FUNDUSZE INWESTYCYJNE NA POLSKIM RYNKU KAPITAŁOWYM

FUNDUSZE INWESTYCYJNE NA POLSKIM RYNKU
KAPITA OWYM
Jakub Bana
co to jest fundusz inwestycyjny
Fundusz inwestycyjny jest instytucj
lokuj ca pul
zebranych od
uczestników rodków pieni nych w ró nego rodzaju instrumenty finansowe.
Przedmiotem lokat funduszy inwestycyjnych s
przede wszystkim papiery
warto ciowe, takie jak akcje czy obligacje, za podstawow zasad polityki
inwestycyjnej jest wypracowywanie na rzecz uczestników mo liwie wysokich
zysków przy ograniczonym ryzyku (dywersyfikacja). Fundusze inwestycyjne s
bardzo efektywn form lokaty oszcz dno ci. Stanowi nowoczesn alternatyw
wobec lokat bankowych, bezpo redniego inwestowania w papiery warto ciowe i
kapita owych ubezpiecze na ycie.
Fundusze inwestycyjne, jako instytucje zbiorowego lokowania, spe niaj
wa
rol w procesie alokacji kapita u w gospodarce. Ich dzia alno umo liwia
transfer oszcz dno ci osób fizycznych i okresowych nadwy ek podmiotów
gospodarczych do podmiotów gospodarczych zg aszaj cych zapotrzebowanie na
kapita .
Obowi zuj ce regulacje prawne szeroko definiuj uczestników funduszu
inwestycyjnego - mog to by osoby fizyczne, osoby prawne oraz podmioty
organizacyjne nie posiadaj ce osobowo ci prawnej. Prawa maj tkowe
uczestników funduszu inwestycyjnego reprezentowane s
przez tytu y
uczestnictwa, które przyjmuj form jednostek uczestnictwa (patrz fundusze
inwestycyjne otwarte) lub certyfikatów inwestycyjnych (patrz fundusze
inwestycyjne zamkni te oraz fundusze inwestycyjne mieszane). Jednostki
uczestnictwa nabywane s
bezpo rednio od funduszu, za
certyfikaty
inwestycyjne mo na naby od funduszu w okresie subskrypcji lub w pó niejszym
okresie odkupi od innych uczestników na rynku regulowanym (gie dzie lub rynku
pozagie dowym).
Z ustalon cz stotliwo ci fundusz inwestycyjny oblicza warto
aktywów
netto przypadaj cych na jednostk uczestnictwa b
certyfikat inwestycyjny. W
tym celu fundusz wycenia portfel lokat, a nast pnie dzieli jego warto
przez
liczb przys uguj cych wszystkim uczestnikom jednostek lub wyemitowanych
certyfikatów. Warto
jednostki uczestnictwa b
certyfikatu inwestycyjnego
mo e si zmienia w ka dym dniu wyceny.
Fundusz inwestycyjny otwarty zbywa lub odkupuje przyznane uczestnikowi
jednostki na jego
danie. Jednostki uczestnictwa s zbywane i odkupywane
przez fundusz po cenie wynikaj cej z wyceny, odpowiednio powi kszonej lub
pomniejszonej o pobieran
przez fundusz op at
manipulacyjn . Wycen
jednostek uczestnictwa mo na znale na przyk ad w codziennej prasie. Mno c
warto
jednostki przez liczb posiadanych jednostek ka dy uczestnik mo e
atwo obliczy aktualn warto
rodków ulokowanych w funduszu.
Portfel lokat jest ród em osi ganych przez fundusz dochodów. Dochody te
przys uguj
uczestnikom proporcjonalnie do liczby posiadanych tytu ów
uczestnictwa. W przypadku funduszu inwestycyjnego otwartego dochody
uczestników funduszu przyjmuj posta wzrostu warto ci jednostki uczestnictwa
wyp acanej przez fundusz okresowej dywidendy. Natomiast w przypadku
funduszu inwestycyjnego zamkni tego dochody uczestników mog przyjmowa
posta zysku kapita owego, realizowanego podczas sprzeda y certyfikatów
inwestycyjnych na rynku regulowanym lub w wyniku umorzenia certyfikatów
likwidowanego funduszu.
Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych dystrybuowane s
bezpo rednio przez fundusze albo za po rednictwem biura maklerskiego lub
innego podmiotu, który uzyska w ciwe zezwolenie. W praktyce za enie
rejestru w funduszu inwestycyjnym otwartym wymaga najcz ciej wizyty w
biurze maklerskim. Coraz cz ciej jednak jednostki uczestnictwa s
te
dystrybuowane przez banki i inne podmioty. Wizyta w biurze maklerskim
niezb dna jest z regu y tylko przy pierwszej wp acie - pó niejsze wp aty mog
by dokonywane w okienku bankowym, na poczcie lub przelewem z konta
bankowego. Wiele funduszy umo liwia sk adanie wi kszo ci zlece przez telefon,
faksem lub za po rednictwem internetu, bez obci ania klientów dodatkowymi
op atami. Ustawa o funduszach inwestycyjnych umo liwia te dystrybuowanie
jednostek np. za po rednictwem agentów ubezpieczeniowych.
podzia funduszy inwestycyjnych
Orientacj w du ej ró norodno ci funduszy u atwiaj powszechnie stosowane
kryteria ich podzia u. Spo ród wielu kryteriów, wed ug których mo na dzieli
fundusze inwestycyjne, najwa niejszymi s : kryterium prawne oraz kryterium
rodzaju dokonywanych lokat
Kryterium prawne
Ustawa o funduszach inwestycyjnych z 28 sierpnia 1997 r. przewiduje mo liwo
tworzenia pi ciu typów funduszy inwestycyjnych. S to:
•
•
•
•
•
fundusze inwestycyjne otwarte
specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte
fundusze inwestycyjne zamkni te
specjalistyczne fundusze inwestycyjne zamkni te
fundusze inwestycyjne mieszane
Fundusze inwestycyjne otwarte
Fundusze inwestycyjne otwarte s jedn z pi ciu podstawowych kategorii
funduszy, których dzia alno
reguluje ustawa o funduszach inwestycyjnych z
1997 r. Wszystkie fundusze powiernicze, które powsta y przed wej ciem w ycie
tej ustawy, zosta y przekszta cone w otwarte fundusze inwestycyjne. Otwarte
fundusze
inwestycyjne
s
wi c
kontynuatorami
prawnymi
funduszy
powierniczych, których dzia alno
regulowa a ustawa o publicznym obrocie
papierami warto ciowymi z 1991 r., i które dzia aj w Polsce od 1992 r.
Pod wzgl dem liczebno ci i warto ci zgromadzonych aktywów fundusze otwarte
zdecydowanie najbardziej popularnym typem funduszy inwestycyjnych w
Polsce. Fundusze otwarte mog
zbywa
nieograniczon
liczb
jednostek
uczestnictwa i s zobowi zane do ich odkupienia na ka de
danie uczestnika.
Gotowo
do odkupienia jednostek uczestnictwa oznacza, e fundusz otwarty
musi by w stanie dokona szybkiej zamiany posiadanych lokat na gotówk .
Lokaty funduszy otwartych charakteryzuj si wi c znacznie wi ksz p ynno ci
ni w przypadku funduszy zamkni tych.
Fundusz otwarty jest równie zobowi zany do prowadzenia rejestru uczestników.
Czynno
ta jest najcz ciej powierzana wyspecjalizowanej firmie zwanej
agentem transferowym. Do zada
agenta transferowego nale y te
ewidencjonowanie w rejestrach wszelkich zmian, które wynikaj ze zlece
sk adanych przez uczestników funduszu.
Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte
Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte stanowi
szczególn
form
funduszy inwestycyjnych otwartych. Podstawowa ró nica polega na tym, e
statut funduszu specjalistycznego mo e ograniczy kr g uczestników oraz
wprowadza dodatkowe warunki, w jakich uczestnik mo e
da odkupienia
jednostek uczestnictwa, a w szczególno ci okre la termin, w jakim odkupienie to
mo e nast pi . Spo ród dzia aj cych w Polsce funduszy specjalistycznych cz
adresowana jest wy cznie do osób prawnych, inne natomiast przeznaczone s
dla uczestników pracowniczych programów emerytalnych lub osób, które
deklaruj d ugoterminowe oszcz dzanie. Je li zgodnie ze statutem uczestnikami
danego specjalistycznego funduszu mog by wy cznie osoby prawne, to
fundusz ten mo e stosowa zasady polityki inwestycyjnej w ciwe dla funduszy
mieszanych.
Fundusze inwestycyjne zamkni te
Fundusze zamkni te s w Polsce instytucj stosunkowo now - pierwszy z nich
powsta dopiero w 1999 r. Fundusze te emituj certyfikaty inwestycyjne. S to
papiery warto ciowe, których liczba - w odró nieniu od liczby jednostek
uczestnictwa funduszy otwartych - jest sta a i mo e si zmienia tylko w
przypadku nowych emisji. Certyfikaty inwestycyjne s
dopuszczane do
publicznego obrotu, a nast pnie wprowadzane do notowa
na rynku
regulowanym (gie dzie lub rynku pozagie dowym). Dzi ki temu podlegaj sta ej
wycenie rynkowej i mog by bez przeszkód zbywane lub nabywane. Cena
rynkowa jest na ogó ni sza od warto ci aktywów netto przypadaj cych na
certyfikat inwestycyjny, co wynika z wymaganego przez inwestorów dyskonta.
Brak obowi zku odkupywania certyfikatów inwestycyjnych sprawia, e fundusze
zamkni te mog
dokonywa lokat w mniej p ynne aktywa i nie musz
utrzymywa p ynnych rezerw, co podnosi efektywno zarz dzania portfelem. W
porównaniu z funduszami otwartymi katalog lokat funduszu zamkni tego jest
znacznie rozszerzony, gdy oprócz papierów warto ciowych obejmuje równie
udzia y w spó kach z ograniczon
odpowiedzialno ci , waluty i transakcje
terminowe, które mog by zawierane nawet w celach spekulacyjnych. Fundusz
zamkni ty mo e równie w szerszym zakresie korzysta z kredytów i po yczek
bankowych, których limit wynosi 50% warto ci aktywów netto funduszu.
Specjalistyczne fundusze inwestycyjne zamkni te
Specjalistyczny fundusz inwestycyjny zamkni ty mo na traktowa
jako
szczególn form funduszu zamkni tego. Mo liwo
tworzenia takich funduszy
wynika ze znowelizowanych przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych,
które obowi zuj od 2001 roku. Dotychczas nie powsta
aden tego typu
fundusz.
Certyfikaty inwestycyjne funduszu zamkni tego umo liwiaj
ich nabywcom
realizacj niektórych funkcji korporacyjnych. Posiadacz certyfikatu ma prawo do
udzia u w zgromadzeniu inwestorów, do którego kompetencji nale y m.in.
zatwierdzanie rocznego sprawozdania finansowego funduszu oraz podj cie
uchwa y o likwidacji funduszu. Statut funduszu mo e równie przyznawa
zgromadzeniu
inwestorów
inne
kompetencje.
Specjalistyczny
fundusz
inwestycyjny mo e emitowa certyfikaty imienne, w tym równie certyfikaty
uprzywilejowane w zakresie prawa g osu na zgromadzeniu inwestorów.
W przypadku specjalistycznego funduszu zamkni tego nie obowi zuje wymóg
wprowadzania certyfikatów do obrotu publicznego. Certyfikaty, które nie
podlegaj
obowi zkowi wprowadzenia do obrotu publicznego, mog
by
emitowane wy cznie poprzez (1) proponowanie nabycia skierowane bez
wykorzystania rodków masowego przekazu do nie wi cej ni 300 osób lub (2)
proponowanie nabycia certyfikatów, których jednostkowa warto nominalna jest
nie mniejsza ni równowarto 40 000 euro.
Katalog lokat funduszu zamkni tego jest szerszy ni w funduszach otwartych i
obejmuje m.in. prawa w asno ci do nieruchomo ci gruntowych oraz budynków i
lokali. Wy sze s równie limity koncentracji aktywów. Specjalistyczny fundusz
inwestycyjny zamkni ty mo e ponadto zaci ga kredyty i po yczki bankowe,
których limit wynosi 75% warto ci aktywów netto funduszu.
Fundusze inwestycyjne mieszane
Cho ustawa o funduszach inwestycyjnych z 1997 r. dopuszcza tworzenie
funduszy mieszanych, dotychczas nie powsta w Polsce aden tego rodzaju
fundusz. Tytu em uczestnictwa w funduszu mieszanym s
certyfikaty
inwestycyjne, które mog by przez fundusz odkupywane na
danie uczestnika.
Odkupywanie certyfikatów musi nast powa z cz stotliwo ci nie mniejsz ni
raz w roku. Podobnie jak w przypadku funduszy zamkni tych, certyfikaty
inwestycyjne funduszu mieszanego s dopuszczane do publicznego obrotu, a
nast pnie wprowadzane do notowa na rynku regulowanym.
Fundusze mieszane mo na traktowa jako form po redni mi dzy funduszem
otwartym a funduszem zamkni tym. Rzadkie terminy odkupywania certyfikatów
inwestycyjnych sprawiaj , e fundusze mieszane mog dokonywa lokat w mniej
ynne aktywa ani eli fundusze otwarte, musz jednak by przygotowane na
sprzeda
aktywów w terminach odkupywania certyfikatów. Katalog lokat
funduszu mieszanego jest szerszy w porównaniu z funduszami otwartymi, ale
szy ni w przypadku funduszu zamkni tego. Fundusze mieszane mog te
korzysta z kredytów i po yczek bankowych, których limit wynosi 30% warto ci
aktywów netto funduszu.
Zbiorcze portfele papierów warto ciowych
Obowi zuj ce od 2001 r. przepisy znowelizowanej ustawy o funduszach
inwestycyjnych dopuszczaj tworzenie i zarz dzanie przez towarzystwa funduszy
inwestycyjnych tzw. zbiorczymi portfelami papierów warto ciowych. Portfele te
tworzone s poprzez nabycie papierów warto ciowych na rachunek w asny
towarzystwa, a nast pnie przydzielenie jednostek uczestnictwa nabywcom.
Jednostka uczestnictwa reprezentuje prawo jej posiadacza do
dania zbycia
przez towarzystwo proporcjonalnej cz ci aktywów zbiorczego portfela papierów
warto ciowych i wyp aty na rzecz tego posiadacza uzyskanych
rodków
pieni nych.
Zasady zarz dzania przez towarzystwo portfelem reguluje odpowiedni regulamin.
Regulamin ustala mi dzy innymi procentowy udzia papierów warto ciowych w
portfelu. Sk ad ten mo e ulega zmianom tylko w wyj tkowych, przewidzianych
ustaw przypadkach. Maksymalna liczba jednostek uczestnictwa w zbiorczym
portfelu jest z góry ustalona. Towarzystwo nie mo e zbywa nowych jednostek
uczestnictwa w miejsce umorzonych.
Kryterium rodzaju dokonywanych lokat
W przypadku lokowania oszcz dno ci w funduszach inwestycyjnych obowi zuje
podstawowa zasada, zgodnie z któr oczekiwany dochód zale y od w ciwego
dla danego funduszu poziomu ryzyka. Dokonuj c wyboru funduszu ka dy
inwestor powinien wi c kierowa si indywidualn
tolerancj
ryzyka oraz
preferencjami czasowymi. Stowarzyszenie zaleca nast puj
klasyfikacj
funduszy ze wzgl du na kryterium dokonywanych lokat:
•
•
•
•
fundusze
fundusze
fundusze
fundusze
akcyjne
zrównowa one/hybrydowe
obligacji
rynku pieni nego
Fundusze akcyjne
Fundusze te inwestuj przede wszystkim w akcje spó ek dopuszczonych do
publicznego obrotu. Polityka inwestycyjna funduszy akcyjnych mo e by bardziej
lub mniej agresywna. Najbardziej agresywne fundusze inwestuj w akcje, które
daj mo liwo uzyskania maksymalnych zysków kapita owych. Z kolei fundusze
o polityce inwestycyjnej ukierunkowanej na bie cy dochód lokuj w wi kszym
stopniu w akcje spó ek o ugruntowanej pozycji i wysokich okresowych
dywidendach. W ród funduszy akcyjnych oddzieln kategori stanowi te
fundusze indeksowe, w przypadku których sk ad portfela odzwierciedla
konstrukcj
okre lonego indeksu gie dowego. Dzia aj
równie
fundusze
sektorowe, które specjalizuj si w inwestycjach w okre lonym sektorze rynku
akcji.
Fundusze zrównowa one/hybrydowe
Fundusze zrównowa one inwestuj zarówno w akcje, jak i instrumenty d ne.
Udzia akcji w portfelu typowego funduszu zrównowa onego wynosi od 40% do
60%.
Fundusze zrównowa one nie stanowi jednolitej grupy. Do grupy tej mo na
zaliczy równie fundusze stabilnego wzrostu, w przypadku których udzia akcji w
portfelu jest ni szy i nie przekracza 40%. Wi kszo funduszy stabilnego wzrostu
ma form specjalistycznych funduszy otwartych, których oferta dostosowana jest
do potrzeb III filara zreformowanego systemu emerytalnego.
Fundusze zrównowa one stanowi podstawow klas funduszy hybrydowych.
Oprócz funduszy zrównowa onych, które lokuj w akcje i instrumenty d ne, do
grupy tej zaliczaj si równie inne fundusze o bardziej z onej konstrukcji
portfela.
Przyk ad
taki stanowi
zamkni te fundusze
gwarantowane,
charakteryzuj ce si oznaczonym terminem likwidacji, w którym inwestor ma
pewno
uzyskania co najmniej okre lonej w statucie kwoty. Portfel funduszu
gwarantowanego sk ada si najcz ciej z d nych papierów warto ciowych oraz
instrumentów pochodnych (derywatów).
Fundusze obligacji
Fundusze obligacji inwestuj przede wszystkim w papiery warto ciowe o sta ym
dochodzie, takie jak bony i obligacje skarbowe oraz instrumenty d ne
emitowane przez przedsi biorstwa i w adze samorz dowe. Polityka inwestycyjna
funduszy obligacji mo e przewidywa specjalizacj funduszu w instrumentach
nych o okre lonych cechach lub dopuszcza znaczne zró nicowanie lokat.
Wprawdzie lokaty w funduszach obligacji obarczone s mniejszym ryzykiem w
porównaniu z funduszami akcyjnymi, ale równie w ich przypadku mo liwe s
znaczne okresowe wahania warto ci jednostek uczestnictwa. Wahania te
wynikaj przede wszystkim st d, e ceny papierów d nych zmieniaj si
przeciwnie do zmian rynkowych stóp procentowych. Ryzyko funduszu obligacji
ro nie, gdy w jego portfelu przewa aj instrumenty o d ugim terminie do
wykupu.
Fundusze rynku pieni
nego
Fundusze rynku pieni nego inwestuj w instrumenty, takie jak bony skarbowe
oraz krótkoterminowe papiery d ne innych emitentów. Krótkie terminy lokat
tych funduszy sprawiaj , e charakteryzuj si one najmniejszym ryzykiem
waha
jednostki uczestnictwa i mog
bezpo rednio konkurowa z ofert
depozytow
banków. Wprawdzie fundusze rynku pieni nego s
w Polsce
instytucj o stosunkowo krótkiej tradycji, gdy pierwszy tego rodzaju fundusz
powsta w 1997 r., lecz obecnie ich liczba szybko ro nie. W niektórych krajach
uczestnicy funduszy rynku pieni nego maj dost p do swoich pieni dzy za
po rednictwem czeków lub kart p atniczych. W przysz ci by mo e równie
polskie fundusze zaproponuj uczestnikom tego rodzaju udogodnienia.
rodzaje funduszy inwestycyjnych
1. Fundusz obligacji (FO)
rodzaj fundusz obligacji
lokaty dominuj ce obligacje, bony skarbowe
udzia akcji maks. 10%, zazwyczaj nie wyst puj
przypisywana stopa zwrotu 3-6% rocznie
horyzont czasowy:
inwestor zachowawczy 2-7 lat
inwestor umiarkowany 2-3 lat
inwestor zdecydowany 2-3 lat
Nazwa tego funduszu wskazuje, e dominuj cym sk adnikiem jego aktywów s
obligacje. Najcz ciej fundusze obligacji du
cz
aktywów lokuj te (prócz
obligacji) w bonach skarbowych. Jako cel inwestycyjny przyjmuj utrzymanie
realnej warto ci aktywów: fund manager d y do stopy zwrotu odpowiadaj cej
co najmniej inflacji. Przypisywane stopy zwrotu mieszcz si w przedziale 3-6%,
co oznacza, e powinni my by spokojni, gdy fundusz przekroczy stop inflacji o
3% rocznie, a za wielki sukces poczytywa wynik 6% (u redniony w wieloletnim
horyzoncie czasowym).
Cho FO zalicza si do funduszy o niskim ryzyku inwestycyjnym, to jednak nale y
pami ta , e takie ryzyko istnieje. Warto
jednostki uczestnictwa funduszu
mo e okresowo spada , gdy obligacje
s wyceniane przez fundusz na
podstawie ich wyceny rynkowej. Spadek ceny obligacji na gie dzie mo e np.
dotyczy obligacji o sta ej stopie procentowej (niezale nej od inflacji) w sytuacji,
gdy inflacja wzrasta nagle i szybko (co jest równoznaczne ze spadkiem realnej
stopy zwrotu tych obligacji), a dotyka
tych inwestorów, którzy, chc c
zminimalizowa strat , sprzedaj obligacje poni ej ich nominalnej warto ci.
W celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego fund manager ma obowi zek
odpowiednio rozproszy aktywa funduszu mi dzy obligacje poszczególnych
emitentów, co reguluj odpowiednie przepisy. Na obligacje przedsi biorstw
narzucony limit wynosi 10% aktywów przypadaj cych na obligacje jednego
emitenta (jest to limit dotycz cy 40% danych aktywów funduszu) lub limit 5%
(w stosunku do pozosta ej cz ci tych aktywów). Dla uproszczenia nazwano tu
takie limity zasad 5/10/40.
- rozproszenie aktywów funduszu: do 40% ca ci aktywów - w ród
pojedynczych emitentów
- maksimum 10% aktywów na rzecz jednego emitenta, pozosta ej cz ci
aktywów
- do 5% aktywów na lokaty jednego emitenta
Limity na one s równie na obligacje emitowane przez skarb pa stwa,
Narodowy Bank Polski, a tak e przez kraje nale ce do OECD. W tym wypadku
zarz dzaj cy musi stosowa zasad 6/30/35, co oznacza, e:
- trzeba rozproszy aktywa na co najmniej 6 ró nych emisji,
- 30% aktywów nie mo e obejmowa wi cej ni jedna emisja
- a maksymalnie 35% aktywów mog stanowi obligacje jednego emitenta (to
ograniczenie mo e by pomini te, je li statut funduszu wyra nie tak stwierdza).
Poniewa fundusz powinien co najmniej 90% aktywów lokowa w wy ej
wymienionych kategoriach lokat, to mo e si zdarzy , e FO ulokuje niewielk
(maks. 10%) cz
aktywów w akcjach.
2. Fundusz stabilnego wzrostu (FSW) i Fundusz zrównowa ony (FZ)
rodzaj fundusz stabilnego wzrostu
lokaty dominuj ce obligacje, bony skarbowe
udzia akcji maks. 40%, rednio 30%
przypisywana stopa zwrotu 4-7% rocznie
horyzont czasowy:
inwestor zachowawczy powy ej 8 lat
inwestor umiarkowany 8-15 lat
inwestor zdecydowany 4-7 lat
rodzaj fundusz zrównowa ony
lokaty dominuj ce akcje, obligacje, bony skarbowe
udzia akcji maks. 60%, rednio 50%
przypisywana stopa zwrotu 5-8% rocznie
horyzont czasowy:
inwestor zachowawczy nie rekomendowany
inwestor umiarkowany powy ej 16 lat
inwestor zdecydowany 8-15 lat
W aktywach tych dwóch rodzajów funduszy wyst puj , obok obligacji i bonów
skarbowych, tak e akcje przedsi biorstw, przy czym akcje te nie powinny:
-
w FSW przekracza 40% aktywów ( rednio 30%)
w FZ odpowiednio wy szego poziomu, czyli 60% aktywów ( rednio 50%).
Udzia akcji w aktywach FSW i FZ sprawia, e fundusze te charakteryzuj si
odpowiednio wy szym ryzykiem inwestycyjnym w stosunku do funduszu
obligacji. Dzi ki udzia owi akcji w portfelu mo na jednak obu rodzajom funduszy
przypisa odpowiednio wy sze stopy zwrotu: 4%-7% rocznie - FSW i 5%-8%
rocznie - FZ.
Ró nice w ryzyku inwestycyjnym mi dzy funduszami ró nych TFI mog wynika
z ró nego podej cia zarz dzaj cych zarówno do tej cz ci portfela funduszu,
która lokowana jest w obligacjach, jak i do cz ci ulokowanej w akcjach.
3. Fundusz akcji (FA)
rodzaj fundusz akcji
lokaty dominuj ce akcje
udzia akcji do 100%, rednio 90%
przypisywana stopa zwrotu 7-10% rocznie
horyzont czasowy:
inwestor zachowawczy nie rekomendowany
inwestor umiarkowany nie rekomendowany
inwestor zdecydowany powy ej 16 lat
ówn kategori lokat tego funduszu s akcje przedsi biorstw, mog ce stanowi
od 60% do 100% aktywów funduszu - w zale no ci od przewidywa
zarz dzaj cego. W FA nie zdarza si - nawet przy najwi kszej bessie na rynku sytuacja, w której nie by oby akcji w portfelu. Wynika to co najmniej z dwóch
powodów:
- by oby to sprzeczne z celem inwestycyjnym funduszu (odpowiedni potencja
wzrostu przy podwy szonym ryzyku inwestycyjnym),
- nikt nie jest w stanie zawsze trafnie przewidzie przysz ego trendu na gie dzie
(ewentualna wyprzeda akcji mog aby nast pi przed wzrostem ich notowa na
gie dzie).
Powierzaj c oszcz dno ci funduszowi tego rodzaju, nale y zaakceptowa du e
okresowe wahania warto ci inwestycji, które s pochodn waha cen akcji.
Oceny wyników tego funduszu nie uzale niamy od spe nienia warunku wysokiego
wzrostu warto ci jednostek uczestnictwa w ka dym czasie, ale od tego, jak si
zmienia warto
jednostki funduszu w stosunku do redniej zmiany cen akcji
(zmiany indeksów) i do wyników funduszy akcji zarz dzanych przez inne TFI.
Nieuchronno
du ych waha warto ci inwestycji w FA powoduje, e przy
podejmowaniu decyzji o inwestycji w tym funduszu powinni my kierowa si nie
tylko przypisywanymi stopami zwrotu (7%-10% rocznie), ale i poziomem
osobistej akceptacji ryzyka inwestycyjnego.
Dobrze zarz dzany FA powinien zawsze w d ugim terminie przynie
nam
przypisywan stop zwrotu, bo inwestuj c w akcje najlepszych przedsi biorstw,
bez wzgl du na okresowe wahania, zawsze osi gniemy stop
zwrotu
odzwierciedlaj
osi gane przez przedsi biorstwa zyski. Pozostaje to tylko
kwesti czasu. Najlepszym sposobem zapewnienia sobie oczekiwanych stóp
zwrotu z FA jest odpowiednio d ugi horyzont czasowy inwestycji - i to jest trzeci
czynnik, jakim powinni my si kierowa przy decydowaniu si na uczestnictwo w
FA.
Ryzyko inwestycji mo emy jeszcze ograniczy , dokonuj c systematycznych, np.
comiesi cznych wp at, gdy
wtedy ewentualne okresowe spadki warto ci
jednostki uczestnictwa nie znacz dla nas wy cznie spadku warto ci ju
zainwestowanych rodków, lecz staj si okazj do zakupu nowych jednostek po
ni szej cenie.
Fundusze akcji (podobnie jak pozosta e rodzaje funduszy) musz przestrzega
limitów inwestycyjnych: stosowa "zasad 5/10/40" oraz "zasad 6/30/35".Mimo
porównywalnego udzia u akcji w funduszach akcji poszczególnych TFI czy
narzuconych limitów inwestycyjnych, mog wyst powa mi dzy tymi funduszami
do
du e ró nice w ryzyku inwestycyjnym, co wynika z przyjmowania ró nej
polityki inwestycyjnej. Jeden zarz dzaj cy np. mo e d
do maksymalizacji
wyniku w krótkim terminie i przewiduj c dobr koniunktur w okre lonej bran y,
wi ksz cz
portfela akcji lokuje w przedsi biorstwach dzia aj cych w tym
nie segmencie rynku. O ile spe ni si jego prognozy, taki fundusz osi gnie
du o wy sz stop zwrotu ni fundusz zarz dzany przez fund managera, dla
którego najwa niejsz zasad jest rozproszenie ryzyka, a który w zwi zku z tym
nie przekroczy, okre lonego w polityce inwestycyjnej, limitu przypadaj cego na
jedn bran
(np. 20% aktywów). Jednak przy nietrafionej prognozie pierwszego
fund managera, polityka inwestycyjna drugiego funduszu oka e si bardziej
skuteczna.
Zupe nie odr bn kategori funduszy s fundusze sektorowe, które wyra nie
okre laj w swych statutach koncentracj na inwestycjach w przedsi biorstwach
tylko jednej bran y. W zwi zku z tym ich ryzyko inwestycyjne jest zdecydowanie
wy sze od funduszy akcji bez podania specjalizacji.
podmioty wspó dzia aj ce w funduszach
Przy dzia alno ci funduszy inwestycyjnych mo emy spotka si z trzema typami
podmiotów:
towarzystwami
funduszy
inwestycyjnych
(dalej
TFI),
depozytariuszami oraz tzw. agentami transferowymi. Jedn z podstawowych
zasad dotycz cych funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w Polsce jest
rozdzielenie zarz dzania aktywami funduszu (TFI - podejmowanie decyzji
inwestycyjnych) od przechowywania aktywów funduszu (depozytariusz przechowywanie aktywów i wykonywanie decyzji inwestycyjnych towarzystwa).
Agent transferowy, którego dzia alno
nie jest w Polsce uregulowana
specjalnymi przepisami prawa, na zlecenie TFI dokonuje przeliczenia wp acanych
rodków na jednostki uczestnictwa (i odwrotnie) oraz zarz dza kontami
indywidualnych klientów (uczestnik funduszu).
1.Towarzystwo funduszy inwestycyjnych
Fundusze inwestycyjne s tworzone i zarz dzane przez towarzystwo funduszy
inwestycyjnych. Towarzystwo jest organem funduszu i reprezentuje fundusz w
stosunkach z osobami trzecimi. Towarzystwo mo e zarz dza
kilkoma
funduszami
inwestycyjnymi,
zazwyczaj
jest
to
"rodzina"
funduszy
charakteryzuj cych si ró nym poziomem ryzyka.
2.Doradcy inwestycyjni
W TFI zarz dzaniem funduszami zajmuj si licencjonowani przez KPWiG doradcy
inwestycyjni. To do nich nale y przygotowanie decyzji w zakresie nabywania i
zbywania aktywów funduszu. Towarzystwo musi zatrudnia co najmniej 2
doradców.
3. Depozytariusz
Dla ochrony
rodków uczestników funduszy powo ana zosta a instytucja
depozytariusza. Jego zadaniem jest przechowywanie aktywów funduszu
inwestycyjnego oraz kontrola funduszu w zakresie zgodno ci dzia
funduszu z
przepisami prawa i statutem funduszu. Depozytariuszem mo e by jedynie bank
z siedzib w Polsce, którego fundusze w asne wynosz co najmniej 100 mln z lub
Krajowy Depozyt Papierów Warto ciowych.
Obowi zki depozytariusza
Do obowi zków depozytariusza w zakresie przechowywania aktywów funduszu
inwestycyjnego nale y:
•
•
•
•
•
•
prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego zapisywanych na
ciwych rachunkach oraz przechowywanych przez depozytariusza i inne
podmioty na mocy odr bnych przepisów lub na podstawie umów
zawartych na polecenie funduszu,
zapewnienie, aby odkupywanie jednostek uczestnictwa lub wykupywanie
certyfikatów inwestycyjnych odbywa o si zgodnie z przepisami prawa i
statutem funduszu inwestycyjnego,
zapewnienie, aby rozliczanie umów dotycz cych aktywów funduszu
inwestycyjnego oraz rozliczanie umów z uczestnikami funduszu
nast powa o bez nieuzasadnionego opó nienia,
zapewnienie, aby warto
netto aktywów funduszu inwestycyjnego i
warto jednostki uczestnictwa by a obliczana zgodnie z przepisami prawa
i statutem funduszu inwestycyjnego,
zapewnienie, aby dochody funduszu inwestycyjnego by y wykorzystywane
w sposób zgodny z przepisami prawa i ze statutem funduszu,
wykonywanie polece funduszu inwestycyjnego, chyba e s sprzeczne z
prawem lub statutem funduszu inwestycyjnego.
Jak wida , rozdzielenie zarz dzania aktywami od przechowywania aktywów
umo liwia przekazanie kontroli dzia
funduszu depozytariuszowi. Kontrola
dzia alno ci inwestycyjnej jest kontrol wy cznie formaln , tzn. depozytariusz
nie mo e wypowiada si co do celowo ci dokonania takiej czy innej inwestycji,
mo e natomiast (i ma obowi zek) odmówi
do naruszenia prawa lub statutu funduszu.
wykonania polecenia prowadz cego
4. Agent transferowy
Agent transferowy to instytucja, która na zlecenie TFI zajmuje si prowadzeniem
rachunków (kont) poszczególnych uczestników funduszu oraz dokonuje
przeliczenia wp aconych rodków pieni nych na nabywane przez inwestora
jednostki uczestnictwa, a tak e odkupywanych jednostek uczestnictwa na
wyp acane inwestorowi rodki pieni ne.
fundusze inwestycyjne w Polsce
Powstawanie w Polsce instytucji wspólnego inwestowania sta o si mo liwe od
chwili wej cia w ycie ustawy z dnia 22 marca 1991 r. Prawo o publicznym
obrocie papierami warto ciowymi i funduszach powierniczych. Pierwszy fundusz
powierniczy zrównowa ony rozpocz dzia alno w lipcu 1992 r. W okresie trzech
pocz tkowych lat by on jedyn tego typu instytucj w Polsce. Szybkiemu
przyrostowi jego aktywów sprzyja a wielka hossa na warszawskiej gie dzie, jaka
mia a miejsce w latach 1993-1994. W szczytowym okresie hossy warto
aktywów pierwszego funduszu powierniczego przekroczy a 2 mld z . Nast pne
fundusze powsta y w 1995 r. - powsta wówczas kolejny fundusz zrównowa ony
oraz pierwsze fundusze akcji i obligacji.
Rozwój rynku nabra tempa w latach 1997-1999, gdy corocznie powstawa o
kilkana cie nowych funduszy. Wa ny dla rozwoju rynku by zw aszcza 1998 r.,
gdy wesz a w
ycie ustawa o funduszach inwestycyjnych. W miejsce
dotychczasowych funduszy powierniczych nowa ustawa wprowadzi a poj cie
otwartego funduszu inwestycyjnego, nadaj c mu na wzór ameryka ski
osobowo prawn . Ustawa wprowadzi a te dwa nowe typy funduszy, zamkni te
i mieszane, a tak e fundusze specjalistyczne jako szczególn form funduszu
otwartego. Towarzystwa funduszy powierniczych zobowi zano do przekszta cenia
si w towarzystwa funduszy inwestycyjnych, a fundusze powiernicze - w otwarte
fundusze inwestycyjne (proces przekszta ce zosta zako czony na pocz tku
2000 r.).
Na koniec grudnia 2000 r. na naszym rynku dzia o aktywnie 16 towarzystw
funduszy inwestycyjnych, które zarz dza y cznie 81 funduszami. W liczbie tej
mie ci si 61 funduszy inwestycyjnych otwartych, 17 funduszy specjalistycznych
otwartych oraz trzy fundusze zamkni te. czna warto aktywów netto funduszy
inwestycyjnych na koniec 2000 r. wynosi a 7,1 mld z (1,71 mld dolarów), w tym
6,9 mld z (1,67 mld dolarów) przypada o na fundusze otwarte i specjalistyczne
otwarte. Mimo dynamicznego przyrostu warto ci aktywów netto, jaki nast pi w
latach 1999-2000, rodki ulokowane w funduszach w dalszym ci gu stanowi
niewielki procent oszcz dno ci w porównaniu ze rodkami ulokowanymi w
polskich bankach.
Wed ug danych z ko ca grudnia 2000 r. najwi ksz cz
aktywów ulokowano w
funduszach rynku pieni nego (42,9%) oraz w funduszach hybrydowych
(21,0%). Fundusze akcyjne zgromadzi y 18,7% aktywów netto, za fundusze
obligacji 17,4%
zalety funduszy inwestycyjnych
Liczne zalety funduszy inwestycyjnych sprawi y, e od wielu lat stanowi one
jedn z najcz ciej wybieranych form oszcz dzania na wiecie, a ich popularno
stale si zwi ksza. W ród podstawowych zalet funduszy inwestycyjnych nale y
wymieni :
•
•
•
•
•
•
•
•
wysokie dochody, konkurencyjne wzgl dem innych lokat
bezpiecze stwo
powierzenie oszcz dno ci specjalistom
dywersyfikacj lokat
szybki dost p do oszcz dno ci
mo liwo oszcz dzania niewielkich kwot i umiarkowane koszty
elastyczno oferty
dodatkowe us ugi wiadczone na rzecz uczestników
Wysokie dochody, konkurencyjne wzgl dem innych lokat
Podstawowym zadaniem funduszu inwestycyjnego jest pomna anie oszcz dno ci
powierzonych przez uczestników. W tym celu fundusze dokonuj takiego doboru
lokat finansowych, które umo liwiaj wypracowanie jak najwy szego zysku przy
za onym poziomie ryzyka. Fundusze inwestycyjne s wi c po rednikiem, który
daje
uczestnikom
mo liwo
uzyskiwania
dochodów
w ciwych
dla
poszczególnych segmentów rynku finansowego, ale jednocze nie uwalnia ich od
konieczno ci przeprowadzania analiz i podejmowania samodzielnych decyzji
inwestycyjnych.
Bezpiecze stwo
Rygorystyczne regulacje prawne, jakim podlegaj
fundusze inwestycyjne,
sprawiaj , e jest to jedna z najbezpieczniejszych form lokowania oszcz dno ci ryzyko defraudacji powierzonych rodków praktycznie nie wyst puje. Aktywa
funduszu inwestycyjnego przechowuje depozytariusz, którym mo e by tylko
bank dysponuj cy wysokimi kapita ami w asnymi (lub Krajowy Depozyt Papierów
Warto ciowych S.A.). Nawet bankructwo tego banku nie poci ga jednak za sob
strat dla inwestorów, poniewa przechowywane aktywa funduszu inwestycyjnego
wy czone z masy upad ciowej depozytariusza. Towarzystwa funduszy
inwestycyjnych nie maj
ponadto bezpo redniego dost pu do
rodków
ulokowanych w funduszach, którymi zarz dzaj . Towarzystwa mog dysponowa
tymi rodkami jedynie zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu. S te
poddane sta emu nadzorowi Komisji Papierów Warto ciowych i Gie d, a ponadto
musz
przestrzega
okre lonych obowi zków informacyjnych, takich jak
publikacja statutu oraz rocznych i pó rocznych sprawozda
finansowych
zarz dzanych funduszy.
Zabezpieczenie przed ryzykiem defraudacji nie oznacza jednak, e lokowanie
oszcz dno ci w funduszu inwestycyjnym jest wolne od ryzyka. Ryzyko
charakterystyczne dla danego funduszu zale y od przyj tej strategii
inwestycyjnej oraz rodzaju dokonywanych lokat. Przepisy prawa nie chroni te
przed b dami pope nionymi przez specjalistów, którzy zarz dzaj funduszem.
Czynniki ryzyka s szczegó owo opisane w statucie ka dego funduszu.
Powierzenie oszcz dno ci specjalistom
rodki pieni ne zgromadzone przez fundusz inwestycyjny powierzane s
specjalistom, którzy w imieniu uczestników funduszu realizuj zapisany w
statucie cel inwestycyjny. Specjali ci ci, dysponuj c rozleg
wiedz o rynku
finansowym, poprzedzaj wybór lokat analiz zmieniaj cych si warunków
gospodarczych, sytuacji poszczególnych spó ek i indywidualnej charakterystyki
nabywanych papierów warto ciowych. W zale no ci od wyników tej analizy
fundusz mo e dokonywa ró nego rodzaju lokat, ukierunkowanych na realizacj
zamierzonego celu inwestycyjnego.
Dywersyfikacja lokat
Jedn
z najwa niejszych zasad dzia alno ci funduszy inwestycyjnych jest
ograniczanie ryzyka, które polega na ró nicowaniu dokonywanych lokat. Dzi ki
temu specyficzne ryzyko zwi zane z danym papierem warto ciowym ma niewielki
wp yw na ca kowite ryzyko, jakim obarczone s inwestycje funduszu. Straty
ponoszone na poszczególnych papierach warto ciowych s
równowa one
zyskami, jakie przynosz inne lokaty. Z punktu widzenia przeci tnego inwestora
zaleta dywersyfikacji polega wi c na tym, e oszcz dzaj c nawet niewielkie
kwoty mo e on ograniczy ryzyko w takim samym stopniu, jaki jest dost pny dla
du ych i zasobnych inwestorów instytucjonalnych.
Mo liwo
oszcz dzania niewielkich kwot i umiarkowane koszty
Wa
cech wi kszo ci funduszy inwestycyjnych jest mo liwo
rozpocz cia
oszcz dzania nawet od niewielkiej kwoty. W przypadku wi kszo ci dzia aj cych w
Polsce otwartych funduszy inwestycyjnych minimalna pierwsza wp ata wynosi 50
lub 100 z , za kolejne wp aty mog by nawet ni sze. Coraz cz ciej fundusze
nie pobieraj op at przy zbywaniu lub odkupywaniu jednostek uczestnictwa fundusze te nazwane s bezprowizyjnymi. Fundusze ponosz natomiast koszty
operacyjne, które obejmuj mi dzy innymi wynagrodzenie towarzystwa za
zarz dzanie funduszem. Najcz ciej s one ograniczone procentowym limitem
wyra onym w skali rocznej. Koszty operacyjne naliczane s systematycznie w
ci gu roku, a ich wp yw uwidacznia si wolniejszym wzrostem jednostki
uczestnictwa. Zasada przejrzysto ci kosztów jest jedn z podstawowych zalet
funduszy inwestycyjnych, stanowi
o ich du ej atrakcyjno ci w porównaniu z
innymi alternatywnymi formami lokowania oszcz dno ci.
Szybki dost p do oszcz dno ci
Jednym z podstawowych atutów funduszy inwestycyjnych jest wysoka p ynno
powierzonych oszcz dno ci. Uczestnik otwartego funduszu inwestycyjnego mo e
praktycznie w dowolnej chwili za da odkupienia jednostek uczestnictwa (od
zasady tej istniej tylko nieliczne, przewidziane prawem wyj tki). Cena, po jakiej
fundusz odkupi jednostki, jest równa warto ci jednostki wed ug aktualnej
wyceny, pomniejszonej o ewentualn op at manipulacyjn . Przy odkupywaniu
jednostek op at t pobieraj tylko nieliczne fundusze.
Certyfikaty inwestycyjne funduszu zamkni tego mog zosta sprzedane na rynku
wtórnym wed ug aktualnej ceny rynkowej. Cena ta najcz ciej ró ni si od
podawanej przez fundusz wyceny aktywów netto na certyfikat inwestycyjny. Je li
obrót certyfikatami danego funduszu na rynku wtórnym nie jest du y, znalezienie
nowego nabywcy mo e by utrudnione. T niedogodno
rekompensuje jednak
inwestorom wi kszy potencja zysków, wynikaj cy z mo liwo ci dokonywania
przez fundusz zamkni ty mniej p ynnych, lecz bardziej dochodowych lokat.
Niektóre fundusze zamkni te maj ponadto z góry okre lony termin likwidacji inwestorzy maj
pewno ,
e w oznaczonym terminie otrzymaj
kwot
stanowi ca równowarto certyfikatu.
Elastyczno
oferty
Na koniec wrze nia 2000 r. dzia o w Polsce 76 funduszy inwestycyjnych o
zró nicowanych celach i zasadach polityki inwestycyjnej. W zale no ci od
przedmiotu dokonywanych lokat STFI stosuje podzia funduszy na cztery ogólne
kategorie: fundusze akcyjne, fundusze obligacji, fundusze ryzyku pieni nego
oraz fundusze zrównowa one/hybrydowe. W obr bie tej klasyfikacji mieszcz si
równie fundusze specjalizuj ce si w wybranych segmentach rynku papierów
warto ciowych. W Polsce zaliczaj si do nich m.in. fundusze inwestuj ce w
okre lony sektor gospodarki (np. w spó ki stosuj ce innowacyjne technologie),
fundusze ma ych spó ek oraz fundusze papierów d nych przedsi biorstw. Coraz
wi cej funduszy specjalizuje si
te w inwestycjach zagranicznych. Du a
ró norodno
funduszy wynika z popytu zg aszanego przez inwestorów, którzy
oczekuj
produktów umo liwiaj cych zaspokojenie indywidualnych potrzeb
finansowych.
Dodatkowe us ugi
Wychodz c
naprzeciw
oczekiwaniom
klientów
towarzystwa
funduszy
inwestycyjnych proponuj szereg dodatkowych udogodnie , takich jak bezp atna
infolinia, sk adanie zlece za pomoc telefonu, faksu lub internetu, dokonywanie
konwersji mi dzy funduszami, dokonywanie wp at przelewem bankowym,
automatyczne
odkupywanie
jednostek
uczestnictwa,
uczestnictwo
w
premiowanych ni szymi op atami planach systematycznego oszcz dzania. Wiele
towarzystw stara si te utrzymywa bliski kontakt z uczestnikami, wysy aj c
regularnie broszury informacyjne i umieszczaj c materia y edukacyjne na
stronach internetowych.
oferta dla klientów indywidualnych
Oprócz standardowej oferty oszcz dzania w dowolnie wybranym funduszu
inwestycyjnym, klientom oferowany jest szereg dodatkowych udogodnie .
Najcz ciej proponowane s plany systematycznego oszcz dzania, które w
zale no ci od towarzystwa mog wyst powa pod ró nymi nazwami. Zach
dla
klientów deklaruj cych wnoszenie sta ych okresowych wp at do funduszy
inwestycyjnych danego towarzystwa s
atrakcyjne zni ki w op atach
manipulacyjnych. Konstrukcja planów systematycznego oszcz dzania jest z
regu y bardzo elastyczna, co umo liwia dopasowanie planu do indywidualnych
potrzeb finansowych klienta. Plany systematycznego oszcz dzania u atwiaj
gromadzenie oszcz dno ci na takie cele jak dostatnia emerytura, zakup
mieszkania lub budowa domu, pokrycie kosztów wykszta cenia dzieci czy
zachowanie rezerw finansowych na nieprzewidziane wydatki. W praktyce nawet
niedotrzymanie warunków planu systematycznego oszcz dzania nie jest
obarczone du ym ryzykiem ani wysokimi op atami.
Innym udogodnieniem oferowanym przez niektóre towarzystwa s programy
rentierskie, umo liwiaj ce odkupywanie jednostek uczestnictwa w ustalonych
odst pach czasu. Programy te adresowane s do osób w rednim i starszym
wieku, którym zale y na uzyskiwaniu regularnych, okresowych dochodów.
Coraz cz ciej towarzystwa funduszy inwestycyjnych nawi zuj wspó prac z
firmami ubezpieczeniowymi, oferuj c wspólne produkty, cz ce systematyczne
oszcz dzanie z ubezpieczeniem na
ycie. Inn
propozycj
jest ochrona
ubezpieczeniowa od nast pstw nieszcz liwych wypadków, oferowana klientom
bezp atnie przez niektóre z towarzystw.
Dodatkowym udogodnieniem dla klientów jest równie mo liwo
konwersji przenoszenia zainwestowanych rodków mi dzy funduszami. Towarzystwa cz sto
podejmuj te akcje promocyjne, polegaj ce na okresowym znoszeniu b
obni aniu op at manipulacyjnych.
oferta dla klientów instytucjonalnych
Oferta funduszy inwestycyjnych dla firm obejmuje przede wszystkim zarz dzanie
nadwy kami
rodków p ynnych. Klientom instytucjonalnym, d
cym do
minimalizacji ryzyka i ochrony realnej warto ci aktywów, poleca si zw aszcza
fundusze rynku pieni nego, zaliczaj ce si do najmniej ryzykownych, ale
jednocze nie zapewniaj ce p ynny dost p do ulokowanych rodków. Fundusz
rynku pieni nego jest form
odpowiedni
dla klientów instytucjonalnych
preferuj cych lokaty zarówno krótko-, jak i d ugoterminowe.
Cho zasadnicza cz
oferty funduszy inwestycyjnych dost pna jest zarówno dla
osób fizycznych, jak i prawnych, w ostatnim czasie fundusze oferuj firmom
coraz wi cej udogodnie , dostosowanych do ich specyficznych potrzeb. W 1999
r. powsta y pierwsze fundusze, które adresowane s
wy cznie do osób
prawnych. Podmioty te maj posta specjalistycznych otwartych funduszy rynku
pieni nego. Ich zalet s znacznie ni sze, zapisane w statutach, limity kosztów
operacyjnych. Mo liwo
znacznego zredukowania kosztów wynika z wysokich
przeci tnych wp at, jakie wnosz klienci tych funduszy. Fundusze te stosuj
równie
ograniczenia inwestycyjne w ciwe dla funduszy inwestycyjnych
mieszanych, co umo liwia im lokowanie wi kszej cz ci rodków w instrumenty
ne o wy szej rentowno ci.
Now
instytucj , która pojawi a si
w 1999 r., s
równie
fundusze
dywidendowe. Dochody osi gane przez te fundusze nie przek adaj si na wzrost
warto ci jednostki uczestnictwa, lecz s wyp acane uczestnikom w formie
okresowej dywidendy. Zaleta takiego rozwi zania wynika z korzystnych regulacji
podatkowych, które traktuj
wyp at
okresowych dochodów z funduszu
inwestycyjnego jako dywidend od osoby prawnej.
Jednostki uczestnictwa niektórych funduszy mog
zabezpieczenie po yczek mi dzy instytucjami.
te by
wykorzystywane jako
Oferta funduszy inwestycyjnych adresowana jest równie
do towarzystw
ubezpieczeniowych, które pragn zaproponowa swym klientom ubezpieczenie na
ycie zwi zane z funduszem inwestycyjnym. Wspó praca towarzystwa
ubezpieczeniowego z funduszami inwestycyjnymi pozwala ka demu z partnerów
na specjalizacj - towarzystwo ubezpiecze na ycie zarz dza t cz ci sk adki,
która s y pokryciu ochrony ubezpieczeniowej, a fundusze inwestycyjne lokuj
cz
sk adki, któr ubezpieczeni przeznaczyli na cele kapita owe.
towarzystwa i fundusze
BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
CA IB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Commercial Union Polska - Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
DWS Polska Towarzystwo Funduszy Inwstycyjnych S.A.
Górno
skie Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
ING Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Millennium Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S. A.
Pioneer Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
PKO/CREDIT SUISSE Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
SEB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
SKARBIEC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Banku Handlowego S.A.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Kredyt Banku S.A.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU S.A.
Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
WARTA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
dane liczbowe dotycz ce funduszy inwestycyjnych
Liczba towarzystw i funduszy
•
Liczba towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz funduszy inwestycyjnych w
latach 1996-2002.
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Fundusze akcyjne
1
8
17
22
25
26
30
Fundusze obligacji
1
3
7
14
16
19
26
Fundusze hybrydowe
(w tym zrównowa one)
3
7
12
19
25
31
Fundusze rynku pieni nego
0
2
2
7
15
18
22
Liczba funduszy ogó em
5
20
38
62
81
49
114
Liczba towarzystw
3
7
12
14
16
19
16
29
ród o: Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Raport 2002.
Aktywa
•
Aktywa netto funduszy inwestycyjnych i powierniczych w latach 1996-2002
(stan na koniec grudnia odpowiedniego roku, w mln z )
1996
Fundusze akcyjne
Fundusze obligacji
Fundusze hybrydowe
(w tym
zrównowa one)
Fundusze rynku
pieni nego
1997
1998
1999
2000
2001
2002
306,3 660,0 494,5 755,3 1056,2 1123,4 1093
46,0
66,5 255,6 892,9 1212,6 6750,4 14398
1011,6 1159,4 905,9 1225,7 1545,6 1811,4 1582
0,0
14,6 158,4 278,1 3283,6 2436,3
3892
Aktywa netto ogó em 1363,9 1900,5 1784,4 3152,0 7098,0 12121,4 22766
ród o: Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Raport 2002.
Wyniki
•
rednie wa one stopy zwrotu otwartych funduszy inwestycyjnych i funduszy
powierniczych w latach 1996-2000.
Fundusze akcyjne
1996 1997
80,8% 4,9%
1998
1999 2000 2001
-18,5% 33,6% 5,5% -18,2%
2002
-2,2%
Fundusze hybrydowe
(w tym
51,5% 9,1%
zrównowa one)
-7,1% 28,8% 8,9%
-4,3%
4,8%
Fundusze obligacji
19,3% 18,3%
20,7% 9,8% 13,8%
16,6%
13,9%
-
19,2% 11,0% 15,8%
16,4%
51,0% 8,5%
-9,9% 26,1% 10,1%
-0,7%
Fundusze rynku
pieni nego
Fundusze ogó em
-
ród o: Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Raport 2002.
opracowania graficzne
9,4%
10,4%
LITERATURA:
1. Ustawa o funduszach inwestycyjnych z dnia 28 sierpnia 1997r.
2. ród a internetowe:
• www.stfi.com.pl
• www.fi.com.pl
• www.kpwig.gov.pl
• www.tfi.hoga.pl
• http://biznes.interia.pl
• http://gie da.onet.pl