tom 15/2013

SPIS TREŚCI
STUDIA I ARTYKUŁY
MACIEJ RAKOWSKI
Okręgi wyborcze w wyborach do rad miast na prawach powiatu ...............
7
MAŁGORZATA NIEWIADOMSKA-CUDAK
Reprezentatywność i aktywność kobiet w polskim parlamencie w latach
1919–1939 ..................................................................................................................
49
JAKUB RZUCIDŁO
Perspektywy głosowania za pośrednictwem Internetu w Rzeczypospolitej Polskiej .............................................................................................................
67
DAWID SZEŚCIŁO
Modele administracji wyborczej w wybranych państwach ..........................
93
JEREMIASZ SALAMON
Konsekwencje głosowania podzielonego w mieszanych systemach wyborczych – wnioski z wyborów do Izby Reprezentantów Nowej Zelandii
z lat 1996–2008 ......................................................................................................... 121
RECENZJE
ANDRZEJ SOKALA
External Voting w wybranych państwach europejskich, Krzysztof Skotnicki red., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012 ................. 151
STEFAN J. JAWORSKI
Eвгений Иванович Колюшин, Выборы и избирателъное право в зеркале судебных решений , Норма Инфра – М, Москва, 2012 ...................... 156
SPRAWOZDANIA
RADOSŁAW ZYCH
Sprawozdanie z ogólnopolskich obchodów Światowego Dnia Wyborów,
Toruń, 7 lutego 2013 roku ...................................................................................... 161
PAWEŁ RAŹNY
Sprawozdanie z konferencji naukowej „Wyzwania współczesnego prawa
wyborczego”, Toruń, 15 marca 2013 roku .......................................................... 167
WYNIKI WYBORÓW I REFERENDÓW NA ŚWIECIE
MARCIN RULKA, PATRYCJA WROCŁAWSKA
Wyniki wyborów parlamentarnych, prezydenckich i referendów na świecie w okresie od października 2012 roku do marca 2013 roku ....................... 173
Maciej Rakowski
Dr, Katedra Powszechnej Historii Państwa i Prawa, Wydział Prawa i
Administracji, Uniwersytet Łódzki, POLAND, [email protected]
OKRĘGI WYBORCZE W WYBORACH DO RAD MIAST NA PRAWACH
POWIATU
W Polsce jest 65 miast na prawach powiatu, to jest gmin, w których
rada miejska wybierana jest w wyborach proporcjonalnych. Zgodnie z
ustawą kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 r. gminy te podzielone są na
okręgi wyborcze, w których wybieranych jest od 5 do 10 radnych.
Ostatnie wybory samorządowe zostały przeprowadzone jeszcze na
podstawie ordynacji wyborczej z 1998 r. W gminach tworzono wówczas
okręgi wyborcze, w których obsadzano od 5 do 8 mandatów. Podział na
okręgi dokonywany był przez radę gminy, przy czym ustawodawca
sformułował zasadę stałości okręgów wyborczych.
Autor artykułu przedstawia praktyczne aspekty podziału gmin
będących miastami na prawach powiatu w wyborach samorządowych z
2010 r. Najmniejsze (pięciomandatowe) okręgi były wówczas
zdecydowanie najpopularniejsze (161 na łączną liczbę 298 okręgów), zaś
największych (ośmiomandatowych) było zaledwie 14 w całej Polsce. W
gminach, w których utworzono najmniejsze okręgi wyborcze, zdarzało
się, że 8% – a nawet 10% – głosów uzyskanych przez listę nie
przekładało się na mandaty w radzie. Wykazano również, że im mniejsze
były okręgi wyborcze, tym silniejsza była nadreprezentacja ugrupowania
zwycięskiego. Związane z tym silne deformacje wyniku wyborczego
występowały m. in. w Bytomiu, Szczecinie, Gdańsku, Łodzi i Chorzowie.
Autor wyraził pogląd, że zdecydowanie bardziej sprawiedliwy byłby
rozdział mandatów dokonywany w okręgu ogólnomiejskim, czyli bez
podziału miasta na okręgi (przykładowa symulacja rozdziału mandatów w
takich wyborach została przedstawiona w pracy).
ELECTORAL DISTRICTS IN THE CITIES WITH COUNTY RIGHTS
(summary)
In Poland there are 65 cities which are communities with county rights,
in which the city council is elected in the proportional elections. In
accordance with the electoral code of 5th January 2011 in these cities
the electoral districts elect from 5 to 10 members of the city council. The
last local elections were conducted in accordance with the electoral law
of 1998 and the communities were divided into districts electing from 5
to 8 councilors each. The division into electoral districts is done by the
city council, and the principle of immutability of districts is declared by
law.
The author of the article presents the practical aspects of the division
into electoral districts done in the cities with county rights – for the
elections of 2010. The smallest districts were the most common (161 for
the total number of 298), and the biggest ones – of 8 seats – the most
rare (only 14 in all Poland). Where the elections were held in the small
districts, 8% of votes for the list (and somewhere even 10%) wasn’t
enough to get the representation in the council. It was also proved, that
the smaller districts were in the community, the stronger was the
overrepresentation of the winning party. The strong deformations of the
results could be observed in cities like Bytom, Szczecin, Gdańsk, Łódź,
Chorzów.
The author presents the opinion, that much better and just would be the
elections without dividing the town into electoral districts, so with one
district for the whole city (the simulation of the results of the elections
without districts was also presented in the text).
Małgorzata Niewiadomska-Cudak
Dr, adiunkt, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie,
POLAND
[email protected]
REPREZENTATYWNOŚĆ I AKTYWNOŚĆ KOBIET W POLSKIM
PARLAMENCIE
W LATACH 1919–1939
Artykuł poświęcony jest udziałowi i działalności pierwszych polskich
posłanek na niwie parlamentarnej. Ukazano w nim również aktywność
parlamentarzystek w trudnym okresie przemian pokoleniowych.
Przełamywanie barier męskiej dominacji w gremiach parlamentarnych
było dla nich niezwykle trudne. Niejednokrotnie napotykały na duży opór
ze strony swoich kolegów chociażby w obsadzie ważnych miejsc w
sejmie i senacie. Ich działania były jednak bardziej skoncentrowane nie
na zdobywaniu stanowisk, ale dostosowaniu nowych przepisów do
aktualnej sytuacji, w jakiej znalazły się polskie kobiety po odzyskaniu
niepodległości. Ogromna determinacja i wspólna praca ponad
podziałami
politycznymi
zaowocowała
ustanowieniem
takich
unormowań, które usuwały z prawodawstwa wszelkie zapisy
dyskryminujące żeńską część polskiego społeczeństwa.
WOMEN`S REPRESENTATIVENESS AND ACTIVITY IN POLISH
PARLIAMENT IN THE 1919–1939
(summary)
The structure of my article includes description parliamentary five
elections in accordance of representations women Polish Parliament in
the 1919-1939. According to my opinion the basic assumption of polish
politics in years 1919-1939 was a small share of women legislative
bodies. Polish Parliament was represented by the majority of men.
The men ruled the country. Women were however very active and take
many legislative initiatives.
Jakub Rzucidło
Mgr, doktorant, Katedra Prawa Konstytucyjnego, Wydział Prawa,
Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, POLAND,
[email protected]
PERSPEKTYWY GŁOSOWANIA ZA POŚREDNICTWEM INTERNETU
W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
W artykule tym autor rozważa o możliwości zastosowania głosowania
za pośrednictwem Internetu w Rzeczypospolitej Polskiej. Szczególną
uwagę zwraca na postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z
dnia 2 kwietnia 1997 r. Swoje wnioski opiera na stosowanych
współcześnie sposobach głosowania, tj. głosowania korespondencyjnego
oraz za pośrednictwem pełnomocnika. Cechują się one podobnymi
właściwościami do i-głosowania, stąd ustalenia poczynione dotychczas w
doktrynie i orzecznictwie, w szczególności w wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11, uznać należy
za pomocne. Ponadto autor zwraca uwagę na pewne zjawiska
społeczne, które również nie mogą być obojętne dla ustawodawcy
projektującego przyszłe rozwiązania. Ponadto omówione zostają
określone aspekty pozostałych obowiązujących przepisów, które
pozostają w związku ze wskazanym powyżej sposobem głosowania.
W konkluzji autor stwierdza, że jego zdaniem głosowanie za
pośrednictwem Internetu jest dopuszczalne w świetle obowiązujących
przepisów ustawy zasadniczej. Gdyby jednak, w toku dalszej dyskusji,
znaleźć przekonywające argumenty co do tego, że obowiązująca
konstytucja nie dopuszcza możliwości i-głosowania, to należałoby
zastanowić się nad jej zmianą. Dalsze zwlekanie z wprowadzeniem takiej
metody głosowania może skutkować stopniowym ograniczaniem
frekwencji wyborczej.
OUTLOOK FOR INTERNET VOTING IN THE REPUBLIC OF POLAND
(summary)
In this article the author considers the possibility of using the Internet
voting (herein after also referred to as i-voting) in the Republic of
Poland. Particular attention is drawn to the provisions of the Polish
Constitution of 2 April 1997. His findings are based on particular
methods of voting that are currently being used, i.e., postal voting and
voting by proxy. They feature similar characteristics to the i-voting, so
the findings made so far in the doctrine and case law, specifically in the
judgment of the Constitutional Court of 20 July 2011, ref. K 9/11., are
regarded as helpful. Furthermore, the author draws attention to some
social phenomena, which also cannot be indifferent to the legislator
designing future solutions. In addition, certain aspects are discussed in
other applicable rules of law, which are in connection with the
mentioned above way to vote.
In conclusion, the author states that in his opinion i-voting is permitted
under applicable provisions of the constitution. If however, in the course
of further discussion the applicable constitution does not allow i-vote
where to find, one would think about changing it. Further delay in the
introduction of such a method of voting may result in a gradual turnout
reduction.
Dawid Sześciło
Dr, adiunkt, Zakład Nauki Administracji, Wydział Prawa i Administracji,
Uniwersytet Warszawski, POLAND, [email protected]
MODELE ADMINISTRACJI WYBORCZEJ W WYBRANYCH
PAŃSTWACH
Models of electoral administration in the world
W skali ogólnoświatowej funkcjonują trzy główne modele administracji
wyborczej: 1) model instytucji niezależnej od administracji rządowej i
dysponującej własnym budżetem; 2) model mieszany – z reguły opiera
się na istnieniu podwójnej struktury organów wyborczych. Z jednej strony
funkcjonuje niezależna od rządu władza wyborcza o kompetencjach
nadzorczych czy quasi-sądowych, a z drugiej – większość czynności
technicznych związanych z organizacją i przeprowadzeniem głosowania
wykonują organy administracji rządowej; oraz 3) model rządowej
administracji wyborczej – podstawową cechą jest powierzenie zadań z
zakresu organizacji wyborów organowi administracji rządowej.
Państwowa Komisja Wyborcza wpisuje się w model administracji
niezależnej, ale oprócz zadań związanych bezpośrednio z zarządzaniem
wyborami, posiada też dodatkowe kompetencje, m.in. kontrola finansów
partii politycznych oraz informowanie obywateli o wyborach. Może to
osłabiać zdolność tej instytucji do wykonywania jej zasadniczej misji.
MODELS OF ELECTORAL ADMINISTRATION IN THE WORLD
(summary)
There are three main models of electoral administration: 1) body
independent from government and with its own budget, 2) a mixed
model - usually based on the existence of the dual structure of the
electoral authorities. On the one hand, there is an independent electoral
body responsible for supervision over the elections, on the other hand −
the majority of operational activities associated with organizing and
conducting voting is under competences of government, and 3) the
governmental electoral administration. The National Electoral
Commission in Poland operates in line with the model of an
independent electoral management body, yet in addition to tasks
directly related to the management of the election it has additional
powers, including financial control of political parties and informing
citizens about the election. This may weaken the ability of this institution
to carry out its core mission.
Jeremiasz Salamon
[email protected]
KONSEKWENCJE GŁOSOWANIA PODZIELONEGO W MIESZANYCH
SYSTEMACH WYBORCZYCH — WNIOSKI Z WYBORÓW DO IZBY
REPREZENTANTÓW
NOWEJ ZELANDII Z LAT 1996–2008
Consequences of split ticket voting in mixed member electoral systems
– lessons from elections to the New Zealand houseof representatives
(1996−2008
Większość mieszanych systemów wyborczych umożliwia wyborcom
głosowanie na listę wyborczą zarejestrowaną przez jedno ugrupowanie
przy jednoczesnym udzielaniu poparcia kandydatowi reprezentującemu w
ich okręgu wyborczym inne ugrupowanie. Pomimo iż relatywnie niewielka
część wyborców głosujących w systemach mieszanych decyduje się na
rozdział przysługujących im głosów, ta grupa nierzadko określana jest
mianem „małego, ale politycznie ważnego elektoratu”. Stwierdzenie to
staje się tym bardziej uzasadnione jeśli uświadomimy sobie wagę
konsekwencji powodowanych przez ten rodzaj zachowania wyborczego.
Wykorzystując doświadczenia wyborów do nowozelandzkiej Izby
Reprezentantów opisano konsekwencje, jakie rozdział głosów w
mieszanych systemach wyborczych rodzi dla wyniku elekcji, kształtu
systemu partyjnego oraz charakteru rządu (jednopartyjny bądź
koalicyjny).