opieka dzienna nad dziećmi
Każdy ma prawo do opieki nad swoim dzieckiem w żłobku, przedszkolu bądź u opiekunki w gminie zamieszkania. Opieka dotyczy dzieci od 6 miesiąca życia aż do momentu pójścia do szkoły.
Państwo duńskie dofinansowuje taką opiekę, a rodzic płaci miesięcznie ok. 1400-3000 koron. W
przypadku niskich dochodów można otrzymać miejsce bezpłatne (friplads). Więcej informacji na
temat oferty opieki dziennej, cen oraz dofinansowania można uzyskać w gminie zamieszkania.
Szkoła i edukacja
W Danii dzieci chodzą do szkoły przez 9 lat, zaczynając edukację w wieku 7 lat. Nauka w
państwowej, duńskiej szkole podstawowej jest bezpłatna i zaczyna się w zerówce (jeden
rok), a następnie trwa przez 9 lat. Istnieje również dobrowolna klasa 10. Miejsce w szkole
Po ukończeniu 9./10. klasy można kontynuować naukę w liceum, które trwa 3 lata i daje
przepustkę na uniwersytet. Można wybrać także wykształcenie zawodowe, obie formy
edukacji są bezpłatne. W czasie studiów można otrzymać stypendium (SU), które otrzymują
również cudzoziemcy. Więcej informacji na stronie www.su.dk
Emerytura powszechna
Wiek emerytalny w Danii został podniesiony
z 65 do 67 lat. Jeżeli urodziłeś się przed 1958
r. możesz pójść na emeryturę w wieku 65 lat,
jeśli po 1958 r. to jest to przedział od 65 do 67
roku życia, zależnie od daty urodzenia. Jeżeli
jesteś obywatelem Danii, obywatelem kraju
UE/EOG, uciekinierem z prawem do pobytu w
Danii, bądź jeśli mieszkałeś/aś w Danii przez
10 lat pomiędzy ukończonym 15 a 65 rokiem
życia, masz prawo do duńskiej emerytury
powszechnej. Aby nabyć prawo do emerytury
należy mieć stały adres zameldowania. Nie
ma natomiast znaczenia, czy pracowałeś/aś.
Administracją i wypłatą emerytury zajmuje
się gmina.
Prywatne Fundusze Emerytalne
System wypłat emerytur
emerytury sektora publicznego
Można podpisać umowę z prywatnymi funduszami emerytalnymi, wyróżnia się trzy typy emerytur:
● ubezpieczenie na życie/ emerytura dożywotnia: ubezpieczenie na życie jest z reguły ubezpieczeniem dożywotnim, choć
może być wypłacane po upływie 10 lat
● ubezpieczenie ratalne: może być wypłacane przez 10-25 lat,
może być dowolnie zmieniane na ubezpieczenie na życie/
emeryturę dożywotnią
● ubezpieczenie kapitałowe: wypłacane jednorazowo, może być
dowolnie zmieniane na ubezpieczenie na życie/ emeryturę
dożywotnią/ ubezpieczenie ratalne.
W prywatnych funduszach emerytalnych z reguły zawarte są także ubezpieczenia w przypadku choroby, lub śmierci.
emerytury prywatne
Ubezpieczenie jest bezpłatne dla wszystkich obywateli zameldowanych w Danii. Wizyta u lekarza
oraz pobyt w szpitalu są bezpłatne. Idąc do lekarza
należy okazać żółtą Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Karta ta daje również prawo do bezpłatnej
opieki w innych krajach UE, np. podczas wakacji.
Niektóre świadczenia należy opłacić samodzielnie, otrzymując dofinansowanie z Powszechnej
Kasy Chorych, w tym wizyty u dentysty i wydatki na leki.
podstawowej przydzielane jest automatycznie w miejscu zamieszkania. Gdy dziecko osiągnie
wiek przedszkolny, otrzymasz list z gminy. Następnie należy samodzielnie zgłosić dziecko do
szkoły, można wybrać inną państwową szkołę podstawową lub prywatną.
emerytury rynku pracy
Powszechne Ubezpieczenie
Zdrowotne
Zakwaterowanie w Danii
Zakwaterowanie można znaleźć poprzez portale internetowe. Zazwyczaj skorzystanie z ich
usług jest płatne i kosztuje około 170-300 koron miesięcznie. Niektóre portale są jednak
bezpłatne, np. http://bolig.dba.dk Zakwaterowanie można znaleźć także w lokalnej
prasie, banku, biurze nieruchomości, miejscu zatrudnienia lub szkole językowej.
Mieszkania spółdzielcze: Mieszkania spółdzielcze zostały wybudowane przy wsparciu
państwa i są wynajmowane przez spółdzielnie mieszkaniowe. Aby otrzymać takie mieszkanie, należy zapisać się na listę osób oczekujących w jednej, bądź kilku spółdzielniach. Więcej
informacji na stronie Boligselskabernes Landsforening www.bl.dk
Mieszkania prywatne: Wszyscy prywatni najemcy podlegają Ustawie o najmie. Należy
zwrócić szczególną uwagę na to, że zgłaszanie wad i usterek w mieszkaniu następuje w
terminie 14 dni od momentu wprowadzenia się.
Zazwyczaj wpłaca się z góry trzykrotność miesięcznego czynszu oraz kaucję w wysokości
równej od 1 do 3 miesięcznych wpłat. Więcej na temat ustawy o najmie na stronie www.
lejerneslo.dk
Mieszkania własnościowe: Cudzoziemcy, którzy łącznie przebywają w Danii krócej niż
5 lat muszą mieć pozwolenie z Ministerstwa Sprawiedliwości na zakup domu/mieszkania.
Pozwolenie wydawane jest tylko wówczas, gdy posiada się prawo do pobytu lub mieszka
się w nieruchomości przez cały rok. Jeżeli jesteś obywatelem kraju UE/EOG i pracujesz w
Danii, pozwolenie nie jest wymagane, ale wymaga się złożenia deklaracji u notariusza o
całorocznym zamieszkiwaniu.
Mieszkania udziałowe: Mieszkania udziałowe są w posiadaniu wspólnot mieszkaniowych. Kupując mieszkanie udziałowe, otrzymuje się udział w majątku wspólnoty
oraz prawo użytkowania jednego z mieszkań. Kupno zakłada wpłatę jednorazową oraz
comiesięczny czynsz.
Rejestracja pojazdów w Danii
Przyjeżdżając do Danii pojazdem zarejestrowanym w kraju UE nie trzeba płacić cła. Jeśli
samochód ma ponad 6 miesięcy lub przejechał więcej niż 6.000 km nie trzeba też płacić
podatku VAT. Należy jednak zarejestrować pojazd w ciągu 14 dni od wjazdu do Danii. Jeżeli
masz pobyt czasowy, zostaniesz zwolniony z wniesienia opłaty rejestracyjnej. Rejestracja
pojazdu odbywa się w lokalnym Urzędzie Skarbowym, gdzie należy dostarczyć/przesłać
formularz zgłoszeniowy 21.106 (www.skat.dk). Najpierw jednak samochód musi przejść
przegląd techniczny. Więcej na temat przeglądów technicznych na stronie www.fstyr.dk
W Danii jest obowiązek rejestracji pojazdów. Należy wnieść opłatę za pojazdy
używane podczas pobytu w Danii, która
wynosi zazwyczaj około 55-60% rynkowej
wartości tego samego pojazdu w Danii.
Więcej na ten temat wartości rynkowej pojazdów w Danii na stronie www.skat.dk
Kultura i czas wolny
Czasami niełatwo jest znaleźć znajomych po przeprowadzce do nowego kraju. Ważne jest, aby
być otwartym na kontakt z innymi ludźmi. Duńczycy sprawiają wrażenie dość zamkniętych w
sobie, kiedy jednak zwrócisz się z jakąś sprawą bardzo szybko okaże się, że otrzymasz pomoc.
Jeśli masz jakieś hobby lub jeśli chcesz poznać coś nowego- zgłoś się do klubu lub na kurs
w Twojej okolicy. Bez względu na to czy interesuje Cię sport, taniec, czy przyroda zawsze
znajdziesz coś dla siebie, więcej informacji na stronie
www.foreningsportalen.naestved.dk/netinterbook
Może interesuje Cię wolontariat, lub jakieś stowarzyszenie, np. Stowarzyszenie Chorych na
Alzheimera lub Stowarzyszenie Studentów? Więcej informacji na stronie
www.futuracentret.dk/default.asp?MenuID=98