Stroje krakowskie - Wirtualne Muzea Małopolski

Stroje krakowskie
W 1903 roku Komitet Wydawniczy Komisji Antropologicznej Akademii Umiejętności z Włodzimierzem Tetmajerem i Sewerynem Udzielą podjęli się opisania bogactwa strojów ludowych, zaczynając od strojów krakowskich.
Mężczyźni nosili jako nakrycie głowy cylender. Powszechny był także zwyczaj obcinania włosów przez golibrodów, którzy nakładali na głowę swoich klientów... garnek i w ten sposób uzyskiwali równe cięcie i idealną fryzurę.
Co ciekawe, jak pisze Włodzimierz Tetmajer „Strój (...) chłopa jest odbiciem stroju dawniej szlacheckiego, dziś mieszczańskiego i zmienia się prawie równocześnie z tamtymi” — a zatem kapelusz noszony powszechnie przez chłopów miał swoje źródło w warstwach wyższych.
W całym powiecie krakowskim typowe było też rozpoznawanie panien i mężatek po uczesaniu i nakryciu głowy. Panny (jak powszechnie mówiono: „dziewuchy”) zaplatały włosy w dwa warkocze, które wystawały im spod chustki, nieraz dodatkowo dekorowanej sztucznymi kwiatami. Wpinały też w nią szpilki z kolorowymi główkami. Jednak chustki panny nosiły wyjątkowo, podczas ładnej pogody zazwyczaj nie przykrywały głowy, wówczas kwiatami zdobiły włosy.
Mężatki nigdy już nie pokazywały się z odkrytą głową. Włosy obcinały, natomiast spod nakrycia głowy wypuszczały ich pędzelki, tak zwane icki. Na co dzień nosiły chustki, natomiast podczas świąt ubierały czepiec, który po raz pierwszy zakładany był im podczas uroczystości oczepin.
O ile w dawnych czasach chustki zawiązywano z tyłu głowy, o tyle na początku wieku rozpowszechnił się zwyczaj wiązania ich pod brodą.
Opracowanie: Anna Berestecka (Redakcja WMM), CC­BY 3.0 PL Zobacz jak wyglądał strój krakowski uchwycony okiem Tadeusza Rzący.
Przeczytaj o tym, jak wyglądały stroje krakowskie na początku XX wieku oraz na przełomie XIX i XX wieku.
Przeczytaj o tym, jakie znaczenie miał kaftan w stroju krakowskim.
Zobacz elementy damskiego i męskiego stroju krakowskiego w kolekcji Wirtualnych Muzeów Małopolski:
Kaftan męski krakowski
Koszula męska krakowska
Zapaska płócienna do stroju krakowskiego
Zapaska tybetowa do stroju krakowskiego
Gorset aksamitny do stroju krakowskiego
Koszula kobieca do stroju krakowskiego
Spódnica tybetowa zielona i czarna do stroju krakowskiego
Spódnica krakowska w kratę
Chusta czepcowa krakowska
Buty kobiece z cholewami typu węgierskiego, krakowskie
Krakowskie buty męskie z cholewami
„Celender” — kapelusz filcowy do stroju krakowskiego
Tagi: Kraków, strój, tradycja, nakrycia głowy, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie, Włodzimierz Tetmajer, strój odświętny, strój ludowy