Zasady współpracy organizacji pozarządowych z

Zasady współpracy organizacji pozarządowych z jednostkami
samorządu terytorialnego. Poradnik
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nakłada na jednostki
samorządu publicznego obowiązek współpracy i wspierania organizacji
pozarządowych. Jednocześnie jednak wspólpraca ta nie zawsze układa się
poprawnie. Bariery tkwią po obu stronach, a wynikają m.in. z niewiedzy i braku
wzajemnego zaufania. Współpraca trzeciego sektora i władz samorządowych jest
rzeczywistą potrzebą, a jej celem jest skuteczne zaspokajanie potrzeb lokalnych
społeczności we wszystkich dziedzinach życia społecznego.
Niniejszy poradnik ma na celu przybliżenie aspektów prawnych i praktycznych
w zakresie współdziałania organizacji pozarządowych i samorządu.
Aspekty prawne
Podstawowym dokumentem regulującym kwestie współpracy organów administracji
publicznej, w tym organów jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami
pozarządowymi jest Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie. Określa ona: zasady prowadzenia działalności pożytku
publicznego przez organizacje pozarządowe i korzystania z tej działalności przez
organy administracji
publicznej w celu
wykonywania zadań publicznych,
uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego
oraz funkcjonowania organizacji pożytku publicznego i sprawowania nadzoru nad
prowadzeniem działalności pożytku publicznego.
Pozostałe, istotne dla prowadzenia współpracy akty prawne to m.in.:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2011 r.
w sprawie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji
pożytku publicznego (Dz.U. z 2011 r., Nr 80, poz. 434)
Zgodnie z polskim prawem organy administracji publicznej realizują zadania
publiczne
we
współpracy
z
organizacjami
pozarządowymi
prowadzącymi,
odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej,
działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych
organów.
Sfera zadań publicznych obejmuje bardzo szeroki zakres działalności, w tym m.in.:
pomoc społeczną
działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób
zagrożonych
przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
działalność charytatywną
naukę, szkolnictwo wyższe, edukację, oświatę i wychowanie.
Współpraca organizacji pozarządowych z władzami publicznymi powinna być
realizowana z zachowaniem zasad:
pomocniczości i suwerenności stron
Organy samorządów współpracują z organizacjami, a także wspierają ich
działalność oraz umożliwiają realizacje zadań publicznych respektując
jednocześnie prawo tych organizacji do odrębności i suwerenności.
partnerstwa
Samorządy traktują organizacje pozarządowe, jako równoprawnych partnerów
w
definiowaniu
problemów
społecznych,
określaniu
sposobów
ich
rozwiązywania oraz realizacji zadań publicznych. Jednocześnie oczekują
aktywnego uczestnictwa w realizacji zadań wynikających ze współpracy.
efektywności
Samorządy dokonują wyboru najbardziej efektywnych sposobów realizacji
zadań publicznych przez organizacje pozarządowe i jednocześnie oczekują od
organizacji sporządzania ofert zgodnie z wymaganiami przedstawionymi w
specyfikacji
zadania,
wywiązywania
się
rzetelnej
z
realizacji
obowiązków
powierzonych
rozliczenia
zadań
oraz
finansowego
i sprawozdawczości.
uczciwej konkurencji
Wszystkie organizacje pozarządowe traktowane są równorzędnie przy
realizacji zadań publicznych (m.in. dostęp do informacji, jednakowe kryteria
ocen dla podmiotów konkurujących).
jawności
Działania samorządów są jawne, a wszelkie możliwości współpracy
z organizacjami pozarządowymi powinny być powszechnie znane, dostępne,
jasne i zrozumiałe (procedury, kryteria podejmowania decyzji, zamiary, cele,
wysokość środków).
legalności
Wszelkie działania samorządów i organizacji pozarządowych powinny
odbywać się z poszanowaniem przepisów prawa.
Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi
Formy współpracy międzysektorowej można podzielić na:
finansowe – zlecanie realizacji zadań publicznych, umowy o wykonanie
inicjatywy lokalnej, umowy partnerstwa
niefinansowe
–
wzajemne
informowanie,
konsultowanie
aktów
normatywnych, tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i
inicjatywnym.
Finansowe formy współpracy
1. Zlecanie realizacji zadań publicznych
Jedną z form współpracy administracji z organizacjami pozarządowymi jest zlecanie
realizacji zadań publicznych poprzez:
powierzenie wykonywania zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na
finansowanie ich realizacji. Powierzenie ma, więc miejsce wówczas, gdy
samorząd przekazuje organizacji realizację danego zadania i w konsekwencji
przekazuje również środki na sfinansowanie całości kosztów jego wykonania.
wspieranie wykonywania zadań publicznych wraz z udzielaniem dotacji na
dofinansowanie ich realizacji. Wspieranie dotyczy sytuacji, gdy organizacja z
własnej inicjatywy podejmuje pewne działanie, które samorząd uznaje za
potrzebne i dlatego przeznacza środki na jego dofinansowanie. Pozostałą
część kosztów realizacji zadania organizacja pokrywa we własnym zakresie z
innych źródeł.
Wspieranie oraz powierzanie odbywa się zwykle po przeprowadzeniu otwartego
konkursu ofert (chyba, że przepisy odrębne przewidują inny tryb zlecania), przy czym
organizacja pozarządowa może również z własnej inicjatywy złożyć ofertę realizacji
zadań publicznych.
Organ administracji publicznej, który zamierza zlecić realizację zadania publicznego
organizacjom pozarządowym, ogłasza w tym celu konkurs ofert. Szczegółowe zasady
przeprowadzania konkursu określa wspomniana wcześniej Ustawa o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie.
Istnieje także możliwość uproszczonego zlecenia wykonania zadania publicznego – o
charakterze lokalnym lub regionalnym - na wniosek organizacji pozarządowej z
pominięciem otwartego konkursu ofert przy zachowaniu łącznie następujących
warunków:
wysokość dofinansowania zadania publicznego nie przekracza 10 tys. złotych
realizacja zadania publicznego ma nastąpić w okresie nie dłuższym niż 90 dni.
Organizacja przygotowuje i składa ofertę na realizacje zadania publicznego. W
przypadku uznania zadania za celowe, organ wykonawczy jednostki samorządu
terytorialnego przedstawia ofertę do publicznej wiadomości (BIP, siedziba organu,
strona internetowa organu). W trakcie 7 dni każda osoba prawna lub fizyczna może
zgłaszać swoje uwagi dotyczące oferty. Po upływie 7 dni oraz rozpatrzeniu ew. uwag
zawierana jest umowa pomiędzy samorządem a organizacją.
Uwaga:
Dostępność uproszczonego trybu zlecania została ograniczona pod względem
finansowym:
łączna kwota środków finansowych przekazanej tej samej organizacji
pozarządowej nie może być wyższa niż 20 tys. złotych
łączna kwota środków finansowych przekazanych przez organ wykonawczy
jednostki samorządu terytorialnego m.in. dla organizacji pozarządowych nie
może przekroczyć 20% dotacji planowanych w roku budżetowym na
realizację zadań zleconych przez organizacje pozarządowe i inne organizacje
wymienione w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
2. Umowy partnerskie
Szczególnym rodzajem umowy o współpracy jest umowa partnerska, czyli umowa
zawarta pomiędzy organizacją a administracją publiczną/jednostkami podlegającymi
administracji z reguły na potrzeby realizacji jakiegoś projektu, programu.
3. Partnerstwo publiczno-prywatne
Partnerstwo publiczno – prywatne (PPP) polega na współpracy jednostek samorządu
terytorialnego z podmiotami prywatnymi, do których zalicza sie m.in. organizacje
pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą. Celem PPP jest realizacja zadania
publicznego.
Uznaje się, iż w PPP obie strony - zarówno podmiot reprezentujący sektor publiczny
jak i podmiot prywatny - osiągają pewne korzyści, odpowiednie do stopnia
realizowanych przez nie określonych zadań poprzez umożliwienie każdemu
z sektorów robienia tego, co potrafi najlepiej.
Głównym celem PPP jest zatem kształtowanie takich stosunków między stronami,
aby ryzyko ponosiła ta strona, która najlepiej potrafi je kontrolować. Korzyścią dla
interesu publicznego jest oszczędność w wydatkach i podniesienie standardu
świadczonych usług.
Szczegółowy tryb zawierania umów PPP reguluje Ustawa o partnerstwie publicznoprywatnym.
4. Inicjatywy lokalne.
Obywatele, którzy uznają, że np. w gminie, w której mieszkają konieczna jest
określona inwestycja lub działanie mogą wystąpić z wnioskiem w tej sprawie do
organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, w której mieszkają. Z
wnioskiem takim mieszkańcy mogą wystąpić jako grupa nieformalna lub za
pośrednictwem lokalnej organizacji pozarządowej.
Zadania, które mogą być realizowane poprzez inicjatywę lokalną to:
budowa, rozbudowa lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej,
budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek
samorządu terytorialnego
działalność charytatywna
podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej
pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i
kulturowej
działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka
regionalnego, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego
promocja i organizacja wolontariatu
edukacja, oświata i wychowanie
działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki, ochrony przyrody, w tym
zieleni w miastach i wsiach, porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Mieszkańcy nie tylko zgłaszają pomysł konkretnego przedsięwzięcia, ale deklarują
współudział w jego realizacji. Współudział może polegać na pracy społecznej, na
świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych. Świadczeniem pieniężnym są wpłaty na
rachunek gminy, które będą przeznaczone na realizację danego przedsięwzięcia.
Świadczeniem rzeczowym może być np. dokumentacja budowlana wykonana na
zlecenie mieszkańców, która posłuży gminie do zrealizowania inwestycji, nagrody w
konkursie podczas festynu, ławki do parku, zakupione przez inicjatorów.
Aby mieszkańcy mogli skorzystać z inicjatywy lokalnej, samorząd (organ stanowiący
jednostki samorządu terytorialnego) powinien uchwalić tryb i szczegółowe kryteria
oceny wniosków o realizację zadania publicznego.
Przy realizacji inicjatywy lokalnej samorząd nie przekazuje wnioskującym
mieszkańcom lub organizacjom dotacji (pieniędzy). Wspiera ich w inny sposób –
rzeczowo, organizacyjnie. Jeśli samorząd przeznaczy na wykonanie inicjatywy
lokalnej określone środki pieniężne, to nie trafią one do wnioskodawców. Zostaną
wydane bezpośrednio przez organ wykonawczy zgodnie z prawem zamówień
publicznych.
Uwaga: Jednostki samorządu terytorialnego mogą także udzielać pożyczek,
gwarancji, poręczeń na realizację zadania publicznego na zasadach określonych w
przepisach Ustawy o finansach publicznych oraz Ustawy o samorządzie gminnym.
Pozafinansowe formy współpracy
1. Informowanie
Informowanie zakłada dialog między organizacjami i administracją, którego celem
jest poprawa efektywności współpracy międzysektorowej.
Informowanie to wzajemna wymiana informacji, co oznacza, że nie tylko
administracja ma obowiązek przekazywania informacji organizacjom pozarządowym.
Przepływ informacji powinien następować także w drugą stronę.
Przedmiotem wzajemnego informowania się przez organizacje pozarządowe i
administrację mogą być na przykład: kwestie związane z ogłaszaniem konkursów/
wyników konkursów, aktualnymi szkoleniami i spotkaniami, podejmowaniem uchwał
i decyzji władz administracyjnych, bieżącą działalnością organizacji itp.
Narzędzia wzajemnego informowania to m.in.: tablice ogłoszeniowe, Biuletyny
Informacji Publicznej, lokalna prasa, strona internetowa, skrzynka mailowa,
newsletter czy biuletyn gminny. Wzajemnemu zapoznaniu się służą ponadto osobiste
spotkania przedstawicieli organizacji z przedstawicielami administracji lokalnej, które
mogą przybrać formy bardziej sformalizowanych ciał takich jak na przykład rada
organizacji pozarządowych.
2. Konsultowanie
Organy administracji publicznej są zobowiązane konsultować ze środowiskiem
organizacji pozarządowych wszystkie te akty prawne, których zakres dotyczy sfery
działalności statutowej tych organizacji.
Konsultacje obejmują: zapoznanie z projektem regulacji, zbieranie opinii i gotowość
ich uwzględniania (lub informowania, dlaczego opinie nie zostały uwzględnione).
Obowiązek konsultacji dot. także programu współpracy.
Idea konsultacji wiąże się bezpośrednio z realizacją ustawowej zasady partnerstwa
rozumianej, jako tworzenie niezbędnych warunków (instytucjonalnych, prawnych,
materialnych)
udziału
organizacji
pozarządowych
w
procesie
planowania,
podejmowania decyzji i ich realizacji. Organizacjom pozarządowym przysługuje,
więc prawo inicjowania tych procesów i uczestnictwa w nich na równych zasadach z
innymi partnerami współpracy. Celem konsultacji jest podejmowanie lepszych,
bardziej przemyślanych decyzji i wypracowanie bardziej satysfakcjonujących
rozwiązań.
Metody oraz sposoby prowadzenia konsultacji to m.in.: wnoszenie uwag drogą
pisemną i elektroniczną, badania opinii publicznej (sondaże i ankiety), warsztaty i
spotkania dyskusyjne, konsultacje prowadzone drogą telefoniczną, konferencje i inne
spotkania, fora internetowe.
Konsultacje odbywają się według określonych procedur przy zachowaniu pewnych
zasad:
 konsultacje podejmowane są dla dobra ogółu (np. społeczności lokalnej)
 za przeprowadzenie konsultacji odpowiada wnioskodawca danej regulacji,
dlatego należy podać do wiadomości informację o tym, kto jest osobą
odpowiedzialną za proces konsultacji z ramienia organów administracji.
 organizacje pozarządowe, jako partnerzy społeczni, winni być wyposażeni
przez administrację publiczną we wszelkie istotne materiały
 organy administracji zobowiązane są do wnikliwej analizy wniesionych uwag
oraz opinii strony społecznej oraz do udzielenia informacji zwrotnej na ich
temat, zwłaszcza udzielając odpowiedzi na pytanie o to, które uwagi i sugestie
zostały uwzględnione, a które odrzucone – wraz z uzasadnieniem podjętej
decyzji
 wyniki konsultacji oraz wypracowane raporty powinny być szeroko dostępne i
podane do wiadomości wszystkich zainteresowanych stron.
Jednym ze sposobów na bardziej usystematyzowaną, zinstytucjonalizowaną formę
współpracy jest tworzenie zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym,
składających się z przedstawicieli samorządu i organizacji pozarządowych. Przykłady
zespołów: rada działalności pożytku publicznego, komisje konkursowe do
opiniowania ofert w konkursach otwartych.
3. Tworzenie wspólnych zespołów
Jednym ze sposobów na bardziej usystematyzowaną, zinstytucjonalizowaną formę
współpracy jest tworzenie zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym,
składających się z przedstawicieli samorządu i organizacji pozarządowych i/lub
innych przedstawicieli. Przykłady zespołów: rada działalności pożytku publicznego,
komisje konkursowe do opiniowania ofert w konkursach otwartych, fora branżowe.
Wspólne zespoły doradcze i inicjatywne, składające się np. z przedstawicieli sektora
pozarządowego i administracji publicznej stanowią bardziej usystematyzowany i
zinstytucjonalizowany sposób współpracy międzysektorowej.
Szczególnym rodzajem takiego zespołu jest rada działalności pożytku publicznego.
Rady pożytku publicznego mogą być ustanowione na każdym szczeblu samorządu
terytorialnego (województwo, powiat, gmina) na wniosek organizacji pozarządowych
(oraz podmiotów wskazanych w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie).
Uwaga. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego nie ma obowiązku
utworzenia rady.
Prawo pozwala ponadto na tworzenie różnorodnych zespołów konsultacyjnych na
poziomie samorządu lokalnego. Można je powołać na przykład uchwałą rady gminy
lub rady miasta. Wówczas są one dość sformalizowane i przyjmują określone zasady
funkcjonowania, choć w praktyce nie brakuje także konsultacji nieformalnych,
opartych na bezpośredniej rozmowie czy kontakcie telefonicznym. Przedmiotem
pracy takich zespołów może być na przykład strategia rozwoju gminy czy miasta,
strategia lokalnej polityki społecznej czy wspomniany program współpracy.
Formy współpracy mogą przybrać postać gminnych/ powiatowych itp. rad
(pożytku publicznego, zdrowia, do spraw osób niepełnosprawnych itp.), grup
roboczych, zespołów branżowych, rad konsultacyjnych czy zespołów eksperckomerytorycznych.
Programy współpracy
Organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego zobowiązane są do
uchwalania rocznych programów współpracy administracji samorządowej z
organizacjami pozarządowymi.
Program współpracy jest uchwałą organu stanowiącego jednostki samorządu
terytorialnego (np. rady miasta, gminy, powiatu, sejmiku wojewódzkiego) –
podstawowym dokumentem, który opisuje zasady współpracy pomiędzy władzami
samorządowymi a działającymi na danym terenie organizacjami pozarządowymi.
Zasady opracowania programu
1. Program współpracy dotyczy organizacji pozarządowych i innych wskazanych w
Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w ogóle, a nie
wyłącznie organizacji pożytku publicznego.
2. Program współpracy ma charakter obligatoryjny.
3. Program współpracy ma charakter przynajmniej roczny (fakultatywnie organ może
uchwalić program wieloletni).
4. Sam proces budowania programu współpracy powinien być efektem współpracy
dwóch podmiotów: właściwej jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji
działających na jej obszarze.
5. Program współpracy dotyczyć powinien różnorodnych form współpracy, a nie
jedynie zlecania zadań.
Uwaga: program powinien być uchwalony do dnia 30 listopada roku poprzedzającego
jego rozpoczęcie. Nie później niż do dnia 30 kwietnia każdego roku organ
wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, jest obowiązany przedłożyć
organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego oraz opublikować w
Biuletynie Informacji Publicznej sprawozdanie z realizacji programu współpracy za
rok poprzedni.
Lobbing
Istotną rolę w kształtowaniu współpracy organizacji pozarządowych z jednostkami
administracji publicznej odgrywa lobbing.
Lobbing, z języka angielskiego oznacza dosłownie działanie w „lobby“, czyli w
kuluarach głównej sali obrad. Lobbing to wywieranie nacisku, prezentowanie
argumentów w celu nakłonienia politycznych decydentów do sprzyjania stanowisku
danej
grupy.
Lobbing
w
strukturach
demokratycznych
sprzyja
jawnemu
prezentowaniu stanowisk różnych grup interesów umożliwiając osiągniecie
równowagi informacyjnej. Sprzyja on również prezentowaniu stanowisk różnych
specjalistów, praktyków i ekspertów w wielu dziedzinach życia, którzy mogą wnieść
istotne argumenty z punktu widzenia procesu decyzyjnego organów stanowiących
prawo. Lobbing to także publikowanie przez specjalistów z danej dziedziny
artykułów wspierających ideę lub definiujących problem wraz z propozycją działań
zmierzających do wprowadzenia korzystnych uregulowań prawnych.
Lobbing to wreszcie orędownictwo i rzecznictwo interesów na rzecz danej kwestii,
danego rozwiązania. Dzięki nim ustawodawca/ uchwałodawca dowiaduje się często
od praktyków z danej branży, że ustawa/ uchwała oprócz pozytywnych efektów może
mieć również nieprzewidziane przez ustawodawcę/ uchwałodawcę negatywne skutki.
Strategia lobbingu
Przed przystąpieniem do działań lobbingowych należy opracować strategie działania,
kierując sie między innymi poniższymi zasadami.
Zasada 1. Wiedza
Skuteczny lobbing jest nierealny bez odpowiednio pogłębionej wiedzy na
temat zagadnienia, które ma być przedmiotem działań lobbingowych.
Zasada 2. Pogłębiona analiza
Analiza obowiązujących w danej materii procedur decyzyjnych bądź
legislacyjnych i wyszukanie "kluczowych momentów".
Zasada 3. Techniki i narzędzia
Trzeba posiąść umiejętność efektywnego wykorzystywania wszystkich
technik i narzędzi lobbingu.
Strategia lobbingu to plan (najlepiej sporządzony w formie pisemnej), który powinien
być logicznym rozwinięciem syntezy problemu. Jego nieodłącznymi i podstawowymi
elementami muszą być: lista priorytetów, wykaz tzw. momentów kluczowych (czyli
decydujących etapów procedury decyzyjnej bądź legislacyjnej), precyzyjny
harmonogram działań, uwzględniający różne warianty rozwoju sytuacji, w zależności
od naszych działań lobbingowych oraz korzystnych, a zwłaszcza niekorzystnych
zmian w otoczeniu. Niezwykle pomocne jest tu zazwyczaj określenie tzw. celów
pośrednich, które w części mogą (choć nie muszą) pokrywać się z tzw. momentami
kluczowymi. Z całą pewnością określanie celów pośrednich jest tożsame z dokładną
identyfikacją odpowiednich decydentów, czyli de facto - adresatów działań.
Plan strategiczny to dokument roboczy, który wyznacza odpowiedni kierunek do celu
końcowego. Ułatwia on wypracowanie syntetycznego spojrzenia na dane zagadnienie,
dostrzeżenie priorytetów, wytyczenie kolejności i metodologii podejmowanych
działań, wybór potrzebnych narzędzi.
Uwaga: ponieważ plan strategiczny jest streszczeniem podejmowanej kampanii
lobbingowej winien pozostać dokumentem chronionym przed niepowołanymi
osobami. Po jego ujawnieniu (zwłaszcza przeciwnikom) każda kampania lobbingowa
może zostać całkowicie sparaliżowana.
Zasady lobbingu
koncentracja na problemie
Nawet wtedy, gdy problem jest wybitnie spersonifikowany - nigdy w
kampanii lobbingowej nie mogą być użyte techniki i narzędzia wymierzone
personalnie w jakąś osobę.
usunięcie się lobbysty w "cień"
Priorytetami lobbysty mogą być wyłącznie priorytety klienta; najważniejszy
jest problem oraz argumenty, nigdy - czyjaś osoba.
nieustanne tworzenie tzw. sieci oraz koalicji
Choć twórcą kampanii lobbingowej jest zazwyczaj roboczy zespół
profesjonalistów,
działających
pod
kierownictwem
jednej
osoby
-
najistotniejsze jest stałe poszukiwanie nowych sojuszników.
jak najwcześniejsze włączenie się do gry decyzyjnej
perfekcyjna i na bieżąco uzupełniana wiedza o przeciwnikach (a zwłaszcza
ich działaniach) proponowanego w trakcie kampanii lobbingowej rozwiązania.
Narzędzia lobbingu
Spotkania 1 na 1 – krótkie spotkania lobbysty z parlamentarzystą,
decydentem, politykiem, urzędnikiem, osobą opiniotwórczą bądź wpływową
Cel społeczny – np. wskazywanie na istotny cel społeczny proponowanej
zmiany
Lista argumentów “za” i “przeciw” – materiał pomocniczy przy
redagowaniu przeznaczonych do wysyłki (wg ściśle określonej techniki,
będącej elementem planu strategicznego) listów, adresowanych do osób,
będących obiektem kampanii lobbingowej
Lista kontaktów – rejestr kontaktów jest podstawą do tworzenia zasadniczej
osnowy tzw. sieci, czyli nieformalnej tkanki osób, instytucji, organizacji,
redakcji mass-mediów itp. będących w trakcie kampanii lobbingowej
sprzymierzeńcami lobbysty.
Klauzule społeczne
Jednym z mechanizmów, które mogą pozytywnie wpłynąć na współpracę jednostek
samorządu lokalnego i organizacji pozarządowych są tzw. klauzule społeczne, które
mają zastosowanie przy udzielaniu zamówień publicznych.
Można je określić, jako szczególne warunki odnoszące się do przedmiotu zamówienia
lub sytuacji wykonawcy, które mają zachęcać do zatrudniania osób mających
szczególnych trudności z integracją, niepełnosprawnych, zwalczania bezrobocia,
ochrony środowiska lub organizacji wewnętrznych szkoleń zawodowych. Warunkiem
zastosowania tych klauzul jest, według przepisów unijnych, że zostaną one podane
w ogłoszeniu stanowiącym zaproszenie do ubiegania się o zamówienie lub
w specyfikacjach, a także, że nie będą bezpośrednio lub pośrednio dyskryminujące.
Zgodnie z obecnymi przepisami Prawa Zamówień Publicznych zamawiający może
w specyfikacji lub ogłoszeniu o zamówieniu ustalić warunki dotyczące realizacji
zamówienia o charakterze społecznym lub środowiskowym. Zamawiający może
w opisie przedmiotu zamówienia określić wymagania związane z realizacją
zamówienia, dotyczące:
1. zatrudnienia osób: bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania
zawodowego, niepełnosprawnych, innych osób niż te wyżej wymienione, o których
mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym lub we właściwych przepisach państw
członkowskich UE lub EOG
2. utworzenia funduszu szkoleniowego w rozumieniu przepisów o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym wpłaty pracodawców stanowić
będą co najmniej czterokrotność najniższej wpłaty określonej w tych przepisach
3. zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz funduszu szkoleniowego w rozumieniu
przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do wysokości,
co najmniej czterokrotności najniższej wpłaty określonej w tych przepisach.
Kolejną klauzulą społeczną jest norma stanowiąca, że zamawiający może zastrzec
w ogłoszeniu o zamówieniu, iż o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie
wykonawcy, u których ponad 50% zatrudnionych pracowników stanowią osoby
niepełnosprawne.
Ustanowienie dodatkowych wymagań w specyfikacji ma głównie na celu zachęcenie
wykonawców do zatrudniania osób mających trudności z integracją społeczną,
organizacji dodatkowych szkoleń dla pracowników, zwalczania bezrobocia czy
dbanie o ochronę środowiska. Wynika z tego, iż klauzule społeczne, w tym
restrykcyjna regulacja dotycząca osób niepełnosprawnych, postrzegane powinny być
jako szansa dla przedsiębiorstw zatrudniających osoby mające szczególne problemy
z integracją zawodową i społeczną. Są one zatem, przynajmniej w założeniu, szansą
dla przedsiębiorstw społecznych, które zatrudniają osoby mające szczególne
problemy z integracją zawodową i społeczną.
Zauważyć należy także, iż zamawiający powinien w przypadku zastosowania klauzuli
tj. wskazania
wymagań
w fakultatywnych
związanych
postanowieniach
z realizacją
specyfikacji:
zamówienia,
liczbę
osób
określić
bezrobotnych,
niepełnosprawnych lub innych, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu
socjalnym, okres wymaganego zatrudnienia tych osób (nie dłuższy niż okres realizacji
zamówienia), sposób dokumentowania ich zatrudnienia, uprawnienia zamawiającego
w zakresie kontroli spełnienia przez wykonawcę wymagań w zakresie zatrudnienia
oraz sankcji z tytułu niespełnienia wymagań w tym zakresie. Przedstawiony
w ustawie katalog jest katalogiem otwartym, a wskazane wyżej zapisy specyfikacja
powinna zawierać „w szczególności”. Oznacza to, że zamawiający może także w inny
sposób określić wymagania związane ze społecznymi obowiązkami wykonawców.
Skuteczna współpraca. O czym jeszcze warto pamiętać
1. Organizacja pozarządowa nie jest petentem, a partnerem.
2. Władze samorządowe i urzędnicy mają za zadanie wspierać organizacje, a nie
je wyręczać i finansować.
3. Konieczne jest przyzwolenie społeczności lokalnej i władzy lokalnej na
angażowanie organizacji pozarządowych w rozwiązywanie lokalnych
problemów.
4. Dobrą praktyką w zakresie współpracy jednostek samorządu regionalnego
i lokalnego jest powoływanie w urzędach pełnomocników ds. organizacji
pozarządowych.
5. Niezbędna jest edukacja osób zaangażowanych w dialog miedzy samorządem
a organizacjami pozarządowymi na danym obszarze. Brak wiedzy jest jedną
z podstawowych barier rozwoju skutecznej współpracy.
Opracowała: Iwona Raszeja-Ossowska
Źródło:
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie (Dz.U. 2003 Nr 96 poz. 873)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr
142, poz.1591 z późn. zm.)
Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr
157, poz. 1241 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z
2009 r. Nr 19, poz.100 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2004
nr 19 poz. 177 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2011 r.
w sprawie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji
pożytku publicznego (Dz.U. z 2011 r., Nr 80, poz. 434)
Magiczna pozarządówka. Jak oczarować się wzajemnie?, Fundacja Tallo,
Brąswałd 2011