1 Spis treści Problem integracji europejskiej

Spis treści
Problem integracji europejskiej .......................................................
3
Symbole Unii Europejskiej .........................................
5
Proces integracji europejskiej w datach .....................
5
..................................................................
6
Rada Europejska ........................................................
6
Parlament Europejski .................................................
6
Rada Unii Europejskiej ...............................................
8
Komisja Europejska ...................................................
9
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich .....
10
Europejski Trybunał Obrachunkowy ..........................
11
Instytucje europejskie
Komitet Gospodarczo-Społeczny ............................... 12
Komitet Regionów ......................................................
12
inne ............................................................................
12
Prawo wspólnotowe (pojęcie Acquis communautaire) ...................
13
Filary Unii Europejskiej ...................................................................
14
1
Unia Europejska
(przed Traktatem Lizbońskim)
Czym jest Unia Europejska?
Organizacja międzynarodowa to forma współpracy suwerennych państw (aktorów szeroko pojętych stosunków
międzynarodowych), określona w wielostronnej umowie międzynarodowej, obejmująca względnie stały zakres
uczestników i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów, o określonych w tej umowie
kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów.
Różnica między Unią Europejską a Wspólnotami Europejskimi:
Wspólnota i Unia to organizacje. Wspólnota ma osobowość prawną, a Unia, nie. Sytuacja zmieni się po
wejściu w życie traktatu lizbońskiego, który nada Unii Europejskiej osobowość prawną (wszelkie negocjacje
lub umowy międzynarodowe będą odtąd podpisywane w imieniu Unii, a nie, jak dotąd Wspólnot).
Wspólnota jest częścią składową UE, pełni rolę jednego z jej filarów (pierwszego). Unia Europejska to trzy
filary. Jednym z nich jest WE (czyli WE jest ściślejszym niż UE zakresem).
Problem integracji europejskiej
czynniki
ekonomiczne
Neofunkcjonalizm**
koncepcja, która przewiduje integrację
Funkcjonalizm*
koncepcja, która przewiduje integrację
Federalizm***
Konfederalizm****
czynniki
polityczne
Czynniki integracji
MODEL INTEGRACJI
System ponadnarodowy
Współpraca międzynarodowa
Taki, któremu państwa przekazują część swojej
np. NAFTA – Północnoamerykańska Strefa Wolnego
suwerenności
Handlu
Czynniki integracji
* Funkcjonalizm jest odpowiedzią na poszukiwanie sposobu przeciwdziałania wojnie, konfliktom
międzynarodowym
twórcy teorii uważali, iż należy zbudować międzynarodowe instytucje, które będą sprawować wszystkie
funkcje zarezerwowane do tej pory dla państw narodowych
Należy koncentrować się na konkretnym zadaniu, wykluczyć elementy ideologii
Założeniem jest istnienie determinacji gospodarczej, gdyż wymiana gospodarcza nie ogranicza się do
funkcjonowania w ramach granic jednego państwa
pojęcie spill-over (rozlewanie), które zakłada, że rozwój kolejnych dziedzin gospodarki wymusza
zacieśnianie współpracy między państwami, co w konsekwencji ma prowadzić do ściślejszych powiązań
politycznych
Funkcjonaliści uważali, że międzynarodowe społeczeństwo pokoju może być kształtowane wyłącznie
poprzez wspólne działanie, wspólną wymianę handlową, a nie podpisywanie kolejnych traktatów
międzynarodowych
Wadą tej koncepji było założenia a priori, że elity polityczne działają racjonalnie, co przekłada się na
wybór właściwej drogi rozwoju integracji
2
** Teoria powstała w połowie lat 50-tych XX wieku
podstawą stabilności systemu jest skuteczne rozstrzyganie konfliktów
Procesy integracyjne to wynik ścierania się interesów politycznych grup nacisku, partii politycznych,
związków zawodowych itp.
Realizacja założonych interesów jest często zależna od umiejętności negocjacyjnych oraz skłonności do
zawierania kompromisów, nawiązywania współpracy
Współpraca nieformalna z czasem poszerza się przyjmując postać zinstytucjonalizowaną
Neofunkcjonaliści zakładali, że państwa narodowe będą stopniowo przekazywały swoje uprawnienia na
rzecz instytucji ponadnarodowych
Przewidywano wystąpienia zjawiska spill-over ; polityczny spill-over wcześniej czy później musi
zaowocować powstaniem ponadnarodowej wspólnoty politycznej, która byłaby odpowiednikiem państwa
narodowego
Podstawą procesów integracyjnych jest realizacja interesów ekonomicznych
*** Federalizm „Ojczyzna Europa” Konrad Adenauer
Państwa na zasadzie dobrowolności decydują o ograniczeniu swoich praw suwerennych na rzecz nowo
powstałych wspólnych organów
Integracja istnieje dopóki istnieje wola państw do jej utrzymania i pogłębiania
Związek i jego części składowe współdziałają ze sobą na zasadzie subsydiarności
****
„EUROPA OJCZYZN” w ujęciu konfederacyjnym
Mało spoisty związek samodzielnych państw narodowych
Pomysłodawcą był Charles de Gaulle, który pragnął integracji na tyle silnej, aby Francja mogła uzyskać
narzędzie kontroli nad Europą i na tyle słabej, aby Francja zachowała maksymalnie pełną suwerenność
Nie ma potrzeby tworzenia ponadnarodowych instytucji
W 1947 r. Ch. de Gaulle zaproponował zjednoczenie państw europejskich w konfederacji, zachowując
ich pełną suwerenność. Konfederacja jako całość miała ponosić odpowiedzialność za wymianę
handlową, naukową, kulturalną.
De Gaulle obawiał się supremacji USA, był przekonany o trwałości geopolitycznych interesów
poszczególnych narodów
Tylko suwerenne państwa współpracujące za sobą mogą stanowić siłę polityczną
Przyszłość Europy miała polegać na przezwyciężeniu porządku jałtańskiego i ustanowieniu granic
Europy od Atlantyku aż po Ural. Środkiem do tego miał być rozwój wszechstronnych związków między
państwami, opartych na współpracy, odprężeniu i porozumieniu
Z rozdrobnionej Europy należy stworzyć trzecią siłę konkurującą z USA i ZSRR
Interesy polityczne są siłą napędową procesu integracji, czynnik ekonomiczny jest nie mniej ważny, ale
w hierarchii zajmuje drugą pozycję
Kolejną koncepcją jest PLURALIZM MIĘDZYNARODOWY (TRANSAKCJONIZM) – żeby integrować trzeba
mieć jakąś zgodność. Liczą się czynniki kulturalne. Czyli nie tylko polityczne i ekonomiczne.
Unia Europejska opiera się na zatem na wspomnianych koncepcjach, czego dowodem jest istnienie instytucji:
federalne i neofunkcjonalistyczne.
• autonomiczne źródła finansowania
• moc wykonawcza aktów prawnych – państwa muszą się im podporządkować
• Komisja Europejska i jej instytucje
• Bezpośredni wybór do Parlamentu Europejskiego
• głosowanie większościowe w Radzie (obowiązek przyjęcia wyników głosowania przez państwo, które
nie zgadza się z decyzją).
Konfederalizm
• prawo weta w Radzie Europejskiej
• Rada Europejska jest strukturą współpracy
• współpraca dyplomatyczna
3
Transakcjonizm
• Kontakty w innych sferach, np. stypendia, wymiana naukowa, miasta partnerskie
Ojcowie Europy
Robert Schuman, Jean Monnet, Paul-Henri Spaak, Alcide de Gasperi
INTEGRACJA
Integracja – jako proces – w wyniku pewnych zachowań uzyskuje się pewien efekt.
Jest to regulowany proces ujednolicania struktur gospodarczych i systemów społeczno-politycznych kilku
państw w celu stworzenia międzynarodowego kompleksu gospodarczego. W wyniku tego uzyskujemy pewien
stan:
utworzenie z kilku samodzielnych gospodarek narodowych jednego większego organizmu gospodarczego,
który w oparciu o wykształconą strukturę i ze względu na osiągnięty stopień powiązań ekonomicznych
wyodrębnia się sposób widoczny z całokształtu gospodarki światowej.
1. strefa wolnego handlu – zniesienie barier celnych we wzajemnym handlu
2. unia celna – jednolita taryfa celna na handel z krajami trzecimi
3. wspólny rynek – realizowanie
• wolności przepływu osób – każda osoba może podejmować pracę w innym kraju
• swobodny ruch towarów – nie ma ceł ani ograniczeń ilościowych, oprócz używek – tu są nadal)
• swoboda świadczenia usług. Jeśli usługodawca uzyskał koncesję w jednym kraju, to może działać
w drugim
• swobodny przepływ kapitału (na zakup inwestycji, zakup nieruchomości)
Prowadzone są wspólne polityki – rolna – limity produkcji. Dopłaty i kary. Polityka jest prowadzona z poziomu
wspólnoty.
Czynniki integracji:
1. Europejska kultura polityczna
• demokracja
• prawo rzymskie – cywilizowany sposób rozwiązywania sporów
• chrześcijaństwo – godność osoby ludzkiej. Zasada solidarności i subsydiarności.
Pięć motywów integracji:
• pragnienie nowego samozrozumienia po nacjonalistycznych zbłądzeniach. Nie ma narodów
panujących nad innymi narodami. Narody są równe i współpracują ze sobą.
• pragnienie bezpieczeństwa i pokoju. Połączenie swoich przemysłów, zwłaszcza tych strategicznych
jest gwarancją pokoju. Przeciwdziałanie zagrożeniu wschodniemu (wtedy komunizmowi)
• pragnienie wolności i swobody poruszania się
• nadzieja na dobrobyt gospodarczy – wspólne odbudowanie gospodarki będzie szybsze niż samotne.
Służyć temu miała wymiana handlowa i współpraca.
• Europa pragnie stać się aktorem stosunków międzynarodowych, podmiotem politycznym.
EUROREGION – forma współpracy przygranicznej.
REGION – jednostka podziału terytorialnego w UE:
NUTS (Nomenclature of Units for Territorial Statistics). Występują trzy poziomy NUTS
W Polsce:
I NUTS – cała Polska
II NUTS – poszczególne województwa
III NUTS – (podregiony – mniejsze jednostki)
Patrz http://pl.wikipedia.org/wiki/NUTS
4
Symbolika Unii Europejskiej
•
•
•
•
Flaga: okrąg złożony z dwunastu złotych gwiazd na lazurowym tle. Z Apokalipsy św. Jana Ap.12,1
Hymn: Oda do radości – finałowa kantata z IX symfonii Ludwiga van Beethovena jest hymnem
Europy przyjętym przez Radę Europy i Unię Europejską. Z racji wielojęzycznego charakteru obu
organizacji hymn Europy posiada jedynie wersję instrumentalną opracowaną przez Herberta von
Karajana.
Dewiza - tj. motto Unii Europejskiej brzmiące w wersji łacińskiej In varietate concordia a ogłoszone
na sesji Parlamentu Europejskiego 4 maja 2000 roku. W tłumaczeniu na język polski dewiza
europejska brzmi Jedność w różnorodności lub Zjednoczona w różnorodności.
Logo TöGEthé® SINCE 1957 - (z ang. Razem od 1957 roku), logo Unii Europejskiej zaprojektowane przez
studenta Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, Szymona Skrzypczaka. Hasło ułożone jest z liter o
różnych barwach i czcionkach co symbolizuje różnorodność Unii Europejskiej i jest odwołaniem do hasła
"jedność w różnorodności".
•
•
•
Dzień Europy - obchodzony 5 maja (przez Radę Europy) lub 9 maja (przez Unię Europejską)
paszport europejski
maskotką Unii Europejskiej jest pies imieniem Syriusz
PROCES INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
1. Traktat paryski o EWWiS z 18 kwietnia 1951 – wszedł w życie w lipcu 1952 r. Podpisało go 6 państw:
Francja, Niemcy, Włochy, Benelux.
2. 1958 – Traktaty rzymskie z 25 marca 1957 o EWG i EURATOM
3. Rozszerzenie Wspólnot
1958 „szóstka”
1973 „dziewiątka”: + Wielka Brytania, Irlandia, Dania
1981 „dziesiątka” + Grecja
1986 „dwunastka” + Hiszpania, Portugalia
1986 przyjęcie flagi
1992 traktat z Maastricht
2002 wspólna waluta
1995 „piętnastka” + Austria, Szwecja, Finlandia
2004 „dwudziestka piątka” + Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Cypr, Malta
2007 „dwudziestka siódemka” + Rumunia, Bułgaria
Małe rozszerzenie – 1990, zjednoczenie Niemiec
5
Instytucje europejskie
Unia Europejska
Rada Europejska
Wspólnoty Europejskie*
Parlament Europejski
Rada Unii Europejskiej
Komisja Europejska
Trybunał Sprawiedliwości WE – 2 jednostki
Europejski Trybunał Obrachunkowy
2 pomocnicze
Komitet Gospodarczo-Społeczny
Komitet Regionów
*Po ratyfikacji traktatu lizbońskiego UE zastąpiła WE i przejęła wszystkie jej kompetencje.
RADA EUROPEJSKA
Określa główne kierunki integracji oraz polityki w tym zakresie.
Od niej zależą sprawy dotyczące rozszerzenie UE – kto, kiedy i czy w ogóle.
Skład: szefowie państw lub rządów oraz przewodniczący KE.
Spotkania odbywają się zazwyczaj pod koniec każdej prezydencji.
Szefowie państw mogą konsultować się ze swoimi ministrami spraw zagranicznych.
Mimo, że obrady odbywają się w zamknięciu, to opinia publiczna jest informowana o rozmowach.
O czym decyduje Rada Europejska?
np. kryteria kopenhaskie
Posiedzenia odbywają się w Brukseli.
Po ratyfikacji traktatu lizbońskiego Rada Europejska ma stałego przewodniczącego, wybieranego przez RE na
okres 2,5 lat. Obecnie przewodniczącym jest Herman Van Rompuy.
!!! Rada Europejska nie jest jednoznaczna z Radą Europy. Rada Europy nie jest
instytucją Unii Europejskiej. Jest organizacją międzynarodową, od niej
niezależną. !!!
I. PARLAMENT EUROPEJSKI
1952
Walne Zgromadzenie EWWiS
1958
Zgromadzenie Parlamentarne EWG
Zgromadzenie Parlamentarne EURATOM
1962
Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne
przemianowano na Parlament Europejski
i Walne Zgromadzenie EWWIS
Zostały one połączone w jedno
Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne
Sposób wybierania
1958 powszechne i pośrednie (wybierane przez parlamenty krajów członkowskich)
1979 powszechne i bezpośrednie – z tego powodu ważniejsza ranga parlamentu
1999 powszechne, bezpośrednie, proporcjonalne (liczba głosów oddanych na listę partyjną)
nie są równe, ponieważ:
• różny jest w różnych krajach cenzus wieku
• w niektórych krajach jest obowiązek głosowania, a w większości nie ma
6
•
•
•
różnie w różnych krajach rozumie się proporcjonalność, np. metoda d’Hondta
w Luksemburgu wyborca ma 6 głosów, a w Polsce jeden.
w niektórych krajach brak jest progu wyborczego
Frekwencja wyborcza: od 1979 roku zaznacza się spadek (1979 – 63%, 2004 – 47%)
Skład ilościowy
1952 – 78
1958 – 142
1995 – 626
2004 – 732
2007 – 785
2009 – 736
BUDOWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
Trojaka struktura:
1. Struktura narodowa
Proporcje – w zależności od liczby mieszkańców danego kraju. Polacy mają 50 deputowanych (2009 r)
2. Struktura polityczna (w VII kadencji 2009-2014)
Parlamentarzyści wybierani są z różnych partii politycznych w krajach członkowskich. W PE tworzą się frakcje
parlamentarne.
a) Grupa Europejskich Partii Ludowych Chrześcijańscy Demokraci 265 deputowanych (tutaj PO i PSL)
b) Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w PE 184 (tutaj SLD i UP)
c) Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy 84
d) Grupa Zielonych i Wolnego Przymierza Europejskiego 55
e) Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (tutaj PiS) (przew. Michał Kamiński – PiS) 55
f) Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej i Nordycka Zielona Lewica 35
g) Europa Wolności i Demokracji 32
Niezrzeszeni 26
Aby utworzyć nową frakcję potrzeba 19 eurodeputowanych z 5 krajów UE
3. Struktura wewnętrzna PE
Podział ról:
Organy kierownicze:
1. Przewodniczący PE
Zadania: a) prowadzi posiedzenia plenarne
b) reprezentuje PE na zewnątrz, wobec innych organów Wspólnot, a także wobec parlamentów innych krajów.
c) przewodniczy zebraniom prezydium PE oraz Konferencji Przewodniczących
Kadencja przewodniczącego PE trwa połowę kadencji PE
2. Prezydium PE
Skład: Przewodniczący PE, 14 wiceprzewodniczących, 5 kwestorów (zajmują się sprawami administracyjnoorganizacyjnymi)
Wiceprzewodniczący zastępują przewodniczącego w jego funkcjach.
Zadania prezydium:
• odpowiada za politykę budżetową Parlamentu.
• odpowiada za politykę zatrudnienia w Parlamencie.
3. Konferencja Przewodniczących
Skład: szefowie grup partyjnych + przewodniczący PE.
Zadania
• Jest organem wykonawczym PE – Przygotowuje porządek obrad plenarnych parlamentu, opracowuje
kalendarz prac PE.
• ustala warunki powołania, rozmiar i skład komisji PE oraz delegacji parlamentarnych.
7
4. Konferencja Przewodniczących Komisji PE (wszystkich komisji)
Jest organem pomocniczym. Wysuwa propozycje dotyczące obrad parlamentarnych.
5. Sekretariat ogólny (generalny) PE
Organizuje pracę od strony formalnej, zapewnia funkcjonowanie PE.
Inne: Komisje PE – stałe lub tymczasowe (dla rozwiązania pewnych spraw)
Łącznie jest 20 komisji stałych, choć czasem podaje się, że 22, bo Komisja Spraw Zagranicznych dzieli się na
2 podkomisje, które również podaje się jako komisje.
Funkcjonowanie:
PE. ma różne siedziby. Posiedzenia plenarne odbywają się w Strasburgu, sekretariat ogólny znajduje się w
Luksemburgu i Brukseli, posiedzenia komisji i frakcji odbywają się w Brukseli.
Praca parlamentu:
PE pracuje wyłącznie w trybie sesyjnym. Sesje odbywają się w trzecim tygodniu każdego miesiąca.
Parlament Europejski jest jednym z organów tworzących prawo, ale posiada również wyłączne uprawnienia:
do:
• decydowania o ostatecznym składzie Komisji Europejskiej (funkcje kreacyjne)
• zajmuje stanowisko w kwestiach dotyczących UE, WE i innych
• funkcje kontrolne
o kontroluje Komisję Europejską w zakresie budżetu UE
o kontroluje Komisję Europejską w sprawach etyki
Parlament Europejski nie ma uprawnień ustawodawczych.
II. RADA UNII EUROPEJSKIEJ (w skrócie Rada)
Skład:
• Przedstawiciele państw członkowskich (po jednym z każdego) na poziomie ministerialnym, działający
w imieniu własnych rządów.
Jest kilka składów Rady, w zależności od sprawy którą się zajmuje.
Najważniejsza jest Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych (skład: ministrowie spraw zagranicznych).
Odpowiedniego ministra deleguje Rada Ministrów kraju członkowskiego. Niekoniecznie musi to być ktoś w
randze ministra.
Zakres obowiązków Rady:
a) koordynuje politykę gospodarczą państw członkowskich.
b) zawiera umowy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.
c) podejmuje decyzje o przyjęciu nowych członków.
d) nadaje status urzędnika WE
e) określa płace urzędników WE
f) mianuje członków Komitetu Gospodarczo-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Trybunału
Obrachunkowego
Podejmowanie decyzji:
Cztery procedury:
1. Jednomyślność (w tym sensie, że nikt nie zgłasza sprzeciwu, to znaczy, że może się wstrzymać).
2. Zwykła większość głosów
3. Większość kwalifikowana – ważenie głosów.
Cztery największe państwa mają po 29 głosów
8
Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy:
Hiszpania i Polska:
Rumunia:
Niderlandy:
Belgia, Czechy, Grecja, Portugalia i Węgry:
Austria, Bułgaria i Szwecja:
Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja:
Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa i Słowenia:
Malta:
OGÓŁEM
29
27
14
13
12
10
7
4
3
345
Aby decyzja mogła być podjęta, „za” musi być 255 głosów (co stanowi 73,9% całkowitej liczby głosów w
Radzie) oddanych przez co najmniej 14 państw.(WIĘKSZOŚĆ 14/27)
Dodatkowo, każde państwo członkowskie może wystąpić o sprawdzenie, czy głosy „za" reprezentują
przynajmniej 62% łącznej liczby ludności Unii. Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony, decyzja
nie może być przyjęta.
Jeżeli Rada sama wychodzi z propozycją do zaakceptowania, w głosowaniu obowiązuje większość 18 państw
(WIĘKSZOŚĆ 18/27).
Płynność działania Rady na wszystkich poziomach zapewnia SEKRETARZ GENERALNY RADY UNII
EUROPEJSKIEJ. Dba o to, aby wszystko było przygotowane na spotkanie Rady. Obecnie funkcję sekretarza
generalnego pełni Javier Solana.
Merytorycznym przygotowaniem prac Rady zajmuje się KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI
(COREPER). W jego skład wchodzą ambasadorzy państw członkowskich. Są oni pośrednikami między Radą
a rządami państw członkowskich.
III. KOMISJA EUROPEJSKA
I Sposób powoływania: 4 etapy:
1. Rada Unii Europejskiej w składzie szefów państw i rządów wskazuje kandydata na przewodniczącego.
Następnie jest ona przekazywana PE do zatwierdzenia.
2. Ten sam skład RUE wskazuje kandydatów na komisarzy.
Następuje podział na teki, a następnie przekazanie do rozpatrzenia do PE.
3. Przesłuchania kandydatów na komisarzy.
a) PE może nie wyrazić zgody na danego komisarza.
b) po przesłuchaniach PE zatwierdza skład komisji. Głosowanie odbywa się łącznie nad całą komisją.
4. Rada formalnie mianuje Komisję na 5 lat.
II Struktura Komisji Europejskiej.
Po jednym komisarzu z każdego kraju członkowskiego.
Każdy komisarz posiada przypisanych sobie urzędników - są to gabinety komisarzy. W każdym gabinecie
muszą znajdować się urzędnicy z co najmniej trzech krajów członkowskich.
Komisja w swojej strukturze posiada dyrekcje generalne, zajmujące się różnymi sprawami. Pracami całej
dyrekcji kieruje komisarz, ale na czele dyrekcji stoi dyrektor.
III Funkcjonowanie.
Cztery grupy zadań:
1.
Komisja jest siłą napędową
Komisja ma monopol na inicjatywę ustawodawczą w zakresie I filaru: zgłasza projekty rozporządzeń i
dyrektyw
Komisja prowadzi negocjacje, których celem jest zawarcie umów międzynarodowych
Komisja odpowiada za rozpoczynanie i zakończenie negocjacji akcesyjnych
Komitologia – KE zasięga porady państw członkowskich w sprawach ważkich i regulacji prawnych
9
2.
Komisja jest strażnikiem prawa wspólnotowego. Ma dbać o to, aby państwa w sposób właściwy
stosowały prawo wspólnotowe
np. sprawa Doliny Rospudy: Polska zgłosiła ten obszar do Projektu 2000 (obszar ekologiczny), a
następnie wbrew temu zaczęto budować tam obwodnicę Augustowa. Polska złamała w ten sposób prawo
unijne, dlatego KE zwróciła się ze skargą na Polskę do Trybunału Sprawiedliwości.
np. sprawa wprowadzenia w Polsce numeru alarmowego 112
np. sprawa z akcyzą na samochody osobowe z obszaru UE
Komisja może wprowadzić cła ochronne na towary z zewnątrz UE.
Komisja dba o to, aby państwa nie stosowały dumpingu.
Komisja ma prawo badania umów między państwami, czy są zgodne z unijnym prawem.
3.
Komisja reprezentuje Wspólnotę na zewnątrz
Przewodniczący KE z przew. Rady podpisuje najważniejsze umowy międzynarodowe, jakie Wspólnoty
zawierają – funkcja protokolarna.
4.
KE jest władzą wykonawczą Wspólnoty. Wydaje przepisy wykonawcze do rozporządzeń. KE
wykonuje budżet UE, dba o jego wykonanie.
Komisarze reprezentują Wspólnotę.
jak KE podejmuje decyzje?
4 sposoby:
1. Spotkanie komisarzy raz w tygodniu – decyzje zapadają podczas spotkań – w wyniku głosowania.
2. Obieg dokumentów – urzędnicy komisji na poszczególnych szczeblach decydują na TAK lub NIE
3. Upoważnienie – Komisja powierza decydowanie jednemu komisarzowi, który będzie się zajmował daną
sprawą.
4. Delegowanie na niższy szczebel – przekazanie prawa do decydowania któremuś dyrektorowi
generalnemu – czyli na niższy szczebel urzędniczy.
Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela, swoje biura ma również w Luksemburgu.
Obecnie przewodniczącym KE jest Jose Manuel Barroso
IV. TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
2 sądy:
Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS)
Sąd Pierwszej Instancji
Jurysdykcji TSWE podlegają:
1. Spory między organami Wspólnoty
Jeżeli taki spór jest rozstrzygany przez ETS należy ten organ traktować jako konstytucyjny.
2. Spory między organami Wspólnoty i państwami członkowskimi
np. Komisja Europejska a Polska w sprawie Doliny Rospudy.
3. Spory między państwami członkowskimi – jako sąd międzynarodowy
np. o wstrzymanie importu przez dany kraj z innego kraju
4. Spory między osobami prawnymi lub fizycznymi a organami Wspólnoty.
Wtedy działa jako sąd administracyjny.
TSWE nie wypowiada się w sprawach karnych.
ETS jest powołany Jednolitym Aktem Europejskim.
10
Rodzaje skarg:
1. Na uchybienie zobowiązania.
2. Skargi o unieważnienie (aktu normatywnego) – bo dany akt powstał niezgodnie z procedurą.
3. Skarga odszkodowawcza
Skargi odwoławcze (od orzeczeń SPI) – czyli działa jak sąd II instancji.
4. Odesłanie prejudycjalne
Ktoś czuje się pokrzywdzony przez przepisy krajowe, które są inne (czytaj – gorsze) niż przepisy
unijne. Zajmują się tym sądy krajowe →sąd krajowy zapytuje ETS w sprawie przepisów unijnych odnośnie
danej sprawy. Te zapytania to odesłania prejudycjalne.
Skład:
a) ETS
6-letnia kadencja
27 sędziów
8 rzeczników generalnych – przygotowują decyzje
b) Sąd I Instancji:
27 sędziów
Sędziowie spośród swojego grona powołują przewodniczącego.
Siedziba: oba sądy mają swoją siedzibę w Luksemburgu.
V. EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
(Jest analogiczny do polskiego NIK)
Dwa organy:
TRYBUNAŁ AUDYTORÓW
TRYBUNAŁ REWIDENTÓW KSIĘGOWYCH
Zasiadają w nich przedstawiciele państw członkowskich (ludzie kompetentni)
Cztery grupy audytorów:
1. zajmują się badaniem wydatków i przychodów związanych z produkcją rolną i rybołówstwem (np. dopłatami
do mleka).
2. kontrolują fundusze spójności
3. monitorowanie współpracy z innymi krajami (rozwijającymi się, trzecimi), czuwanie, czy przebiega
właściwie. Bada czy właściwie wykorzystywane są pieniądze.
4. kontrolowanie własnych wydatków Unii i Wspólnoty.
- wydatki administracyjne
- wydatki KE
ETO sporządza łączny raport łączny.
Mogą być również specjalne raporty roczne, dotyczące poszczególnych spraw lub organów (np. raport
dotyczący pomocy dla państw kandydujących)
Siedziba ETO – Luksemburg
Europejski Trybunał Obrachunkowy jest sumieniem „finansowym” UE.
11
ORGANY POMOCNICZE
VI. KOMITET GOSPODARCZO-SPOŁECZNY
4 lata kadencji
To trzy grupy interesu:
1. Grupa pracodawców
2. Grupa pracobiorców – przedstawiciele związków zawodowych.
3. inne kategorie (organizacje konsumenckie, ekologów, organizacji pozarządowych)
Przedstawiciele tych grup tworzą prezydium, którym kieruje wybrany przez nie przewodniczący.
Rola:
1. Jest konsultantem dla PE, KE i RUE
2. Dzięki niemu różne organizacje społeczne włączają się w proces integracji europejskiej.
3. Wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego w państwach nie będących członkami UE.
Promują w tych państwach dialog między różnymi grupami społecznymi.
Realizując te funkcje Komitet wydaje pewne opinie na wniosek KE, PE lub RUE. Czasem Komitet sam uznaje
za celowe wydać opinię.
Wydaje też opinie wyjaśniające.
Podzielony jest na sekcje (6)
np.
- sekcja unii gospodarczej i walutowej oraz spójności gospodarczej i społecznej. Zadania: finansowanie UE
(opinie)
- sekcja rolnictwa
- sekcja rozwoju obszarów wiejskich i środowiska. Zadania: m. in. strategia zalesiania UE
Przedstawicielstwo danego państwa w Komitecie jest uzależnione od wielkości tego państwa.
Obecnie:
4 państwa po 24 przedstawicieli
2 państwa po 21
najmniej z Malty 5
Razem 344 członków
VII. KOMITET REGIONÓW
Kadencja – 4 lata
Skład – jak wyżej
Reprezentowane są tutaj organizacje lokalne i regionalne.
KR wydaje opinie na prośbę PE, KE, RUE. Są one związane z prawem w kwestiach regionalnych. Opinie te są
analogiczne do wydawanych przez KGS (patrz wyżej)
Komitet Regionów jest związany z Radą Europy.
Jest organem pomocniczym, który pozwala przedstawicielom władz regionalnych wpływać na decyzje w UE.
Ułatwia również kontaktowanie się wielu regionom.
VIII. OBUDSMAN (Rzecznik Praw Obywatelskich)
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich chroni obywateli i organizacje UE przed przypadkami złego
zarządzania.
12
IX. EUROPEJSKI BANK CENTRALNY
odpowiada za europejską politykę monetarną
X. EUROPEJSKI INSPEKTOR DANYCH OSOBOWYCH
XI. AGENCJE – służą do realizacji zadań w pewnym zakresie integracji. Są obecne w każdym z trzech filarów.
W Polsce:
Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw
Członkowskich (FRONTEX)
W Londynie: Europejska Agencja Oceny Produktów Medycznych
Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego
Agencja „EUROPOL”
Agencja Centrum Satelitarne UE (Projekt GALILEO)
PRAWO WSPÓLNOTOWE
Zasady prawa wspólnotowego
1. Zasada subsydiarności (pomocniczości)
2. zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego
3. Zasada bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego przed prawem krajowym.
4. Zasada solidarności
Ad1. Jeżeli jednostka może poradzić sobie sama z problemem, to nikt nie powinien ingerować, ale jeśli coś
wykracza poza możliwości jednostki, to wtedy otrzymuje pomoc.
Skutki: negatywne – jeżeli pewne kwestie można rozwiązać lepiej na poziomie krajowym, to wspólnota nie
wydaje przepisów dotyczących tych spraw.
pozytywne – jeżeli można lepiej rozwiązać problem na poziomie wspólnoty niż w poszczególnych krajach to
wtedy wydaje się przepisy w tym zakresie.
Ad2. Jeżeli są dwa przepisy regulujące daną kwestię, to stosuje się przepis wspólnotowy.
Ad3. Złamanie konkretnego przepisu prawa może być podstawą skargi na podmiot, który prawo złamał.
Ad4. Państwa i organy wspólnie działają na rzecz realizacji celów zawartych w traktatach.
Źródła prawa
PRAWO PIERWOTNE
PRAWO WTÓRNE
INNE
Prawo pierwotne –
Prawo wtórne –
-traktaty stanowiące: np. Paryski z 1952 r., z Maastricht z 1992
-traktaty rewizyjne – wprowadzające zmiany w traktatach stanowiących
-traktaty akcesyjne
rozporządzenia, dyrektywy, decyzje oraz zalecenia i opinie.
inne –
umowy międzynarodowe, orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości
Rozporządzenie – adresatem są państwa członkowskie i obywatele. Obowiązuje we wszystkich częściach.
Wchodzi w życie z reguły 15 dni po jego opublikowaniu.
Dyrektywa – adresatem są państwa członkowskie. Obowiązuje wobec celów, wchodzi w życie po
implementacji przez państwo członkowskie. Państwo członkowskie zobowiązane jest wydać ustawę,
realizującą cel. Państwo powinno określić jakimi środkami zapewni realizację celu.
13
Decyzje – adresatem jest państwo członkowskie. Obowiązują wszystkie części. Obowiązuje po
opublikowaniu.
Polecenia i opinie – normy prawa, które nie są obowiązujące. Zalecenia są wydawane przez jakiś organ.
Opinia jest aktem, który powstał w wyniku zapytania.
! Dorobek prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej nazywamy Acquis communautaire (fr.
"dorobek wspólnotowy", czyt. aki komünoter)
Organy biorące udział w tworzeniu prawa
Komisja Europejska
O ostatecznej treści aktów normatywnych decyduje Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej.
Procedury:
1. Współpraca Rady i Parlamentu Europejskiego – art. 252 traktatu wspólnotowego
2. Współdecydowanie Rady i PE – art. 251
Jeżeli PE nie wyrazi zgody na to, co zaproponuje KE, to akt nie wchodzi w życie.
Filary Unii Europejskiej
Integracja w Unii Europejskiej odbywa się na trzech (czterech) płaszczyznach (filarach):
1. Wspólna polityka gospodarcza (unia gospodarcza)
2. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (unia polityczna)
3. Wspólna polityka w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (unia polityczno-sądowa)
4. (w trakcie realizacji) Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony (aktualnie w ramach drugiego filaru)
Za wspólną politykę zagraniczną odpowiada Wysoki Przedstawiciel ds. Bezpieczeństwa i Polityki
Zagranicznej. Do roku 2009 był nim Javier Solana, po wejściu w życie traktatu lizbońskiego WPBiPZ jest nim
Catherine Ashton
Uprawnienia
 przewodniczy on unijnej polityce zagranicznej
 jego wybór jest przeprowadzany większością kwalifikowaną przez Radę Europejską za zgodą
przewodniczącego Komisji (może być odwołany tą samą drogą)[23]
 jest on przewodniczącym Rady do Spraw Zagranicznych[24] i jednym z wiceprzewodniczących
Komisji[25], gdzie jego funkcja ma być połączona z Komisarzem ds. Stosunków Zewnętrznych
 został on włączony do obrad Rady Europejskiej[26]
14