do pobrania

Paraliż systemu Elektronicznego Postępowania
Upominawczego. Ministerstwo o sprawie wie, ale nie
zrobi nic by rozwiązać problem.
Wprowadzone w 2009 r. EPU, było ważnym elementem informatyzacji działań
sądowniczych i znacznie przyspieszało postępowanie w nieskomplikowanych sprawach
mających charakter wezwań do zapłaty. W poprzednich latach mechanizm ten stosowano
aż w 90% takich spraw. Jednak z powodu niedostosowania systemu do zmian w przepisach
z 2015 i 2016 roku obecnie liczba ta spadła do kilkunastu – kilkudziesięciu procent.
Wierzycielowi przychodzi prowadzić sprawę w postępowaniu „papierowym”, w sądzie,
w miejscowości zamieszkania swojego dłużnika. Ministerstwo zapytane przez Polski
Związek Windykacji o plany na rozwiązanie problemu cofającego polskie sądownictwo
o kilka dekad odpowiada, iż dysfunkcjonalność systemu potrwać może jeszcze kilka
miesięcy.
PodmiotywspółpracującenacodzieńzeSądemmówiąwręczoparaliżusystemu.Zpoczątkiem2016
rokuweszływżycieprzepisynowelizująceartykuły359i481Kodeksucywilnegoorazart.4ustawy
o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Zrewolucjonizowały one zasady regulujące
wysokośćodsetek.Dotychczasjednoliteodsetkiustawowe,podzielonezostałynatrzykategorie,o
różnejwysokości,zależnejodstopyreferencyjnejNBP.Odsetkiustawowe,wrozumieniuart.359
k.c.,powiększająjąo3,5punktuprocentowego.Odsetkiustawowezaopóźnienie,wrozumieniuart.
481 k.c. – o 5,5 punktu, odsetki zaś ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych
wrozumieniuart.4u.t.h.o8punktówprocentowych.Maksymalneodsetkiumowneograniczone
zostałydodwukrotnościwysokościodsetekustawowych,bądźustawowychzaopóźnienie.
System elektronicznego postępowania upominawczego nie został dostosowany
do obowiązujących przepisów. Za jego pośrednictwem można więc nadal wnosić
wyłącznie o zasądzenie odsetek ustawowych, bez możliwości sprecyzowania o którą
z kategorii chodzi. Ograniczenie zaś stopy odsetek maksymalnych odwołuje się w
dalszym ciągu do czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP–podkreślaJan
Prasałek,ekspertds.prawnychwDepartamencieWindykacjikancelariiRączkowski,
KwiecińskiAdwokaci.
Dodatkowo system ten nie został przystosowany do wcześniejszych nowelizacji przepisów,
wprowadzonychjeszczew2015roku,wtymwzakresieustawyokosztachsądowychwsprawach
cywilnych. Jej art. 13 przewiduje bowiem znacząco obniżoną opłatę sądową, w przypadku sporu
o roszczenia wynikające z czynności bankowej. Uwarunkowania techniczne zmuszają jednak
powodadowniesienia,większejnawetstukrotnieniżnależna,opłatysądowejioczekiwanianajej
zwrot. Rozwiązanie to jest niezwykle czasochłonne zarówno dla wierzycieli, jak i referendarzy,
zmuszonychorzekaćwkażdejsprawieozwrocienadpłaty.
Brak aktualizacji systemu znacząco utrudnia zarówno korzystanie z tego trybu
postępowania przez wierzycieli, jak i orzekanie w postępowaniach o zapłatę. Praktyka
orzecznicza od zawsze była zróżnicowana. Aktualnie jednak identyczne pozwy raz
prowadzą do wydania nakazu zapłaty i jego sprostowania z urzędu o właściwe
oznaczenie wysokości odsetek, w innym przypadku zaś do przekazania sprawy
z lakonicznym uzasadnieniem o braku podstaw do wydania nakazu zapłaty – dodaje
Jan Prasałek.
Uniemożliwia to wręcz wierzycielowi, w szczególności temu masowemu, przyjęcie racjonalnych
procedur zmierzających do sprawnego i taniego uzyskania tytułu wykonawczego. W sytuacji,
w której w zdecydowanej większości spraw, zmuszony jest do uzupełniania braków formalnych
pozwuiuiszczaniabrakującychopłat,rozwiązaniembardziejracjonalnymstajesiękierowaniespraw
wpostępowaniunakazowymczyupominawczym.Koniecznośćzaśwnoszeniadodatkowychpism
procesowych,nawetwprzypadkuwydanianakazuzapłatypowoduje,iżpostępowanieto,wbrew
założeniom,stajesiętrudniejszeibardziejczasochłonneniżpostępowaniatradycyjne.
Władze Sądu Rejonowego Lublin Zachód (który rozpatruje pozwy w trybie EPU) w 2015 roku
zwracały się wielokrotnie do Ministerstwa Sprawiedliwości, z prośbą o dostosowanie systemu
do obowiązujących przepisów. Apele te nie zostały jednak zrealizowane. Brak funkcjonowania
systemuEPUzdecydowanieutrudniawierzycielom,wszczególnościtymudzielającymkredytówczy
pożyczek w skali masowej, dochodzenie roszczeń na drodze sądowej. System ten, wprowadzony
jako rozwiązanie problemów z efektywnością wymiaru sprawiedliwości, mimo swoich wad,
w ostatnich latach zdecydowanie odciążył sądy powszechne od orzekania w sprawach drobnych
iozbliżonymstaniefaktycznym.Rozwiązanieto,wzorowanenaangielskimsystemieMoneyClaim,
wprowadzało nasze sądy w standardy obowiązujące w XXI wiecznej Europie. Od decyzji
ustawodawcyzależy,czyzostanąoneutrzymane.
W związku z powyższymi problemami Polski Związek Windykacji wystosował do Ministerstwa
Sprawiedliwości apel, zwracając uwagę na utrudnienia w funkcjonowaniu EPU i wskazując
na konkretne rozwiązania, które przywrócą pełną funkcjonalność systemu. Pismem z dnia 21
kwietnia 2016 roku Ministerstwo udzieliło krótkiej odpowiedzi. Wskazano w niej, iż organy
administracji rządowej rozpoznały problemy związane z nowelizacją przepisów już w 2015 roku,
informując o ryzykach e-Sąd. Jak podkreślono jednak: „obecnie nie jest możliwe przygotowanie
pilnych modyfikacji rozwiązujących problem po stronie systemu. W chwili obecnej Ministerstwo
Sprawiedliwości oczekuje na rozstrzygnięcie postępowania na wykonawcę modyfikacji systemu
EPU. W konsekwencji szacujemy, że obecny stan braku wsparcia nowych regulacji prawa w EPU
może utrzymać się przez kilka kolejnych miesięcy”.
OdpowiedźMinisterstwabranżauznałazaniesatysfakcjonującą.
Przedłużające się problemy z EPU, powodujące utrudnienia zarówno po stronie
wierzycieli, jak i sądów, nie mogą zostać rozwiązane, bez stworzenia sprawnie
funkcjonującego e-Sądu. Z każdym dniem rośnie liczba spraw kierowanych do
postępowań „papierowych”, co powoduje obciążenie sądów i drastyczny wzrost
kosztów związanych z wytoczeniem powództwa. Określenie zaś, iż dysfunkcjonalność
systemu potrwać może jeszcze kilka miesięcy, nie daje gwarancji rozwiązania
problemów i dostosowania systemu do obowiązującego prawa. Postępowanie
związane z wyborem wykonawcy modyfikacji informatycznych powinno zostać
przeprowadzone jeszcze w 2015 roku, gdy było wiadomo, że nowelizacja przepisów
wejdzie w życie w najbliższym czasie – podsumowuje ekspert kancelarii Rączkowski,
Kwieciński Adwokaci.