docpobierz (PDF, 7.9 MByte)
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz (PDF, 7.9 MByte)
AUTOMATYKA ● ELEKTRYKA ● MECHANIKA ● INSTALACJE WODNE ● BEZPIECZEŃSTWO ● ICT ● ZARZĄDZANIE ● EKOLOGIA 20 Systemy automatyki budynkowej 48 Ekologia w sieciach w ISSN: 2083-7593 Numer 1/2012 (4) Inteligentny budynek a świadomość energetyczna 12 Pompy ciepła nowej generacji 32 Wysoko wydajne budynki przemysłowe 37 www.inteligentnybudynek.eu Za p Pa ras w za ilo m n yn 5, a st na oi s sk ze o st nr o 18 isk 5 o Certyfikowane laboratoria automatyki budynkowej 40 Automatyka budynków Obiektowe serwery automatyki Sterowanie oświetleniem DALI Produkty infrastruktury sieci Serwery i usługi sieciowe LWEB Panele dotykowe OD REDAKCJI REDAKCJA Redaktor naczelny Przemysław Czapliński przemysł[email protected] Współpraca Tomasz Sajdyk, Günter Schlagowski, Jakub Bigaj, Marta Nowak, Jakub Wójcik, Michał Szalej, Narcyza Barczak-Araszkiewicz, Paweł Kwasnowski, Grzegorz Hayduk [email protected] Korekta Małgorzata Wyrwicz Opracowanie graficzne i skład Tomasz Kostro [email protected] Reklama Agnieszka Gumienna [email protected] Alicja Malinowska [email protected] Elżbieta Olszewska [email protected] Marcin Gawlik [email protected] Piotr Wojciechowski [email protected] Ryszard Staniszewski [email protected] Marketing Aleksander Poniatowski [email protected] Administracja Anna Jedlińska [email protected] Druk i oprawa Drukarnia Taurus Zdjęcie na okładce Wamtechnik sp. z o.o. WYDAWNICTWO TMI Holdings sp. z o.o. ul. Wita Stwosza 59 A, 02-661 Warszawa tel. +48 22 852 44 15, faks +48 22 899 30 23 www.trademedia.us Prezes zarządu Michael J. Majchrzak [email protected] Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń oraz nie zwraca materiałów niezamówionych. Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji i skracania tekstów oraz zmiany ich formy graficznej i tytułów. Wszystkie prawa zastrzeżone. Powielanie lub rozpowszechnianie zamieszczonego materiału redakcyjnego w jakiejkolwiek postaci, w jakimkolwiek języku, w całości lub jego części, bez uprzedniej pisemnej zgody TMI Holdings jest zabronione. Zaczynamy od Budmy P ierwszy numer Inteligentnego Budynku w 2012 roku zbiega się z największą imprezą targową dla branży budowlanej czyli poznańską BUDM-ą. Dla naszego zespołu redakcyjnego będzie to pierwszy kontakt i udział w tym spotkaniu. Cieszę się, że już wkrótce będziemy mieli możliwość spotkać osobiście wielu z Państwa - naszych czytelników i klientów. W miesiącu marcu uczestniczyć będziemy w największej branżowej imprezie na Dolnym Śląsku targach TARBUD. Podczas tego spotkania organizujemy seminarium na temat budownictwa pasywnego. Zapisy na to i wszystkie inne seminaria organizowane przez nasze Wydawnictwo poprzez stronę internetową. W bieżącym numerze tematem głównym jest świadomość energetyczna w inteligentnym budownictwie. „Posiadanie dokładnej wiedzy o zużyciu całkowitym, częściowym (np. od początku danego miesiąca) czy chwilowym pomaga chociażby w optymalizacji kontraktu na dostawę energii elektrycznej i pozwala na kontrolę zużycia bez ryzyka jej przekroczenia. Automatyczne zbieranie danych z podliczników z kolei umożliwia monitorowanie energochłonnych podsystemów obiektu oraz dokładne rozliczanie podnajemców za media” czytamy w tekście. Warto zapoznać się z treścią artykułu gdyż prezentowane w nim wnioski są przede wszystkim bardzo istotne przy projektowaniu budynków. Autor tekstu obszernie wyjaśnia to zagadnienie i prezentuje możliwe rozwiązania. Miejsce na naszych łamach znalazło oczywiście budownictwo pasywne. Moim zdaniem ten trend w budownictwie powinien być promowany nie tylko ze względu oszczędność energii, a co za tym idzie mniejsze koszty eksploatacji budynków, ale ze względu na ochronę środowiska naturalnego. Świat jaki pozostawimy kolejnym pokoleniom powinien być przynajmniej porównywalny do tego w jakim my obecnie żyjemy. „Nie wszystko złoto, co się świeci” to pierwsza część obszernego materiału na temat złej jakości oświetlenia LED. Materiał oparty na raporcie sporządzonym przez zespół pod kierownictwem prof. dr hab. Inż. Władysława Dybczyńskiego zawiera opis badań i wnioski z nich płynące. Mam nadzieję, że lektura magazynu Inteligentny Budynek jest interesująca. Niemniej jednak zapraszam do przesyłania uwag i propozycji zagadnień, które chcieli by Państwo szerzej poznać. Dziś zapraszam w styczniowe „progi” inteligentnego budynku, życząc miłej lektury. Zapraszam do lektury Przemysław Czapliński Redaktor naczelny www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 3 SPIS TREŚCI W numerze Wydarzenia 5 Informacje, rynek, nowości Temat numeru 12 Inteligentny budynek a świadomość energetyczna Jeszcze do niedawna wydawało się, że wprowadzenie automatyzacji w sferę zarządzania budynkami to marzenie, które długo nie doczeka się spełnienia. Tymczasem na naszych oczach standardem stają się systemy, które umożliwiają wgląd w istotne parametry pracy urządzeń i wprowadzają cyfrową precyzję do czynności, zazwyczaj obarczonych ryzykiem błędu. Elektryka 16 LED LED-owi nie równy, czyli na co zwracać uwagę przy zakupie LED 18 Nie wszystko złoto co się świeci – zapowiedź Nowe technologie 20 Systemy automatyki budynkowej Efektywność energetyczna budynków i Smart Metering Wywiad 27 Kiedy mówimy „Zdania” – sterowanie obiektem staje się proste 30 Produkty LOYTEC można znaleźć na całym świecie. Jak powstała firma i jak się rozwijała opowiada jej założyciel i prezes Mechanika 32 Pompy ciepła nowej generacji zwiększają wydajność i redukują koszty Innowacje w technikach ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC) umożliwiły zaprojektowanie nowej rodziny pomp ciepła, charakteryzującej się cichszą pracą i wyższą efektywnością energetyczną niż wcześniejsze modele. Bezpieczeństwo 34 Funkwerk na straży bezpieczeństwa Monitoring wizyjny to w dzisiejszych czasach nieodzowny element funkcjonowania podmiotów gospodarczych o dużej powierzchni użytkowej i magazynowej. Wdrożenia na polskim rynku 37 Wysoko wydajne budynki przemysłowe Sposoby zwiększenia wydajności systemów w budynkach przemysłowych są rozważane przez organizacje biznesowe i rządowe nie bez powodu. Ceny energii rosną. Rozwój gospodarczy jest nadal powolny. 40 Certyfikowane laboratoria automatyki budynkowej – sieć AutBudNet Współczesne systemy automatyki budynkowej to nie tylko realizacja funkcji związanych z komfortem użytkowania budynków, ale również coraz częściej narzędzie służące optymalizacji zużycia energii i mediów, poprawie bezpieczeństwa i ogólnej efektywności energetycznej obiektów budowlanych. Automatyka 44 Wyłączniki z czujnikiem ruchu – proste systemy sterowania oświetleniem Porady eksperta 48 Ekologia w sieciach Prawo i normy 50 Kontrole stanu technicznego obiektów budowlanych Czasem zastanawiamy się kto i dlaczego kontroluje inwestycje budowlane, co podlega kontroli i w jakim zakresie, a przede wszystkim czy zakres kontroli musi być tak obszerny. Inteligentny dom 54 Wybudowanie domu pasywnego nie jest dużo droższe od tradycyjnego. Pasywna przyszłość budownictwa Czy ogrzewanie domu o powierzchni 150 mkw może kosztować rocznie mniej niż 300 złotych? Tak (przy kosztach gazu 1 m2 1,45 zł i prądu 1 kWh 0,46 zł z pompą ciepła), jeśli budynek zaprojektujemy i wybudujemy lub wyremontujemy w zgodzie z zasadami budownictwa pasywnego. Trendy 60 Seat Ibiza – test 62 Produkty 69 Wizytówki firm * opis ikon, wskazujących na tematykę poszczególnych artykułów, znajduje się na stronie 70 magazynu. 4 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu INTELIGENTNY BUDYNEK Wykaz najważnieszych wydarzeń branżowych w 2012 roku Poniżej przedstawiamy Państwu zestawienie najważniejszych wydarzeń branżowych, podczas których odbędzie się promocja magazynu „Inteligentny Budynek”. Wydarzenie Nazwa Targi BUDMA – Międzynarodowe Targi Budownictwa Miasto Termin Promocja Poznań 24-27 stycznia Stoisko 185, Pawilon 5 Łódź 16-19 lutego Dystrybucja magazynu STYCZEŃ LUTY Targi INTERBUD – Targi Budownictwa Targi SIBEX – Targi Budowlane Silesia Building Expo Sosnowiec 24-26 lutego Dystrybucja magazynu Salon SILTERM-INSTAL – Salon Techniki Grzewczej i Instalacyjnej Sosnowiec 24-26 lutego Dystrybucja magazynu MARZEC Targi ENEX – Międzynarodowe Targi Energetyki Kielce 6-8 marca Dystrybucja magazynu Targi ELEKTROTECHNIKA – Międzynarodowe Targi Sprzętu Elektrycznego i Systemów Zabezpieczeń Warszawa 12-14 marca Dystrybucja magazynu Targi TARBUD – Targi Budownictwa Wrocław 16-18 marca Stoisko Seminarium Technologie i instalacje dla budownictwa pasywnego * Wrocław 17 marca Dystrybucja magazynu Targi AUTOMATICON – Międzynarodowe Targi Automatyki i Pomiarów Warszawa 20-23 marca Stoisko Wystawa Forum Wentylacja – Salon Klimatyzacja Warszawa 21-22 marca Dystrybucja magazynu Targi TARGBUD – Targi Budownictwa Mieszkaniowego, Modernizacji i Wykończenia Wnętrz Katowice 13-15 kwietnia Dystrybucja magazynu Salon Intereco-Ecodom – Salon Budownictwa Ekologicznego, Pomiaru i Oszczędności Ciepła oraz Źródeł energii Katowice 13-15 kwietnia Dystrybucja magazynu Salon Savex – Salon Technik Zabezpieczeń Katowice 13-15 kwietnia Dystrybucja magazynu KWIECIEŃ Targi CEP Poland 2012 – Czysta Energia i Budynki Przyszłości Warszawa 17-18 kwietnia Dystrybucja magazynu Konferencja Inteligentny budynek – innowacyjne spojrzenie w przyszłość Warszawa 17 kwietnia Dystrybucja magazynu Targi Securex – Międzynarodowe Targi Zabezpieczeń Poznań 23-26 kwietnia Dystrybucja magazynu Targi Instalacje – Międzynarodowe Targi Instalacyjne Poznań 23-26 kwietnia Dystrybucja magazynu Targi EXPOPOWER – Międzynarodowe Targi Energetyki Poznań 8-10 maja Dystrybucja magazynu Targi GREENPOWER – Międzynarodowych Targów Energii Odnawialnej Poznań 8-10 maja Dystrybucja magazynu Seminarium Inteligentne instalacje w budownictwie komercyjnym * Gdańsk 24 maja Dystrybucja magazynu MAJ WRZESIEŃ Targi ENERGETAB – Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie Bielsko-Biała 11-14 września Dystrybucja magazynu Targi SIBEX Jesień – Targi Budownictwa i Wyposażenia Wnętrz Sosnowiec 15-16 września Dystrybucja magazynu Targi BUD-ECO – Targi Budownictwa Ekologicznego i Energooszczędnego Wrocław wrzesień Dystrybucja magazynu Warszawa 16-18 października Dystrybucja magazynu Kraków 15 listopada Dystrybucja magazynu PAŹDZIERNIK Targi RENEXPO Poland – Międzynarodowe Targi Energetyczne Seminarium Inteligentny budynek – zintegrowane systemy automatyki budynkowej * LISTOPAD * Seminarium organizowane przez redakcję magazynu Inteligentny Budynek www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 5 WYDARZENIA Eksperci Rockwool projektują z dziećmi Firma Rockwool wzięła udział w pierwszej w Polsce akcji projektowania przedszkola z udziałem dzieci. Projekt ten jest realizowany przez Fundację Młodej Kultury Hopsiup oraz Urząd Dzielnicy Żoliborz, pod patronatem Ambasady Danii i Duńskiego Instytutu Kultury. Celem inicjatywy jest zaprojektowanie budynku, który będzie odpowiadał potrzebom jego głównych użytkowników – przedszkolaków i ich wychowawców. Duży nacisk położono również na energooszczędność przedszkola oraz jego przyjazność dla środowiska. Projekt budownictwa użyteczności publicznej realizuje Fundacja Młodej Kultury Hopsiup, zajmująca się wczesną edukacją projektową, oraz Urząd Dzielnicy Żoliborz, w którym zaplanowano budowę nowego przedszkola. Najważniejsze cele tej inicjatywy to: spełnienie oczekiwań głównych użytkowników przedszkola, zaprojektowanie budynku zgodnego z założeniami zrównoważonego rozwoju i energooszczędności oraz wpisanie się w plan zagospodarowania przestrzennego dzielnicy Żoliborz. Projekt wspierają dwie grupy projektantów – Jakuba Lewkowicza (Polska-Dania) oraz Le 2 WORKSHOP (Polska). Pod ich nadzorem zespoły projektowe złożone ze studentów architektury stworzą projekt przyjaznego dzieciom i otoczeniu przedszkola. Aby budynek jak najpełniej odpowiadał potrzebom jego użytkowników, przeprowadzono warsztaty architektoniczne z udziałem dzieci i wychowawców. Podczas tego spotkania zarówno przedszkolaki, jak i ich opiekunowie chętnie mówili o swoich praktycznych potrzebach oraz fantazjach dotyczących idealnego przedszkola. W ramach wsparcia projektu eksperci Energy Design Center z Rockwool Polska uczestniczyli w spotkaniach z dziećmi, pokazując im poprzez zabawę, jak ważne jest właściwe ocieplenie budynków. Przeprowadzili również warsztaty dla zespołów projektowych, podczas których omówili zasady projektowania efektywnych energetycznie budynków z wykorzystaniem naturalnych walorów ich lokalizacji. Wywodząca się z Danii firma Rockwool nie przez przypadek została partnerem projektu, ponieważ to właśnie ze Skandy- Nowy prezes Schneider Electric Warszawa, 2 stycznia 2012 r. – firma Schneider Electric, globalny specjalista w zarządzaniu energią, poinformowała, że nowym prezesem zarządu spółki w Polsce (Country President) został Jacek Łukaszewski, dotychczasowy Vice President Schneider 6 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu Electric ”Buildings Business” w Europie Wschodniej. Jacek Łukaszewski rozpoczął pracę w firmie w 2002 roku i ma długoletnie doświadczenie w branży systemów zasilania, sterowania i zabezpieczeń w budynkach. Praktycznie zarządzał sprzedażą produktów i rozwiązań B2B zarówno przez sieć dystrybucji, jak i bezpośrednią sprzedażą usług i rozwiązań na rynkach inwestycyjnych. W Schneider Electric „Buildings Business” odpowiadał za region Europy Wschodniej, obejmujący ponad 20 krajów. W nowej roli będzie odpowiedzialny za rozwój wszystkich biznesów Schne- nawii wywodzą się praktyki angażowania przyszłych użytkowników budynku w jego projektowanie. – Zaangażowanie przyszłych użytkowników w trakcie projektowania pozwala na odpowiednie dopasowanie obiektu do ich potrzeb. Dzięki uwzględnieniu wymagań przyszłych mieszkańców możemy dopasować rozwiązania pozwalające na ograniczenie zużycia energii w budynku. Co ważne, proces ten realizowany na etapie projektowania pozwala oszczędzić znaczące kwoty, których wymagać może np. późniejsza modernizacja lub przebudowa obiektu – mówi Piotr Pawlak, Energy Design Center Manager, Rockwool Polska. Rockwool jest ekspertem w dziedzinie energooszczędnego i zrównoważonego budownictwa i chętnie angażuje się we wszelkie inicjatywy wspierające polskich użytkowników we wdrażaniu energooszczędnych rozwiązań. Jedną z nich była kampania „Duński sposób na życie w równowadze z naturą i rozwojem technologicznym”, organizowana w styczniu tego roku przez Ministerstwo Gospodarki, Urząd Regulacji Energetyki oraz Duńską Agencję Energii. ider Electric w Polsce, ze szczególnym naciskiem na ich rentowny wzrost i rozwój zasobów ludzkich. – Zdaję sobie sprawę, że jest to ogromne wyzwanie, ale jednocześnie szansa na konsekwentne budowanie pozycji Schneider Electric w naszym kraju. Jestem przekonany, że nasze zaangażowanie na rzecz rozwoju technologii i podnoszenia jakości rozwiązań i usług dla obecnych i przyszłych klientów oraz kompleksowa oferta w zakresie produktów pozwolą umocnić naszą pozycję na rynku – podkreśla Jacek Łukaszewski. Jacek Łukaszewski jest absolwentem Politechniki Gdańskiej oraz programu MBA prowadzonego wspólnie przez Międzynarodowe Centrum Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego i University of Illinois at Urbana-Champaign. Od 2002 roku pełnił stanowisko prezesa zarządu polskiego oddziału TAC. W 2003 r. firma TAC została przejęta przez Schneider Electric, a w roku 2009 stała się jednym z pięciu globalnych biznesów Schneider Electric „Buildings Business”. WYDARZENIA CEP Poland przyszłością polskiego budownictwa energooszczędnego CEP Poland 2012, Czysta Energia i Budynki Przyszłości - konferencja z towarzyszącą wystawą, 17 – 18.04.2012, Warszawa W dniach 17-18.04.2012 w Warszawie w Centrum Kongresowo-Wystawienniczym Gromada odbędzie się CEP Poland 2012, Czysta Energia i Budynki Przyszłości – konferencja z towarzyszącą wystawą. Obok energii ze źródeł odnawialnych główne tematy to budownictwo energooszczędne, budynki inteligentne i modernizacja istniejących już budynków i zabytków. Każdy z tematów CEP Poland 2012 będzie zaprezentowany zarówno ze strony teoretycznej, jak i praktycznej. Konferencjom będzie towarzyszyć wystawa, w trakcie której wiodące firmy zaprezentują swoje innowacje, które będą kształtować ® przyszłość polskiego budownictwa i nie tylko. Czysta Energia i Budynki Przyszłości Organizator REECO Poland Sp. z o.o. zaKonferencja z towarzyszącą wystawą prasza do współpracy firmy, instytucje i or® ® ganizacje, które chcą wziąć udział w tym 17. – 18.04.2012, Warszawa ekskluzywnym przedsięwzięciu. „Jestem Czysta Energia i Budynki Przyszłości Czysta Energia i Budynki Przyszłości www.cep-warsaw.com przekonany, że idea CEP będzie pozytywKonferencja z towarzyszącą wystawą Konferencja z towarzyszącą wystawą nie przyjęta w Polsce” mówi prezes Grupy REECO Johann Georg Röhm. Kontakt: Sp. z o.o. 17.doświad– 18.04.2012, Warszawa 17.polski – 18.04.2012, Warszawa Grupa REECO dzięki swojemu grunt i na pewno zaowocuje sukce- REECOtel:Poland 22-266-02-16 czeniu w Europie ma ogromną www.cep-warsaw.com sieć powią- semwww.cep-warsaw.com nie tylko dla organizatora, ale przede [email protected] zań i kontaktów w branży, teraz to wszystko wszystkim dla uczestników CEP Poland będzie w pewien sposób przeniesione na 2012. CEP POLAND 2012 CEP POLANDCEP2012 POLAND 2012 Najnowsze Badania Szwedzkiej Agencji Energii: Danfoss DHP-AQ dostarcza największych oszczędności Szwedzka Agencja Energii przeprowadziła na szeroką skalę badania pomp ciepła powietrze / woda. Najnowsza pompa Danfoss DHP-AQ osiąga najlepsze wyniki w rocznej wydajności (SPF)*, a tym samym zapewnia największe oszczędności. Spośród jedenastu modeli pomp ciepła, które brały udział w teście, Danfoss DHPAQ daje największe oszczędności, otrzymując najlepsze oceny, w takich parametrach, jak temperatura ciepłej wody, niski poziom hałasu i niskie straty energii. – To bardzo dobre wyniki. Takich oczekiwaliśmy, mówi Andrzej Oczoś, kierownik Wsparcia Technicznego Danfoss Poland. – Danfoss DHP-AQ jest od początku opracowaną technologicznie pompą ciepła z zupełnie nowym sposobem podejścia do kontrolowania i monitoringu pracy urządzenia, które to zapewnia, że pompa ciepła pracuje z maksymalną wydajnością w każ- dej sytuacji. Testy w laboratorium Danfoss pokazują, że DHP-AQ zapewnia maksymalną wydajność w każdym obszarze. Tak więc jesteśmy bardzo zadowoleni, że jest to potwierdzone w niezależnych testach produktu. – Roczna efektywność jest najważniejszym czynnikiem dla klienta. Jest to kluczowy parametr przy finalizacji wyboru pompy ciepła, mówi Anders Odell, który kieruje testami w Szwedzkiej Agencji Energii. Jednym z wyników badania, na które warto zwrócić uwagę, jest wysoka temperatura ciepłej wody dostarczana przez Danfoss DHP-AQ. Model wykorzystany w teście miał 180-litrowy zbiornik ciepłej wody, a był w stanie dostarczyć 300 litrów gorącej wody o temperaturze 40°C już bezpośrednio do kranu. W przypadku zbiornika 300-litrowego, Danfoss DP-AQ dostarcza 500 litrów wody o temperaturze 40° C. Unikalne wymagania klienta nie są już ograniczone wielkością zbiornika właśnie dzięki elastyczności Danfoss DHP -AQ. Każda instalacja z DHP-AQ może być dostosowana do różnych potrzeb. Pompa ciepła powietrze / woda pobiera energię z zewnątrz i dostarcza ciepło i ciepłą wodę do domu. Danfoss DHP-AQ ogrzewa dom skutecznie, nawet gdy temperatura na zewnątrz spada do -20°C. Przy opracowywaniu Danfoss DHP-AQ, dział Badań i Rozwoju koncentrował się przede wszystkim na osiągnięciu wysokiej wydajności, niskim poziomie hałasu, łatwości obsługi i estetycznemu projektowi. Z gamy produktów i wielkości mocy od 6 do 36 kW, można dostarczyć rozwiązanie grzewcze od małego domu do większych, inwestycyjnych budynków. Dodatkowo Danfoss DHP-AQ ma wbudowaną funkcję chłodzenia, w celu zapewnienia całorocznego komfortu, tak więc i obniżenia temperatur wewnętrznych w miesiącach letnich. Podobnie jak inne pompy ciepła firmy Danfoss, DHP-AQ zapewnia znaczne oszczędności, a jednocześnie jest łatwa w obsłudze i przyjazna dla środowiska. Unia Europejska sklasyfikowała pompy ciepła jako źródło energii odnawialnej. * Roczna sprawność: Miara wydajności pompy ciepła, w ujęciu rocznym, włączając ciepłe i zimne okresy oraz wytwarzanie ciepłej wody. www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 7 WYDARZENIA Źródło inspiracji, budownictwo przyszłości, gwiazdy światowej architektury – uwolnij wyobraźnię z Budmą 2012 Budma, to największe targi dla branży budowlanej w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Ostatnia edycja zgromadziła 1420 firm z 33 krajów, które zaprezentowały swoją ofertę na przestrzeni 60 000 mkw. Targi odwiedziła również rekordowa liczba profesjonalnych zwiedzających: 62 000. 21. edycja targów Budma odbędzie się w Poznaniu w dniach 24-27 stycznia 2012r., pod hasłem „Budownictwo przyszłości – Uwolnij swoją wyobraźnię”. Budma 2012 będzie inspirować, będzie wyznaczać trendy w rozwoju budownictwa. W programie targów pojawi się szereg nowych wydarzeń skierowanych do kluczowych grup zwiedzających. Wiele z towarzyszących Budmie od lat, cieszących się dużym zainteresowaniem ekspozycji specjalnych i konferencji przejdzie gruntowną metamorfozę. Rozwinięty zostanie też program spotkań z zorganizowanymi grupami zwiedzających z zagranicy. W tematyce targów, która obejmować będzie budownictwo kubaturowe, przemysłowe oraz specjalistyczne, pojawi się również temat, który jest wyzwaniem dla współczesnego budownictwa – renowacja i termomodernizacja istniejącej już zabudowy. Solidna dawka wiedzy – specjalistyczne konferencje, seminaria, warsztaty Program wydarzeń Budma 2012 podzielony będzie na przejrzyste dla zwiedzających bloki tematyczne: strefę WIEDZA, INSPIRACJA oraz DOŚWIADCZENIE, w ramach których znajdziemy konferencje i panele dyskusyjne skierowane do wykonawców, projektantów, producentów materiałów, inżynierów budownictwa, technologów, architektów i konserwatorów. Program wydarzeń powstał przy współudziale najważniejszych i najbardziej opiniotwórczych instytucji reprezentujących poszczególne branże. Interaktywna ekspozycja – ekspozycje specjalne Jednym z nowatorskich projektów na targach Budma 2012 będzie Strada di Architettura – ścieżka zwiedzania po najnowszej polskiej, ale także międzynarodowej architekturze, prowadząca przez wszystkie przestrzenie wystawiennicze do miejsc, w których odbędą się wydarzenia dla ar- 8 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu chitektów i projektantów: wystawy nowatorskich materiałów i unikalnych rozwiązań technologicznych, przestrzenie warsztatowe oraz bogaty program konferencyjny. Kolejnym interaktywnym wydarzeniem będzie BudShow 2012. W ramach projektu BudShow 2012 na terenach targowych wybudowany zostanie dom wg projektu wyróżnionego w ogólnopolskim konkursie architektonicznym. Inspiracją do formy budynku jest typowy dom podmiejski, budowany w północnej Polsce w latach 20. poprzedniego wieku. Złoci Medaliści na targach Budma 2012 W tym roku konkurs o Złoty Medal MTP, jedną z najbardziej rozpoznawalnych nagród na polskim rynku, odbędzie się w nowej formule. Produkty, które ubiegają się o prestiżową nagrodę, muszą spełnić szereg kryteriów. Sąd Konkursowy stanowią wyłącznie specjaliści reprezentujący różne środowiska sektora budownictwa. Są wśród nich profesorowie wyższych uczelni (przewodniczący: prof. dr hab. inż. Józef Jasiczak), utytułowani architekci, znakomici inżynierowie, którzy po wnikliwej ocenie wybierają produkty najbardziej innowacyjne i o najwyższej jakości. Uroczyste wręczenia statuetek Złotego Medalu Międzynarodowych Targów Budownictwa Budma 2012 odbędzie się pierwszego dnia targów, natomiast produkty nagrodzone Złotym Medalem prezentowane będą na ekskluzywnym stoisku zlokalizowanym w centrum ekspozycji targowej – Strefa Mistrzów. Nowości – magnes przyciągający na targi Jak co roku na targach Budma będzie można w jednym miejscu i czasie zapoznać się z pełną ofertą dostępnych na rynku rozwiązań i technologii dla sektora budownictwa, a w szczególności z nowościami. Budma od lat stanowi doskonałe miejsce prezentacji produktów debiutujących w ofercie oraz po raz pierwszy prezentowanych na targach. Produkty oznaczone specjalnym znakiem „Nowość” prezentowane będą na stoiskach wystawców oraz w bezpłatnym wydaniu Budma News dostępnym na targach. Więcej informacji: www.budma.pl WYDARZENIA OSRAM rozświetlił Stadion Narodowy Rozbłysnęła pełnym blaskiem iluminacja najnowocześniejszego i największego w Polsce Stadionu Narodowego. Zastosowano na nim LED-owe oświetlenie firmy OSRAM, ze specjalnie skonstruowanymi oprawami i najnowszymi technologiami w zakresie sterowania oświetleniem. Już wcześniej OSRAM dostarczał swoje komponenty i źródła światła dla obiektów sportowych oraz innych unikatowych budynków. Firma zapewnia też wsparcie techniczne oraz organizuje szkolenia dla swoich partnerów. Tym razem, po raz pierwszy w historii, OSRAM podjął się realizacji całości oświetlenia. Nowy model współpracy wynika z decyzji o wkroczeniu w obszar projektowy oraz wspieraniu partnerów i kreowaniu nowych technologii i produktów. Najlepsi specjaliści Przy projekcie cenne okazało się doświadczenie New Business Directora firmy OSRAM w Polsce, dr inż. Mariana Okonia, który zajmuje się m.in. kreowaniem nowych technologii w projektach oświetleniowych. W skład zespołu wykonawców OSRAM weszli najlepsi specjaliści w zakresie elektroniki i projektowania rozwiązań oświetleniowych. – Na Stadionie Narodowym OSRAM jest wykonawcą projektu, dostawcą opraw, komponentów, a także elementów sterowania oświetleniem, które jest zintegrowane z innymi instalacjami i Systemem Zarządzania Budynkiem (BMS). Nasza firma odpowiada również za projekt i uruchomienie iluminacji – mówi Marian Okoń. – Montaż opraw i instalacji elektrycznych koordynowany jest przez inżynierów OSRAM. Programowaniem efektów i uruchomieniem iluminacji w imieniu OSRAM zajmuje się firma Luxmat Telecom. OSRAM odpowiada w całości za iluminację unikatowej fasady stadionu. Jednak również wykonawcy pozostałych elementów oświetlenia stadionu korzystali z komponentów, wsparcia technicznego oraz źródeł światła OSRAM. Najnowocześniejsze technologie Oświetlenie stadionu jest bardzo nowoczesne. Przy wyborze kierowano się kryterium wprowadzania nowych technologii. Fasada oświetlona jest źródłami LED, a płyta boiska spełnia najwyższe standardy podyktowane wymogami transmisji telewizyjnej HD. Stworzono też bardzo energooszczędny system sterowania oświetleniem, dający pełną i wygodną kontrolę nad całym obiektem. Zainstalowano m.in. czujniki ruchu, dzięki czemu istnieje możliwość automatycznego ściemniania niewykorzystywanych stref. Zadbano także o specjalny program optymalizujący oświetlenie stadionu na użytek różnych imprez. Przygotowane są konkretne scenariusze oświetlenia dla różnych funkcji stadionu, np. gdy będzie pełnił rolę areny sportowej, hali koncertowej, lub dla imprez masowych. Systemem może sterować automatycznie komputer, bądź odpowiedzialna osoba. Dzięki temu jednym przyciskiem można uruchomić wybrany scenariusz oświetlenia na konkretną okazję. Oryginalny i nowatorski projekt oświetlenia fasady Fasada Stadionu Narodowego składa się z 1584 opraw LED. Świecą one w biało-czerwonych kolorach i mogą być ściemniane oraz rozjaśniane, dzięki czemu można uzyskać różnorodne efekty świetlne. Odległość pomiędzy słupami fasady zakryta jest panelami siatki o wymiarach 2x6 m. Każdy z nich oświetlony jest oddzielną oprawą. Wyzwaniem było uzyskanie jak najlepszej równomierności oświetlenia na całej powierzchni. Dlatego zastosowano oprawy LED o specjalnie dobranej optyce. Dzięki temu każda oprawa, zainstalowana w bardzo małej odległości, będzie równomiernie oświetlać swój panel, co jest unikalnym rozwiązaniem. Konstruktorzy OSRAM opracowali specjalny uchwyt umożliwiający precyzyjną regulację, a ustawianie opraw odbyło się z wykorzystaniem urządzeń laserowych. Montażem wszystkich opraw zajmowali się specjalnie wyszkoleni alpiniści, gdyż każdą oprawę trzeba było ręcznie wciągnąć na odpowiednią wysokość, a następnie zamontować i dopasować przy użyciu działka laserowego. Professional Lighting Applications Zrealizowany przez dział Professional Lighting Applications (PLA) firmy OSRAM, zaawansowany projekt oświetlenia Stadionu Narodowego pokazuje możliwości firmy. Dysponując oprawami Siteco, BJC, Traxon Technologies oraz wielu innych partnerów oraz wykorzystując komponenty OSRAM firma stała się ważnym oferentem w obszarze realizacji oświetlenia obiektowego. www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 9 WYDARZENIA Cieplice stolicą światła po raz czwarty Podobnie jak w ubiegłych latach, Jelenia Góra oraz Uzdrowisko Cieplice gościły, organizowany regularnie od 2009 roku, Karkonoski Festiwal Światła. Sponsorem strategicznym imprezy, której celem jest propagowanie „dobrego oświetlenia” przestrzeni miejskiej, podobnie jak w poprzednich edycjach, był Philips Lighting Poland. Czwarta edycja Festiwalu zaprezentowała nie tylko aspekty technicznej funkcji światła, lecz również możliwości jego artystycznego wyrazu. Podobnie jak w ubiegłych latach, Jelenia Góra oraz Uzdrowisko Cieplice gościły, organizowany regularnie od 2009 roku, Karkonoski Festiwal Światła. Sponsorem strategicznym imprezy, której celem jest propagowanie „dobrego oświetlenia” przestrzeni miejskiej, podobnie jak w poprzednich edycjach, był Philips Lighting Poland. Czwarta edycja Festiwalu zaprezentowała nie tylko aspekty technicznej funkcji światła, lecz również możliwości jego artystycznego wyrazu. Od 13 do 15 stycznia Cieplice, uzdrowiskowa dzielnica Jeleniej Góry, świeciła blaskiem najnowocześniejszych technologii oświetleniowych: począwszy od iluminacji architektury miejskiej opartej na technologii LED Philips, a skończywszy na projekcjach mappingu architektonicznego na elewacjach budynków Pałacu Zdrojowe- go, Szkoły Muzycznej oraz Pawilonu Lalka. Mappingi zostały opracowane przez eksperta od projekcji multimedialnych Błażeja Banysia, studentów Wydziału Architektury Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie, koło naukowe restART oraz studentów Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej pod kierunkiem Dyrektora Artystycznego Festiwalu Michała Kaczmarzyka, z pracowni architektonicznej Qbik S.C, który był również autorem koncepcji iluminacji przestrzeni festiwalowej. Pieczę nad wszystkimi atrakcjami przygotowanymi dla uczestników imprezy sprawował Dyrektor Festiwalu – Robert Futerhendler z firmy LBL S.C. Celem organizatorów Festiwalu jest, by kolejne edycje miały unikalny charakter, podejmując co roku inną tematykę związaną ze światłem i przynosząc nowe wrażenia, doznania i refleksje. Mottem przewodnim IV edycji imprezy było hasło „Kolor Cienia”. Tegoroczny Karkonoski Festiwal Światła był miejscem prezentacji instalacji świetlnych i iluminacji przygotowanych przez studentów uczelni artystycznych i technicznych z Poznania, Wrocławia, Warszawy, Nysy i Opola. W trakcie imprezy zaplanowano wiele wystaw i wydarzeń artystycznych, jak również spotkań z twórcami i studentami, których zadaniem była realizacja projektów, nawiązujących do hasła tegorocznej edycji, czyli „Koloru cienia” Wspaniałą inauguracją tematyki Festiwalu był wykład artysty Jana Chwałczyka dotyczący właśnie inspiracji kolorem cienia. Na trzy dni elewacje wybranych budynków na terenie Cieplic rozbłysły feerią barw zyskując nową, dynamiczną szatę, kreowaną przez mapping architektoniczny, dynamiczne iluminacje i pokaz P.I.W.O Light Show w wykonaniu koła naukowego MOS Politechniki Wrocławskiej. Philips Lighting Poland, partner imprezy oraz organizator Festiwalu, firma LBL S.C. pod kierownictwem Janusza Stańczyka, zaprosili do udziału w towarzyszącej Festiwalowi konferencji „Światło w przestrzeni” przedstawicieli samorządów z całej Polski oraz architektów i projektantów oświetlenia. Celem konferencji było zaprezentowanie praktycznych możliwości wykorzystania światła dla promocji miast i regionów przez władze miejskie i gminne. Uczestnicy mogli również wysłuchać seminariów poświęconych finansowaniu inwestycji oświetleniowych przez samorządy, współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, a także prawnych aspektów wymiany i modernizacji oświetlenia w miastach. Architekci i projektanci oświetlenia mieli możliwość zapoznania się z najważniejszymi realizacjami projektów iluminacji 2011 roku. Nie zabrakło prezentacji nowych trendów w tej dziedzinie projektowania. Całość konferencji podsumowały praktyczne warsztaty, gdzie można było zapoznać się problematyką projektowania iluminacji architektonicznych i formami komputerowego wspomagania projektowania. Źródło: Philips Polska 10 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu WYDARZENIA Największe regionalne wydarzenie branży budowlanej pod historyczną kopułą już w marcu! XXVI Międzynarodowe Targi Budownictwa TARBUD odbędą się w dniach 16–18 marca 2012 r. w Hali Stulecia – niezwykłym obiekcie, który łączy w sobie wartość historyczną, urodę architektoniczną i na wskroś nowoczesną funkcjonalność. Obecna edycja Targów odbędzie się jednak po raz pierwszy w wyremontowanym zabytkowym obiekcie. Odnowione wnętrze zyskało więcej przestrzeni w kuluarach i powierzchni wystawienniczej pod kopułą, dzięki czemu osiągnięto podwyższony komfort zarówno dla wystawców, jak i dla odwiedzających. Ugruntowana pozycja na rynku lokalnym i ogólnopolskim oraz zbudowana na długoletnim doświadczeniu marka Targów TARBUD to najnowsze kierunki rozwoju branży budowlanej. TARBUD promuje budownictwo funkcjonalne i bezpieczne, a zarazem ekologiczne i energooszczędne. Organizator przywiązuje wielką wagę do innowacyjności prezentowanych rozwiązań i technologii. Przez trzy dni Hala Stulecia zgromadzi setki producentów, dostawców materiałów i usług budowlanych, wykonawców inwestycji oraz przedstawicieli instytucji finansujących budownictwo. Dla wystawców jest to doskonała okazja do zaprezentowania swojej najnowszej oferty inwestorom, architektom, wykonawcom, handlowcom, jak również klientom indywidualnym. Dla odwiedzających – możliwość zapoznania się ze znacznym spectrum oferty najlepszych marek szeroko rozumianej branży budowlanej. Jak co roku, podczas targów przewidziano konkursy dla wystawców - Wyróżniony Produkt oraz Najciekawsza Aranżacja Stoiska Targowego. Atrakcji nie zabraknie również dla odwiedzających targi - będą oni mogli uczestniczyć w licznych wykładach tematycznych, pokazach oraz konkursach targowych. Specjalnie dla odwiedzających Targi rodzin przygotowane zostanie przedszkole dla najmłodszych – w czasie gdy ich rodzice będą zapoznawać się z ofertą wystawców, dzieci pozostaną pod opieką wykwalifikowanych animatorów. Odwiedzający będą też mieli możliwość zwiedzenia Centrum Poznawczego – multimedialnej wystawy poświęconej historii Hali Stulecia w specjalnej, atrakcyjnej cenie. Równolegle z Międzynarodowymi Targami Budownictwa TARBUD odbywać się będą VII Międzynarodowe Targi Drewna DREWOOD. Już dziś zapraszamy na imprezę we Wrocławiu. My na pewno tam będziemy! TEMAT NUMERU Jacek Gędłek Inteligentny budynek a świadomość energetyczna Jeszcze do niedawna wydawało się, że wprowadzenie automatyzacji w sferę zarządzania budynkami to marzenie, które długo nie doczeka się spełnienia. Tymczasem na naszych oczach standardem stają się systemy, które umożliwiają wgląd w istotne parametry pracy urządzeń i wprowadzają cyfrową precyzję do czynności, zazwyczaj obarczonych ryzykiem błędu. P unktem wyjścia dla inteligentnych budynków są systemy zdalnego odczytu liczników. AMR (automatic meter reading) to rozwiązanie znane i stosowane na zachodzie Europy od lat. W Polsce zaś, choć zagadnienie wciąż jeszcze ma charakter technologicznej nowości, już przylgnęło doń nieco trywializujące wyobrażenie jako systemów pozwalających na poprawę komfortu użytkowników dzięki zdalnemu odczytowi. Owszem, wygoda to aspekt ważny, bynajmniej jednak nie najważniejszy. Inteligentne opomiarowanie a wzrost świadomości konsumenckiej Program Google PowerMeter wykazał, że odbiorcy, którzy na bieżąco kontrolują stan zużycia mediów, mogą ograniczyć związane z nimi wydatki aż o 10–15% mie- Projekty, programy pilotażowe i praktyczne wdrożenia wykazały, że możliwość stałego monitorowania poziomu zużycia mediów i sprawowanie zdalnej kontroli nad urządzeniami pracującymi w budynku pozwala na zaoszczędzenie nawet 30% w stosunku do dotychczasowych kosztów. sięcznie. Aplikacja webowa, niezbywalne narzędzie analityczne systemu AMR, pozwala na stałe monitorowanie korzystania z mediów i na jego ograniczenie, np. poprzez identyfikację energochłonnych urządzeń, czy też przez rezygnację z pewnych kosztownych, a abso- 12 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu lutnie niekoniecznych przyzwyczajeń. Pomijając oczywiście skalę, problemy lokatorów mieszkań i ich zarządców w dużej mierze są tożsame z problemami administratorów budynków o przeznaczeniu komercyjnym i przemysłowym. Ogromne koszty zużycia energii elektrycznej, wody czy ciepła w takich kompleksach dzięki inteligentnym rozwiązaniom pomiarowym można znacząco ograniczyć. Posiadanie dokładnej wiedzy o zużyciu całkowitym, częściowym (np. od początku danego miesiąca) czy chwilowym pomaga chociażby w optymalizacji kontraktu na dostawę energii elektrycznej i pozwala na kontrolę zużycia bez ryzyka jej przekroczenia. Automatyczne zbieranie danych z podliczników z kolei umożliwia monitorowanie energochłonnych podsystemów obiektu oraz dokładne rozliczanie podnajemców za media. Przez opomiarowanie do sterowania Naturalną konsekwencją wprowadzenia inteligentnych liczników są systemy telemetrii budynkowej, integrujące na poziomie jednej bazy danych wszystkie istotne podsystemy budynku. Większość producentów takich systemów w Polsce wykorzystuje rozwiązania oparte na komunikacji kablowej, która jest przestarzała i mało funkcjonalna. Wciąż jeszcze rzadkością są systemy, w których urządzenia komunikują się ze sobą w sposób bezprzewodowy. Tymczasem rozwiązanie oparte na transmisji danych przez Internet lub sieć GSM/GPRS jest praktyczniejsze, gwarantuje bowiem bezpieczne użytkowanie systemu i umożliwia szybką komunikację z wybranym urządzeniem. Komunikacja może być zainicjowana wystąpieniem określonego zdarzenia (np. wyłączenie instalacji grzewczej lub jej obniżenie w odpowie- TEMAT NUMERU dzi na zbyt wysoką temperaturę) lub co pewien interwał czasowy (automatyczne sterowanie oświetleniem w zależności od pory dnia i zgodnie z algorytmem ustalanym przez pracowników). Instalacje, takie jak oświetlenie, wentylacja oraz klimatyzacja, załączane są tylko wtedy, gdy jest to rzeczywiście uzasadnione. Funkcjonalność telemetrii budynkowej nie ogranicza się do sterowania. Systemy stanowią spójną całość po dołączeniu specjalnego oprogramowania, które dostarcza administratorowi obiektu niezbędnych narzędzi do analizy zebranych danych. Od sterowania do analizy Przed nastaniem ery systemów telemetrii budynkowej administrator miał jedynie iluzoryczną kontrolę i powierzchowną wiedzę na temat obiektu. Dziś to już historia. Administrator w każdej chwili ma dostęp do wszelkich informacji o każdym urządzeniu pracującym w budynku, o poborze energii elektrycznej i o sytuacjach awaryjnych z poziomu spersonalizowanej aplikacji internetowej. W najlepszych dostępnych na rynku oprogramowaniach indywidualne schematy instalacji tworzone są, aby jak najlepiej odpowiadać specyfice budynku. Dobre oprogramowanie powinno oferować rozbudowany i szczegółowy (a jednocześnie intuicyjny i łatwy w obsłudze) moduł raportowania. Pozwala on na porównywanie tygodniowego lub miesięcznego zużycia w przekroju roku lub kilku lat. Wykresy pokazują energetyczną wydajność budynku na przestrzeni danych okresów. Raport roczny z kolei dostarcza szczegółowych informacji o zużyciu energii w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Analiza porównawcza udostępnia dane pomiarowe z licznych budynków tego samego typu; identyfikuje budynek o największym zużyciu energii i pozwala na identyfikację przyczyn. Gdy budynek jest nowy, to zużycie energii większe od średniej wartości jest uzasadnione, w innym przypadku powodem może być np. nieprawidłowe ustawienie harmonogramu załączania instalacji grzewczej. Jeśli jest ono ustawione na zbyt późną godzinę, może spowodować przegrzanie lokalu i niepotrzebne włączenie klimatyzacji. W takiej sytuacji generuje się większe zużycie energii elektrycznej i straty finansowe. Profil zużycia energii z kolei daje łatwy wgląd w bieżącą konsumpcję i umożliwia jej zredukowanie. Na podstawie profilu można tworzyć sygnaturę budynku, czyli całościowe zużycie i jego relację z ustalonym celem. W razie przekraczania ustalonego limitu energii elektrycznej administrator może przedsięwziąć odpowiednie kroki, aby zużycie ograniczyć. Świadomość konsumencka Nieocenioną korzyścią płynącą z wdrożenia systemów telemetrii budynkowej, które łączą w sobie funkcje 14 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu monitorowania pracy urządzeń i sterowania nimi, jest wzrost świadomości konsumenckiej. Racjonalne korzystanie z energii elektrycznej, wody i gazu samo w sobie generuje oszczędności. Administrator wie dokładnie, za co płaci, a personel bardziej dba o stan techniczny obiektu i optymalizację nastaw podsystemów. Od lat na zachodzie Europy wizytówką nowoczesnego przedsiębiorstwa są tzw. panele energetyczne, pozwalające na obserwację na ekranie LCD całościowego zużycia wody, energii elektrycznej i gazu. Taki ekran umieszcza się z reguły w holu budynku, dzięki czemu administrator może dzielić się ze swoimi klientami i pracownikami świadomym podejściem do korzystania z mediów. Panel informuje o aktualnym zużyciu mediów, średnim i maksymalnym zużyciu w danym czasie oraz o procentowej zmianie wydajności w porównaniu z wybraną datą. Panel energetyczny Czym należy się kierować przy wyborze producenta systemu? Dla administratora obiektu w dzisiejszych czasach kwestią absolutnie kluczową jest dostęp do informacji o istotnych parametrach pracy urządzeń dosłownie z każdego miejsca i o każdym czasie. Dlatego ważne jest, aby decydując się na wdrożenie systemu telemetrii budynkowej, wybrać firmę, która oferuje oprogramowanie w postaci aplikacji webowej. Takie rozwiązanie całkowicie eliminuje konieczność budowy drogiej infrastruktury i umożliwia wgląd w pożądane dane z dowolnego komputera podłączonego do Internetu. Oczywiście, rzeczą niemniej ważną i absolutnie konieczną jest zachowanie bezpieczeństwa. Dlatego należy pamiętać, aby dostęp do danych był możliwy jedynie poprzez zalogowanie się na indywidualny profil, chroniony hasłem. Dlaczego warto? Nie sposób zakwestionować wartości systemów telemetrii budynkowej. Projekty, programy pilotażowe i praktyczne wdrożenia wykazały, że możliwość stałego monitorowania poziomu zużycia mediów i sprawowanie zdalnej kontroli nad urządzeniami pracującymi w budynku pozwala na zaoszczędzenie nawet 30% w stosunku do dotychczasowych kosztów. Korzyści praktyczne przekładają się na wartość czysto psychologiczną, jaką jest podniesienie świadomości konsumenckiej. Dlatego też oczywista wydaje się potrzeba wdrażania systemów telemetrii budynkowej, które stają się wyznacznikiem nowoczesnego przedsiębiorstwa. LOYTEC buildings under control™ ELEKTRYKA Andrzej Wiśniewski LED LED-owi nie równy, czyli na co zwracać uwagę przy zakupie LED LED to nowoczesne, energooszczędne i przyjazne dla środowiska źródło światła. Jednak tylko produkty markowe gwarantują odpowiednią jakość. Aby móc cieszyć się trwałym, zdrowym i przyjemnym dla oczu oświetleniem, należy wiedzieć, na co zwrócić uwagę przy wyborze lamp LED. K upując produkty LED, warto pamiętać, jak wybrać odpowiednią lampę, która będzie dobrze służyła przez lata. Należy pamiętać, że najtańsze produkty LED nie oferują wysokiej jakości ani bezpieczeństwa. Mogą natomiast okazać się nietrafionym wydatkiem, który w odróżnieniu od markowych produktów nie przyniesie realnych oszczędności naszemu budżetowi. Czym różnią się między sobą LED? Trwałość to jedna z najważniejszych cech decydujących o jakości produktu. Markowe lampy oparte na zaawansowanej technologii, na przykład LED firmy OSRAM, zapewniają aż do 35 tysięcy godzin świecenia. Część z nich jest objęta nawet pięcioletnią gwarancją producenta. Jakość światła jest kolejnym ważnym kryterium wyboru. W procesie produkcyjnym pojedyncze diody mogą mieć nieco inną barwę wytwarzanego światła. Dzięki szczegółowej selekcji produkty zakwalifikowane do jednej grupy nie różnią się barwą wytwarzanego światła w sposób zauważalny dla ludzkiego oka. Jest to ważne, gdyż w jednej lampie zazwyczaj znajduje się kilka diod. Dzięki temu dobre lampy LED nie męczą wzroku, podczas gdy tanie odpowiedniki, przy długotrwałym użytkowaniu mogą nawet uszkodzić nasze oczy. Wskaźnik oddawania barw (Ra) jest kolejnym ważnym elementem świadczącym o jakości produktu. Im jego wartość jest wyższa, tym kolory oświetlanych osób i przedmiotów są żywsze i naturalniejsze. Światło tanich LED niestety nie jest ani zdrowe, ani nawet zbliżone do naturalnego. 16 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu Skuteczność świetlna wskazuje na to, ile energii elektrycznej zostaje zamienione w światło. W przypadku dobrych lamp LED jest wielokrotnie wyższa niż w przypadku tanich zamienników. Wpływa na to między innymi jakość użytych komponentów oraz obudowa stanowiąca radiator. Ma ona znaczenie dla dobrego odprowadzania ciepła z lampy, co gwarantuje uzyskanie wysokiej skuteczności świetlnej oraz większej trwałości. Bezpieczeństwo LED jest tak samo ważne, jak każdego urządzenia elektrycznego. Niska jakość materiałów obniża wprawdzie cenę, ale równocześnie znacznie zwiększa niebezpieczeństwo użytkowania. Tanie lampy LED charakteryzują się niską trwałością oraz podatnością na uszkodzenia i pęknięcia. Zdarzały się też przypadki wycofywania z rynku lamp niemarkowych producentów, ze względu na stwarzane zagrożenie pożarowe. Zakup lamp LED warto potraktować jako długoterminową inwestycję. Dobrej jakości produkty zwracają się dzięki niskiemu poborowi energii oraz długiemu działaniu. Markowe lampy świecą też dużo lepszym i zdrowszym światłem. Sztuka nowoczesnej ochrony Sztuka nowoczesnej ochrony firmy Siemens firmy Siemens Nowe pomysły starego mistrza. Nowe pomysły starego mistrza. Galerie sztuki, muzea, banki i hotele na całym świecie zaufały firmie Siemens w zakresie wysokiej jakości Galerie sztuki, muzea, banki i hotele na całym świecie ochrony zapewniającej bezpieczeństwo ich personelu, zaufały firmie Siemens w zakresie wysokiej jakości nieruchomości i majątku. Sprawdzone i skalowalne ochrony zapewniającej bezpieczeństwo ich systemów personelu, rozwiązania są sercem łatwych w obsłudze nieruchomości i obejmujących majątku. Sprawdzone i skalowalne bezpieczeństwa detektory, czujki, podzespoły rozwiązania są sercem łatwych w obsłudze systemów bezpieczeństwa obejmujących detektory, czujki, podzespoły audio i wideo. Zapewniają one szereg funkcji i pełną ochronę, wysoką dokładność detekcji i nieporównywalną i wideo. Zapewniają one szereg i pełną zaudio innymi rozwiązaniami odporność na funkcji fałszywe alarmy. ochronę,bądź wysoką dokładność detekcji ibezpieczeństwa nieporównywalną Zawsze na bieżąco z produktami firmy zSiemens innymi – rozwiązaniami odporność fałszywenaalarmy. najlepszą ofertą ochronyna dostępną świecie. Zawsze bądź nastronę bieżąco z produktami firmy Odwiedź naszą internetową już bezpieczeństwa dziś! Siemens – najlepszą ofertą ochrony dostępną na świecie. Odwiedź naszą stronę internetową już dziś! www.art-of-security.pl ELEKTRYKA Przemysław Czapliński Nie wszystko złoto, co się świeci – zapowiedź O zaletach oświetlenia LED (Light Emitting Diode) napisano już wiele tekstów i opracowań. Wiadomo, że oprócz niskiego zużycia energii światło LED jest wydajne, można zmieniać jego barwę bez konieczności korzystania z dodatkowych filtrów, a zastosowanie tego źródła światła jest tak wszechstronne jak żadnego dotąd. Producenci oświetlenia LED ponoszą ogromne koszty na badania dzięki którym osiągane są coraz większe moce. Rynek LED w Polsce wg danych jednego z producentów szacowany jest na 100 milionów złotych. Z tych samych danych wynika, że tylko około 15-20 % tego rynku pozostaje w rękach markowych producentów tzn. firm stale prowadzących badania nad rozwojem tej technologii. Pozostała część rynku pozostaje w rękach małych firm dla których priorytetem jest pozyskanie klienta niską ceną nie koniecznie jakością. Bardzo często (choć nie można generalizować) firmy te kopiują rozwiązania technologiczne stosowane w markowych lampach LED nie zachowując jednak parametrów technicznych. Takie LED mogą zagrażać zdrowiu. Poniższy tekst oparty jest na raporcie pod tym samym tytułem. Zespół pod przewodnictwem prof. dr hab. Inż. Władysława Dybczyńskiego z Wydziału Elektrycznego Politechniki Białostockiej wnikliwie zbadał zalety i parametry markowych produktów LED i opisał w jaki sposób rozpoznawać bezpieczne, markowe produkty W dzisiejszej odsłonie zapoznam Państwa tylko z zaletami markowych produktów LED i podstawowymi symptomami produktów złej jakości. Taka podstawowa wiedza pozwala uniknąć wielu problemów począwszy od tych eksploatacyjnych na zdrowotnych kończąc. Dobrej jakości LED charakteryzują się następującymi cechami: Długa żywotność praktycznie niezależna od częstotliwości używania Bardzo dobra skuteczność świetlna Odporność na wstrząsy Natychmiastowe zaświecenie Możliwość płynnej zmiany koloru światła bez konieczności korzystania z dodatkowych filtrów 18 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu Brak promieniowania podczerwonego IR Znikome promieniowanie UV (istotne przy podświetlaniu dzieł sztuki) Złej jakości LED charakteryzują się następującymi cechami: Nierównomierne rozłożenie światła na skutek złej selekcji diody Wprowadzające w błąd oznakowanie (zaniżone lub zawyżone wartości dotyczące strumienia świetlnego) Kiepskiej jakości urządzenie zasilające Brak filtra zakłóceń wyższych harmonicznych (ryzyko zakłócania innych urządzeń elektrycznych np. telewizora) Niedostateczne chłodzenie diody LED Ryzyko uszkodzenia wzroku Jak widać z tych dwóch zestawień w prosty sposób można zweryfikować jakość świetlówki LED. Jednostkowo niskiej wartości element inwestycji, staje się poważnym kosztem w sytuacji gdy sieć oświetleniowa budynku składa się z kilometrów kabli setek zasilaczy i ogromnej ilości świetlówek. Przy dużej awaryjności takiej sieci (zakładając, że wykonana instalacja jest ze złej jakości produktów) koszty eksploatacji, a w efekcie wymiany mogą być ogromne. Dlatego warto zwracać uwagę na jakość już na etapie projektowania, dlatego powstał taki raport. Ideą tego raportu nie jest krzywdzenie tych mniejszych producentów LED, którzy z równie dużą starannością przykładają się do jakości i badań. Takich producentów jest sporo na polskim rynku, ale jest też duża ilość producentów dzięki którym ten raport powstał. Mam nadzieję, że prezentowane w kolejnych odsłonach informacje pozwolą Państwu weryfikować produkty LED już na poziomie zakupu. Raport na podstawie którego powstaje ten tekst jest wynikiem pracy niezależnych ekspertów liderów w swojej dziedzinie dlatego warto zapoznać się z jego treścią. Już w kolejnym numerze dalsze informacje na temat LED. Zapraszam do lektury raportu. U H C U R I K I N J CZU Wyłączniki z czujnikiem podczerwieni (IR) do zastosowań wewnętrznych – montaż podtynkowy lub natynkowy Hermetyczne wyłączniki z cz ujnikiem podcz do zastosowań erwieni (IR) zewnętrznych – montaż natynkowy krofalowym Wyłączniki z czujnikiem mi do zabudowy Wszystkie wyłączniki posiadają potrójny układ konfiguracji: - zasięg pola detekcji, czułość detektora ruchu - czas załączenia odbiornika, zwłoka wy łączenia - czułość elementu światłoczułego, pró g zadziałania czujnika zmierzchu. Bemko Sp. z o.o. ul. Annopol 21 03-236 Warszawa www.bemko.eu tel: +48 22 732 11 85 [email protected] NOWE TECHNOLOGIE Andrzej Ożadowicz, Jakub Grela Systemy automatyki budynkowej Efektywność energetyczna budynków i Smart Metering Współczesne systemy automatyki budynkowej zapewniają przede wszystkim komfort i bezpieczeństwo użytkowania budynków, dopasowując pracę urządzeń i podsystemów do wymogów użytkowników lub zarządców oraz realizując kontrolę dostępu o różnym stopniu zaawansowania, monitoring parametrów pracy urządzeń, monitoring i rejestrację zdarzeń, współpracę z systemami sygnalizacji włamania i napadu, systemami pożarowymi itp. W większych obiektach (komercyjnych, użyteczności publicznej) działania te coraz częściej realizowane są w ramach jednego, zintegrowanego systemu zarządzania budynkiem – BMS (Business Management System), do którego możliwy jest również zdalny dostęp dla osób uprawnionych przez Internet. W tego typu aplikacjach systemy automatyki budynkowej są stosowane od wielu lat. Udoskonala się ich funkcje w tym zakresie, dzięki czemu stają się bardziej niezawodne, a użytkownicy korzystają z nich z większym zaufaniem, w praktyce często nawet bez świadomości użytkowania zaawansowanych technologii z dziedziny tzw. inteligentnych budynków. W ostatnim okresie coraz więcej uwagi poświęca się jednak nie tylko komfortowi użytkowania i bezpieczeństwu w budynkach, ale również efektywności energetycznej, optymalizacji kosztów eksploatacji, możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii elektrycznej i cieplnej w budynkach itd. Do działań w tym kierunku obligują przyjmowane w licznych instytucjach prawodawczych i zarządzających dyrektywy i rozporządzenia, których celem do roku 2020 jest: redukcja emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej o 20% w stosunku do poziomu emisji z roku 1990, 20 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu osiągnięcie średniego poziomu 20% wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (dla Polski planuje się 15%), redukcja całkowitego zapotrzebowania na energię o 20%, poprzez zastosowanie procedur poprawiających efektywność energetyczną odbiorów. Nie bez znaczenia jest również kwestia konieczności badań energochłonności nowo powstających oraz remontowanych budynków (charakterystyka energetyczna), które zgodnie z nowymi przepisami muszą mieć wystawione świadectwa energetyczne. Stosowne zapisy dotyczące tych wymogów zawarte są w tzw. dyrektywie EPBD – 2002/91/EC. Okazuje się bowiem, że to właśnie budynki są jednym z największych konsumentów energii elektrycznej i cieplnej, stąd tak usilne działania w celu poprawy ich efektywności energetycznej, optymalizacji zużycia energii i mediów, przy jednoczesnym zachowaniu komfortu i bezpieczeństwa użytkowania. Efektywność energetyczna w budynkach Optymalizacja i racjonalizacja użytkowania różnych rodzajów energii w czasie eksploatacji budynków może być rozpatrywana w dwóch aspektach: technologii budowlanych i konstrukcyjnych budynku oraz prawidłowej organizacji prac projektowych – konsultacji wielobranżowych, NOWE TECHNOLOGIE dostępności sieciowych, magistralowych systemów automatyki budynkowej, zapewniających integrację funkcjonalną różnych urządzeń i podsystemów infrastruktury budynkowej. Pierwszy z nich dotyka niezwykle istotnego problemu dobrego przygotowania projektu nowego budynku lub opracowania jego dokumentacji remontowej tak, by prace budowlane, aranżacyjne i instalacyjne w obiektach były realizowane optymalnie, z wykorzystaniem najnowszych technologii oraz przy uwzględnieniu racji wielu stron uczestniczących w realizacji takich przedsięwzięć. Przy prawidłowej organizacji etapu projektowego i wykonawczego podmioty zaangażowane w prace nie będą sobie nawzajem przeszkadzać, a co jeszcze ważniejsze – przy wykonaniu prac jednych będą uwzględniane uwagi, sugestie i potrzeby drugich (np. w trakcie prac budowlanych przewiduje się miejsca na instalacje elektryczne oraz teleinformatyczne, systemy sterowania i monitoringu itp.). Obecnie w konstrukcji budynków stosuje się również wiele nowoczesnych materiałów budowlanych, izolacyjnych, innowacyjnych rozwiązań z zakresu ogrzewania (patrz: rys. 1) i wentylacji, systemów klimatyzacyjnych, które sprzyjają poprawie komfortu użytkowania i efektywności energetycznej takich obiektów. Przy niektórych budynkach instalowane są pompy ciepła, współpracujące niekiedy ze studniami geotermalnymi, które dostarczają naturalne ciepło do instalacji budynkowych. Bardzo często przy nowych konstrukcjach pojawiają się również panele fotowoltaiczne i kolektory słoneczne, wytwarzające energię elektryczną i zapewniające ogrzanie wody użytkowej. Oprócz zastosowania konkretnych rozwiązań technologicznych wpływ na redukcję zużycia energii w budynku ma jednak również jego konstrukcja architektoniczna. Na przykład w budynkach biurowych, komercyjnych możliwe jest zastosowanie koncepcji centralnego przeszklenia dachu budynku – nad wewnętrznym atrium i oplatającymi je ciągami komunikacyjnymi między pomieszczeniami, które dzięki temu nie wymagają dodatkowego sztucznego oświetlenia w czasie dnia. Niebagatelne znaczenie ma również modernizacja infrastruktury budynkowej w starszych obiektach, gdzie niejednokrotnie funkcjonują urządzenia i systemy (np. wentylacji czy klimatyzacji) pracujące nieprzerwanie od kilkunastu czy kilkudziesięciu lat. Zwykle, oprócz niskiej wydajności energetycznej, nie spełniają one wielu obowiązujących obecnie rygorystycznych norm i przepisów dotyczących sprawności energetycznej, poziomu hałasu, stężenia dwutlenku węgla w pomieszczeniach, poziomu intensywności oświetlenia stanowisk pracy i ciągów komunikacyjnych, ochrony przeciwpożarowej, bezawaryjności działania itp. Przykładowe rozwiązania i działania podejmowane w tym zakresie, w ramach modernizacji obiektów budynkowych, były poruszone Rys. 1. Montaż systemu stropów chłodząco-grzewczych w budynku energooszczędnym w EuroCentrum w Katowicach w artykule będącym tematem numeru pierwszego wydania magazynu Inteligentny Budynek. Drugi ze wspomnianych wcześniej aspektów związanych z poprawą efektywności energetycznej budynków to stosowanie zintegrowanych i rozproszonych systemów sterowania i monitoringu infrastruktury budynkowej, tworzących system zarządzania budynkiem BMS, często pojawiających się również pod sloganowym hasłem tzw. „inteligentnych budynków”. Większość współczesnych nowo budowanych obiektów użyteczności publicznej, biurowców i powierzchni komercyjnych wyposażonych jest w tego typu systemy, różnych standardów. Podstawą zasady ich funkcjonowania jest wspólny interfejs wymiany informacji cyfrowych pomiędzy tzw. węzłami sieciowymi, które są zwykle niewielkimi sterownikami, bazującymi na układach mikrokontrolerów z aplikacjami sterującymi. Takie moduły sterujące mogą być zlokalizowane w bezpośredniej bliskości obsługiwanych urządzeń (np. rolety okienne, panele dotykowe i wyłączniki, oprawy oświetleniowe, agregaty klimatyzacyjne, zawory grzejników i układów grzewczych, moduły kontroli dostępu itp.), zapewniając ich obsługę funkcjonalną i monitoring parametrów pracy. Niekiedy mogą również współpracować z klasycznymi urządzeniami, sterowanymi sygnałami We/Wy, cyfrowymi, impulsowymi lub nawet analogowymi, dzięki czemu nie jest konieczna kompleksowa ich wymiana na starszych obiektach. Wspomniany interfejs komunikacji cyfrowej umożliwia węzłom sieciowym wymianę informacji między sobą oraz z systemem nadrzędnym, zarządzającym i monitorującym. Konfiguracja połączeń następuje w procesie integracji i może być zmieniana w trakcie eksploatacji systemu, bez konieczności dodatkowych prac. Powstaje w ten sposób rozproszony system sterowania i zarzą- Tabela 1. Międzynarodowe standardy automatyki budynkowej Nazwa Standard BACnet PN-EN ISO 16484-5 KNX ISO/IEC 14543-3 LonWorks PN-EN ISO/IEC 14908 www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 21 NOWE TECHNOLOGIE dzania infrastrukturą budynku. Na rynku dostępne są tylko trzy międzynarodowe standardy magistralnych systemów automatyki dedykowanych do zastosowań w automatyce budynkowej (patrz: tabela 1). Są to przede wszystkim standardy otwarte, urządzenia z interfejsami tych standardów pojawiają się więc w ofercie różnych producentów. Dzięki standaryzacji protokołów komunikacji i programowych platform niezbędnych do integracji funkcjonalnej budowane systemy automatyki i monitoringu mogą być łatwo rozbudowywane i przeprogramowywane, zapewniając dużą elastyczność w dopasowaniu do wymogów użytkowników (ważne w budynkach na wynajem) oraz swobodę organizacji funkcjonalnej. Wspomniana integracja, czyli wzajemne powiązanie funkcji różnych urządzeń lub całych podsystemów w budynkach, wykorzystywana była dotychczas (i wciąż jest) przede wszystkim w celu podniesienia komfortu użytkowania budynków. Wraz z coraz powszechniejszym zastosowaniem alternatywnych i odnawialnych źródeł energii oraz wzrostem zainteresowania kwestiami poprawy efektywności energetycznej całych budynków i poszczególnych, pracujących w nich urządzeń otwarły się nowe obszary zastosowań systemów automatyki budynkowej. Szczególnie istotna okazuje się tu właśnie możliwość integracji na poziomie bezpośredniej komunikacji między węzłami sieci, sterownikami. Konieczne jest również upowszechnienie wiedzy o innowacyjnych rozwiązaniach w środowiskach projektantów, wykonawców i użytkowników oraz badanie i ocena skutków ich stosowania. Tylko bowiem skuteczne współdziałanie tych podmiotów od początku fazy projektowania nowych lub modernizacji starszych budynków zapewni optymalne wykorzystanie wszystkich dostępnych funkcji, wzrost bezpieczeństwa osób i urządzeń oraz poprawę efektywności energetycznej i komfortu użytkowników. Smart metering – by optymalizować, trzeba najpierw zmierzyć Kwestia poprawy efektywności energetycznej, wprowadzenia alternatywnych, odnawialnych źródeł energii – to sprawa stosunkowo nowa i podnoszona dopiero od kilku lat. Wcześniej pomiary zużycia energii elektrycznej, cieplnej i innych mediów prowadzone były przede wszystkim w celach rozliczeniowych, czyli kontrolowane jedynie na bieżąco lub okresowo spisywane, a po upływie dość krótkich okresów rozliczeń – kasowane. Do rzadkości należały choćby najprostsze bazy danych dedykowane dla ciągłej rejestracji tego typu parametrów, prowadzenia wielokryterialnych analiz danych o zużyciu energii, w odniesieniu do parametrów technicznych zainstalowanych urządzeń, zastosowanych w budynku technologii budowlanych, możliwości integracyjnych pomiędzy wieloma różnymi podsystemami itp. Przy dostępności współczesnych technologii pomiarowych i transmisji danych działania zmierzające w dalszej perspektywie do poprawy i optymalizacji współczynników efektywności energetycznej budynków Rys. 2. Schemat połączenia sieciowego liczników w budynku B-1 AGH 22 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu NOWE TECHNOLOGIE powinny w pierwszym rzędzie skupiać się na rozwoju zaawansowanych metodologii pomiarów i zasad organizacji wielokryterialnych systemów pomiarowych w budynkach, zwłaszcza użyteczności publicznej. Na rynku dostępne są bowiem liczniki zużycia energii elektrycznej i cieplnej oraz innych mediów, analizatory parametrów zasilania, wyposażone nie tylko w mikrokontrolery z własnymi aplikacjami i zaawansowanymi funkcjami, ale również z różnego typu interfejsami komunikacji cyfrowej – wśród nich standardów automatyki budynkowej. Takie liczniki mogą stać się węzłami sieci sterowania i monitoringu w budynkach, mogą być integrowane z coraz popularniejszymi systemami BMS, współpracować z bazami danych i serwerami wyposażonymi w narzędzia do analizowania, prognozowania, generacji trendów, alarmowania, a co najistotniejsze – cała ich obsługa odbywa się zdalnie. Dlatego firmy i zespoły naukowe branży „inteligentnych budynków” aktywnie angażują się w badania i prace wdrożeniowe zmierzające do weryfikacji możliwości tych systemów jako narzędzi bezpośredniej obsługi zdalnych mierników energii i mediów, ich integracji z innymi funkcjami budynków. Zespół Katedry Automatyki Napędu i Urządzeń Przemysłowych krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej rozpoczął w maju 2010 r. realizację projektu „Zoptymalizowanie zużycia energii elektrycznej w budynkach”, finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR). W projekcie uczestniczy również Politechnika Śląska (badania energochłonności cieplnej) i Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum z Katowic. Celem całego zadania badawczego jest opracowanie wytycznych dotyczących projektowania i eksploatacji budynków, zmierzających do zminimalizowania zużycia energii elektrycznej w instalacjach technicznych budynków oraz ciepła, bazujące na lokalizacji (identyfikacji) miejsc największego zużycia energii i wskazaniu metod ograniczenia jej zużycia. Badania prowadzone są w dwóch podstawowych obszarach – energii elektrycznej i cieplnej. Zespół AGH zaangażowany jest w pierwszym z nich. Rys. 3. Liczniki zainstalowane w budynku B-1 AGH, sekcja 1 W ramach zrealizowanych już prac wykonano kompleksowe opomiarowanie trzech budynków użyteczności publicznej – jednego w kampusie krakowskiej AGH i dwóch na terenie kompleksu biurowo-komercyjnego (pomieszczenia pod wynajem) pozostających w dyspozycji Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum. Jeden z nich (budunek nr 7, Euro-Centrum) wykonany jest jako tzw. budynek energooszczędny, z wykorzystaniem najnowszych technologii budowlanych oraz teletechnicznych. System opomiarowania i akwizycji danych zbudowano w oparciu o infrastrukturę sieciową magistralowego systemu automatyki budynkowej standardu ISO/IEC 14908 (standard LonWorks). Został on uruchomiony wiosną 2011 r., a dane pomiarowe są zbierane zdalnie w bazie danych na serwerach zlokalizowanych na krakowskiej AGH. Na terenie Akademii opomiarowano z kolei budynek Wydziału Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki (pawilon B-1), w którym wydzielono dwie sekcje zasilania – dla prawego i lewego skrzydła budynku. Instalacja zasilająca jest podzielona na strony lewe i prawe na każdej kondygnacji. W budynku jest pięć kondygnacji: tzw. niski parter, poziom 0, poziom 1 i poziom 2, dlatego w sumie zainstalowano 10 liczników, po jednym dla każdej kondygnacji, oddzielnie dla strony prawej i lewej budynku. Schematycznie pokazano to na rys. 2, który przedstawia połączenie liczników w sieci standardu LonWorks, w oknie pakietu integratorskiego LonMaker. Wszystkie zainstalowane tu liczniki wyposażone są w interfejs komunikacji LON, a więc są węzłami sieciowymi i wysyłają dane pomiarowe bezpośrednio w postaci tzw. zmiennych sieciowych standardu LonWorks, które z kolei na potrzeby systemu nadrzędnego przetwarzane są na telegramy protokołu IP. Pozwala to na zdalny odczyt zużycia energii i wybranych parametrów sieci zasilającej praktycznie z dowolnego miejsca, z dostępem do Internetu. Na rys. 3 pokazano zdjęcia wybranych liczników zamontowanych w budynku AGH. Z kolei w Parku Naukowo-Technologicznym Euro-Centrum w Katowicach opomiarowano dwa budynki noszące numery 6 i 7. Jednak ze względu na trwające prace, związane z rozwojem infrastruktury sieci teleinformatycznych, budynek nr 6 nie może być jak dotąd podłączony do zewnętrznej sieci, w związku z czym nie jest możliwy zdalny odczyt liczników zlokalizowanych w tym obiekcie. Budynek nr 7, wykonany zgodnie ze standardami budynków energooszczędnych, został dokładnie opomiarowany, wraz z umieszczeniem liczników głównych dla każdej kondygnacji: poziom 0, poziom 1 i poziom 2. Wydzielono też i opomiarowano obwody: wind, infrastruktury systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC), administracyjne (np. kurtyny powietrzne, oświetlenie zewnętrzne, rolety). Oprócz tego www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 23 NOWE TECHNOLOGIE Rys. 4. Schemat połączenia sieciowego liczników w budynku nr 7 PNT Euro-Centrum zainstalowano osobno liczniki dla obwodów zasilania, oświetlenia i gniazd komputerowych u każdego najemcy pomieszczeń w budynku nr 7, z tym że na pojedynczych obwodach (oświetlenia i gniazd komputerowych) zainstalowano liczniki z wyjściami impulsowymi, podłączonymi do koncentratorów z interfejsami LonWorks. Rys. 5. Wybrane liczniki zainstalowane w budynku nr 7 PNT Euro-Centrum 24 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu Na rys. 4 pokazano strukturę połączeń sieciowych LonWorks liczników i koncentratorów w budynku nr 7, a na rys. 5 – zdjęcie wybranych liczników zamontowanych w budynku nr 7 PNT Euro-Centrum. Smart metering – preludium do smart grid Przedstawiany wcześniej projekt to jedno z serii podobnych działań realizowanych obecnie w naszym kraju. Na wdrożenie pilotażowych instalacji już nie tylko inteligentnego opomiarowania (smart metering), ale również lokalnych inteligentnych sieci energetycznych (smart grid) decydują się dystrybutorzy energii i lokalne zakłady energetyczne w wielu regionach Polski. Warto podkreślić, że w wielu tego typu instalacjach pojawiają się standardy komunikacyjne znane z rozwiązań dla sieci automatyki budynkowej. Jednym z przykładów może być doświadczalna instalacja systemu odczytu liczników komunalnych w PGE Dystrybucja Zamość, gdzie wdrażane jest kompletne opomiarowanie komunalnych odbiorców energii elektrycznej wsi Teratyn (89 odbiorców, zasilanych z linii kablowej – 17 liczników 1-faz., 72 liczniki 3-faz.) oraz Janki (95 odbiorców, zasilanych z linii napowietrznej – 34 liczniki 1-faz., 61 liczników 3-faz.). Jest to pierwsza w Polsce instalacja z wykorzystaniem systemu firmy Echelon Network Energy System (patrz: rys. 6), bazującego, podobnie jak system opisany wcześniej, na standardzie sieci rozproszonych ISO/IEC 14908-3, z wykorzystaniem jako medium transmisji linii energetycznych. Inny przykład to projekt „Inteligentny Półwysep”, mający na celu wprowadzenie rozwiązań smart grid na NOWE TECHNOLOGIE Rys. 6. Elementy systemu zdalnego pomiaru Network Energy System (NES) firmy Echelon - liczniki energii EM-1021 oraz koncentratory danych DC-1000/SL Półwyspie Helskim. W projekt zaangażowane są: Grupa Energa, Instytut Energetyki w Gdańsku oraz samorządy lokalne. – Nasz projekt ma przede wszystkim zapewnić odbiorcom stałą dostawę energii, zwłaszcza tam, gdzie następują największe wahania związane z sezonem – tłumaczy Ireneusz Kulka, wiceprezes zarządu spółki Energa-Obrót. – Ponadto będzie można wprowadzić godzinowe rozliczanie dla indywidualnych klientów. Oznacza to, że w pewnych porach dnia cena prądu będzie niższa, w związku z tym wówczas będzie warto włączyć np. pralkę. Półwysep Helski został wybrany nieprzypadkowo. Energa-Operator uruchomiła tu pierwsze w kraju próbne systemy zdalnego odczytu, istnieje zatem odpowiednia infrastruktura techniczna projektu, która będzie dodatkowo modernizowana. Obszar ten charakteryzuje się również wysokimi różnicami zużycia energii (duży pobór latem, znacznie mniejszy zimą), co stanowi dodatkowe wyzwanie dla inżynierów-energetyków. Wdrożony system będzie charakteryzować wysoka niezawodność i elastyczność w obsłudze odbiorców, umożliwiając im optymalizację zużycia energii, zmiany taryf energetycznych oraz korzystanie z powstających alternatywnych źródeł energii – panele fotowoltaiczne, niewielkie turbiny wiatrowe itp. Co szczególnie istotne, już w założeniach projektu pojawia się wzmianka o tworzeniu możliwości współpracy sieci smart grid z budynkami inteligentnymi. Jesienią 2010 r. we Wrocławiu powołano do istnienia Konsorcjum Smart Power Grids – Polska, utworzone przy Politechnice Wrocławskiej, z udziałem Urzędu Regulacji Energetyki i Urzędu Komunikacji Elektronicznej oraz Banku Zachodniego WBK SA i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak zapisano w liście rekomendacyjnym konsorcjum, przedmiotem jego działań są projekty badawcze i wdrożeniowe, zmierzające do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz zmniejszenia społecznych 26 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu kosztów pozyskiwania i użytkowania energii. Członkowie konsorcjum wyrażają też nadzieję, że jego powołanie stworzy podstawy do budowania w Polsce odpowiedniej infrastruktury, niezbędnej do realizacji zadań badawczorozwojowych i wdrożeniowych w zakresie światowych inteligentnych sieci elektroenergetycznych. Projektów i wdrożeń tego typu jak opisane wcześniej jest coraz więcej, z czego należy się tylko cieszyć. Sprzyjają one bowiem rozwojowi i ukierunkowaniu technologii i metodologii, niezbędnych do realizacji inteligentnych systemów pomiarowych i dynamicznego zarządzania energią w budynkach i całym systemie energetycznym, w którym, o czym już wspomniano na początku artykułu, budynki odgrywają znaczącą rolę. Już czas, aby dość popularna „inteligencja” budynków związana z komfortem ich użytkowania wkroczyła w nowy obszar efektywności energetycznej. Współczesne systemy sterowania rozproszonego zapewniają bowiem nie tylko integrację z licznikami i analizatorami zużycia mediów energetycznych, ale również realizację algorytmów sterowania związanych z oszczędzaniem energii, uzależniających zapotrzebowanie energetyczne i załączanie/wyłączanie odbiorników od szeregu czynników, takich jak obecność użytkownika, natężenie oświetlenia, temperatura wewnętrzna i zewnętrzna, pora doby, dostępność i wydajność alternatywnych źródeł energii itp. W celu zastosowania takich systemów konieczne jest jednak opracowanie nowych zasad projektowania i realizacji instalacji elektrycznych zasilania, oświetlenia i ogrzewania, podatnych na lokalne sterowanie automatyczne, wypracowywane na podstawie wyżej wymienionych czynników. Dlatego w ramach omawianego wcześniej projektu badawczego, realizowanego pod kierownictwem krakowskiej AGH, przeprowadzone zostaną odpowiednie analizy możliwości minimalizacji zużycia energii elektrycznej z wykorzystaniem nowych technologii w zakresie odbiorników energii elektrycznej oraz zastosowań funkcji rozproszonych systemów sterowania, bazujących na europejskich i światowych standardach. Osobnym obszarem analiz będzie również identyfikacja miejsc zużycia energii cieplnej w budynkach, ze szczególnym uwzględnieniem lokalizacji generujących straty ciepła. Ostatecznie planowanym rezultatem końcowym będzie udostępnienie projektantom budynków wytycznych projektowych, zapewniających określenie sposobów minimalizacji zużycia energii elektrycznej i cieplnej w budynkach przez projektowaną infrastrukturę techniczną budynku oraz dobór odpowiednich materiałów budowlanych. Inny rezultat to zaproponowanie podobnego zbioru wytycznych, zasad i instrukcji użytkowania budynków właśnie ich użytkownikom (administratorom), co również pozwoli na usprawnienie i efektywne eksploatowanie istniejących budynków. WYWIAD Kiedy mówimy „Zdania” – sterowanie obiektem staje się proste Firma jest jednym z niewielu polskich producentów sterowników obiektowych i czujników w technologii LON (PN EN 14908) jest także dystrybutorem produktów w tej technologii, a ostatnio została akredytowana jako Centrum Kompetencji w Polsce firmy LOYTEC – światowego producenta elementów infrastruktury sieci sterowania i innowacyjnych technologii sterowania dla automatyki budynków. Firma ZDANIA działa na rynku od prawie 20 lat, jak doszło do powstania firmy? Tak, to prawda firma ZDANIA Sp. z o.o. została utworzona w jesieni w roku 1992, a więc w bieżącym roku będziemy obchodzić 20-lecie działalności. Ale tak naprawdę zespół, który uczestniczył w założeniu firmy prowadzi prace badawczo – wdrożeniowe w dziedzinie automatyki przemysłowej od ponad 40 lat. ZDANIA powstała jako tzw. spin-off (chociaż w czasie, kiedy firma była zakładana nikt w Polsce nie znał tego pojęcia) Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Spin-off jest samodzielną jednostką gospodarczą, która powstaje przy udziale pracowników naukowo-badawczych wyższych uczelni, zwłaszcza technicznych, w celu realizacji wdrożeń przemysłowych pomysłów i idei opracowanych w ramach prac badawczych prowadzonych na uczelniach. W naszym przypadku zadziałał szczególny zbieg okoliczności. W latach 70 i 80 ubiegłego wieku grupa pracowników Wydziału Elektrotechniki i Automatyki z Katedry Automatyki Napędu i Urządzeń Przemysłowych współpracowała z przemysłem ciężkim, głównie hutnictwem i górnictwem i wykorzystywała w tej współpracy istniejący wówczas w ramach struktury organizacyjnej AGH Zakład Doświadczalny Aparatury Naukowej, który spełniał rolę producenta krótkich serii urządzeń sterowania przemysłowego opracowywanych przez zespół badawczy. Mieliśmy już wtedy na koncie realizacje zintegrowanych, hierarchicznych systemów sterowania takich obiektów przemysłowych jak np. wielkie piece hutnicze w Hucie Koszyce (wówczas W Czechosłowacji), systemy sterowania walcowni, i inne. Zmiany w szkolnictwie wyższym na początku lat 90 wymusiły na AGH likwidację wszystkich jednostek organizacyjnych nie związanych bezpośrednio z nauką i dydaktyką. Ofiarą tej reorganizacji miał również paść wspomniany wyżej Zakład Doświadczalny Aparatury Naukowej. W tej sytuacji, w obliczu nowych planowanych aplikacji przemysłowych (np. systemy sterowania wielkimi piecami w Hucie w Krakowie) nie mieliśmy innego wyboru jak utworzenie firmy ZDANIA na bazie Zakładu Doświadczalnego, której udziałowcami zostali zainteresowani pracownicy naukowi oraz AGH. W ten oto sposób, nieco przymuszeni okolicznościami założyliśmy chyba pierwszą w Polsce firmę typu spin-off, co uświadomił nam kilka lat później audytor z Uniwersytetu w Londynie, który analizował na zlecenie AGH możliwości rozwoju współpracy Akademii Górniczo-Hutniczej z przemysłem i w swoim raporcie przytoczył przykład ZDANIA jako klasyczny spin-off. W latach 90 zainteresowaliśmy się rozproszonymi systemami sterowania, i od roku 1996 rozpoczęła się nasza nowa przygoda z projektowaniem i wdrożeniami systemów automatyki budynków. Jak Pan ocenia zmiany jakie zaszły w automatyce budynków na przestrzeni ostatniej dekady? Upływające dziesięciolecie to ogromne zmiany w automatyce budynków. Na rynku automatyki budynków doszło do zapoczątkowania niezwykle istotnego zjawiska. www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 27 WYWIAD Rynek ten zmienia się z rynku, którego reguły gry ustalali producenci i dostawcy, którzy nieświadomym klientom sprzedawali „co mieli do sprzedania” – w rynek, na którym reguły w coraz większym stopniu ustalają klienci, którzy dokładnie wiedzą, co chcą kupić i jakie rozwiązania techniczne są dla nich właściwe. Ta istotna zmiana mogła zajść dzięki następującym czynnikom: po pierwsze, pośród inwestorów, użytkowników i projektantów znacznie zwiększyła się wiedza ogólna na temat automatyki budynków po drugie, powszechnym stało się zrozumienie pojęcia otwartości systemu, jako rozwiązania bazującego na międzynarodowych normach a nie wewnętrznych, zamkniętych i niejawnych rozwiązaniach firmowych po trzecie, klienci którzy zakupili systemy firmowe mieli okazję doświadczyć co to znaczy być uzależnionym od jednego dostawcy lub producenta po czwarte, ponad setka różnych „standardów” firmowych stosowanych w automatyce budynków jeszcze pod koniec lat 90 została zastąpiona trzema międzynarodowymi standardami transmisji danych o charakterze otwartym (PN-EN-ISO 14908 – LON, PN-EN-ISO 16484 – BACnet, PN-EN-ISO 14543 – KNX) , dzięki czemu bez trudu można dzisiaj zaprojektować i skompletować system, który spełnia wymagania klienta a nie możliwości dostawcy, i nie uzależnia klienta od pojedynczego producenta po piąte, dostrzeżona została potrzeba integracji systemów automatyki i systemów bezpieczeństwa budynków na poziomie obiektowym, ponieważ dzięki synergii tych systemów możliwe jest zwiększanie efektywności energetycznej budynków przy jednoczesnym obniżaniu kosztu inwestycyjnego tych systemów; jest to możliwe właśnie dzięki stosowaniu jednolitych standardów wymiany danych pomiędzy poszczególnymi systemami funkcjonalnymi po szóste wreszcie, w obliczu kryzysu energetycznego i konieczności redukcji emisji dwutlenku węgla wymuszanej działaniami prawnymi, np. dyrektywa EPBD Parlamentu Europejskiego oraz norma PN -EN 15232, automatyka budynków otrzymała bardzo wyraźny cel stosowania – ograniczanie zużycia wszelkich form energii nieodnawialnych i sterowanie efektywnym wytwarzaniem i wykorzystywaniem energii odnawialnych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego komfortu i bezpieczeństwa użytkowników. Doskonałą ilustracją generalnej zmiany, która zaszła w świadomości inwestorów i użytkowników w ostatnim dziesięcioleciu jest fakt, że aktualnie we wszystkich przetargach publicznych na systemy automatyki budynków podstawowym wymaganiem jest aby oferowany system był systemem otwartym, opartym na jednym 28 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu z wyżej wymienionych standardów transmisji danych. Wprawdzie pełne rozumienie tej otwartości pozostawia nadal wiele do życzenia, ale dziesięć lat temu nikt nawet nie stawiał w przetargach tego warunku. Jak Pana zdaniem Polska wypada w zaawansowaniu inteligencji budynków na tle Europy? Proces zmiany rynku automatyki budynków z rynku producentów na rynek klientów, o którym wspominałem w odpowiedzi na poprzednie pytanie, w Europie jest oczywiście daleko bardziej zaawansowany niż w Polsce. Inwestorzy i użytkownicy końcowi z Europy zachodniej mieli okazję znacznie wcześniej niż inwestorzy polscy doświadczyć negatywnych skutków stosowania zamkniętych systemów firmowych w automatyce budynków. Ma to oczywiście bardzo konkretne skutki, ponieważ na polskim rynku ciągle jeszcze można spotkać się z zastosowaniami systemów firmowych BMS, w których integracja urządzeń innych producentów jest albo w ogóle niemożliwa albo bardzo utrudniona. Często stosowaną praktyką jest także oferowanie systemów, które wykorzystują wprawdzie jeden z międzynarodowych standardów transmisji danych, dzięki czemu można „rozwinąć nad systemem sztandar systemu otwartego”, ale nie dopuszczają współpracy z urządzeniami innych producentów, np. w ten sposób, że firmowy zarządzający system nadrzędny (oprogramowanie BMS) „widzi” tylko urządzenia obiektowe określonego producenta i nie pozwala integrować urządzeń innych producentów. Proces edukacji inwestorów, użytkowników końcowych i projektantów ciągle jeszcze wymaga dużo pracy, ponieważ ciągle jeszcze na rynku polskim można spotkać się ze strony inwestora ze zleceniem typu „BMS – sztuk 1”. Istotną różnicę w podejściu inwestorów polskich i zagranicznych można też zaobserwować w stosunku do kosztu systemu automatyki – w Polsce zwraca się uwagę przede wszystkim na koszt inwestycyjny systemu (oczywiście im system tańszy, tym „lepszy”), natomiast w Europie zwraca się uwagę na ile zainstalowany system automatyki pozwoli obniżyć koszty użytkowania budynku. Często już po roku eksploatacji obiektu uzyskuje się zwrot różnicy w cenie pomiędzy systemem najtańszym a systemem droższym na etapie inwestycji. Jakie nowe inwestycje wyposażyliście Państwo w swoje urządzenia w minionym roku? W ubiegłym roku zakończyliśmy realizację systemu automatyki i BMS w kolejnym budynku Kampusu 600-lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – Instytucie Zoologii. Jest to duży obiekt naukowodydaktyczny o powierzchni 14000 m2 o skomplikowanej technologii wentylacji i klimatyzacji oraz automaty- WYWIAD ki pomieszczeń. Łącznie w budynku IZ zainstalowaliśmy 1100 różnych sterowników obiektowych produkcji ZDANIA, które współpracują z systemami automatyki 67 central nawiewno-wywiewnych systemu wentylacji i klimatyzacji. Zgodnie z naszą filozofią oferowania klientom systemów otwartych, magistrala obiektowa systemu, łącząca wszystkie elementy systemu sterowania i zarządzania budynkiem jest zrealizowana zgodnie z normą PN-EN-ISO 14908 (LON) a system BMS jest wykonany na bazie systemu Proficy HMI/SCADA iFIX, podobnie jak systemy automatyki w czterech innych obiektach nowego kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego. W roku 2011 uczestniczyliśmy także w realizacji prac projektowych systemów automatyki dla kolejnych budynków kampusu UJ a także innych obiektów infrastruktury naukowej Krakowa. Niektóre nasze urządzenia automatyki budynkowej zgodne z normą PN-EN-ISO 14908 zostały także zastosowane przez niezależnych integratorów na wielu innych budowach prowadzonych w Polsce, w tym m.in. na wszystkich stadionach budowanych na Mistrzostwa Europy w piłce nożnej 2012. Co daje firmie ZDANIA współpraca z firmą LOYTEC? Z firmą LOYTEC współpracujemy od ponad 5 lat. Mieliśmy okazję uczestniczyć wspólnie w projekcie badawczo-rozwojowym SAFETYLON realizowanym w ramach 6 Programu Ramowego Unii Europejskiej. Z firmą LOYTEC łączy nas wspólne podejście do otwartości systemów automatyki budynków, otwartości rozumianej jako rozwiązania bazujące na istniejących normach międzynarodowych, co pozwala klientowi być niezależnym od dostawcy. Zarówno przedstawiciele ZDANIA jak i przedstawiciele LOYTEC uczestniczą w pracach krajowych i międzynarodowych instytucji normalizacyjnych (CEN), w komitetach technicznych zajmujących się automatyką budynków. Łączą nas także w pewnym sensie podobne początki działalności – obie nasze firmy są spin-off’ami uczelni technicznych – LOYTEC – Wiedeńskiego Uniwersytetu Technicznego, a ZDANIA – Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Obie firmy u źródeł swojego powstania stawiały sobie za cel transfer najnowszej myśli naukowo-technicznej do przemysłu. Efektem naszej wieloletniej współpracy w dziedzinie automatyki budynków jest uzyskanie przez ZDANIA statusu Centrum Kompetencji firmy LOYTEC w Polsce, co pozwoli nam transferować na polski rynek zaawansowany know-how wdrożony przez firmę LOYTEC w jej najnowszych rozwiązaniach dla automatyki budynków. LOYTEC jest bez wątpienia jednym z najbardziej innowacyjnych na świecie producentów urządzeń infrastruktury sieci sterowania (wieloportowe routery Uczestnicy Sympozjum w holu Willi Decjusza dla sieci LON i bramki LON/BACnet) oraz niezwykle zaawansowanych serwerów automatyki L-INX, które umożliwiają w łatwy sposób integrację wszystkich standardów transmisji danych wykorzystywanych aktualnie w różnych systemach stosowanych w automatyce budynków. Dzięki zaawansowanym rozwiązaniom technologicznym stosowanym w produktach LOYTEC istnieje możliwość skrócenia do minimum czasu integracji i uruchomienia systemu automatyki. Filozofia firmy zakłada możliwość dostaw tych produktów wyłącznie dla integratorów posiadających wiedzę, jak efektywnie wykorzystać te produkty w projektach automatyki budynków. Rolą Centrum Kompetencji jest m.in. prowadzenie szkoleń i przygotowanie przyszłych użytkowników tych zaawansowanych technologicznie produktów. Generalnym celem naszej współpracy jest dynamiczny rozwój rynku otwartych, nowoczesnych systemów automatyki budynków w Polsce. ZDANIA Sp. z o.o. jest jednym z niewielu polskich producentów sterowników obiektowych i czujników w technologii LON (PN EN 14908). Firma jest także dystrybutorem produktów w tej technologii, a ostatnio została akredytowana jako Centrum Kompetencji w Polsce firmy LOYTEC – światowego producenta elementów infrastruktury sieci sterowania i innowacyjnych technologii sterowania dla automatyki budynków. www.zdania.com.pl Rozmowę przeprowadził Przemysław Czapliński Paweł Kwasnowski Prezes firmy ZDANIA Sp. z o.o. www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 29 WYWIAD Produkty LOYTEC można znaleźć na całym świecie. Jak powstała firma i jak się rozwijała opowiada jej założyciel i prezes Rozmowa z Hans-Jörgiem Schweinzerem prezesem firmy LOYTEC. Kiedy powstała firma LOYTEC i jak przebiegał jej rozwój? Firma LOYTEC electronics GmbH, producent oprogramowania i sprzętu dla automatyki budynków, została założona w 1999 roku jako spin off Uniwersytetu Technicznego w Wiedniu (University of Technology Vienna - Institute for Computer Technology), Austria. Pierwszym produktem na rynku był analizator protokołu LPA-006 do systemów LonMark. W 2001 roku powstał router L-Switch, a zaledwie rok później produkowane były wieloportowe bramki L-Proxy do systemów LonMark oraz pierwsze routery L-IP do łączenia kanałów LonMark TP/FT-10 poprzez intra/Internet. Projektowanie i produkcja odbywa się w głównej siedzibie firmy w Wiedniu, w Austrii. Szczególny nacisk położony jest na najwyższą jakość produkcji. W 2004 roku firma LOYTEC uzyskała certyfikat ISO 9001. Dodatkowo firma ma swoje biura lokalne we Francji (rozwój oprogramowania, od 2007 r.) i w Niemczech (sprzedaż, od 2004 r.) oraz filię w USA w Teksasie (LOYTEC Americas Inc., od 2003 r.). LOYTEC dostarcza swoje produkty do ponad 80 krajów na całym świecie. Procentowa wartość eksportu wynosi 99,5%. Silne partnerstwo z wiodącymi firmami przemysłowymi oraz intensywne prace badawczo-rozwojowe prowadzone we współpracy z uniwersytetami skutkują innowacyjnymi produktami dla klientów z całego świata. Potwierdzeniem sukcesu firmy są liczne nagrody krajowe (Austria) i międzynarodowe. Czym zajmuje się firma LOYTEC? Obecnie firma LOYTEC znajduje się na wiodącym miejscu wśród europejskich dostawców inteligentnych produktów infrastruktury sieci automatyki budynków. LOYTEC zajmuje się wyłącznie otwartymi, znormalizo- 30 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu wanymi protokołami transmisji danych. Firma projektuje, produkuje i dostarcza na cały świat routery, wbudowane serwery automatyki, sterowniki oświetlenia DALI, graficzne interfejsy użytkownika, panele dotykowe oraz bramki do komunikacji między różnymi protokołami transmisji. Firma LOYTEC koncentruje się na rozwiązaniach sieciowych dla budynków i nieruchomości. Oferowane rozwiązania obejmują zdalny dostęp i powiadamianie, jak również funkcje zbierania i przechowywania danych, oraz prezentacji informacji. System LOYTEC opiera się na niezależnym od protokołu podejściu do rozproszonego alarmowania, harmonogramowania i rejestracji trendów. Produkty LOYTEC można znaleźć w takich budynkach i obiektach, jak: Uniqa-Tower oraz T-Center w Wiedniu, Dworzec Główny oraz Parlament (Reichstag) w Berlinie, siedziba ThyssenKrupp w Essen, regionalny bank BadenWürttemberg w Stuttgartcie, Esprit Arena Düsseldorf – jeden z najbardziej nowoczesnych stadionów w Europie, Gallileo Tower we Frankfurcie, studia Rheinhallen/RTLStudios w Kolonii, największy na świecie statek wycieczkowy “Oasis of the Seas“, centrum targowe Jaarbeurs Utrecht w Holandii, Il sole 24 ore – główna siedziba wiodącego włoskiego czasopisma finansowego w Mediolanie, Governor Rockefeller Empire State Plaza w Albany/stan New York, najbardziej spektakularna arena sportowa na świecie – stadion Dallas Cowboys Football Stadium w Arlington/Texas, Centrum Handlowe Wangjing International i China Reinsurance w Pekinie, siedziba główna Ernst & Young w Sydney i wiele innych. Co było przełomowym momentem w rozwoju firmy? Najbardziej przełomowym momentem w rozwoju firmy LOYTEC było wprowadzenie w 2001 roku pierwsze- www.spectrumled.com.pl OPRAW znajdź nas na facebooku: www.facebook.com/SpectrumLed 100 PONAD go wieloportowego routera do systemu LonMark. Wraz z routerem L-Switch LS-13333 przedstawiono nowatorską koncepcję łączenia wielu kanałów LonMark TP/FT10 bez konieczności konfigurowania routera – i tak narodziło się pojęcie plug’n’play w infrastrukturze sieci sterowania budynkiem. Opracowanie i wprowadzenie do sprzedaży tego produktu było dla firmy znaczną inwestycją, chociaż istniało duże ryzyko związane z akceptacją rynku. Reakcja rynku okazała się być niezwykle pozytywna. Dzięki pomysłowi wieloportowego routera LS13333 firma LOYTEC znacznie zwiększyła swoje udziały na rynku routerów do systemu LonMark i tym samym stała się jednym z najważniejszych graczy światowych na tym szczególnym rynku. Rozmowę przeprowadził Przemysław Czapliński Hans-Jörg Schweinzer Prezes firmy LOYTEC electronics GmbH, Wiedeń, Austria Pierwszy w Polsce profesjonalne centrum oświetlenia LED. Serdecznie zapraszamy do siedziby firmy Wojnarowscy. Dzisiejsze, a co więcej przyszłe systemy zarządzania budynkami staną przed koniecznością łączenia wielu systemów do różnych aplikacji, takich jak oświetlenie, sterowanie żaluzjami, HVAC, kontrola dostępu itp. Osoby zaangażowane w użytkowanie, zarządzanie i obsługę budynków muszą otrzymywać z systemu BMS informacje dostosowane do swoich potrzeb. Firma LOYTEC jest mocno skoncentrowana na zwiększaniu wydajności procesów integracji oraz dostarczaniu rozwiązań produktowych i oprogramowania, dzięki którym zintegrowane, wydajne energetycznie i kosztowo budownictwo staje się rzeczywistością. W związku z tym będziemy rozwijać naszą ofertę produktów, począwszy od poziomu obiektowego aż do poziomu zarządzania budynkiem, opartych na znormalizowanych protokołach otwartych. Od kiedy krótki czas integracji stał się zagadnieniem kluczowym, dokładamy największych starań, aby wdrażać automatyczne rozwiązania skracające czas integracji i gwarantujące zwrot inwestycji w rozsądnie krótkim czasie. Oprócz szeroko zakrojonych inwestycji podejmowanych przez nas w obszarze badań i rozwoju (R&D), planujemy rozszerzyć naszą działalność na różnych rynkach poprzez rozbudowanie sieci partnerów LOYTEC Competence Partner oraz centrów know-how LOYTEC Competence Center, a także tworzenie filii firmy LOYTEC w innych krajach. zobacz co może światło Jakie plany na przyszłość ma firma LOYTEC? MECHANIKA Piotr Krysztofik Pompy ciepła nowej generacji zwiększają wydajność i redukują koszty Innowacje w technikach ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC) umożliwiły zaprojektowanie nowej rodziny pomp ciepła, charakteryzującej się cichszą pracą i wyższą efektywnością energetyczną niż wcześniejsze modele. Nowe pompy ciepła doskonale nadają się do użytku w centrach miast, gęsto zaludnionych przedmieściach, zakładach opieki zdrowotnej i innych obszarach wymagających niskiego poziomu hałasu. W ielu właścicieli i operatorów budynków w Europie powierza pompom ciepła zadanie ogrzewania i chłodzenia obiektów i polega na sprawności energetycznej, elastyczności oraz niezawodnej wysokiej wydajności tych urządzeń. Pompa ciepła to właściwy wybór dla wielu budynków o powierzchni od 500 do 5000m. Najnowsze osiągnięcia w dziedzinie projektowania i produkcji sprawiły, że pompy ciepła są jeszcze lepszą alternatywą dla właścicieli i operatorów budynków wymagających cichszej pracy systemu, ale niegodzących się na spadek poziomu efektywności energetycznej. Wraz z wdrożeniem w wielu krajach Europy bardziej restrykcyjnych wymogów akustycznych, ograniczanie poziomu hałasu stało się kwestią priorytetową. Przez lata producenci systemów HVAC testowali, bez spektakularnych sukcesów, wiele technik poprawienia parametrów akustycznych pomp ciepła. Większość wypróbowanych modyfikacji konstrukcyjnych polegała na zmniejszeniu wielkości lub prędkości wentylatora. Dlatego redukcja poziomu głośności często odbywała się kosztem wydajności systemu lub jego sprawności energetycznej. Pompy ciepła nowej generacji oferują cichą i wydajną pracę Pompa ciepła AquaStream3G firmy Trane to najlepszy przykład obrazujący, w jaki sposób innowacja może usprawnić działanie systemu HVAC i stworzyć wartość dodaną dla właścicieli, operatorów i użytkowników bu- 32 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu dynku. Firma Trane jest wiodącym globalnym dostawcą systemów i rozwiązań komfortu pomieszczeń i marką Ingersoll Rand. Wprowadzony w 2010 r. model AquaStream3G jest najnowocześniejszą pozycją w obszernej linii pomp ciepła i agregatów chłodniczych Trane, używaną obecnie w budynkach w Europie i na świecie. W nowym systemie wykorzystano unikatową konstrukcję znacząco redukującą poziomy głośności bez pogarszania efektywności energetycznej lub komfortu użytkowników budynku. W najbardziej zaawansowanych konfiguracjach pompa ciepła AquaStream3G jest obecnie najcichszym, najbardziej wydajnym systemem ogrzewania i chłodzenia na rynku europejskim. Pompa AquaStream3G spełnia wymogi Klasyfikacji A Eurovent, najważniejszego standardu oceny efektywności energetycznej. Jej współczynnik sprawności energetycznej w trybie chłodzenia kształtuje się na poziomie 3.1 lub wyższym, a podczas operacji ogrzewania na poziomie 3.2 i wyższym. Spełnia również lub przewyższa wszystkie krajowe standardy i wytyczne w zakresie efektywności energetycznej, takie jak wytyczne Amerykańskiego Zrzeszenia Inżynierów Ogrzewnictwa, Chłodnictwa i Klimatyzacji (ASHRAE) lub programów certyfikacji budynków. Pompa ciepła jest dostępna w trzech modelach akustycznych spełniających określone potrzeby różnych właścicieli i operatorów budynków. Model Compact zapewnia wysoko wydajną pracę w zastosowaniach, w których redukcja hałasu nie stanowi priorytetu. Właściciele i operatorzy budynków wymagający cichszej MECHANIKA pracy w celu spełnienia przepisów akustycznych lub wymagań użytkowników mogą wybrać dodatkowe modele Super Quiet i Acoustic Package redukujące znacznie poziom hałasu. W porównaniu do obecnie stosowanych w Europie pomp ciepła, AquaStream3G w modelu Super Quiet redukuje poziom hałasu o pięć decybeli (dBA) i o osiem decybeli w modelu Acoustic Package. Acoustic Package ustanawia nowy standard cichej pracy na poziomie około 76 dBA w systemach o mocy 50–60 kilowatów. Pompy ciepła AquaStream3G są wyposażone w chłodzony powietrzem agregat wody lodowej ze sprężarką śrubową, cichy wentylator i inne rozwiązania zapewniające osiąganie powyższego poziomu parametrów akustycznych. Unikatowe rozwiązania konstrukcyjne redukują hałas i podnoszą wydajność Pompa ciepła AquaStream3G jest o wiele bardziej efektywna energetycznie i przyjazna środowisku niż typowe urządzenia pracujące obecnie w Europie. Niedawno w jednym z budynków biurowych w Mediolanie we Włoszech przeprowadzono symulację porównującą osiągi pompy ciepła AquaStream3G o mocy 344 kW z podobną konwencjonalną pompą. Wyniki testu dowiodły, że pompa ciepła AquaStream3G w trybie pracy normalnej zużywa w porównaniu z pompą konwencjonalną o podobnej mocy szacunkowo o 50 000 kilowatogodzin elektryczności rocznie mniej i ogranicza emisję substancji węglopochodnych o około 22 tony rocznie. W budynku World Trade Center Amsterdam zainstalowano niedawno dwie pompy ciepła AquaStream3G stanowiące element instalacji HVAC. Pompy ciepła współpracując z miejską siecią ciepłowniczą zapewniają ogrzewanie i chłodzenie dla Etapu IV centrum o powierzchni 125 000 m2. Przewiduje się, że pompy ciepła wraz z innymi urządzeniami energooszczędnymi obniżą roczne koszty energii o 25%, a emisję węgla o 33%. Pompy ciepła nowej generacji jak AquaStream3G wykorzystują najnowocześniejsze podzespoły HVAC podnoszące wydajność systemu, niezawodność i łatwość serwisowania. Należą do nich wysoko wydajne sprężarki zaprojektowane pod kątem optymalizacji wykorzystania czynnika chłodniczego R410A przyjaznego dla warstwy ozonowej, a także wymienniki ciepła o wysokiej sprawności oraz obieg chłodniczy z jednym lub kilkoma elektronicznymi zaworami rozprężnymi i innowacyjny tryb odszraniania. Oferowanych jest kilka pakietów hydraulicznych spełniających określone wymagania nowego lub istniejącego budynku wraz z konfiguracjami z pojedynczymi lub podwójnymi, standardowymi lub wysokociśnieniowymi pompami. System wyposażony jest również w zaawansowany układ sterowania umożliwiający przeprowadzanie inteligentnych cykli odszraniania, sprzyja- jących redukcji zużycia energii elektrycznej i podniesienia niezawodności układu. Do pompy ciepła AquaStream3G inżynierowie Trane zaprojektowali różne wentylatory, dopasowane do poziomów wydajności i wymogów akustycznych modeli Compact, Super Quiet i Acoustic Package. Konstrukcja wentylatorów zapewnia niezawodną, wydajną i cichą pracę, powodującą znacznie niższe drgania w porównaniu do konwencjonalnych urządzeń. Dźwiękochłonne obudowy, osłony sprężarki i inne cechy również przyczyniają się do wyjątkowej pracy systemu. Wśród innych opcji energooszczędnych znajduje się funkcja odzysku ciepła, wykorzystująca odprowadzane ciepło generowane podczas normalnej eksploatacji do ogrzewania wtórnego obiegu wodnego i dostarczania wody użytkownikom budynku. System jest oferowany w 20 wielkościach o mocy od 50 do 470 kW oraz sześciu wersjach spełniających określone wymagania eksploatacyjne, energetyczne i akustyczne operatorów budynku. Nowe systemy zwiększają wydajność, redukując koszty Obecnie właściciele i operatorzy budynków stają przed licznymi wyzwaniami. Muszą efektywnie zarządzać swoimi budżetami, podnosić wydajność budynku, redukować koszty i przestrzegać wielu, coraz bardziej restrykcyjnych regulacji rządowych, a zwłaszcza przepisów dotyczących zużycia energii, emisji węgla i hałasu. Poszukując kompromisowych rozwiązań, właściciele i operatorzy rozważają wprowadzenie udoskonaleń energooszczędnych, w tym wymianę starych, mało wydajnych systemów HVAC na nowe, sprawniejsze i bardziej niezawodne systemy. W ramach tego procesu będą brać pod uwagę potencjał pomp ciepła nowej generacji w redukcji kosztów, oszczędzaniu energii, poprawie akustyki, podniesieniu niezawodności i ograniczania emisji substancji węglopochodnych. Piotr Krysztofik Dyrektor zarządzający Trane Polska www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 33 BEZPIECZEŃSTWO Dariusz Nowak Funkwerk na straży bezpieczeństwa Monitoring wizyjny to w dzisiejszych czasach nieodzowny element funkcjonowania podmiotów gospodarczych o dużej powierzchni użytkowej i magazynowej. Niezależnie od branży priorytet jest jeden – bezpieczeństwo osób i mienia. O funkcjonalnych rozwiązaniach telewizji przemysłowej mówi – Dariusz Nowak ekspert z firmy Funkwerk plettac D ynamiczny rozwój elektroniki użytkowej sprawił, że telewizja przemysłowa Funkwerk plettac to nie tylko system przekazywania obrazów z monitorowanej strefy, ale przede wszystkim szereg zaawansowanych rozwiązań technologicznych. Perfekcyjna nawigacja Jupiter Compact, wprowadzony na polski rynek przez firmę Funkwerk plettac, zaprojektowany został z myślą o ochronie zarówno większych obiektów, jak i znajdujących się w nich pomieszczeń i urządzeń. Opcjonalne sterowanie obrotu i pochylenia 3D kamer obrotowych za pomocą mapy sprawia, że przywołanie konkretnego obrazu przez urządzenie możliwe jest w minimalnie krótkim czasie. Tak precyzyjna nawigacja umożliwia proste i intuicyjne obsługiwanie systemu, bez konieczności odbycia specjalistycznych szkoleń. Wystarczy kliknąć na miejsce określone na ekranie z rysunkiem obiektu, by automatycznie skierować kamery w dany punkt. Uzyskanie podglądu z wielu perspektyw możliwe jest dzięki pracy w trybie master – slave, co oznacza, że wszystkie istotne kamery w danym momencie rejestrują obraz jednego obiektu. Ponadto po aktywacji funkcji automatycznego wyboru przywołany zostaje widok z kamery zapewniającej najlepszą widoczność. Rozwiązanie to jest szczególnie pomocne w przypadku monitoringu zewnętrznego, kiedy z różnych powodów mogą wystąpić zaburzenia widoczności w terenie. Dodatkowym atutem nawigacji systemu Funwerk plettac jest dynamiczna zamiana ustawienia symboli kamer obrotowych na mapie. Obrót kamery jest zsynchronizowany z obrotem jej symbolu na ekranie lub zmianą wyświetlanego kąta otwarcia obiektywu. Dzięki temu 34 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu wiadomo, która część terenu jest aktualnie obserwowana przez kamerę. „Strefy wysokiego ryzyka mogą wystąpić wszędzie tam, gdzie znajdują się duże skupiska ludzi i wartościowego sprzętu. Zagrożenie jest więc wpisane w funkcjonowanie lotnisk, dworców, ale także przemysłu budowlanego i chemicznego. Ryzyko wybuchu, wycieku gazu lub innych niebezpiecznych dla zdrowia i życia człowieka substancji jest tam szczególnie prawdopodobne. Wykorzystanie telewizji przemysłowej pozwala wyeliminować potencjalny błąd ludzki, znużenie bądź przeoczenie operatora. Kamera nie męczy się i nie potrzebuje przerwy. Wysoko rozwinięty system rejestracji obrazu, jaki zapewnia Jupiter Compact, umożliwia kontrolowanie obiektu 24 h, bez konieczności osobistego nadzoru. Specjalnie opracowane doświetlenia, odznaczone m.in. międzynarodowym certyfikatem EX, umożliwiają otrzymanie obrazu linii produkcyjnej i zaworów znajdujących się w miejscach zagrożonych wybuchem. Dzięki głowicom obrotowym kamer marki Funkwerk plettac możemy ścią- Rys.1. Urządzenia marki Funkwerk Plettac BEZPIECZEŃSTWO gnąć kadr nawet z odległości kilkunastu metrów z bardzo dużą dokładnością. Poprzez konkretne ustawienia i konfigurację systemu operator wyznacza zdefiniowane czasowo trasy monitorowania terenu. Rozmieszczone na planie obiektu kamery, zgodnie z ustaloną kolejnością, rozpoczynają wówczas obchód. Jupiter Compact może mieć 99 takich tras, z czego każda obejmuje 8 konkretnych punktów definiowanych przez osobę obsługującą panel. Operator o najwyższych uprawnieniach może regulować czas i tempo przejścia. Jeśli monitorowany jest rozległy teren, jak np. plac, lotnisko, centrum handlowe, można za pomocą suwaka czasowego dowolnie przyśpieszać obchód. Wbrew pozorom ten zaawansowany system nie wymaga specjalistycznych szkoleń i trudnych konfiguracji sprzętu. Z perspektywy inwestora ważne jest też, że o ustalonych godzinach kamery sprawdzą czy wszystkie okna i drzwi są zamknięte lub w jakim stanie pozostawiono stanowiska pracy. W razie potrzeby kamery zrobią też zdjęcie odczytu zegarów lub ekranów na specjalistycznym sprzęcie produkcyjnym. Takie dane są przez określony czas archiwizowane co, w przypadku zajścia jakichkolwiek niepożądanych w strefie monitoringu zdarzeń, ułatwia odtworzenie wydarzeń. Próba zweryfikowania tego osobiście jest nie tylko czasochłonna, ale i niebezpieczna” – mówi Dariusz Nowak Wirtualny nadzór Jupiter Compact to zaawansowany system hybrydowy all-in-one, który za pomocą tylko jednego urządzenia umożliwia jednoczesne zarządzanie, nagrywanie oraz sterowanie. W znacznym stopniu upraszcza to dbanie o bezpieczeństwo obiektu i archiwizowanie danych. W ramach konfiguracji systemu Funkwerk plettac można zdefiniować trasy, które zostaną skontrolowane przez kamery obrotowe. Precyzyjna regulacja kątów ka- drowania obrazu umożliwi wirtualny obchód obiektu oraz panoramiczny widok bez konieczności sterowania kamerami. W razie naruszenia bezpieczeństwa w monitorowanym obiekcie na monitorze operatora natychmiast uruchomi się podgląd na żywo oraz automatyczne nagrywanie obrazu przez kamery, w obszarze których wystąpił alarm. Ułatwi to obserwowanie na bieżąco całej sytuacji, z uwzględnieniem różnorodnych punktów widzenia. Alarm można również zwizualizować poprzez symbole kamer, które umożliwią łatwe poruszanie się po mapie oraz obsługę dalszych funkcji systemu. Nie bez znaczenia jest też fakt, że zaznaczone w nagraniu sekwencje wideo mogą zostać zapisane w archiwum lub np. na pamięci USB. Zalety hybrydowego systemu Telewizja przemysłowa Funkwerk plettac ze względu na swoją architekturę oraz zastosowane technologie cechuje się bardzo szerokimi możliwościami integracji z innymi systemami zarządzania i zabezpieczeń. Wysoka elastyczność Jupiter Compact to przede wszystkim zasługa 24-kanałowego rejestratora hybrydowego, który umożliwia podłączenie bezpośrednio 4 kamer analogowych. Pozwala to na jednoczesne przetworzenie sygnału zarówno z odbiorników analogowych, jak i obrazów cyfrowych o różnych metodach kompresji. Co istotne, poprzez specjalny koder można swobodnie manipulować liczbą podłączonych kamer analogowych bądź cyfrowych różnych producentów. Podatne na modyfikacje oprogramowanie Funwerk umożliwia zainstalowanie dwóch monitorów, na których operator zarządza 30 oknami odzwierciedlającymi pełny plan obiektu z dokładnym umiejscowieniem kamer. W poszczególnym oknie wieloobrazowym można wyświetlić kilka obrazów wideo w dowolnym układzie. W trybie pełno- CEP POLAND 2012 ® Czysta Energia i Budynki Przyszłości Konferencja z towarzyszącą wystawą 17. – 18.04.2012, Warszawa www.cep-warsaw.com Kontakt: REECO Poland Sp. z o.o. tel: 22-266-02-16 [email protected] Rys. 2. Jupiter Compact ekranowym uzyskujemy w ten sposób małą ścianę monitorów bez konieczności inwestowania w dodatkowy sprzęt oraz uciążliwej konfiguracji. Obraz w jakości HD Funkcjonalność monitoringu wizyjnego w dużym stopniu uwarunkowana jest wysoką jakością obrazu. Klarowność wizji jest szczególnie ważna w przypadku ochrony miejsc wysokiego zagrożenia. Dzięki dwóm kanałom w jakości HD Jupiter Compact dostarcza obraz w rozdzielczości H.264/HD 1080 pikseli. W bankach, szkołach, kasynach czy lotniskach uzyskanie podglądu o takiej częstotliwości umożliwia precyzyjne ujęcia i zbliżenia na najdrobniejsze przedmioty. Urządzenie marki Funwerk plettac skutecznie eliminuje migotanie oraz zamazania powstające np. podczas ruchu. Pozwala to jednoznacznie zidentyfikować osoby oraz obiekty, w znacznym stopniu zwiększając poziom bezpieczeństwa. Łatwość serwisowania Jupiter Compact to nie tylko funkcjonalny system monitorowania, ale też atrakcyjne wizualnie urządzenie, które łatwo wkomponowuje się w architekturę budynków. Atrakcyjny design tworzy nowoczesna aluminiowa obudowa i ergonomiczne kształty. Wysoka jakość wykonania i estetyka materiałów sprawiają, że Jupiter Compact marki Funkwerk plettac sprawdza się również jako wolno stojące urządzenie. Wielofunkcyjny ciekłokrystaliczny ekran dotykowy umożliwia dokonywanie ważnych ustawień serwisowych oraz wykonywanie testów systemu bez dodatkowego panelu obsługi. Ułatwia to sprawdzenie dostępności sygnału oraz zidentyfikowanie i usuwanie ewentualnych usterek. Równie sprawnie przebiega zaktualizowanie oprogramowania, wykonanie kopii zapasowej lub też kompletna reinstalacja systemu. Czytelne menu pozwala, nawet nieprzeszkolonemu personelowi, wszystkie te funkcje zrealizować bez użycia klawiatury, myszy czy monitora w zaledwie 10 minut. Firma Funkwerk plettac udowadnia, że wbrew powszechnym przekonaniom monitoring wizyjny nie musi wiązać się z wysokimi kosztami, czasochłonną konfiguracją i skomplikowaną infrastrukturą. Wprowadzony na polski rynek kompleksowy system Jupiter Compact, dzięki wielu funkcjonalnym rozwiązaniom technologicznym skutecznie zapewni bezpieczeństwo w nadzorowanych obiektach. WDROŻENIA NA POLSKIM RYNKU Piotr Krysztofik Wysoko wydajne budynki przemysłowe Sposoby zwiększenia wydajności systemów w budynkach przemysłowych są rozważane przez organizacje biznesowe i rządowe nie bez powodu. Ceny energii rosną. Rozwój gospodarczy jest nadal powolny. Organizacje koncentrują się na tym, w jaki sposób uzyskać więcej, ale mniejszym kosztem, jak poprawić wydajność, zmniejszyć wpływ na środowisko naturalne oraz jak wykorzystywać ograniczony kapitał, aby zapewnić najlepszy zwrot z inwestycji. W edług Eurostatu intensywność zużycia energii przez polski sektor przemysłowy jest od 1,5 do 3 razy większa niż w Europie Zachodniej. Od 2013 roku polskie zakłady przemysłowe będą miały obowiązek płacenia za prawa do emisji dwutlenku węgla. Biorąc to wszystko pod uwagę, producenci zaczynają dostrzegać, że jedna z najlepszych dróg prowadzących do oszczędności i poprawy wydajności operacyjnej wiedzie przez inwestycje w modernizację efektywności energetycznej, która niesie ze sobą zmniejszenie kosztów produkcji i poprawę końcowego bilansu finansowego. Opieranie się na standardach wysoko wydajnych budynków przy projektowaniu nowych obiektów przemysłowych, modernizacji już istniejących, a także przy zarządzaniu wszystkimi typami budynków jest najlepszym sposobem, aby przekształcić te obiekty w dodatnie aktywa, a nie tylko koszty, zmniejszając również wpływ na środowisko. Wysoko wydajne zakłady produkcyjne charakteryzują się efektywną gospodarką energetyczną i wodną. Obiekty te korzystają z trwa- www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 37 WDROŻENIA NA POLSKIM RYNKU łych, nietoksycznych materiałów, które mogą być poddane recyklingowi, dbają o naturalne obszary leżące na ich terenach oraz podejmują działania ukierunkowane na przywrócenie do naturalnego stanu tych, które ucierpiały wcześniej. Wykorzystują też czyste, odnawialne źródła energii w możliwie największym stopniu. Producenci często zużywają znaczne ilości energii, aby osiągać i kontrolować unikatowe warunki klimatyczne oraz sprostać wymogom oświetlenia w swoich zakładach. Często dotyczy to dużych przestrzeni hal produkcyjnych. Co więcej, maszyny wykorzystywane w procesach produkcyjnych zwyczajowo zużywają znaczne ilości energii i mogą mieć duży wpływ na warunki panujące wewnątrz hal produkcyjnych. W niektórych fabrykach istnieją wymogi ścisłej kontroli poziomów temperatury w czasie procesu produkcyjnego po to, aby finalny produkt miał określoną specyfikację. W tych środowiskach wymagany jest niezawodny system kontroli klimatu, aby uniknąć strat produkcyjnych i sprostać wymaganiom kontroli jakości. W środowiskach, gdzie proces produkcyjny odbywa się ze znaczącym udziałem ludzi, utrzymanie odpowiednich warunków w pomieszczeniu jest konieczne, aby pracownicy pracowali wydajnie, czuli się bezpiecznie i komfortowo. Właściciele i zarządcy budynków mogą znacząco obniżyć koszty energii, jeśli zdecydują się na wdrożenie idei wysoko wydajnych budynków. Jednakże oszczędność kosztów to tylko część pełnego potencjału wysoko sprawnych obiektów, które pozytywnie wpływają także na wydajność i produktywność pracowników oraz pomagają firmom w osiągnięciu ich głównych celów biznesowych. Wysoko wydajne budynki to poprawa funkcjonowania organizacji Wysoko wydajne budynki są projektowane tak, aby spełniały określone standardy dotyczące zużycia energii i wody, niezawodności systemu i czasu działania, zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska, komfortu mieszkańców i ich bezpieczeństwa oraz innych czynników. Standardy operacyjne są opracowywane, monitorowane i stale aktualizowane dla uzyskania określonych wyników w wyznaczonych ramach. Różnią się od siebie Rys. 1. Zakład produkcyjny Alpla w Hard, Austria. Widok z góry 38 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu w zależności od indywidualnych celów każdej organizacji. Ponieważ zakłady produkcyjne charakteryzują się szczególnie wysokim zapotrzebowaniem na energię, firmy powinny blisko współpracować z ekspertami w tej dziedzinie. Zaoferują oni całościowe rozwiązania zapewniające komfortowe i produktywne środowisko pracy w ramach specyficznych, ściśle określonych wymagań. Wpłynie to jednocześnie na zwiększenie oszczędności energii, co przenosi się na zmniejszenie kosztów produkcji i wzrost zyskowności. Eksperci w dziedzinie wysoko wydajnych budynków współpracują z nowymi i istniejącymi obiektami, łącząc finansową, operacyjną oraz energetyczną analizę, co pozwala ocenić elementy najważniejsze dla wydajności obiektu i zastosować ekonomiczne wartości dla oszacowania usprawnień i uzyskania najlepszych wyników. Potencjał biznesowy wysoko wydajnych budynków jest bardzo dobrze udokumentowany. Wspaniałym przykładem działań w kierunku stworzenia wysoko wydajnego zakładu produkcyjnego jest fabryka Gillette w Łodzi – największy na świecie zakład produkcyjny maszynek do golenia Gillette. Należy ona do Procter & Gamble Co. (P&G) – czołowego producenta dóbr konsumpcyjnych na świecie. W sierpniu 2010 roku w fabryce tej zakończono proces modernizacji instalacji technologicznych, dzięki czemu znacznie zmniejszono zużycie energii przy jednoczesnym wydłużeniu czasu działania i zwiększeniu sprawności systemu. Unowocześnienia zaowocowały także stworzeniem bezpieczniejszego, bardziej komfortowego środowiska pracy, sprzyjającego podnoszeniu wydajności pracowników. Modernizacja pozwoliła łódzkiej fabryce Gillette zaoszczędzić setki tysięcy złotych w postaci niższych kosztów energii. Kierownictwo firmy wybrało kompleksowe, wysoko wydajne rozwiązania, którymi zastąpiono wcześniejszy system zarządzania i sterowania agregatami chłodniczymi fabryki. Zgodnie z założeniami, zwrot z inwestycji w modernizację instalacji technologicznych powinien zostać osiągnięty w nieco ponad dwa lata od zakończenia prac. Kolejnym doskonałym przykładem z sektora przemysłowego jest fima Alpla, międzynarodowy lider w branży opakowań plastikowych. Alpla przeprowadziła innowacyjne, energooszczędne modernizacje infrastruktury oraz wprowadziła globalny program konserwacji prewencyjnej, co zaowocowało obniżeniem zużycia energii średnio o 14,5 procent w skali roku. Ilość energii oszczędzonej przez Alpla odpowiada zmniejszeniu emisji CO2 o 24 266 000 kilogramów (lub rocznych emisji gazów cieplarnianych) możliwej do osiągnięcia przez usunięcie z dróg 4758 samochodów osobowych. Alpla zwiększyła efektywność operacyjną i energetyczną oraz trwałość i niezawodność systemów poprzez instalacje wysoko wydajnych rozwiązań, które wspiera scentralizowany i ciągły serwis. Firma zapewnia bezpieczniejsze, bardziej komfortowe i bardziej produktyw- WDROŻENIA NA POLSKIM RYNKU Rys. 2. Fabryka Gillette w Łodzi ne środowisko pracy dla ponad 12 000 pracowników w 134 fabrykach Alpla na całym świecie. Innowacyjne usługi serwisowe to wysoka wydajność na długo Wydajna praca na przestrzeni całego wieloletniego życia obiektu to filar biznesowego podejścia do wysoko wydajnych budynków i najlepszy sposób, aby pozytywnie wpłynąć na całkowite koszty użytkowania. Inteligentne usługi serwisowe, charakteryzujące się holistycznym podejściem, bazujące na możliwościach technologicznych i wiedzy, to serce wysoko wydajnych budynków. Sprawiają, że fizyczne środowisko budynku jest w zgodzie z misją i celami organizacji zajmującej dany obiekt. Inteligentne technologie serwisowe ciągle monitorują krytyczne systemy budynku i używają zaawansowanych narzędzi diagnostycznych i analitycznych w celu identyfikacji potencjalnych problemów, umożliwiając właścicielom i zarządcom obiektów podjęcie świadomych decyzji w czasie rzeczywistym. W Alpla, w ramach wszechstronnego programu serwisowania i konserwacji, w celu maksymalizacji wydajności, uniknięcia strat produkcyjnych, obniżenia kosztów i centralizacji globalnego systemu kontroli i monitorowania, 85 systemów wody lodowej w 17 różnych obiektach firmy jest stale monitorowanych. Wdrożony program konserwacji prewencyjnej obejmuje zaawansowane techniki wykrywania usterek i diagnostyki, lepszą kontrolę wydajności, większą niezawodność i efektywność systemów. Efektywna strategia serwisowa pomaga organizacjom w osiągnięciu najlepszych w swojej klasie poziomów wydajności budynku. Poprawa wydajności obniża koszty eksploatacji, co pozwala firmom na przeznaczenie tych środków na inne cele. Uzyskiwanie najwyższych poziomów wydajności Technologie, które pozwalają na tworzenie wysoko wydajnych budynków, rozwinęły się w ciągu ostatnich lat, koncentrując się z całą mocą na całkowitych kosztach operacyjnych, efektywności energetycznej oraz zrównoważonym rozwoju. Wykorzystanie pełnego potencjału wysoko wydajnych budynków wymaga podejścia do budynku i jego cyklu życiowego jako całości. Dzięki temu możemy rozpoznać możliwości ograniczenia kosztów w ciągu całego życia budynku, zamiast skupiać się tylko na kosztach pierwszych. Wysoko wydajne budynki są energooszczędne, trwałe, przyjazne dla środowiska, a ponadto są aktywami poprawiającymi komfort, wydajność i efektywność pracy osób i organizacji, które je zajmują. Ostatecznie wysoko wydajny budynek staje się strategicznym zasobem, który pomaga organizacji osiągnąć jej podstawowe cele i spłaca się wiele razy podczas swojego cyklu życiowego. Piotr Krysztofik Dyrektorem zarządzający Trane Polska www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 39 WDROŻENIA NA POLSKIM RYNKU Marian Noga, Andrzej Ożadowicz, Jakub Grela Certyfikowane laboratoria automatyki budynkowej – sieć AutBudNet Współczesne systemy automatyki budynkowej to nie tylko realizacja funkcji związanych z komfortem użytkowania budynków, ale również coraz częściej narzędzie służące optymalizacji zużycia energii i mediów, poprawie bezpieczeństwa i ogólnej efektywności energetycznej obiektów budowlanych. Stąd też konieczność prowadzenia badań nad wykorzystaniem dotychczas dostępnych i nowych funkcjonalności systemów automatyki budynkowej, pod kątem wspomnianych nowych obszarów zastosowań. I ntegratorzy systemów automatyki budynkowej skupiali się dotychczas na zapewnieniu użytkownikom budynków odpowiedniego komfortu i bezpieczeństwa, operując najczęściej funkcjami sterowania oświetleniem, obsługi rolet i żaluzji, sterowania klimatyzacją i ogrzewaniem, kontroli dostępu itp. W większych obiektach funkcje te integrowane są w ramach systemu BMS. W obszarze współczesnej automatyki budynkowej pojawiają się jednak nowe wyzwania. Systemy BMS mogą bowiem stać się platformą monitoringu i optymalizacji zużycia energii i innych mediów, dzięki wprowadzeniu opomiarowania i procedur zintegrowanego sterowania. Stąd obserwowany w ostatnim czasie wzrost zainteresowania efektywnością energetyczną, optymalizacją kosztów eksploatacji budynków i wykorzystania w nich alternatywnych źródeł energii. rodowych standardach: LonWorks, Knx i BACnet. Uzyskały one certyfikaty potwierdzające ich zdolności badawcze, egzaminacyjne i standaryzujące. O programie certyfikacji realizowanym w krakowskiej AGH pisano już na łamach tego magazynu (nr 3/2011). Laboratoria tworzą sieć pod wspólną nazwą AutBudNet. Rozmieszczenie poszczególnych ośrodków w kraju i logo sieci pokazano na rys. 1. Politechnika Poznańska Laboratorium Systemu KNX i Oceny Efektywności Energetycznej Instalacji powstało w zmodernizowanym budynku, wyposażonym w nowoczesne instalacje techno- Certyfikowane laboratoria AutBudNet Działania te wymagają odpowiednich badań, prowadzonych nie tylko tradycyjnymi metodami laboratoryjnymi, ale również na dedykowanych rzeczywistych instalacjach systemowych. Idea ta była podstawą projektu Sieć certyfikowanych laboratoriów oceny efektywności energetycznej i automatyki budynków, w którym uczestniczyły: Akademia Górniczo–Hutnicza w Krakowie, Politechnika Poznańska i Politechnika Gdańska. W jego ramach zbudowano laboratoria badawcze, dedykowane ocenie efektywności energetycznej urządzeń i systemów automatyki budynków, bazujących na międzyna- 40 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu Rys.1. Lokalizacja laboratoriów i logo sieci AutBudNet WDROŻENIA NA POLSKIM RYNKU logii KNX, wraz z możliwością monitorowania i sterowania, co pozwala wykorzystać go jako obiekt badań w zakresie ograniczania zużycia energii elektrycznej i cieplnej. Dostępne funkcje to: sterowanie oświetleniem, ogrzewaniem, żaluzjami oraz system kontroli dostępu. W laboratoriach prowadzone są badania urządzeń KNX oraz testy systemów sterowania ogrzewaniem, pod kątem efektywności energetycznej budynku oraz prace w zakresie rozwoju i poprawy bezpieczeństwa technologii KNX. Wygląd laboratorium pokazano na rys. 2. Politechnika Gdańska Laboratorium Zarządzania i Integracji Systemów Automatyki Budynków opracowuje metody i narzędzia do zarządzania systemami automatyki budynków oraz nowe urządzenia, umożliwiające integrację modułów różnych standardów automatyki budynkowej. Ponadto istnieje możliwość testowania współpracy z wybranymi urządzeniami i systemami automatyki budynków oprogramowania typu SCADA i BMS. Prowadzone są badania niezawodności stosowanych rozwiązań oraz bezpieczeństwa funkcjonalnego. Stanowiska badawcze w laboratorium przedstawia rys. 3. Rys.2. Politechnika Poznańska – laboratorium KNX Akademia Górniczo-Hutnicza W krakowskiej AGH powstały trzy laboratoria badawcze technologii LonWorks. Pomieszczenia zostały wyposażone w instalacje pozwalające na sterowanie i mo- www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 41 WDROŻENIA NA POLSKIM RYNKU Rys.3. Politechnika Gdańska – laboratorium integracji nitorowanie w tym standardzie systemu klimatyzacji i ogrzewania, oświetlenia, zamykania/otwierania okien i rolet, kontroli dostępu oraz monitorowanie zużycia energii elektrycznej i cieplnej. Dzięki temu możliwe jest wykorzystanie infrastruktury laboratoriów jako rzeczywistego obiektu badań. Zorganizowano następujące laboratoria: Laboratorium badania zgodności urządzeń i systemów ze standardem LonMark – badanie urządzeń i systemów pod kątem zgodności ze standardem PN/EN 14908 – akredytacja stowarzyszenia LonMark w zakresie certyfikacji produktów i urządzeń. Laboratorium badania urządzeń wykonawczych automatyki budynków – testowanie i badania funkcjonalności urządzeń automatyki budynków – integracja, bezpieczeństwo. Laboratorium badania wpływu urządzeń i systemów zgodnych ze standardem LonMark na efektywność energetyczną budynków – badanie wpływu urządzeń i całych instalacji automatyki budynków na ich efektywność energetyczną. Wygląd laboratoriów pokazano na rys. 4. a 42 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu b WDROŻENIA NA POLSKIM RYNKU Rys. 4. Laboratoria AGH: a) Lab. Zgodności, b) Lab. Urządzeń Prowadzone są również badania w zakresie: Opracowania metodyki badań wpływu systemów automatyzacji budynków na efektywność energetyczną, zgodnie z normą EN 15232. Metodologii badań efektywności energetycznej wybranych urządzeń w obiektach użyteczności publicznej, zgodnie z normą EN 15500. Marian Noga Andrzej Ożadowicz Jakub Grela Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Laboratorium AutBudNet AGH www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 43 AUTOMATYKA Michał Szalej Wyłączniki z czujnikiem ruchu – proste systemy sterowania oświetleniem Koncepcja Systemy automatycznego sterowania wspomagające energooszczędne rozwiązania oświetleniowe mają zastosowanie w miejscach, gdzie proces załączania instalacji odbywa się z dużą częstotliwością, niesystematycznie i nieprzewidywalnie oraz uzależniony jest od obecności użytkownika. Architektury przyjmują różne postacie: od zaawansowanych struktur złożonych z sieci czujników, wyłączników, kontrolerów oraz jednostek sterujących, realizujących predefiniowane funkcje oświetleniowe do prostych zwartych urządzeń typu all-in-one. Nie wszyscy użytkownicy wymagają ogromu funkcji, jakie gwarantują rozbudowane układy sterowania charakteryzujące się, oprócz niewątpliwych zalet, kilkoma wadami: wysokim kosztem inwestycji, koniecznością dostosowania instalacji elektrycznej do wymagań systemu komunikacji, stosunkowo wymagającą wstępną konfiguracją systemu. W odróżnieniu od skomplikowanych systemów sterowania, kontroli oświetlenia wymagających wiele komponentów producenci proponują użytkownikom alternatywę w postaci prostych, autonomicznych urządzeń zawierających w swojej zwartej obudowie wszystkie niezbędne elementy sterujące do zapewnienia pełnej funkcjonalności. Wyłączniki z czujnikiem ruchu bez względu na swoje przeznaczenie i konstrukcję zawierają: czujnik ruchu – element wykrywający zmiany pola promieniowania, ruch użytkownika w zasięgu pola detekcji, 44 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu czujnik zmierzchowy – element światłoczuły definiujący aktualny poziom natężenia oświetlenia na powierzchni, kontroler – element elektroniczny przetwarzający informacje z czujnika i sterujący wyłącznikiem, wyłącznik – element wykonawczy, najczęściej przekaźnik elektromechaniczny bistabilny załączający zasilanie odbiornika. Przegląd dostępnych rozwiązań Wyłączniki z czujnikiem ruchu dostępne są w wielu odmianach w zależności od przeznaczenia: Wyłączniki z czujnikiem podczerwieni (IR) do zastosowań wewnętrznych – montaż podtynkowy lub natynkowy. Hermetyczne wyłączniki z czujnikiem podczerwieni (IR) do zastosowań zewnętrznych – montaż natynkowy: AUTOMATYKA Wyłączniki z czujnikiem mikrofalowym do zabudowy: Wszystkie wyłączniki mają potrójny układ konfiguracji: zasięg pola detekcji, czułość detektora ruchu, czas załączenia odbiornika, zwłoka wyłączenia, czułość elementu światłoczułego, próg zadziałania czujnika zmierzchu, pozwalający dopasować charakterystykę działania do indywidualnych potrzeb użytkownika. Produkty dostępne na rynku cechują się zróżnicowaną budową, stopniem szczelności i zaawansowaniem konfiguracji w zależności od przeznaczenia oraz indywidualnych wymagań użytkownika. www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 45 AUTOMATYKA W ofercie wiodącego producenta osprzętu elektrotechnicznego dostępny jest model czujnika ruchu w wersji podtynkowej, przystosowany do pracy przy napięciu sieciowym 230 V oraz maksymalnym obciążeniu do 1200 W. Zastosowanie elektronicznego układu sterującego przekaźnikiem mechanicznym oraz wykorzystanie instalacji trójprzewodowej, do niezależnego zasilania elementu wykonawczego czujnika oraz odbiornika, pozwala na zastosowanie czujnika ruchu SES04 do współpracy z odbiornikami o niewielkiej mocy w tym źródłami światła LED. Detekcja odbywa się za pomocą promieniowania podczerwonego. Czujnik wykrywa ruch w zasięgu 6 m w promieniu 360º przy zalecanej wysokości montażu od 2,3 m do 4m nad powierzchnią podłogi. Użytkownik dysponuje możliwością regulacji czasu załączenia w zakresie od 10 sekund do 7 minut. Urządzenie standardowo wyposażone jest w element fotoczuły, wykorzystywany do ustalenia progu zadziałania czujnika w zależności od poziomu natężenia oświetlenia otoczenia. Kompaktowe wymiary umożliwiają prosty montaż czujnika SES04 w standardowej puszcze instalacyjnej Ø60 mm. Solidna konstrukcja, wysokiej jakości materiały i klasyczny wygląd daje możliwość wykorzystania czujnika do sterowania oświetleniem w pomieszczeniach mieszkalnych, biurowych oraz przemysłowych. Studium przypadku Zastosowanie dla przykładowego urządzenia jest wszechstronne, a ograniczeniem są jedynie parametry techniczne produktu oraz pomysłowość instalatora podczas projektowania instalacji. Klasycznym rozwiązaniem implementacji wyłącznika z czujnikiem ruchu we wnętrzach są ciągi komunikacyjne w obiektach mieszkaniowych (klatki schodowe, korytarze, hotele) oraz powierzchnie użyteczności publicznej charakteryzujące się wysokim wskaźnikiem wykorzystania. Zastosowanie wyłączników z czujnikiem ruchu pozwala na uzyskanie miarodajnych oszczędności 46 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu płynących z racjonalnego wykorzystania energii elektrycznej. Zakładając oświetlenie typowego korytarza hotelowego oparte na oprawach konstrukcji typu downlight 2x26 W ze źródłem wyładowczym PLC, otrzymujemy wymagany poziom oświetlenia Em ≥ 150 lx na płaszczyźnie pracy (podłoga), wykorzystując 11 opraw o łącznej mocy 590 W. W przypadku konwencjonalnego układu sterowania (ręczne załączanie i wyłączanie) opraw zużycie energii elektrycznej, określone na podstawie oszacowania energetycznego uwzględniającego typowe wartości zmiennych parametrycznych dla danego typu pomieszczenia, w rocznym okresie rozliczeniowym wynosi 1902 kWh/rok. Zastosowanie prostego wyłącznika z czujnikiem ruchu, wymiennie za wyłącznik świecowy, schodowy lub krzyżowy, wprowadza, oprócz wyższego komfortu obsługi, uwzględnienie współczynnika dla efektywności kontroli obecności, który dla automatycznego sterowania (opcja włącz/wyłącz) określa się na poziomie 0,9 w stosunku do 1.0 dla sterowania ręcznego. Stąd uzyskuje się ponad 12% ograniczenie rocznego wykorzystania energii elektrycznej na oświetlenie (zużycie energii elektrycznej wynosi 1664 kWh/rok). Większość wyłączników z czujnikiem ruchu ma również wbudowany układ czujnika światła. Umożliwia on parametryzację pracy urządzenia dla działania tylko w warunkach nocnych lub dezaktywację po przekroczeniu zadanego poziomu natężenia oświetlenia w otoczeniu. Element światłoczuły (najczęściej fotorezystor) poprzez zmianę stanu przekazuje do kontrolera informację określającą aktualny poziom oświetlenia w otoczeniu. Zastosowanie powyższej funkcji pozwala uwzględnić dodatkową zmienną, tj. współczynnik dla kontroli światła sztucznego zależny od światła dziennego. Wykorzystanie światła dziennego umożliwia ograniczenie ener- w chwili, gdy promieniowanie słoneczne zapewnia wystarczający poziom natężenia oświetlenia na płaszczyźnie roboczej. Wykorzystanie oświetlenia sztucznego jest zależne bezpośrednio od pory dnia, pory roku oraz aktualnych warunków atmosferycznych. Miesięczny schemat zużycia energii elektrycznej symulowanej instalacji przedstawiono na wykresie. Podsumowanie gochłonności instalacji o ponad 40% (720 kWh na rok) w odniesieniu do bazowego systemu sterowania co przy aktualnie wysokiej cenie energii elektrycznej (średnio 0,55 zł/kWh) przynosi relatywne oszczędności rzędu 400 zł netto rocznie tylko dla jednego przykładowego pomieszczenia. Zautomatyzowanie procesu wykorzystania światła sztucznego do doświetlania pomieszczenia oświetlonego światłem dziennym umożliwia wyeliminowanie sytuacji bezcelowego użytkowania światła sztucznego Zastosowanie automatyki do kontroli i sterowania systemami oświetlenia sztucznego bezpośrednio wpływa na zmniejszenie energochłonności instalacji, przynosząc wymierne korzyści ekonomiczne i ekologiczne. Dodatkowo zmniejsza czas pracy źródeł światła, przyczyniając się do wydłużenia okresu konserwacji. Wprowadza również udogodnienia poprzez zdalne włączanie i wyłączanie obwodów elektrycznych, czyniąc system oświetlenia bezobsługowym. Warto zatem już dziś pomyśleć o wymianie standardowego „kontaktu” na wyłącznik z czujnikiem ruchu. Michał Szalej Specjalista ds. oświetlenia BEMKO Sp. z o.o. PORADY EKSPERTA Roman Sadowski Ekologia w sieciach Nowoczesny budynek bez wydajnej sieci nie może zapewnić użytkownikom niezbędnych warunków do pracy. Równocześnie poszukuje się wszelkich możliwości obniżenia kosztów eksploatacji sprzętu sieciowego. To sprawia, że energooszczędność sieci przestaje być sloganem – staje się warunkiem koniecznym. K ażdego z nas otacza w pracy coraz większa liczba urządzeń podłączonych do sieci, w której przechowywana i przetwarzana jest lawinowo rosnąca ilość informacji i aplikacji. Nowe zadania, jakie realizuje sieć, wymagają jej rozbudowy lub modernizacji. Konieczność instalacji nowych przełączników sieciowych lub serwerów jest doskonałą okazją do sprawdzenia, jakie korzyści daje większa energooszczędność. W bilansie kosztów zakup samych urządzeń sieciowych jest jedną z wielu pozycji. Stale rośnie również cena metra odpowiednio wyposażonej serwerowni. W serwerowni, w której utrzymywane są stałe warunki w zakresie temperatury, wilgotności, należy rozwiązać problemy związane z zapewnieniem zasilania w przypadku chwilowych przerw w dostawach energii z sieci miejskiej oraz zabezpieczyć pomieszczenia przed dostępem osób niepowołanych. Drugim istotnym elementem kosztowym są bezpośrednie wydatki na energię. Prąd zużywany jest nie tylko przez samo urządzenie sieciowe, ale także przez elementy gwarantujące redundancję na wypadek awarii któregoś z krytycznych podzespołów oraz klimatyzację. W przypadku wyspecjalizowanych data center wydatki na klimatyzację mogą nawet stanowić dominującą pozycję. Szacunkowo przyjmuje się, że nominalny pobór energii przez urządzenia sieciowe należy pomnożyć przez współczynnik 1,58 w celu uzyskania realnego zużycia energii uwzględniającego wymienione czynniki. Coraz popularniejsza staje się także technologia Power over Ethernet (PoE). Jej podstawową zaletą w nowych budynkach jest możliwość uproszczenia budowanej instalacji elektrycznej i zasilanie wielu urządzeń IP, takich jak telefony, kamery czy punkty dostępowe sieci bezprzewodowej, bezpośrednio przez sieć Ethernet. W tym przypadku rosną także straty energii wynikające nie tylko z zamiany prądu zmiennego na stały, lecz także na łączach Ethernet i w zasilanym terminalu z obsługą PoE. 48 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu Skala kosztów Jakie skutki ekonomiczne mogą mieć różnice w sprawności energetycznej przełączników sieciowych obsługujących sieć w budynku? Posłużę się przykładem. Sieć obsługuje budynek sześciokondygnacyjny, w którym znajduje się 600 pracowników. Każdy z nich korzysta z komputera z dostępem do sieci i telefonu IP podłączonych szeregowo. Uwzględniając dodatkowo serwery IT, drukarki sieciowe, system kamer monitorujących pomieszczenia oraz sieć bezprzewodową na jednym z pięter, nasze zapotrzebowanie wynosi około 800 portów GE plus dodatkowych 48 do zapewnienia redundancji krytycznych elementów. Mówimy na razie tylko o warstwie dostępowej. W klasycznym modelu architektury sieci stosowane były trzy warstwy, oprócz wymienionej dostępowej – również agregacyjna i rdzeniowa. Ze względu na wzrost możliwości dużych przełączników w wielu przypadkach przełączniki rdzeniowe mogą przejąć funkcje warstwy agregacyjnej. Załóżmy, że w naszym przykładzie było to także możliwe. Zatem do obsługi przykładowej sieci potrzebujemy około 20 małych przełączników z PoE, 48-portowych, rozlokowanych na różnych piętrach oraz 2 modułowych przełączników rdzeniowych w serwerowni. Różnica w poborze energii dla przełącznika 48-portowego pochodzącego od różnych producentów wynosi 100 W, a na dużej maszynie 1000 W, z uwzględnieniem współczynnika redundancji/chłodzenia – 1580 W. W skali roku na małych urządzeniach różnica urasta do około 42 000 kW/h, dla dużych 27 500 kW/h, co przy zastosowaniu bardziej energooszczędnych modeli oznacza oszczędności liczone w wielu dziesiątkach tysięcy złotych w skali roku. Rodzi się przy tym pytanie, jak porównywać poszczególne urządzenia, aby wybrać te charakteryzujące się najlepszą energooszczędnością? Jeszcze do niedawna większość producentów podawała sumaryczne zuży- PORADY EKSPERTA cie energii przełącznika przy maksymalnym obciążeniu. To podejście nie daje jednak pełnego obrazu sytuacji ze względu na stosowanie portów różnego typu, redundancję, dodatkowe karty itd. Obecnie coraz częściej stosowanym parametrem jest zużycie energii na poszczególne porty, co oferuje znacznie bardziej przejrzysty obraz na etapie projektowania sieci i szacowania kosztów eksploatacyjnych. Jak obniżyć koszty? Producenci urządzeń sieciowych, mając na uwadze wymienione postulaty, od wielu lat wprowadzają innowacje do swoich produktów. Kierunki tych usprawnień koncentrują się wokół: wykorzystania jak najmniejszej liczby urządzeń do realizacji tych samych zadań, obniżenia zużycia energii poszczególnych urządzeń. Pierwszy kierunek charakteryzuje się ogromną różnorodnością podejść do rozwiązania problemu. Ze względu na ograniczone miejsce wymienię jedynie kilka najistotniejszych. Wirtualizacja – zarówno serwer, jak i przełącznik sieciowy dzięki zastosowaniu odpowiedniego oprogramowania mogą emulować pracę wielu urządzeń w warstwie logicznej, wykorzystując do tego celu pojedyncze urządzenie fizyczne. W efekcie współczynnik efektywności wykorzystania sprzętu rośnie. Z funkcji Virtual Switching and Routing jest jeszcze jedna korzyść w przypadku przełącznika – to samo urządzenie w budynku może całkowicie niezależnie realizować zadania związane z obsługą sieci dla kilku firm jednocześnie. Z zachowaniem indywidualnych ustawień i separacją ruchu. Przejście z architektury sieci trójwarstwowej do dwuwarstwowej – przykład wcześniej podany. Eliminacja w niektórych przypadkach jednej warstwy sieci obniża koszt zakupu urządzeń i koszty eksploatacyjne. Efekt skali – zastosowanie jednej dużej serwerowni jest efektywniejsze niż rozbijanie jej na kilka mniejszych. Większe upakowanie portów – dzięki postępowi w dziedzinie sprawności układów scalonych można w jednej obudowie umieścić większą liczbę portów sieciowych o wyższych przepływnościach. Podstawowa korzyść to oszczędność miejsca w serwerowni. Projektowanie bardziej niezawodnych urządzeń, aby w efekcie minimalizować potrzebę stosowania pełnej redundancji wszystkich urządzeń sieciowych. Drugi obszar działań polega na obniżeniu zużycia energii na poziomie indywidualnym każdego przełącznika, co przede wszystkim wymaga ograniczania strat w formie ciepła. Ich największym źródłem są zasilacze o zbyt niskiej sprawności, ale również swój udział mają układy elektroniki w przełączniku. Emitowanie ciepła to nie tylko mała efektywność wykorzystania dostarczanej energii, ale również problem z jego odprowadzaniem. Bez odprowadzania ciepła nie można zapewnić optymalnych warunków pracy urządzeń sieciowych. Naukowcy pracują obecnie nad wieloma innowacyjnymi metodami chłodzenia. Na przykład w Bell Labs prowadzi się testy zastosowania: radiatora żeberkowo-komórkowego – dwukrotnie skuteczniejszego od dostępnych obecnie na rynku pasywnych elementów rozpraszających ciepło, chłodzenia cieczą – unikatowej metody pozwalającej odprowadzać na zewnątrz wytworzone ciepło, przy ułamku kosztów podobnych systemów chłodzenia powietrzem, dielektrycznego chłodzenia mgłą – wykorzystanie rozpylonych w strumieniu powietrza kropli cieczy dielektrycznej pozwala rozproszyć 7 razy więcej ciepła przy zmniejszonym poborze prądu, modułu termoelektrycznego i komory parowej – układ zawierający oba te elementy jest w stanie przekształcać efektywnie energię cieplną w elektryczną. Można w ten sposób odzyskać nawet 20% zużywanej energii elektrycznej. Innym pomysłem na ograniczenie zużycia energii jest inteligentne zarządzanie pracą przełącznika. Mimo że urządzenia te są aktywne 24 godziny na dobę, nie są w jednakowy sposób obciążone pracą przez cały czas. Wykorzystanie inteligentnych algorytmów zarządzających poszczególnymi modułami przełącznika zapewnia, zachowując pełną gotowość jego pracy, czasowe wprowadzanie w stan uśpienia niewykorzystywanych podzespołów. Czy energooszczędność jest ważna? Z pewnością błędem byłoby zapominanie o niej i to na każdym etapie eksploatacji sieci. Małe różnice w cenie zakupu i spore w kosztach eksploatacji mogą w bardzo krótkim czasie zweryfikować słuszność decyzji o wyborze konkretnych przełączników. W dłuższej perspektywie bezpośrednio przekładają się na duże oszczędności dla zarządzającego budynkiem, co oczywiście zwiększa konkurencyjność świadczonych przez niego usług i jego własny zysk. Roman Sadowski Menedżer ds. marketingu rozwiązań dla przedsiębiorstw, Alcatel-Lucent www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 49 PRAWO I NORMY Przemysław Czapliński Kontrole stanu technicznego obiektów budowlanych Czasem zastanawiamy się kto i dlaczego kontroluje inwestycje budowlane, co podlega kontroli i w jakim zakresie, a przede wszystkim czy zakres kontroli musi być tak obszerny. Przedstawione poniżej opracowanie jest wycinkiem przepisów i rozporządzeń na temat. W kolejnych wydaniach Inteligentnego Budynku będziemy starać się przybliżyć te przepisy, a nawet pokazać wzory dokumentów niezbędnych do prawidłowego prowadzenia inwestycji budowlanych. Kto i w jaki sposób odpowiada za właściwe utrzymanie obiektów budowlanych? Zgodnie z art. 61 pkt 1 ustawy – Prawo budowlane to właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany użytkować go w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, zapewniając w szczególności spełnienie tzw. wymagań podstawowych dotyczących: bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwa użytkowania, odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, ochrony przed hałasem i drganiami, oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród. Nałożenie odpowiedzialności za stan obiektu na jego właściciela lub zarządcę oznacza, że jest ona powiązana ze stanem władania i zarządzania danym obiektem, czyli podejmowania czynności w zakresie bieżącej konserwacji i utrzymania obiektu budowlanego, a nie z prawem własności. Dodatkowe obowiązki w zakresie kontroli okresowych obiektów nałożyła na ich właścicieli i zarządców ustawa z dnia 10 maja 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 99, poz. 665), która m.in. dodała pkt 2 w przepisie art. 61. Zgodnie z tym przepisem właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany zapewnić, dochowując należytej staranności, bezpieczne użytkowanie obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych 50 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu oddziaływujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub sił natury, takich jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska. Aby zapewnić właściwe utrzymanie obiektu budowlanego, jego właściciel lub zarządca ma obowiązek zapewnić przeprowadzenie okresowych kontroli przez osoby do tego uprawnione. Kto jest uprawniony do dokonywania kontroli? Kontrolę stanu technicznego obiektów budowlanych (poza kontrolami instalacji elektrycznych, piorunochronnych, gazowych i urządzeń chłodniczych – w pewnej mierze – przewodów kominowych, a także jednorazową kontrolą instalacji grzewczej z kotłem) mogą przeprowadzać co do zasady wyłącznie osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności i odpowiednim zakresie. W zależności od przedmiotu okresowej kontroli, upoważnioną do jej dokonania będzie więc osoba, która dysponuje uprawnieniami do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bądź uprawnieniami do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wo- PRAWO I NORMY dociągowych i kanalizacyjnych, a także uprawnieniami budowlanymi do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych, elektroenergetycznych bez ograniczeń w zależności od zakresu posiadanych uprawnień. Wykaz wszystkich specjalności i specjalizacji techniczno-budowlanych wyodrębnionych w specjalnościach budowlanych określa Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. Nr 83, poz. 578 z późn. zm.). Art. 104 ustawy – Prawo budowlane deklaruje poszanowanie praw nabytych, stwierdzając, że nie ulega zmianie zakres uprawnień budowlanych nabytych pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów. Zatem uprawnionymi do dokonywania okresowych kontroli będą również osoby, które nabyły wymagane kwalifikacje przed wejściem w życie obecnie obowiązującej ustawy – Prawo budowlane. Posiadanie wyłącznie uprawnień w specjalności konstrukcyjno-budowlanej nie będzie upoważniało do przeprowadzania okresowej kontroli wszystkich elementów budynku wymienionych w art. 62 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane. Decyzja o nadaniu uprawnień budowlanych lub o stwierdzeniu posiadania przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie określa każdorazowo zakres prac projektowych lub robót budowlanych w danej specjalności, do których uprawniona jest dana osoba. Zatem, zakres uprawnień budowlanych należy odczytywać zgodnie z treścią decyzji o ich nadaniu. Obecnie, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 z późn. zm.), w sprawie tej należy zwracać się do właściwej izby samorządu zawodowego. Które obiekty budowlane i w jakim zakresie podlegają wyłączeniom z obowiązku przeprowadzania kontroli okresowych stanu technicznego? Zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy – Prawo budowlane z obowiązku corocznego sprawdzenia stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska (sprawdzeń, o których mowa w art. 62 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy – Prawo budowlane) zwolnieni zostali właściciele i zarządcy budynków mieszkalnych jednorodzinnych, obiektów budowlanych budownictwa zagrodowego i letniskowego oraz całej grupy obiektów budowlanych wymienionych w art. 29 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane (np. obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną i uzupełniające zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej, jak parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m², przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, wiaty i altany oraz przydomowe oranżerie (ogrody zimowe) o powierzchni zabudowy do 25 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki, wiaty przystankowe i peronowe, obiekty małej architektury, ogrodzenia itd.). Obiekty te podlegają jednak kontroli rocznej w pozostałym zakresie, jeśli oczywiście mają elementy podlegające sprawdzeniom, o których mowa w art. 62 ust. 1 pkt 1 lit. b i c ustawy – Prawo budowlane, oraz podlegają kontroli pięcioletniej, o której mowa w art. 62 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo budowlane. Obowiązek przeprowadzania co najmniej dwukrotnych w ciągu roku kontroli okresowych obiektów wielkopowierzchniowych, o których mowa w art. 62 ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo budowlane, dotyczy jedynie obiektów budowlanych o parametrach ściśle określonych w tym przepisie, tzn. obowiązkiem tym zostały objęte budynki, które mają określoną powierzchnię zabudowy, (przekraczającą 2000 m², bez względu na powierzchnię dachu) oraz inne niż budynki obiekty budowlane o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m², tj. obiekty budowlane, dla których nie można określić powierzchni zabudowy jak np. wiaty. W odniesieniu do pozostałych obiektów obowiązek przeprowadzania okresowych kontroli dwa razy w roku nie ma zastosowania. Jakie sankcje grożą za naruszenie ustawowych obowiązków związanych z kontrolami? Osoba, która dokonuje kontroli okresowych bez odpowiednich uprawnień lub prawa wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, poświadczonego aktualnym zaświadczeniem o przynależności do izby samorządu zawodowego, naraża się na poniesienie odpowiedzialności karnej za swoje działania, tzn. podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. W ramach odpowiedzialności karnej karze grzywny także podlega ten, kto wykonując czynności kontrolne, nie spełnia obowiązku przesłania protokołu, o którym mowa w art. 70 ust. 2 (zob. 93 pkt 9a ustawy – Prawo budowlane). Ponadto osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które: dopuściły się występków lub wykroczeń, określonych ustawą, zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 51 PRAWO I NORMY wskutek rażących błędów lub zaniedbań spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska albo znaczne szkody materialne, nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki, podlegają odpowiedzialności zawodowej w budownictwie. Postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie wszczyna się na wniosek organu nadzoru budowlanego, właściwego dla miejsca popełnienia czynu lub stwierdzającego popełnienie czynu, złożony po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego (zob. art. 97 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane). Zgodnie z art. 98 ustawy – Prawo budowlane w sprawach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie orzekają organy samorządu zawodowego. Osoba, która dokonuje kontroli okresowych bez odpowiednich uprawnień lub prawa wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, poświadczonego aktualnym zaświadczeniem o przynależności do izby samorządu zawodowego, naraża się na poniesienie odpowiedzialności karnej za swoje działania, tzn. podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sankcjom wskazanym w przepisach karnych ustawy – Prawo budowlane mogą podlegać również właściciele i zarządcy obiektu budowlanego, na których zostały nałożone obowiązki w zakresie przeprowadzania okresowych kontroli. Zgodnie z dodanym ustawą z dnia 10 maja 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 99, poz. 665) art. 91a, kto nie spełnia określonego w art. 61 obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie technicznym (nie zapewnia wykonania okresowej kontroli), użytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami lub nie zapewnia bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego, podlega grzywnie nie mniejszej niż 100 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Z kolei karze aresztu, karze ograniczenia wolności albo karze grzywny podlega ten, kto nie spełnia 52 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu określonego w art. 70 ust. 1 obowiązku usunięcia stwierdzonych uszkodzeń lub uzupełnienia braków, mogących spowodować niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo zagrożenie środowiska (zob. art. 92 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo budowlane. Natomiast zgodnie z art. 93 pkt 8 ustawy – Prawo budowlane, kto nie spełnia obowiązku, o którym mowa w art. 62 ust. 1, czyli nie zapewnia poddania obiektu okresowym kontrolom, podlega karze grzywny. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 92 i art. 93 następuje na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Co jest podstawą wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie? Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo budowlane za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych. Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, określone w ust. 1 pkt 1–5, mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją zwaną uprawnieniami budowlanymi, wydaną przez organ samorządu zawodowego (zob. art. 12 ust. 2 ustawy – Prawo budowlane). Podstawę do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie stanowi wpis, w drodze decyzji, do centralnego rejestru prowadzonego przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego oraz – zgodnie z odrębnymi przepisami – wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez tę izbę, z określonym w nim terminem ważności (zob. art. 12 ust. 7 ustawy – Prawo budowlane). Informacje na podstawie materiałów GUNB INTELIGENTNY DOM Günter Schlagowski Wybudowanie budynku pasywnego nie jest dużo droższe od tradycyjnego Pasywna przyszłość budownictwa Czy ogrzewanie domu o powierzchni 150 mkw może kosztować rocznie mniej niż 300 złotych? Tak (przy kosztach gazu 1 m2 1,45 zł i prądu 1 kWh 0,46 zł z pompą ciepła), jeśli budynek zaprojektujemy i wybudujemy lub wyremontujemy w zgodzie z zasadami budownictwa pasywnego. 54 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu INTELIGENTNY DOM P otrzeby ochrony środowiska oraz wysokie koszty energii przyczyniają się do dynamicznego rozwoju budownictwa energooszczędnego. Najwięcej energii w tradycyjnej technologii budowania zużywa się na ogrzewanie. Dlatego specjaliści od wielu lat pracują nad poprawieniem izolacyjności termicznej budynków, dzięki czemu możliwe jest dziś wybudowanie obiektu, który w klimacie środkowoeuropejskim nie wymaga niemal w ogóle dodatkowego ogrzewania. Ogrzejmy się własnym ciałem W budynkach pasywnych straty ciepła są ograniczone tak znacząco, że do ich wyrównania wystarczają tzw. pasywne źródła energii, takie jak energia słoneczna przenikająca przez okna, ciepło wytwarzane przez mieszkańców czy będące ubocznym skutkiem działania urządzeń gospodarstwa domowego. Tylko w czasie mrozów stosuje się dodatkowe ogrzewanie uzupełniające – najczęściej z dogrzewanym powietrzem doprowadzanym przez instalację wentylacyjną. Budownictwo pasywne oznacza ogromne oszczędności w wydatkach na energię i zmniejszenie obciążenia środowiska naturalnego. Dla porównania budynki budowane w Polsce do 1966 r. zużywają 240–350 kWh/m2 na ogrzewanie rocznie, czyli 16–23 razy więcej niż domy pasywne. Nowsze mieszkania, które powstały w latach 1993–1997, muszą być ogrzewane energią w wysokości 120–160 kWh/(m2a), czyli 8–10-krotnie większą. Nawet budynki uznawane za energooszczędne zużywają 5-krotnie więcej energii niż domy pasywne. Należy podkreślić, że oszczędność energii grzewczej w żadnym stopniu nie powoduje dyskomfortu cieplnego. Temperatura jest przez cały rok utrzymywana na optymalnym poziomie, mimo że nie ma specjalnych instalacji grzewczych ani klimatyzacyjnych. Budynek pasywny przez cały rok zapewnia mieszkańcom odpowiedni mikroklimat, wynikający z odczuwanego komfortu cieplnego oraz optymalnego przewietrzania na skutek stałego doprowadzania świeżego powietrza. Znajduje to potwierdzenie w opiniach osób zamieszkujących domy pasywne. W standardzie tym można obecnie zrealizować prawie każdy zarówno nowo budowany, jak i modernizowany obiekt, a więc budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne, komunalne, biurowe, handlowe, hotele, szkoły, hale sportowe, pływalnie i baseny oraz obiekty na potrzeby przemysłu. gnąć takie wyniki, trzeba zastosować zalecane rozwiązania oraz izolacje grubości nie mniejszej niż podane poniżej dla poszczególnych przegród budowlanych: ściana zewnętrzna: cegła silikatowa gr. 18 cm, izolacja gr. 34 cm (styropian) λ= 0,035 W/(mK), dach: izolacja gr. 40 cm (wełna mineralna), posadzka na gruncie: izolacja gr. 25 cm (styrodur l.p.), okna: rama o współczynniku przenikania ciepła U = 0,8 W/(m2K), szyba o U = 0,6 W/(m2K)(stolarka trójszybowa, gaz wypełniający – krypton), wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła o sprawności przynajmniej 80%, zapewnienie szczelności powłoki zewnętrznej budynku, pasywne wykorzystanie energii słonecznej poprzez okna o współczynniku przenikania ciepła U < 0,8 W/(m2K) i dużej przenikalności energii słonecznej g>50%. Do wyboru jest wiele propozycji konstrukcyjnych ocieplania ścian zewnętrznych i ciągle pojawiają się nowe. Wykorzystuje się zarówno popularną metodę BSO (dawniej zwaną lekką mokrą), jak i mniej znane techniki, takie jak budownictwo z bel słomy czy zaawansowaną technologicznie izolację próżniową. Technologia jest zasadniczo dowolna, pod warunkiem osiągnięcia celu, jakim jest izolacja termiczna na wymaganym dla budownictwa pasywnego poziomie. Poza prawidłową izolacją prostych ścian i dachu niezwykle istotne jest unikanie występowania mostków termicznych. Straty ciepła nimi powodowane można jednakże w dużym stopniu ograniczyć poprzez staranne zaprojektowanie i sumienne wykonanie budynku. Pozornie drobne usterki, do których nie przy- Zatrzymać ciepło Budynki pasywne charakteryzują się ekstremalnie niskim zapotrzebowaniem na energię cieplną dla celów ogrzewania, wynoszącym 15 kWh/m2, czyli 1,5 litra oleju opałowego lub 1,5 m3 gazu ziemnego na m2, lub z pompą ciepła 5 kWh prądu w skali roku. Aby osią- www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 55 INTELIGENTNY DOM wiązuje się wagi w budownictwie tradycyjnym, są nie do przyjęcia w pasywnym. Tutaj ogromne znaczenie mają detale, które rzutują na całkowitą izolacyjność termiczną domu. Szczelność absolutna Szczególna dbałość o detale w budownictwie to również kwestia uzyskania odpowiedniej szczelności zewnętrznej bryły budynku. Szczelność jest jedną z charakterystycznych cech domu pasywnego. Praktycy tego typu budownictwa nie zgadzają się z powszechnie panującym przekonaniem, że szczeliny w budynku są pożyteczne i konieczne do niezbędnej wentylacji pomieszczeń. Ilość powietrza przedostającego się przez nie do wewnątrz jest zależna od siły wiatru. W przypadku dużej różnicy ciśnień wymiana powietrza jest zbyt gwałtowna, natomiast przy słabym wietrze najczęściej niewystarczająca. Poza tym ciepłe powietrze, przedostając się przez nieszczelności na zewnątrz, ochładza się, przekracza punkt rosy i doprowadza do wewnętrznego zawilgocenia ścian. Wilgoć wnika przez szczeliny również podczas deszczu, szczególnie przy silnym wietrze, powodując pogorszenie izolacyjności termicznej i akustycznej przegrody, zwiększając ryzyko powstania pleśni oraz przyczyniając się do powstawania szkód budowlanych. Odzysk energii Tradycyjna wentylacja grawitacyjna nie sprawdza się w budownictwie pasywnym. Tutaj potrzebną wymianę powietrza uzyskuje się poprzez wentylację mechaniczną. Ten sposób wentylacji wiąże się ze zużyciem energii na pracę wentylatorów (4 Wm3h), co odpowiada 1:10 zysku, jednak koszty te są rekompensowane poprzez odzysk energii cieplnej. Wentylacja mechanicz- na budzi pewne obawy użytkowników, ponieważ kojarzy się z koniecznością zamykania okien. Jednak prawidłowo zaprojektowana i wykonana instalacja wentylacji z odzyskiem ciepła w późniejszym czasie zyskuje akceptację. Użytkownicy odczuwają znaczną poprawę komfortu mieszkania dzięki stałemu dopływowi świeżego powietrza do pomieszczeń oraz niedocieraniu odgłosów z zewnątrz. Można też okna otwierać, trzeba tylko wyłączyć wentylację. Wskutek mechanicznego i regulowanego dopływu świeżego powietrza dochodzi do znaczącej poprawy jakości powietrza w pomieszczeniu, jakiej nie można uzyskać w sposób grawitacyjny w budynkach o podwyższonej szczelności. Należy również podkreślić, że zastosowanie wentylacji mechanicznej nie oznacza rezygnacji z otwierania okien. Jest to możliwe poza okresem grzewczym i stanowi dodatkowe uzupełnienie wietrzenia pomieszczeń. Obligatoryjnym elementem systemu wentylacyjnego w domu pasywnym jest wymiennik ciepła (rekuperator), w którym zużyte ciepłe powietrze odprowadzane ogrzewa powietrze doprowadzane. W budownictwie pasywnym odzysk ciepła z wentylacji przekracza 75%, a w przypadku zastosowania wymienników przeciwprądowych kanalikowych nowej generacji osiąga nawet do 95%. Dodatkowym elementem systemu wentylacji w domu pasywnym jest gruntowy wymiennik powietrza w postaci systemu kanałów zainstalowanych w gruncie. Zimą temperatura podłoża jest wyższa niż temperatura powietrza, zatem wymiennik ziemny służy do wstępnego ogrzania powietrza. Latem jest odwrotnie – schłodzone powietrze obchodzi specjalnym bajpasem rekuperator i ochładza pomieszczenia, działając podobnie jak prosty układ klimatyzacyjny. Okna w budownictwie pasywnym Newralgicznym elementem domu pasywnego są okna, które odgrywają niezwykle istotną rolę, ponieważ działają jak kolektory słoneczne: pasywnie uzyskana energia słoneczna ma znaczący udział w wyrównywaniu strat ciepła. Ostatecznym jednak celem nie jest pozyskanie jak największej ilości energii słonecznej za każdą cenę, znacznie ważniejszą sprawą jest utrzymanie możliwie znikomego pozostałego zapotrzebowania na energię cieplną. W budynku pasywnym średni współczynnik przenikania ciepła U dla ścian wynosi 0,1 W/ (m2K), podczas gdy dla najlepszego okna zaledwie U = 0,6 W/(m2K). Zwiększenie powierzchni okien mające na celu pasywne wykorzystanie energii słonecznej prowadzi tym samym do podwyższenia strat ciepła. Należy w tym przypadku zwrócić uwagę na fakt, że prawdziwe pasywne zyski energii słonecznej otrzymuje się dopiero po zastosowaniu przeszkleń ciepłochronnych wysokiej jakości (okna trójszybowe wypełnione argonem lub kryptonem), skierowanych na południe oraz niezacie- 56 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu INTELIGENTNY DOM nionych. Dopiero po spełnieniu tych warunków możliwe jest obniżenie wskaźników energetycznych o połowę w stosunku do dobrze ocieplonej przegrody budowlanej nieprzezroczystej. Innowacyjne źródła ciepła W budynkach pasywnych roczne zapotrzebowanie na ciepło do celów ogrzewczych jest co prawda znikome, ale nie zerowe. W tych warunkach przy ekstremalnie niskim zapotrzebowaniu na moc zastosowanie normalnego systemu ogrzewania byłoby zbędną inwestycją; standard budynku pasywnego jest o tyle interesujący, że umożliwia zmniejszenie nakładów związanych zarówno z instalacją systemów grzewczych, jak i ich późniejszą eksploatacją. Ciepło do podgrzewania powietrza nawiewanego może pochodzić z systemu podgrzewania c.w.u., gdzie szczytowe obciążenie jest kilkakrotnie wyższe. Źródłem ciepła w budynkach pasywnych mogą więc być połączone systemy wykorzystujące kocioł kondensacyjny oraz pompę ciepła, wspomagane kolektorami słonecznymi, służące jednocześnie do ogrzewania, wytwarzania c.w.u. oraz wentylacji. Czy to się opłaca? Na koniec pozostaje pytanie o opłacalność budownictwa pasywnego. Wbrew pozorom wybudowanie domu pasywnego nie jest dużo droższe od tradycyjnego. W Europie Zachodniej budownictwo pasywne w roku 2009 było droższe o około 5–7 % (wg projektu CEPHEUS 8% w roku 1996). Okna trzyszybowe kosztują prawie nic więcej jak 1,1 Wm2K. W Polsce dodatkowe koszty są szacowane na 10–15% w zależności od rodzaju budynku, jego przeznaczenia, dodatkowego wyposażenia i wielu innych czynników. Dom pasywny wymaga większych nakładów na docieplenie, specjalną stolarkę okienną czy system wentylacji. Oszczędza się natomiast na osobnym systemie ogrzewania, którego w domu pasywnym najczęściej po prostu nie ma. Ocieplenie ścian, okna i wentylacja są potrzebne w każdym budynku. Budynek pasywny oszczędza przeciętnie, przy wyżej wymienionych cenach energetycznych, około 230 zł/m2/rok. Jednak w domach pasywnych wszystkie te elementy muszą być zoptymalizowane pod kątem oszczędności energii. Rosnąca popularność budownictwa pasywnego sprawia, że stają się one coraz bardziej dostępne, trafiają do masowej produkcji, a przez to są tańsze. Ciągle trwają prace nad obniżaniem kosztów budownictwa pasywnego tak, aby stało się ono powszechniejsze. Różnice między kosztem budowy domu tradycyjnego a pasywnego z biegiem czasu z pewnością będą malały. Zyski, jakie osiąga się podczas eksploatacji, są natomiast ogromne i zważywszy na rosnące koszty energii, będą się z biegiem czasu zwiększały. Idea budownictwa pasywnego jest niezwykle popularna w Europie Zachodniej i to tylko kwestia czasu, kiedy rozpowszechni się w Polsce. Za budownictwem pasywnym przemawiają kalkulacja ekonomiczna, wysoki komfort użytkowania tego typu domów oraz dbałość o ochronę środowiska. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby idea budownictwa pasywnego mogła się rozwijać. Potrzebna jest tylko jej popularyzacja, zarówno wśród profesjonalistów branży budowlanej, jak i tych, którzy w domach pasywnych zechcą, z korzyścią dla siebie, zamieszkać. Idea budownictwa pasywnego to nie tylko idea, ale od roku 1991 rzeczywistość. Z technologią pasywną możliwa jest optymalna termomodernizacja. Wówczas zużycie energii jest pomiędzy 15–30 kWh/m2/rok, co odpowiada dzisiejszym standardom. Budynki stare nie muszą odbiegać normami od budynków nowych, dotyczy to komfortu i kosztów związanych ze zużywaną do ogrzewania energią. Żeby naszym następnym pokoleniom pozostawić planetę w lepszym stanie niż jest dzisiaj, musimy budować budynki pasywne, dla wyższego komfortu i ekonomicznego zużycia energii odnawialnej. Günter Schlagowski Prezes Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego i Energooszczędnego www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 57 Inteligentny Dom Adresy naszych salonów znajdziesz na stronie: www.fibaro.com Ceny Możliwości Systemu Fibaro od System FIBARO pozwala na sterowanie większością urządzeń elektrycznych i elektronicznych w obiekcie oraz posesji. Umożliwia między innymi: • strefowe zarządzenie ogrzewaniem w zależności od obecności mieszkańców i pory dnia, • wyłączanie ogrzewania, rekuperatora, klimatyzatora po otwarciu okna lub drzwi balkonowych, • sterowanie lamelkami żaluzji fasadowych w zależności od zapotrzebowania domu na ciepło/zacienienie (budownictwo pasywne) • włączanie i wyłączanie oświetlenia na podstawie czujników ruchu, czujników obecności, czujników zmierzchowych itp. • włączanie i wyłączanie oświetlenia na podstawie harmonogramów oraz scen • automatyczne wyłączanie świateł w domu po uzbrojeniu alarmu • symulacja obecności gdy domownicy są na dłuższym urlopie (np. rolety i światło), • kojarzenie oświetlenia, rolet, telewizora w sceny świetlne sterowane jednym gestem • zapalnie świateł nocą na podstawie czujnika ruchu w korytarzach na 50% mocy po to by nie razić w oczy. • mrugnięcie oświetleniem w wybranych pomieszczeniach gdy ktoś wchodzi do domu lub gdy ktoś nacisnął przycisk na furtce domofonu, albo gdy chcemy dać do zrozumienia dzieciom, że są zbyt głośne, • automatyczne otwarcie bram i rolet na wypadek alarmu przeciwpożarowego również przy spaleniu centralki poprzez wprowadzenie bezpośrednich ścieżek komunikacji pomiędzy urządzeniami – pominięcie centralki, • automatyczne zamykanie zaworów mediów na wypadek alarmu zalania, wykrycia gazu. • Uruchomienie sceny migania świateł w całym domu na wypadek włamania, zalania lub pożaru, • automatyczne rozbrajanie strefy nocnej gdy ktoś nadchodzi od części nieuzbrojonej wnętrza domu (tzw. nocne śledzenie) • przypominanie o otwartych oknach, • wykorzystywanie kontaktronów okiennych do sterowania ogrzewaniem, • automatyczne włączanie małego obiegu wody w łazience po wyczuciu ruchu przy wchodzeniu do pomieszczenia - oszczędności na energii, • automatyczne, zdalne napełnianie wanny wodą. • Włączanie i przesyłanie pomiędzy pokojami muzyki- multiroom audio, • integrację z istniejącymi sensorami/czujkami • integracje z istniejącym systemem alarmowym • integracja z pojazdem – po podwójnym zamiganiu światłami system wykona zaprogramowane funkcje. “ syste 5000 Interfejs konfiguracyjny Fibaro Interfejs mobilny Fibaro Fibaro oparty jest na bezprzewodowej technologii z-wave, niwelującej całkowicie potrzebę kucia ścian i zakładania dodatkowego okablowania. Zbudowany jest z czterech współpracujących ze sobą elementów: • • • • Centralki HOME CENTER Miniaturowych modułów on/off, dimmer, roller shutter Sensorow, czujek np. Wilgotności, ruchu, zalania, termostat, kontaktron Interfejsu do sterowania Istnieje również możliwość integracji z istniejącymi alarmami oraz czujkami bezprzewodowymi dzięki zastosowaniu modułów wejścia. Home Center i moduł Dimmer Zapraszamy do naszych salonów w całej Polsce!! Adresy na stronie www.fibaro.com mów już zł TRENDY Przemysław Czapliński Seat Ibiza – skuteczny „maluch” Pozornie mały samochód, który po bliższym poznaniu okazuje się całkiem spory jak na tę klasę. Rozwiązanie z instalacja gazową przy dzisiejszych cenach paliwa to strzał w dziesiątkę. Pokonanie 100 kilometrów trasy kosztuje około 20 złotych. D zięki uprzejmości Dealera Auto Roma z ulicy Malowniczej 29 w Warszawie poznałem Seata Ibizę. Kolejny raz podróż służbowa była jednocześnie testem auta. Tym razem jechałem z Warszawy do Krakowa. Trasę pokonałem w niecałe cztery godziny, testując auto w każdym zakresie obrotów i co za tym idzie osiągów. Przygotowany dla mnie samochód wyposażony był w silnik benzynowy z instalacją gazową o pojemności 1400 ccm i mocy 85 KM. Fabrycznie montowana instalacja gazowa doskonale spisywała się w trakcie jazdy. Praca silnika na gaz niczym nie od- 60 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu biega od tej na benzynę, te same wrażenia. Jedyna różnica to uśmiech na twarzy podczas wizyty na stacji paliw. Oszczędność w kosztach jest radykalna, mały seat spala niewiele ponad 7 litrów gazu przy bardzo zróżnicowanej jeździe, co daje wynik ok. 20 złotych na 100 kilometrów w trasie, a pewnie da się oszczędniej. Wnętrze samochodu bardzo ergonomiczne i przyjemne. Wszystko na swoim miejscu, w intuicyjny sposób w zasięgu ręki. Materiały wykończeniowe jak na auto tej klasy bardzo dobre. Miękkie plastiki nie dały o sobie znać nawet na bardzo nierównych nawierzchniach. Fotele kierowcy i pasażera wygodne, regulowa- ne w dwóch płaszczyznach, dobrze trzymające w zakrętach. Tylna kanapa raczej dla dwóch pasażerów. Fabrycznie montowany jest radioodtwarzacz CD i 6 głośników to zaskakujący standard w tej klasie. Klimatyzacja sterowana ręcznie dopełnia listę wyposażenia wpływającego na komfort. Stylistyka ibizy dokładnie pokrywa się z treścią reklam „niemiecka dokładność, hiszpański temperament” W każdym detalu podkreślany jest temperament tego auta. Pomimo iż nie jest to wybitnie sportowa jednostka, wrażenie zewnętrzne jest zgoła inne. Karoseria może się podobać nawet najbardziej wybrednym, jest elegancka, ale i zadziorna. Doskonale pomyślna konstrukcja, która jest w stanie zadowolić klientów w każdym wieku. Bagażnik 292 litry dla auta o gabarytach długość: 4052 mm, wysokość: 1445 mm, szerokość: 1693 mm, całkiem pojemny. Seat Ibiza w wersji, z której miałem okazję korzystać, kosztuje niewiele ponad trzydzieści tysięcy złotych. Auto bezwarunkowo warte takich pieniędzy. Nie jest to wersja wyścigowa, ale mały samochód dla każdej rodziny w konfiguracji 2+2. Polecam każdemu jazdę próbną na Malowniczej 29 w Warszawie, nie kosztuje to nic, a jestem przekonany, że dla osób mających wątpliwości w podjęciu decyzji przed zakupem znacznie ułatwi wybór. Seat Ibiza to bardzo dobrze wykonany samochód na każdą kieszeń. Ekonomiczny, ładny sprytny maluch w gąszczu aut. seat.pl WYPRZEDAŻ SAMOCHODÓW z rocznika 2011 H C Y W O K R A M H C E R TE J Z E C N T D E E L J P E I M EN KO C W H C Y W O M I Z N OPO * SEAT LEON z dynamicznym silnikiem TSI już od 28.538 zł w kredycie 50/50 Zapytaj również o atrakcyjny kredyt 2.99% Sprawdź ofertę instalacji LPG z pełną gwarancją na samochód *Ilość opon ograniczona Kredyt 50/50 - RRSO dla samochodu Seat Leon 1.2 TSI Reference o wartości 57 075 zł brutto wynosi 14,66%, kredyt Volkswagen Bank Polska S.A. wkład własny 50%, okres kredytu 12 miesiący, 5% prowizji bankowej, pakiet ubezpieczeń komunikacyjnych za pośrednictwem Volkswagen Serwis Ubezpieczeniowy Sp. z o.o. Infolinia: 0 801 666 999 ( koszt połączenia wg taryfy jak za połączenie lokalne). Zdjęcie jest jedynie ilustracją i nie stanowi części oferty. Informacja o recyklingu pojazdów na stronie www.seat.pl MEMBER OF THE VOLKSWAGEN GROUP PRODUKTY Sterowniki obiektowe firmy ZDANIA W bieżącym roku firma ZDANIA wdrożyła do produkcji rodzinę sterowników obiektowych przeznaczonych do montażu naściennego nad sufitem podwieszanym. Wszystkie sterowniki tej rodziny zasilane są z napięcia 230 V AC. Sterowniki mogą być instalowane bezpośrednio w sąsiedztwie urządzeń obiektowych, co w istotny sposób przyczynia się do zmniejszenia zarówno okablowania obiektowego, jak i lokalnych rozdzielni piętrowych. Czujniki i elementy wykonawcze mogą być podłączane wprost do sterowników krótkimi przewodami. Nowe sterowniki umożliwiają tworzenie rozproszonej sieci automatyki sterującej rozproszonym układem zasilania urządzeń technologicznych. Sterownik oświetlenia i bezpieczeństwa IRC Sterownik IRC przeznaczony jest do realizacji układów automatyki oświetlenia i monitoringu antywłamaniowego w typowych pomieszczeniach użytkowych. Dzięki dwojakiemu wykorzystaniu sygnału z obwodów czujek ruchu w pomieszczeniu możliwe jest zrealizowanie monitoringu obecności dla celów bezpieczeństwa, jak również ekonomiczne wykorzystanie energii elektrycznej do celów oświetleniowych. W przypadku opuszczenia pomieszczenia przez użytkowników po pewnym czasie nieobecności oświetlenie jest wyłączane bez ręcznej ingerencji. W przypadku powrotu użytkowników oświetlenie jest automatycznie załączane. Możliwość regulacji natężenia oświetlenia pozwala na tworzenie różnych scenariuszy w zależności od potrzeb. Bezpośrednie zasilanie opraw oświetleniowych ze sterownika pozwala na uproszczenie okablowania w systemie. Zestaw wejść i wyjść pozwala na podłączenie standardowych urządzeń wyposażenia pomieszczenia objętego automatyką: • dwazestawywejśćdlaprzyciskówregulacji natężenia oświetlenia, • dwa wejścia dla obwodów czujek ruchu (ruch i sabotaż), • dwawejściauniwersalne(cyfrowo/analogowe, 0-10V DC, rozdzielczość 8 bitów), • dwawyjściasterującenatężeniemoświetlenia opraw (0-10V DC, rozdzielczość 8 bitów), • dwa wyjścia zasilające oprawy oświetleniowe (230V AC, 5A/obwód). Standardowo sterownik wyposażony jest w interfejs Lon® i aplikację zgodną z wytycz- nymi LonMark®. Dostępna jest też opcja BACnet® MS/TP. Zasilany jest bezpośrednio z sieci 230V AC za pośrednictwem bezpiecznego złącza Wieland. Sterownik przeznaczony jest do montażu natynkowego, jego obudowa zapewnia stopień ochrony IP20. Sterownik wentylacji VC i dwuprzewodowych o zmiennym zapotrzebowaniu, o wielu źródłach nawiewu oraz różnych drogach wywiewu (np. klimatyzowane pomieszczenia laboratoryjne z dygestoriami i lokalnymi odciągami miejscowymi z określonymi wymaganiami w zakresie utrzymywania podciśnienia i nadciśnienia itp.). Wykorzystując sterownik VC można automatycznie dynamicznie sterować przepływami i ciśnieniami, minimalizować zużycie energii cieplnej zawartej w nawiewanym i wywiewanym powietrzu, optymalizować zakres pracy elementów technologicznych systemu wentylacji. Możliwe jest bezpośrednie współdziałanie z wentylatorami nawiewu i wywiewu zasilanymi z falowników oraz innymi urządzeniami technologicznymi (np. nawilżacze, osuszacze) posiadającymi lokalne sterowniki obiektowe z interfejsem Lon®. Sterownik wyposażony jest w zestaw wejść i wyjść pozwalający na dołączanie różnych sygnałów wejściowych informujących o aktualnym stanie obiektu oraz sterowanie różnymi elementami wykonawczymi systemu wentylacji: • dwazestawyzłączydosterowaniaanalogowymi klapami regulacyjnymi i/lub regulatorami VAV, • dwa zestawy wejść uniwersalnych (cyfrowo-analogowe, 0-10V DC, rozdzielczość 8 bitów), do podłączenia analogowych czujników obiektowych, np. czujników ciśnienia, temperatury, stężenia CO2, zabrudzenia filtra czy położenia, • dwawejściadwustanowedoobsługistyków biernych, takich jak wyłączniki urządzeń, sygnały pracy i awarii, sygnalizatory, krańcówki, termostaty, presostaty i inne. Standardowo sterownik wyposażony jest w interfejs Lon® i aplikację zgodną z wytycznymi LonMark®. Dostępna jest też opcja BACnet® MS/TP. Zasilany jest bezpośrednio z sieci 230V AC za pośrednictwem bezpiecznego złącza Wieland. Sterownik przeznaczony jest do montażu natynkowego, jego obudowa zapewnia stopień ochrony IP20. Sterownik VC przeznaczony jest do stosowania w systemach wentylacji ze zmiennym przepływem powietrza (VAV). W zależności od oprogramowania oraz podłączonych czujników i urządzeń wykonawczych sterownik może spełniać w systemie wentylacji wiele różnych funkcji. Sterownik może pracować w systemach jedno- 62 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu PRODUKTY Sterownik kontroli dostępu SKD Sterownik SKD ma zastosowanie w pomieszczeniach i przestrzeni objętych kontrolą dostępu. W miejscach takich mogą przebywać tylko uprawnione osoby, a sam dostęp jest autoryzowany. Autoryzacja dostępu zrealizowana jest w oparciu o zbliżeniowe karty bezstykowe. Dodatkową funkcjonalnością sterownika jest możliwość zapewnienia rejestracji pobytu autoryzowanych osób i czasu oraz zapewnienie funkcji bezpieczeństwa przez odmowę dostępu osobom nieuprawnionym oraz osobom uprawnionym, ale poza dopuszczalnymi godzinami. Zestaw wejść i wyjść sterownika pozwala na podłączenie typowych elementów kontroli dostępu: • dwa wejścia czytników kart zbliżeniowych (sygnały w standardzie CLK/DATA/Magstri- pe o poziomie napięć TTL, sterowanie diodą LED czytnika oraz sygnał Card Present i zasilający 12V DC), • wejściaobwodówczujekruchu(ruchisabotaż), • wejściestykusystemupożarowego, • wejście kontaktronu monitoringu otwarcia skrzydła drzwi, • wejścieprzyciskuotwarciadrzwiodwewnątrz oraz przycisku awaryjnego otwarcia drzwi, • wejścieprzyciskudomofonu, • wejścieprzyciskunapadowego, • wyjście optyczno-akustycznej sygnalizacji napadowej, • wyjściezasilaniarygladrzwi. Standardowo sterownik wyposażony jest w interfejs Lon® i aplikację zgodną z wytycz- nymi LonMark®. Dostępna jest też opcja BACnet® MS/TP. Zasilany jest bezpośrednio z sieci 230V AC za pośrednictwem bezpiecznego złącza Wieland. Sterownik przeznaczony jest do montażu natynkowego, jego obudowa zapewnia stopień ochrony IP20. Sterownik klimakonwektora FCU Sterownik FCU przeznaczony jest do realizacji układów automatycznej regulacji temperatury w pomieszczeniach użytkowych ogrzewanych lub chłodzonych klimakonwektorami. Sterownik może pracować w układzie dwururowym (z jednym zaworem) oraz w układzie czterorurowym (z dwoma zaworami). Zestaw wejść i wyjść pozwala na podłączenie standardowych urządzeń wyposażenia pomieszczenia objętego automatyczną regulacją temperatury: • wejściedlaobwodówczujekruchu(ruchisabotaż), • dwawejściauniwersalne(cyfrowo-analogowe, 0-10V DC, rozdzielczość 8 bitów) – prze- znaczone dla czujnika otwarcia okna i stanu pompki skroplin, • złączedlamodułunaściennego, • dwa wyjścia triakowe sterujące zaworami wody ciepłej i zimnej, • trzywyjściaprzekaźnikowedowyborubiegu wentylatora klimakonwektora, • złączedopełnejobsługisiłownikaprzepustnicy lub regulatora VAV (tylko FCU-2). Standardowo sterownik wyposażony jest w interfejs Lon® i aplikację zgodną z wytycznymi LonMark®. Dostępna jest też opcja BACnet® MS/TP. Zasilany jest bezpośrednio z sieci 230V AC za pośrednictwem bezpiecznego złącza Wieland. Sterownik przeznaczony jest do Sterownik nawilżacza XIO Sterownik XIO przeznaczony jest do zastosowań w systemach regulacji wilgotności względnej pomieszczenia z wykorzystaniem nawilżacza oraz czujnika wilgotności, w systemach ze zmiennym przepływem powietrza. Sterownik może pracować w układach jedno- i dwuprzewodowych. Zestaw wejść i wyjść pozwala na podłączenie standardowych urządzeń wyposażenia pomieszczenia objętego automatyczną regulacją wilgotności: • sześćwejśćdwustanowych, • dwawejściauniwersalne(cyfrowo-analogowe, 0-10V DC, rozdzielczość 8 bitów), • dwawyjściaanalogowe(0-10VDC,rozdzielczość 8 bitów). montażu natynkowego, jego obudowa zapewnia stopień ochrony IP20. Standardowo sterownik wyposażony jest w interfejs Lon® i aplikację zgodną z wytycznymi LonMark®. Dostępna jest też opcja BACnet® MS/TP. Zasilany jest bezpośrednio z sieci 230V AC za pośrednictwem bezpiecznego złącza Wieland. Sterownik przeznaczony jest do montażu natynkowego, jego obudowa zapewnia stopień ochrony IP20. ul. Kr. Jadwigi 268 30-218 Kraków tel./fax: 12 638-05-67 lub 12 638-05-77 www.zdania.com.pl e-mail: [email protected] www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 63 PRODUKTY Panele dotykowe L-VIS Panele dotykowe L-VIS są niezwykle elastycznym graficznym interfejsem użytkownika o bardzo dużej funkcjonalności. Każdy punkt danych może być wyświetlony lub sterowany za pomocą ekranu dotykowego o wysokiej rozdzielczości, osadzonego w ramie z anodowanego aluminium. Spośród trzech dostępnych modeli są panele obsługujące połączenie z kanałem LonMark TP/FT-10 lub IP-852 Ethernet (CEA-852) oraz kanałem BACnet MS/TP lub BACnet/IP. • LVIS-3E100/ME200 – 5,7" ekran dotykowy 320x240, 256 kolorów • LVIS-3E112/ME212 – 12,1" ekran dotykowy 800x600, 65 kolorów • LVIS-3E115/ME215 – 15" ekran dotykowy 1024x768, 65 kolorów Panele dotykowe mogą służyć lokalnie do wyświetlania tych samych informacji co oprogramowanie L-WEB. Dzięki dodatkowym funkcjom, takim jak powiadomienia głosowe lub podłączenie do ulubionej muzyki w Internecie, urządzenie zaczyna się z Tobą komuniko- wać. Oprócz dwóch wbudowanych głośników ma także gniazdko jack wyjścia stereo. Panel L-VIS, montowany w prosty sposób do ściany, prezentuje się niezwykle profesjonalnie w każdym wnętrzu. Jest doskonałym rozwiązaniem dla interfejsu użytkownika do sterowania pomieszczeniem. Można łatwo wizualizować rozmieszczenie elementów na planach architektonicznych oraz projektować własne przyciski i suwaki. Zapewniając krótki czas reakcji L-VIS, świetnie nadaje się do sterowania oświetleniem. Dzięki serwerowi VNC użytkownik może zdalnie sterować panelami dotykowymi L-VIS za pomocą tabletów, smartfonów lub komputerów z najpopularniejszymi systemami operacyjnymi. Funkcje wbudowane obejmują alarmowanie, harmonogramowanie i rejestrację trendów oraz obsługę e-mail. Pełna grafika z opcją 3D oraz obrazkiem półprzezroczystym umożliwia prezentowanie określonych informacji nie tylko użytkownikowi, ale również innym urządzeniom. Moduły L-IOB I/O: już certyfikowane przez LonMark Moduły wejścia/wyjścia LIOB-150 firmy LOYTEC są już certyfikowane przez LonMark® i gotowe do dostawy. Uniwersalne moduły L-IOB I/O umożliwiają lokalną obsługę za pomocą pokrętła wyboru (jog dial) i są wyposażone we wbudowany wyświetlacz LCD 128x64 z podświetleniem. Na wyświetlaczu pojawiają się informacje na temat urządzenia i punktów danych. Pokrętło wyboru służy do przeglądania szczegółowych informacji dotyczących punktów danych oraz umożliwia ręczne lokalne wymuszenia na indywidualnych wejściach i wyjściach. Moduły L-IOB FT I/O, oparte na 32-bitowej technologii L-CORE, umożliwiają rozszerzanie urządzeń LOYTEC (serwery automatyki L-INX oraz sterowniki pomieszczeniowe L-ROC) o fizyczne wejścia i wyjścia. Moduły I/O są podłączane do sterowników za pomocą skrętki. Podłączenie LIOB FT odpowiada specyfikacji kanału LonMark TP/FT-10. Moduły L-IOB FT I/O mogą zostać zintegrowane jako standardowe węzły w systemie LonMark (CEA-709, PN-EN 14908). Moduły L-IOB mają rozłączalne, odporne na wibrację złączki śrubowe w rastrze 5,08 mm dla przewodów o przekrojach 0,2–2,5 mm² (26–12 AWG). Do serwera automatyki L-INX lub sterownika pomieszczeniowego L-ROC można automa- 64 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu tycznie podłączyć do 8 modułów L-IOB FT I/O. Moduły te muszą być zasilane z zewnętrznego zasilacza (np. L-POW). Oprócz funkcji plug’n’play na kanale L-IOB FT w połączeniu z serwerem automatyki L-INX lub sterownikiem L-ROC, certyfikowane przez LonMark moduły L-IOB zapewniają pełny interfejs zewnętrzny oparty na standardowych typach Wszystkie panele dotykowe L-VIS są konfigurowane za pomocą tego samego narzędzia konfiguracyjnego – L-VIS Configurator. Dzięki temu obsługa i uruchamianie różnych modeli paneli L-VIS, nawet przy zastosowaniu różnych technologii sieciowych, jest niezwykle wydajne. L-VIS – nie sądzimy, abyś znalazł inny panel dotykowy zapewniający więcej funkcji, możliwości i modeli. zmiennych sieciowych SNVT. Wejścia i wyjścia mogą być przypisane do różnych typów zmiennych sieciowych (typy zmienne NV). Przekształca to moduły L-IOB FT w standardowe moduły I/O, które łatwo można integrować w systemach LonMark. Narzędzie do konfiguracji L-INX Configuration Tool udostępnia plug-in LNS do konfiguracji urządzenia oraz definicji zmiennych sieciowych SNVT. PRODUKTY Serwery automatyki L-INX – do wszystkich zadań w automatyce budynków LOYTEC oferuje 14 różnych modeli serwerów automatyki L-INX, z których można wybrać idealne urządzenie dla każdej aplikacji automatyki budynków. Stosując modele swobodnie programowalne (zgodnie ze standardem IEC 61131-3), można zaprojektować najbardziej złożone algorytmy sterowania. LOYTEC dostarcza także biblioteki funkcji dla typowych aplikacji HVAC oraz dla automatyki pomieszczeniowej, które znacząco ułatwiają programowanie. Do serwerów automatyki L-INX można dołączać dodatkowe fizyczne wejścia i wyjścia przez moduły rozszerzeń L-IOB I/O. Serwery automatyki L-INX obsługują zaprojektowane przez użytkownika strony graficzne z dynamiczną zawartością. Wizualizacja grafiki jest realizowana przez system L-WEB. Dzię- ki narzędziu L-VIS Configurator strony graficzne mogą być szybko generowane bez konieczności stosowania specjalistycznej wiedzy z zakresu programowania. Za pomocą biblioteki graficznej firmy LOYTEC użytkownik może stworzyć nowoczesny interfejs graficzny. Serwery automatyki L-INX mówią Twoim językiem. W zależności od modelu obsługują różne kombinacje wszystkich typowych protokołów spotykanych w różnych aplikacjach automatyki budynków, w tym: BACnet/IP, LonMark IP-852, KNXnet/IP, Modbus/TCP lub OPC XML-DA poprzez Ethernet/IP, LonMark TP/FT10, BACnet MS/TP, KNX TP1, DALI, ZigBee PRO, Modbus RTU lub M-Bus za pomocą skręconej pary przewodów. Linia serwerów automatyki L-INX integruje je wszystkie, nawet jednocze- Nowoczesne sterowanie oświetleniem za pomocą urządzeń L-DALI Sterowanie oświetleniem oznacza znacznie więcej, niż tylko włączanie i wyłączanie świateł. Optymalne sterowanie oświetleniem zapewnia komfort i bezpieczeństwo użytkownika, łatwą obsługę oraz obniżenie zużycia energii. Ta funkcjonalność jest osiągana dzięki urządzeniu L-DALI – rozwiązaniu automatyki do nowoczesnego sterowania oświetleniem firmy LOYTEC. Urządzenie L-DALI zapewnia wszystkie najważniejsze funkcje: • sterowanieoświetleniem,włączniezesterownikiemstałego natężenia, • sterowanieżaluzjamiwrazześledzeniembiegusłońca, • integracjamulticzujnikówL-DALI, • identyfikacjalamporazuszkodzeńlampL-DALI, • łatwa wymiana urządzeń DALI bez konieczności stosowania oprogramowania konfiguracyjnego. Dodatkowe niezwykłe właściwości urządzeń L-DALI obejmują np. określanie czasu przepalenia lampy, wykonywanie okresowych testów oświetlenia ewakuacyjnego lub alarmowego oraz zintegrowany interfejs WEB. Interfejs ten umożliwia intuicyjną konfigurację i dostęp do określonych informacji oraz parametrów w celach serwisowych i konserwacyjnych. Urządzenie L-DALI jest nie tylko sterownikiem oświetlenia. Jako bramka L-DALI integruje system sterowania oświetleniem albo z systemem LonMark (IP-852 lub TP/FT-10), albo z siecią BACnet (BACnet/IP or BACnetMS/TP). Wynika z tego, że urządzenie L-DALI może być stosowane zarówno jako rozwiązanie sterowania oświetleniem zintegrowane z systemem zarządzania budynkiem, albo jako niezależne sterowanie systemem oświetlenia w standardzie DALI. śnie, zapewniając najbardziej elastyczne rozwiązanie dostępne aktualnie w przemyśle. Firma LOYTEC dostarcza wszystkie te funkcje w postaci jednego zestawu narzędzi konfiguracyjnych. Gwarantuje to wyjątkową spójność i doskonałą skalowalność w obsłudze projektów związanych z automatyką budynków. System oprogramowania L-WEB Oprogramowanie L-WEB firmy LOYTEC stanowi doskonałe narzędzie do tworzenia rozproszonych aplikacji nadrzędnych systemów automatyki budynków. Maksymalna elastyczność i skalowalność jest osiągana dzięki połączeniu kilku elementów oprogramowania, umożliwiających wizualizacje projektowanych przez użytkownika stron graficznych z dynamiczną zawartością, przechowywanie i analizowanie danych długoterminowych, zarządzanie rozproszonym harmonogramowaniem, przeglądanie bieżących alarmów oraz organizowanie wszelkich parametrów systemowych i punktów danych. Wszystkie te elementy składają się na system L-WEB. Graficzne interfejsy użytkownika dla funkcji operatorskich oraz monitorowania są zapewniane przez panele dotykowe L-VIS lub oprogramowanie LWEB-800 Visualization w połączeniu z serwerami automatyki L-INX oraz sterownikami pomieszczeniowymi L-ROC. L-WEB może być stosowany do realizacji kiosków informatycznych, widżetów na pulpit lub klasycznego graficznego interfejsu użytkownika dla personelu nadzorującego lub serwisowego. L-WEB może prezentować dane dotyczące punktów danych, alarmów, harmonogramów lub rejestracji trendów na rzutach obsługiwanego obiektu i slajdach (ekranach) z wykorzystaniem nawet grafiki 3D. L-WEB może uzupełnić istniejącą stację roboczą lub funkcjonować jako okno automatyki w innym systemie. Oprogramowanie L-WEB zostało zaprojektowane w taki sposób, że nawet niedoświadczeni użytkownicy mogą z łatwością projektować grafikę bez żadnej specjalistycznej wiedzy na temat protokołów automatyki i w ten sposób tworzyć własne interfejsy użytkownika. Więcej informacji i szczegółów na www.loytec.com lub Centrum Kompetencji LOYTEC w Polsce firma ZDANIA ul. Królowej Jadwigi 268, 30-001 Kraków, tel. 12 638 05 67 www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 65 PRODUKTY Kamera termowizyjna FLIR T620Bx Najnowocześniejsza kamera termowizyjna łącząca super parametry serii FLIR P600 z fantastyczną ergonomią kamer serii FLIR T. 66 NR 1/2012 • www.inteligentnybudynek.eu Uchylny układ optyczny, ciekłokrystaliczny monitor dotykowy 4, 3” pozwalający na zmianę wymiarów i położenia funkcji analitycznych jednym palcem, super czułoś <50mK, detektor 640x480, wymienna optyka, kamera dzienna 5 mega pikseli, komentarz tekstowy, głosowy, i wiele, wiele innych standardowych cech kamer termowizyjnych firmy FLIR. Na uwagę zasługuje fakt, że najnowsza kamera termowizyjna oferuje podobnie jak seria FLIR E bezprzewodową (Wi-Fi) komunikację z technologią Apple (iPhone, iPad, iPod) oraz bezprzewodową komunikację (Bluetooth) Meterlink z urządzeniami Extech (miernik parametrów środowiskowych). Oprócz rewelacyjnych parametrów i ceny (<26000 Euro) kamery oferują 2 letnią gwarancję na cały sprzęt oraz 10-letnią na detektor! www.kameryir.com.pl Giełda Inteligentny Budynek Giełda Inteligentny Budynek www.inteligentnybudynek.eu • NR 1/2012 67 WIZYTÓWKI FIRM Logo Dane teleadresowe R Opis działalności Danfoss Poland Sp. z o.o. ul. Chrzanowska 5 05-825 Grodzisk Mazowiecki tel.: +48 22 755 07 00 fax: +48 22 755 07 01 [email protected] www.danfoss.pl/vlt Firma Danfoss jest światowym liderem w produkcji energoelektronicznych rozwiązań napędowych. Obecna oferta obejmuje m.in. przetwornice częstotliwości VLT® dedykowane aplikacyjnie do branż HVAC, wodno-ściekowej oraz przemysłu. Zakres oferowanych mocy to 0,18 kW – 1,4 MW. Ever Sp. z o.o. ul. Grudzińskiego 30 62-020 Swarzędz, Polska tel.: +48 61 6500 400 fax: +48 61 6510 927 [email protected] www.ever.eu Firma EVER, największy polski producent systemów zasilania gwarantowanego. Od ponad 20 lat firma produkuje zasilacze awaryjne pod marką EVER. W ofercie firmy znajdują się zasilacze UPS, listwy zabezpieczające oraz antyprzepięciowe. Dodatkowo EVER świadczy usługi projektowe zaawansowanych systemów indywidualnego zasilania awaryjnego. Fibar Group Sp. z o.o. ul. Lotnicza 1 60-421 Poznań KRS: 0000370151 NIP: 781 185 80 97 www.fibaro.com Fibar Group Sp. z o.o. – producent systemu FIBARO, bezprzewodowej inteligentnej instalacji automatyki budynkowej. pozwalającej na sterowanie większością urządzeń elektrycznych i elektronicznych w obiekcie oraz posesji. Adresy salonów w całej Polsce na www.fibaro.com Izodom 2000 Polska ul. Ceramiczna 2 98-220 Zduńska Wola tel.: +48 43 823 41 88 tel.: +48 43 823 89 47 fax: +48 43 823 23 68 [email protected] Izodom 2000 Polska istnieje na rynku polskim i europejskim już od 20 lat. Firma stale rozwija swoją technologię, przy użyciu której wzniesiono już kilkanaście tysięcy budynków mieszkalnych. Obecnie Izodom oferuje kompletny system budowlany, umożliwający szybkie wznoszenie trwałych budynków energooszczędnych oraz pasywnych. Rockwool Polska Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 14 66-131 Cigacice tel.: +48 68 38 50 250 tel.: +48 68 38 50 234 [email protected] www.rockwool.pl Rockwool Polska Sp. z o.o. jest liderem na polskim rynku w obszarze produkcji materiałów budowlanych ze skalnej wełny mineralnej. Firma specjalizuje się w dostarczaniu produktów, systemów i rozwiązań służących poprawie efektywności energetycznej, akustyki i bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych. Schrack Seconet Polska Sp. z o.o. ul. Wołoska 9, bud. Platinium I 02-583 Warszawa tel.: +48 22 33 00 620 - 623 fax: +48 22 33 00 624 [email protected] www.schrack-seconet.pl Firma jest jednym z największych i najbardziej znanych producentów systemów ochrony przeciwpożarowej na świecie. Na przestrzeni ponad dwudziestu lat działalności w Polsce na liście referencyjnej firmy pojawiło się prawie 1900 obiektów, które zostały wyposażone w całą gamę systemów ochrony ppoż. Smart-HDL ul. Grabowa 8, 05-501 Piaseczno tel.: +48 22 750 29 22 [email protected] www.smart-hdl.com.pl Firma Smart-HDL to dystrybutor systemów sterowania do inteligentnych budynków. Nasz system pozwala sterować prawie wszystkimi funkcjami budynku. Smart-HDL to niedrogi i prosty system. Oferujemy również tani serwis. Qumak-Sekom SA Al. Jerozolimskie 94 00-807 Warszawa tel.: +48 22 519 00 08 fax: +48 22 519 08 33 [email protected] www.qumak.pl Qumak-Sekom SA jest jednym z czołowych polskich integratorów, dysponujących unikalnym w skali kraju doświadczeniem, umożliwiającym dostarczanie najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych. Oferta spółki koncentruje się na czterech kluczowych segmentach: technologiach inteligentnego budynku, integracji systemowej, aplikacjach biznesowych oraz wsparciu i serwisie technologicznym. Wojnarowscy Sp. z o.o. ul. Gospodarcza 16 40-432 Katowice tel.: +48 32 735 06 00 fax: +48 32 735 06 55 (77) [email protected] Firma Wojnarowscy jest wiodącym dostawcą i producentem szerokiej gamy systemów oświetleniowych. Dzięki zebranym ponaddwudziestoletniemu doświadczeniu, zdobytej wiedzy oraz rozbudowanym kontaktom handlowym z producentami z całego świata, firma jest znana jako najbardziej wyspecjalizowany dostawca oświetlenia w Polsce. Więcej na www.wojnarowscy.com.pl i www.spectrumled.com.pl ZDANIA ul. Królowej Jadwigi 268, 30-218 Kraków, tel.: +48 12 638 05 67 tel.: +48 12 638 05 77 [email protected] www.zdania.com.pl Firma ZDANIA powstała w 1992 roku. Profil działania: zastosowania technologii LonWorks w zintegrowanych systemach automatyki budynków i automatyki przemysłowej oraz monitoringu mediów energetycznych. Zintegrowane systemy automatyki przemysłowej na bazie systemu czasu rzeczywistego QNX. Autoryzowany dostawca produktów i know-how dla technologii LonWorks. Autoryzowany producent urządzeń z wykorzystaniem technologii LonWorks ZAPOWIEDŹ Inteligentny Budynek nr 2/2012 | Marzec/Kwiecień 2012 Automatyka | Elektryka | Mechanika | Instalacje wodne | Bezpieczeństwo, monitoring | Systemy ICT | Zarządzanie, kontrola | Zielone budynki | Prawo | Wszystkie tematy • Bezpiecznawentylacja • Zarządzaniestrategiczneioperacyjneinteligentnym budynkiem • RelacjazBUDMY • Ekologicznemateriałybudowlaneieksploatacyjne • Modernizacjabudynkówdostandardupasywnego Podziękowanie Nasza okładka w wydaniu grudniowym: 4 InBus 2011 16 Zasilanie bezprzewodowe 20 Konstrukcje pasywne w Na zdjęciu biurowiec firmy Wachełka Inergis z Częstochowy. Nowoczesny biurowiec, szerzej opisany w numerze grudniowym. Za umożliwienie wykorzystania zdjęcia dziękujemy. ISSN: 2083-7593 Numer 3/2011 Budownictwo pasywne – dom na cztery pory roku 36 O chłodzeniu gorących informacji 12 LED-owa rewolucja 24 Recepta na niedrogie rozpoczęcie oszczędzania energii w budynku 42 www.inteligentnybudynek.eu Za p Pa ras w za ilo m n yn 5, a st na ois s ko ze nr sto 18 isk 5 o • Bezpieczeństwowbudynkachkomercyjnych AUTOMATYKA ● ELEKTRYKA ● MECHANIKA ● INSTALACJE WODNE ● BEZPIECZEŃSTWO ● ICT ● ZARZĄDZANIE ● EKOLOGIA W numerze: www.johnsoncontrols.pl