RYNKI FINANSOWE

Transkrypt

RYNKI FINANSOWE
MUNIR AL-KABER
RYNKI FINANSOWE
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
im. prof. Edwarda F. Szczepanika
w Suwałkach
Suwałki 2012
3
Spis treści
WSTĘP......................................................................................................................................................................... 7
ROZDZIAŁ 1. ROLA RYNKÓW FINANSOWYCH..............................................................................................................9
1.1. Przegląd rynków finansowych............................................................................................................................. 9
1.1.1 Pojęcie i funkcje rynku finansowego.............................................................................................................. 9
1.1.2 Współczesne modele systemów finansowych................................................................................................ 11
1.1.3 Rodzaje rynków finansowych........................................................................................................................ 15
1.2. Handel instrumentami na rynkach finansowych................................................................................................. 18
1.3. Udział instytucji finansowych w rynkach finansowych........................................................................................ 20
1.3.1. Instytucje bankowe...................................................................................................................................... 20
1.3.2. Instytucje niebankowe finansowe................................................................................................................ 20
1.4. Instytucje tworzące sieci bezpieczeństwa na rynku finansowym.........................................................................21
1.4.1. Pojęcie sieci bezpieczeństwa finansowego................................................................................................... 21
1.4.2. Instytucje tworzące sieć bezpieczeństwa finansowego................................................................................. 23
1.4.2.1. Działania banku centralnego na rzecz bezpieczeństwa finansowego................................................... 24
1.4.2.2. Instytucje nadzoru nad sektorem finansowym.................................................................................... 24
1.4.2.2.1. Istota, rodzaje i środki nadzoru................................................................................................ 24
1.4.2.2.2. Modele nadzoru nad rynkiem finansowym.............................................................................. 25
1.4.2.2.3. Komisja Nadzoru Finansowego w Polsce jako instytucja nadzorcza
w sieci bezpieczeństwa rynku finansowego............................................................................. 26
1.4.2.3. System gwarantowania depozytów..................................................................................................... 28
ROZDZIAŁ 2. STOPA PROCENTOWA............................................................................................................................. 33
2.1. Pieniądz i jego funkcje......................................................................................................................................... 33
2.2. Istota stopy procentowej..................................................................................................................................... 34
2.3. Teoria Funduszy Pożyczkowych........................................................................................................................... 35
2.4. Teoria preferencji płynności................................................................................................................................. 35
2.5. Terminowa struktura stóp procentowych............................................................................................................ 36
2.6. Wartość pieniądza w czasie................................................................................................................................. 39
2.6.1. Wartość przyszła........................................................................................................................................... 39
2.6.2. Wartość bieżąca............................................................................................................................................ 41
ROZDZIAŁ 3. RYNEK PIENIĘŻNY................................................................................................................................. 43
3.1. Definicja rynku pieniężnego................................................................................................................................. 43
3.2. Cechy rynku pieniężnego..................................................................................................................................... 43
3.3. Funkcje rynku pieniężnego.................................................................................................................................. 43
3.4. Uczestnicy rynku pieniężnego.............................................................................................................................. 44
3.5. Instrumenty rynku pieniężnego........................................................................................................................... 45
3.5.1. Instrumenty rynku pieniężnego o charakterze zbywalnym.......................................................................... 45
3.5.1.1. Bony skarbowe.................................................................................................................................... 45
3.5.1.2. Bony pieniężne Narodowego Banku Polskiego..................................................................................... 50
3.5.1.3. Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw.............................................................................. 50
3.5.1.4. Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne......................................................................................... 53
4
3.5.2. Instrumenty rynku pieniężnego o charakterze lokacyjnym...........................................................................54
3.5.2.1. Niezabezpieczone lokaty międzybankowe........................................................................................... 54
3.5.2.2. Lokaty zabezpieczone.......................................................................................................................... 55
3.5.3.1. Inne instrumenty rynku pieniężnego................................................................................................... 57
ROZDZIAŁ 4. RYNEK WALUTOWY................................................................................................................................ 59
4.1. Geneza i pojęcie rynku walutowego...................................................................................................................... 59
4.2. Kursy walut........................................................................................................................................................... 60
4.3. Czynniki określające poziom kursu walutowego.................................................................................................... 61
4.4. Uczestnicy rynku walutowego............................................................................................................................... 63
4.5. Transakcje na rynku walutowym........................................................................................................................... 64
4.5.1. Transakcje natychmiastowe (spot)................................................................................................................ 64
4.5.2. Transakcje terminowe................................................................................................................................... 65
4.6. Swapy kursowe..................................................................................................................................................... 67
4.7. Instrumenty pochodne.......................................................................................................................................... 67
4.8. Euro jako waluta międzynarodowa....................................................................................................................... 69
ROZDZIAŁ 5. RYNEK DEPOZYTOWO- KREDYTOWY..................................................................................................... 73
5.1. Pojęcie rynku depozytowo- kredytowego.............................................................................................................. 73
5.2. Klasyfikacja usług depozytowych.......................................................................................................................... 73
5.3. Wielkość usług depozytowych w bankach komercyjnych...................................................................................... 75
5.4. Przegląd rynku kredytowego................................................................................................................................. 78
5.4.1. Pojęcie kredytu i pożyczki bankowej............................................................................................................. 78
5.4.2. Klasyfikacja kredytów................................................................................................................................... 80
5.4.3. Zabezpieczenia i zdolność kredytowa........................................................................................................... 83
5.4.4. Wielkość usług kredytowych w bankach komercyjnych................................................................................ 86
5.5. Normy ostrożnościowe - Nowa Umowa Kapitałowa.............................................................................................. 87
ROZDZIAŁ 6. RYNEK KAPITAŁOWY.............................................................................................................................. 93
6.1. Pojęcie, funkcje i cechy rynku kapitałowego.......................................................................................................... 93
6.2. Instrumenty rynku kapitałowego.......................................................................................................................... 106
6.2.1. Akcje............................................................................................................................................................. 106
6.2.1.1. Rodzaje akcji........................................................................................................................................ 107
6.2.1.2. Podstawy wyceny akcji........................................................................................................................ 110
6.2.1.2.1. Wycena akcji uprzywilejowanych....................................................................................... 110
6.2.1.2.2. Wycena akcji zwykłych....................................................................................................... 110
6.2.1.3. Rynek akcji........................................................................................................................................... 112
6.2.2. Prawo do akcji i prawo poboru...................................................................................................................... 119
6.2.3. Obligacje...................................................................................................................................................... 119
6.2.3.1. Ogólna charakterystyka....................................................................................................................... 119
6.2.3.2. Funkcje i rodzaje obligacji- kryteria klasyfikacji................................................................................... 120
6.2.3.3. Wycena obligacji.................................................................................................................................. 123
6.2.3.3.1. Bieżąca stopa zwrotu ............................................................................................................... 123
6.2.3.3.2. Stopa zwrotu w terminie do wykupu....................................................................................... 123
6.2.3.3.3. Stopa zwrotu w terminie do wcześniejszego wykupu............................................................. 125
6.2.3.3.4. Ryzyko inwestycji w obligacje.................................................................................................. 126
6.2.3.3.5. Czas trwania (duration) i wypukłość (convexity) obligacji........................................................128
6.2.3.4. Rynki obligacji..................................................................................................................................... 132
6.2.3.4.1. Obligacje skarbowe.................................................................................................................. 132
5
6.2.3.4.2. Obligacje komunalne ............................................................................................................... 134
6.2.3.4.3. Obligacje banków..................................................................................................................... 137
6.2.3.4.4 Obligacje przedsiębiorstw......................................................................................................... 139
6.2.4. Produkty strukturyzowane........................................................................................................................... 140
6.2.5. Certyfikaty inwestycyjne.............................................................................................................................. 141
6.2.6. Listy zastawne.............................................................................................................................................. 141
ROZDZIAŁ 7. RYNEK INSTRUMENTÓW POCHODNYCH................................................................................................ 145
7.1. Pojęcie, klasyfikacja i funkcje instrumentów pochodnych......................................................................................145
7.2. Giełdowe instrumenty pochodne.......................................................................................................................... 147
7.2.1. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie..............................................................................................147
7.2.1.1. Kontrakty terminowe typu futures....................................................................................................... 147
7.2.1.2. Kontrakty terminowe typu opcje......................................................................................................... 149
7.2.1.3. Jednostki indeksowe- MiniWig 20....................................................................................................... 151
7.2.2. Warszawska Giełda Towarowa (WGT)........................................................................................................... 151
7.3. Pozagiełdowe kontrakty terminowe forward (międzybankowe)........................................................................... 153
7.3.1. Kontrakty terminowe forward...................................................................................................................... 153
7.3.2. Kontrakty opcyjnie....................................................................................................................................... 155
7.3.3. Kontrakty swapowe...................................................................................................................................... 156
7.3.3.1. Swap procentowy................................................................................................................................ 156
7.3.3.2. Swap walutowy................................................................................................................................... 157
ROZDZIAŁ 8. POLITYKA PIENIĘŻNA BANKU CENTRALNEGO....................................................................................... 161
8.1. Podstawy prawne organizacji i działania NBP........................................................................................................ 161
8.2. Niezależność Banku Centralnego........................................................................................................................... 162
8.3. Funkcje i zadania NBP............................................................................................................................................ 165
8.4. Cele i strategie polityki pieniężnej......................................................................................................................... 167
8.4.1. Ujęcie tradycyjne- triada celów.....................................................................................................................168
8.4.2. Ujęcie nowoczesne- wieloparametryczne .................................................................................................... 171
8.5. Instrumenty oddziaływania Banku Centralnego.................................................................................................... 173
8.5.1. Pośrednie instrumenty polityki pieniężnej.................................................................................................... 173
8.5.2. Instrumenty bezpośrednie............................................................................................................................ 176
8.5.3. Oddziaływanie poprzez perswazję................................................................................................................ 177
8.6. Mechanizmy transmisji impulsów polityki pieniężnej..................................................................................... 177
ZAKOŃCZENIE.............................................................................................................................................................. 180
BIBLIOGRAFIA............................................................................................................................................................. 183
AKTY PRAWNE.............................................................................................................................................................193
SPIS TABEL.................................................................................................................................................................. 193
SPIS RYSUNKÓW......................................................................................................................................................... 195