Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
25.03.2011
Praga! Praga!
____________________________
autor: Marta Konarzewska
"Słońce miało się ku zachodowi, gdy pierwsza idąca w przodku chorągiew laudańska ujrzała wieże
stolicy. Na ów widok radosny okrzyk wyrwał się z piersi żołnierstwa: – Warszawa! Warszawa! (...)
Wieże rysowały się długą linią na błękicie, (...) domy zdawały się wyrastać jedne z drugich, wysoko i
jeszcze wyżej..." (H. Sienkiewicz, Potop) Akcja przytoczonego fragmentu Trylogii dzieje się na dzisiejszej Pradze, która wtedy jeszcze nie
należała do Warszawy. Była osadą położoną nad wschodnim brzegiem Wisły. Jej nazwa oznacza
miejsce wcześniej porośnięte lasem, wyprażone (wypalone) pod zasiewy. Dziś Praga jest już
dzielnicą stolicy. Do niedawna uważano ją za jedną z tych najbardziej nieatrakcyjnych. Teraz coraz
ładniej się rozbudowuje, unowocześnia. Powstają tu kluby, modne miejsca, do których chodzi na
awangardowe imprezy (jak Sen Pszczoły przy ulicy Inżynierskiej 3). Ale nadal mieszkać na Pradze to
nie to samo, co w centrum. Wciąż jest nieco niebezpiecznie. A niebezpiecznie było tu zawsze. Od
dnia uzyskania przywileju miejskiego Praga rozwijała się jako osada targowa i przemysłowa.
Nawiedzały ją niestety częste powodzie, pożary, epidemie i inne klęski żywiołowe. Pisze o tym jeden
z warszawskich kronikarzy, Aleksander Wejnert: „Żadne miasteczko ani jurydyka w obrębie Warszawy
leżąca nie doświadczyła tylu klęsk, zniszczeń i nieszczęść, ile przedmieście dzisiejsze Praga”. Łukasz Gołębiowski natomiast pisał, że: „Każda wojna wywoływała takie spustoszenia i czyniła takie
wstrząsy w życiu Pragi, iż ciągle zmieniali się jej mieszkańcy i właściciele posiadłości”. Faktycznie,
Praga stała się bardzo szybko obiektem działań militarnych. W dniach 28, 29 i 30 lipca dokumentnie
zniszczyła ją bitwa z wojskami szwedzkimi i brandenburskimi pod wodzą Gustawa Karola i elektora
Fryderyka Wilhelma. Wojska litewskie stanęły na dzisiejszej ulicy Targowej, a koronne – na obecnej
ulicy Zakroczymskiej. W następstwie bitew spalono Pragę, Staryszek i Kamionek. Literacki opis tych
batalistycznych wypadków znajdujemy w jednym z najbardziej znanych polskich dzieł. W Potopie
Henryka Sienkiewicza, który kreuje owe straszliwe wypadki z zadziwiającą fascynacją i
bałwochwalczą postawą wobec wyżynania, ciskania i bicia. Pomaga w tym pisarzowi barokowa,
sarmacka stylizacja. „»Wyżeniem!« (...) I stał się szum a huk. Jedni krzyczeli ciągle: »Wyżeniem!«, a
drudzy już wołali: »Bij, kto cnotliwy!« – inni: »W nic, psubratów!«. Trzaskanie szabli mieszało się z
krzykiem rycerzy. Oczy poczęły ciskać błyskawice, spod srogich wąsów błyskały zęby”.
strona 1 / 1