Temat 7: Gałęzie prawa i system sądownictwa.

Temat 7: Gałęzie prawa i system sądownictwa.
1. Gałęzie prawa wewnętrznego:
a) prawo cywilne,
b) prawo karne,
c) prawo administracyjne.
2. System sądownictwa w Polsce:
a) struktura sądownictwa,
b) niezawisłość sędziowska.
1. Gałęzie prawa wewnętrznego:
ze względu na zakres regulacji prawa w Polsce oraz istniejące gałęzie prawa wyróżniamy:
 prawo cywilne,
 prawo karne,
 prawo administracyjne,
 prawo konstytucyjne,
 prawo rodzinne i opiekuńcze,
 prawo finansowe,
 prawo pracy,
 prawo prywatne międzynarodowe,
 prawo międzynarodowe publiczne,
 prawo europejskie,
 prawo kościelne,
 prawo zwyczajowe.
gałąź prawa – zbiór norm prawnych, regulujący daną dziedzinę życia:
 prawo prywatne: chroni interesy jednostki, reguluje stosunki osobiste i majątkowe;
 prawo publiczne: służy ochronie interesów państwa jako dobra wspólnego wszystkich obywateli.
podstawowe gałęzie prawa:
a) prawo cywilne: reguluje stosunki majątkowe i osobowe pomiędzy obywatelami. Działy prawa:
 zobowiązania: zasady zawierania umów,
 rzeczowe: własność, użytkowanie, zastaw, hipoteka,
 spadkowe: zasady dziedziczenia,
 KPC cywilne procesowe: zasady postępowania przed sądem cywilnym.
b) prawo karne: wprowadza zakazy i nakazy pewnych zachowań, reguluje stosowanie przez państwo
sankcji w razie ich naruszenia:
 KK materialne: rodzaje przestępstw i grożące za nie kary,
 KPK karne procesowe: zasady postępowania przed sądem karnym,
 KKW karne wykonawcze: zasady wykonywania kar.
c) prawo administracyjne: reguluje stosunki pomiędzy organami administracji państwowej i obywatelami
oraz normuje organizację i funkcjonowanie instytucji i organizacji państwowych:
 materialne: zasady funkcjonowania organów i instytucji państwowych,
 KPA procesowe: zasady postępowania przed organami administracji publicznej.
2. System sądownictwa w Polsce:
sądy są niezależnymi organami państwowymi, rozstrzygającymi spory w różnych dziedzinach życia. Aby
zagwarantować obywatelowi prawo do rzetelnego procesu sądowego, obowiązkiem państwa jest
stworzenie systemu sądowego i powołanie sądów: państwowych i polubownych (niepaństwowych);
system sądownictwa państwowego składa się z: sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych,
Trybunałów oraz Sądu Najwyższego;
postępowanie sądowe jest trójinstancyjne i dwuinstancyjne, co oznacza, że zawsze istnieje możliwość
odwołania się od niekorzystnego wyroku sądu pierwszej instancji;
naczelnym organem sądowym w kraju jest Sąd Najwyższy, jego struktura obejmuje podział na izby:
cywilną, karną, pracy, ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych oraz wojskową.
3. Status sędziego:
ze względu na szczególną rolę i pozycję w strukturach demokratycznego państwa sędziowie cieszą się
tzw. niezawisłością. Daje ona sędziemu niezależność w orzekaniu, nie oznacza jednak braku
podporządkowania służbowego;
niezawisłość: zasada powodująca, że sędzia, rozstrzygając sprawę, podlega wyłącznie Konstytucji
i ustawom, a nie podlega żadnym naciskom i zależnościom z zewnątrz, szczególnie ze strony władzy
wykonawczej. Elementy niezawisłości sędziego:
 bezstronność w stosunku do uczestników postępowania;
 niezależność wobec organów pozasądowych;
 samodzielność sędziego wobec władz i innych organów sądowych;
 niezależność od wpływu czynników politycznych;
 wewnętrzna niezależność sędziego,
 nieusuwalność sędziego i dożywotnie powołanie.
immunitet sędziego:
 formalny: sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody specjalnego sądu dyscyplinarnego, pociągnięty
do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności;
 materialny: uchylający karalność za wykroczenia.