90 lat tramwajów elektrycznych w Warszawie

90 lat tramwajów elektrycznych w Warszawie

12
90 lat tramwajów elektrycznych w Warszawie
Pierwsze tramwaje niskopodłogowe dla Warszawy. Konferencja Naukowo-Techniczna
Jakkolwiek pierwsze tramwaje wyjecha³y na
ulice Warszawy ju¿ w 1866 roku, na zamianê trakcji konnej na elektryczn¹ trzeba by³o
czekaæ a¿ do 1908 roku. W 90 lat po dostawie tramwajów elektrycznych Warszawa
do³¹czy³a do grona miast europejskich eksploatuj¹cych tramwaje niskopod³ogowe.
Pierwsze dwa tramwaje 116N z GEC Alsthom Konstal (z napêdem tyrystorowym
pr¹du sta³ego produkcji zak³adu WOLTAN)
i 116Na (z napêdem pr¹du przemiennego
produkcji ELIN Austria) zosta³y dostarczone
kilka dni przed obchodami rocznicy. Trzeci
tramwaj zostanie dostarczony w kwietniu.
Do koñca tego roku dostarczonych zostanie
jeszcze 15 tramwajów 116Na. Tramwaje
z tej dostawy bêd¹ mia³y zmiany konstrukcyjne wynikajace z doœwiadczeñ przy produkcji i eksploatacji trzech pierwszych sztuk.
Planowana jest tak¿e zmiana kszta³tu czo³a
wagonu. Dostarczone wagony maj¹ obni¿on¹ pod³ogê na 2/3 d³ugoœci pojazdu, a ich
uk³ad kinematyczny jest zbli¿ony do uk³adu
tramwajów eksploatowanych w Zachodniej
Europie, szczególnie we Francji. Tramwaje
116N s¹ kolejnym etapem na drodze rozwojowej zak³adu Konstal, od ub. roku wchodzacego w sk³ad GEC Alsthom. Przedsiêbiorstwo Tramwaje Warszawskie jest obecnie
g³ównym odbiorc¹ tramwajów z Konstalu.
Pierwszy tramwaj z chorzowskiego zak³adu
zosta³ dostarczony do Warszawy w 1936 r.
Oprócz tramwajów serii 116N, GEC
Alsthom Konstal produkuje tak¿e unowoczeœnione wersje tramwajów 105N zarówno
z napêdem tyrystorowym pr¹du sta³ego, jak
i pr¹du przemiennego. Tramwajów typu
105N2K z takim napêdem eksploatowanych
jest w Warszawie 16. S¹ one wyposa¿one
w uk³ad tyrystorowy zaprojektowany przez
Instytut Elektrotechniki i wykonany przez
³ódzki WOLTAN. Pozytywne doœwiadczenia
z eksploatacji tych tramwajów sk³oni³y Tramwaje Warszawskie do zamówienia kolejnych
24 tramwajów z tym uk³adem.
Analogiczny jak w tramwaju 116Na napêd pr¹du przemiennego zosta³ tak¿e zamontowany w tramwaju 105Nz.
Na uwagê zas³uguje dobra wspó³praca
pomiêdzy Tramwajami Warszawskimi a GEC
Alsthom Konstal i producentami podzespo³ów. Dziêki niej mo¿liwe by³o sprawne przetestowanie wielu nowych rozwi¹zañ technicznych, które zaowocowa³y uruchomieniem
w kraju produkcji zaawansowanych technologicznie wyrobów, zw³aszcza urz¹dzeñ elektrycznych. Stwarzy³o to trwa³e podstawy do
rozwoju produkcji tych urz¹dzeñ w kraju.
Nale¿¹ do nich przetwornice statyczne
z ³ódzkiego zak³adu Adtranz Aparatura Trakcyjna. Aktualnie w warszawskich tramwajach zainstalowano 37 przetwornic statycznych z tego zak³adu.
Kolejne innowacje wprowadzane w warszawskich tramwajach to napêdy drzwiowe
firmy IFE (169 wagonów), hamulce tarczowe, ko³a SA-V60 i urz¹dzenia do smarowania obrze¿y kó³ REBS, urz¹dzenia likwidacji
poœlizgu zestawów ko³owych, elektroniczne
przekaŸniki ró¿nicowe. Na uwagê zas³uguj¹
tak¿e próby eksploatacyjne z jednopo³ówkowym odbierakiem pr¹du Fb700 produkcji
Stemmann. Ten znany na œwiecie producent
jest obecnie w³aœcicielem zak³adu we Wroc³awiu produkuj¹cego dotychczas krajowe
odbieraki pr¹du. Wed³ug oœwiadczenia przekazanego na Konferencji Naukowo-Technicznej, jaka odby³a siê 28 marca w zajezdni na
Woli przez przedstawiciela firmy Stemmann
produkcja starego typu odbieraków pr¹du
zostanie zaniechana na korzyœæ nowych odbieraków Fb700. Do odbieraków starego
typu bêdzie kontynuowana tylko produkcja
czêœci zamiennych.
W 1996 roku zamontowany zosta³ doœwiadczalnie w wagonie 105Na tachograf
z „czarn¹ skrzynk¹”, elektroniczna stacyjka
i licznik zu¿ycia energii elektrycznej produkcji czeskiej firmy MESIT. Do koñca 1999 roku
planowane jest wyposa¿enie wszystkich
warszawskich tramwajów w te urz¹dzenia.
Planuje siê tak¿e wyposa¿enie tramwajów
w urz¹dzenia lokalizacji i ³¹cznoœci Tadiran.
(jr)
Konferencja prasowa i obchody rocznicy
26 marca 1908 r. uruchomiono w Warszawie pierwsz¹ liniê tramwajów elektrycznych
– z placu Krasiñskich, ulicami Miodow¹, Krakowskim Przedmieœciem, Królewsk¹ i Marsza³kowsk¹ do placu Unii Lubelskiej.
25 marca 1998 roku, w zajezdni przy ulicy M³ynarskiej na
warszawskiej Woli, odby³a siê
konferencja prasowa zorganizowana z okazji 90. rocznicy elektryfikacji tramwajów, na której
zaprezentowano dwa najnowsze, niskopod³ogowe tramwaje
typu 116N i 116Na, zbudowane w zak³adach GEC Alsthom
Konstal SA.
Wagony te zosta³y szczegó³owo opisane w
3/98.
Na konferencji tej tak¿e inne firmy prezentowa³y swoje wyroby dostarczane przedsiêbiorstwu Tramwaje Warszawskie.
Parada tramwajów na ulicy Nowowiejskiej, 28.03.1998
Poza prezentacj¹ najnowszych nabytków
Tramwajów Warszawskich, przedstawiciele
przedsiêbiorstwa i w³adz Warszawy omówili
plany dotycz¹ce rozwoju sieci tramwajowej
stolicy. Plany te obejmuj¹
budowê wielu nowych odcinków linii, przy czym w kilku przypadkach tramwaje
mia³yby powróciæ na dawno
zlikwidowane trasy. Du¿e zainteresowanie wzbudzi³ pomys³ ponownej budowy linii
tramwajowej do Wilanowa,
jednak nie jak kiedyœ wzd³u¿
ulic Gagarina i Czerniakowskiej, a ulic¹ Sobieskiego.
Rozs¹dna rozbudowa sieci
tramwajowej, w tym linii
tzw. szybkich tramwajów,
powinna staæ siê w przysz³oFot. A. Harassek
5 / 1998
13
œci uzupe³nieniem planowanych w stolicy
linii metra.
G³ówne obchody rocznicy odby³y siê
28 marca. O godzinie 8.30 na nie u¿ywanej
zwykle pêtli na placu Starynkiewicza zgromadzono 6 zabytkowych tramwajów. Mimo
doœæ wczesnej pory i nie najlepiej zapowiadaj¹cej siê pogody, na przyjazd tych tramwajów czeka³a spora grupa warszawiaków
i goœci spoza stolicy, z których wielu przyby³o specjalnie po to, aby je obejrzeæ i przejechaæ siê nimi. Do zabytkowych wagonów
trudno by³o siê chwilami docisn¹æ.
Na placu Narutowicza prezentowano
z kolei najnowsze wagony 116N i 116Na.
Alejami Jerozolimskimi dojecha³y one do placu Starynkiewicza. Tu rozpoczê³a siê rocznicowa parada ulicami Warszawy. Kawalkadê
otwiera³ najstarszy wagon A z 1908 roku,
oznaczony tablic¹ z liczb¹ 3 – taki w³aœnie
numer mia³a pierwsza, uruchomiona 90 lat
temu linia warszawskich tramwajów elektrycznych. Nastêpnie jecha³y dwa wagony
typu K, tzw. „berlinki”, za nimi odremontowany staraniem Konstalu wagon typu N,
nastêpnie sk³ad 4N (zestawiony z wagonu
silnikowego z doczep¹) i wreszcie jeden
z najstarszych wozów typu 13N, któremu
przywrócono wygl¹d z prze³omu lat szeœædziesi¹tych i siedemdziesi¹tych, dziêki
czemu awansowa³ do rangi zabytku. Paradê
zamyka³y wagony 116N i 116Na. Alejami
Jerozolimskimi, mostem Poniatowskiego, ulicami Zielenieck¹ i Kijowsk¹ parada dotar³a
do pêtli na Kawêczyñskiej, sk¹d nast¹pi³
powrót zabytkow¹ ulic¹ Z¹bkowsk¹ do Targowej i dalej mostem Œl¹sko-D¹browskim,
Marsza³kowsk¹, przez plac Zbawiciela, Nowowiejsk¹ do placu Narutowicza.
Po zakoñczeniu parady oba wagony typu K, wagon N i sk³ad 4N – oznaczone tablicami z numerem 90 – wyruszy³y na trasê
jubileuszowej linii specjalnej.
W jednym z wagonów urz¹dzono ruchomy sklepik, w którym mo¿na by³o kupiæ rocznicowe pami¹tki, m.in. zestawy pocztówek
przedstawiaj¹ce historyczne i wspó³czesne
wagony warszawskich tramwajów. Na uwagê zas³ugiwa³a starannie wydana, dwutomowa monografia warszawskich tramwajów,
której wysoka cena odstrasza³a jednak wielu potencjalnych nabywców.
Linia „90” funkcjonowa³a przez dwa dni,
ciesz¹c siê du¿ym zainteresowaniem zarówno mieszkañców stolicy, jak i przyjezdnych.
Pierwszy tramwaj dostarczony do Warszawy w 1936 r. przez Konstal
Fot. archiwum GEC Alsthom Konstal
Tramwaj N i 116N – dwie epoki produkcji tramwajów GEC Alsthom Konstal
Najnowsze tramwaje 116Na (na pierwszym planie) i 116N
Fot. E. Krz¹ka³a
Fot. A. Harassek
5 / 1998
5/98 strona 13.