SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT

PRZEDSIĘBIORSTWO
PROJEKTOWO-HANDLOWO-USŁUGOWE " J U W A "
Jerzy Brynkiewicz , Waldemar Filipkowski
15-084 BIAŁYSTOK ul. E.Orzeszkowej 32
tel.(085) 740 87 80,
fax (085) 740 87 81
SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA
I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH
INSTALACJA C.O.
OBIEKT:
Budynek biurowo - handlowy nr 2
11-036 Gietrzwałd
INWESTOR:
Biuro Administracyjno-Usługowo-Handlowe
Zakonu Kanoników Regularnych Laterańskich
11-036 Gietrzwałd, ul. Klasztorna 1
Imię i nazwisko
PROJEKTANT
WSPÓŁPRACA
mgr inż. Waldemar Filipkowski
upr. nr BŁ/119/83 i BŁ/185/90
mgr inż. Anna Ostrowska-Bućko
Data
01.2011
01.2011
SPRAWDZAJĄCY
WŁAŚCICIELE
mgr inż. Jerzy Brynkiewicz
mgr inż. Waldemar Filipkowski
01.2011
01.2011
Podpis
SPIS TREŚCI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
PRZEDMIOT SPECYFIKACJI TECHNICZNEJ
ZAKRES ROBÓT OBJĘTYCH SPECYFIKACJĄ TECHNICZNĄ
PODSTAWOWE OKREŚLENIA
WYMAGANIA OGÓLNE
4.1. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ROBÓT
4.2. WYMAGANIA DOTYCZĄCE MATERIAŁÓW
4.3. SPRZĘT
4.4. TRANSPORT I SKŁADOWANIE MATERIAŁÓW
WYKONANIE ROBÓT
5.1. DEMONTAŻ ISTNIEJĄCEJ INSTALACJI
5.2. MONTAŻ NOWO ZAPROJEKTOWANEJ INSTALACJI C.O.
5.2.1. Przewody
5.2.2. Montaż grzejników
5.2.3. Montaż armatury
5.2.4. Wykonanie regulacji instalacji ogrzewczej
5.2.5. Oznaczenia
OBMIAR ROBÓT POWYKONAWCZY
ODBIÓR TECHNICZNO-KOŃCOWY INSTALACJI OGRZEWCZEJ
BADANIA I URUCHOMIENIE INSTALACJI
PRZEPISY ZWIĄZANE
1. PRZEDMIOT SPECYFIKACJI TECHNICZNEJ
Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót
związanych z budową instalacji centralnego ogrzewania w budynku biurowo-handlowym nr2 w Gietrzwałdzie.
Klasyfikacja wg Wspólnego Słownika Zamówień (CPV)
GRUPA
45300000-0
Roboty instalacyjne w budynkach
KLASA
45330000-9
Roboty instalacyjne wodno-kanalizacyjne i sanitarne
KATEGORIA
45331100-7
Instalowanie centralnego ogrzewania
2. ZAKRES ROBÓT OBJĘTYCH SPECYFIKACJĄ TECHNICZNĄ
Roboty, których dotyczy specyfikacja obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu
wykonanie wymiany instalacji c.o. Zakres robót obejmuje:
 demontaż istniejącej instalacji c.o. (rury, armatura, grzejniki),
 wykonanie przejść przez przegrody budowlane, o ile zachodzi taka konieczność,
 montaż nowej instalacji c.o.: nowych rur,
grzejników, zaworów termostatycznych , zaworów, montaż
automatycznych odpowietrzników,
 wykonanie izolacji przewodów,
 roboty
naprawcze powstałe w wyniku demontażu istniejącej instalacji, tj. uzupełnianie tynków,
malowanie, naprawy posadzek,
 płukanie i próby szczelności instalacji,
 prace rozruchowe i regulacyjne,
 usuwanie ewentualnych usterek.
3. PODSTAWOWE OKREŚLENIA
 centralne ogrzewanie – ogrzewanie, w którym ciepło potrzebne do ogrzewania zespołu
pomieszczeń otrzymywane jest z jednego źródła ciepła i jest doprowadzane do ogrzewanych
pomieszczeń za pomocą czynnika grzejnego,
 czynnik grzejny – płyn (woda, para wodna lub powietrze) przenoszący ciepło,
 instalacja centralnego ogrzewania – zespół urządzeń, elementów i przewodów służących do:
• wytwarzania czynnika grzejnego o wymaganej temperaturze i ciśnieniu lub przetwarzania tych
parametrów (źródło ciepła),
• doprowadzenie czynnika grzejnego do ogrzewanego obiektu,
•
rozdziału i rozprowadzenia czynnika grzejnego w ogrzewanym budynku i przekazania ciepła w
pomieszczeniu (część wewnętrzna instalacji)
 woda instalacyjna – woda wypełniająca instalację centralnego ogrzewania, spełniająca
wymagania PN –93/C-04607,
 obliczeniowa temperatura czynnika grzejnego na zasilaniu – najwyższa temperatura
czynnika grzejnego, przyjęta do obliczeń instalacji w warunkach obliczeniowych temperatur
powietrza na zewnątrz budynków,
 obliczeniowa temperatura czynnika grzejnego na powrocie – temperatura powrotnej wody
instalacyjnej, przyjęta do obliczeń instalacji w warunkach obliczeniowych temperatur powietrza na
zewnątrz budynków,
 ciśnienie dopuszczalne – najwyższa wartość nadciśnienia statycznego czynnika grzejnego, która
nie może być przekroczona w żadnym punkcie instalacji
 ciśnienie robocze – najwyższa wartość nadciśnienia czynnika grzejnego w instalacji podczas
krążenia wody,
 ciśnienie spoczynkowe – najwyższa wartość nadciśnienia statycznego wody instalacji ogrzewania
wodnego przy braku krążenia wody,
 instalacja ogrzewania wodnego – instalacja ogrzewania, w której czynnikiem grzejnym jest
woda instalacyjna,
 instalacja ogrzewania wodnego niskotemperaturowa – instalacja ogrzewania wodnego, w
której czynnikiem grzejnym jest woda instalacyjna o temperaturze obliczeniowej nie przekraczającej
100 °C,
 instalacja ogrzewania wodnego systemu zamkniętego – instalacja, której przestrzeń wodna
nie ma swobodnego połączenia z atmosferą,
 instalacja ogrzewania wodnego z obiegiem wymuszonym (pompowa) – instalacja, w której
krążenie wody, wywołane jest pracą pompy lub strumienicy (hydroelewatora),
 instalacja ogrzewania z rozdziałem dolnym – instalacja, w której pozioma sieć przewodów
zasilających piony instalacji ogrzewania oraz siec przewodów powrotnych, usytuowane są poniżej
grzejników zasilanych bezpośrednio lub pośrednio z tych pionów,
 instalacja ogrzewania z rozdziałem górnym – instalacja, w której pozioma sieć przewodów
zasilających
piony
instalacji
ogrzewania,
usytuowana
jest
powyżej
grzejników
zasilanych
bezpośrednio lub pośrednio z tych pionów,
 instalacja ogrzewania wodnego dwururowa – instalacja, w której grzejniki łączone są
równolegle, tzn. do każdego grzejnika lub pętli zasilającej grupę grzejników dopływa woda
bezpośrednio z przewodu zasilającego, a odpływa bezpośrednio do przewodu powrotnego,
 naczynie wzbiorcze przeponowe – zbiornik ciśnieniowy z elastyczną przeponą oddzielającą
przestrzeń wodną od przestrzeni gazowej, przejmujący zmiany objętości wody wywołane zmianami
jej temperatury w instalacji ogrzewania wodnego,
 grzejnik – element urządzenia centralnego ogrzewania, w którym czynnikiem grzejnym jest woda
lub para wodna, przeznaczony do oddawania ciepła w sposób zorganizowany ogrzewanemu
pomieszczeniu, przy czym proces wymiany ciepła z otoczeniem odbywa się przez promieniowanie i
konwekcję swobodną,
 grzejnik płytowy – grzejnik promieniujący, o małej głębokości i płaskich powierzchniach
oddających ciepło,
 izolacja cieplna – osłona powierzchni przewodów, armatury i urządzeń, ograniczająca straty
przesyłanego lub magazynowanego ciepła,
 izolacja
właściwa
–
warstwa
(lub
warstwy)
izolacji
cieplnej,
wykonana
z
materiału
charakteryzującego się małą wartością współczynnika przewodzenia ciepła,
 płaszcz ochronny – zewnętrzna warstwa izolacji cieplnej, chroniąca izolację właściwą przed
uszkodzeniami mechanicznymi i niekorzystnym oddziaływaniem otoczenia.
4. WYMAGANIA OGÓLNE
4.1. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ROBÓT
Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonania robót oraz za zgodność z dokumentacją
projektową, specyfikacją, poleceniami nadzoru inwestorskiego i sztuką budowlaną.
4.2. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WŁAŚCIWOŚCI MATERIAŁÓW
Przy wykonywaniu robót budowlanych należy, zgodnie z ustawą Prawo Budowlane stosować wyroby
budowlane, które zostały dopuszczone do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania w
budownictwie.
Wyrobami dopuszczonymi do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie są właściwie
oznaczone:
 wyroby budowlane dla których wydano certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że
zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat
technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych - w odniesieniu do wyrobów
podlegających tej certyfikacji,
 wyroby budowlane dla których dokonano oceny zgodności i wydano certyfikat zgodności lub
deklarację zgodności z Polską Normą lub z aprobatą techniczną, mające istotny wpływ na spełnienie
co najmniej jednego z wymagań podstawowych - w odniesieniu do wyrobów nie objętych
certyfikacją na znak bezpieczeństwa,
 wyroby budowlane umieszczone w wykazie wyrobów niemających istotnego wpływu na spełnianie
wymagań podstawowych oraz wyrobów wytwarzanych i stosowanych według tradycyjnie uznanych
zasad sztuki budowlanej,
 wyroby budowlane oznaczone znakiem CE, dla których zgodnie z odrębnymi przepisami dokonano
oceny zgodności ze zharmonizowaną normą europejską wprowadzoną do zbioru Polskich Norm, z
europejską aprobatą techniczną lub krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii
Europejskiej uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi,
 wyroby budowlane znajdujące się w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów
mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację
zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej.
Dopuszczone do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane wykonane
według indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim
uzgodnionej, dla których dostawca wydał oświadczenie wskazujące, że zapewniono zgodność wyrobu z tą
dokumentacją oraz z obowiązującymi przepisami i normami.
4.3. SPRZĘT
Wykonawca powinien dysponować sprzętem zapewniającym zachowanie wymaganej jakości montażu
urządzeń
przewidzianych
w
dokumentacji
projektowej.
W
przypadku
konieczności
zastosowania
specjalistycznego sprzętu, powinien on być zgodny z wymaganiami producenta elementów instalacji c.o.
4.4. TRANSPORT I SKŁADOWANIE MATERIAŁÓW
Wszystkie urządzenia dostarczane przez Zamawiającego lub Wykonawcę muszą być rozładowane przez
Wykonawcę, a następnie składowane do czasu ich montażu. Wykonawca zapewni, aby tymczasowo
składowane materiały i urządzenia, do czasu gdy będą one potrzebne do robót, winny by zabezpieczone
przed zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i właściwość do robót, winny być składowane na placu
utwardzonym, odwodnionym i zabezpieczonym oraz powinny być dostępne do kontroli Inżyniera. Miejsca
czasowego składowania będą zlokalizowane w obrębie Terenu Budowy w miejscach uzgodnionych z
Inżynierem lub poza Terenem Budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę.
Rury, grzejniki oraz armatura przeznaczone do montażu instalacji c.o. należy przechowywać w
pomieszczeniach suchych, czystych i wolnych od szkodliwych par i gazów, w miarę możliwości jak najdłużej
w opakowaniach.
Wyroby i materiały stosowane do wykonania izolacji cieplnych należy transportować i przechowywać w
sposób zabezpieczający je przed uszkodzeniem i zawilgoceniem, zgodnie z wymaganiami producenta.
5. WYKONANIE ROBÓT
5.1. DEMONTAŻ ISTNIEJĄCEJ INSTALACJI C.O.
Przed realizacją nowej instalacji grzewczej należy zdemontować całość istniejącej instalację c.o., tzn.
grzejniki, przewody poziome i pionowe prowadzone w bruzdach oraz całą istniejącą armaturę.
Po zdemontowaniu grzejników należy wykłuć wszystkie wsporniki grzejnikowe, miejsca po
wspornikach zamurować i uzupełnić ewentualne braki w tynkach za grzejnikami.
Całość złomu wywieźć w miejsce wskazane przez Inwestora.
5.2. MONTAŻ NOWO ZAPROJEKTOWANEJ INSTALACJI C.O.
5.2.1. Przewody
Instalację należy wykonać z rur stalowych w systemie KAN-therm STEEL, tj. z wysokiej jakości stali o
niskiej zawartości węgla, pokrytej cienką warstwą cynku stanowiącą zabezpieczenie antykorozyjne
zewnętrznych powierzchni rur i kształtek.
Rury i złączki w systemie KAN-therm STEEL łączy się w technologii „press”.
Przy montażu należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta rur. Niżej przedstawiono niektóre zalecenia:
 rur stalowych KAN-therm Steel nie wolno giąć na „gorąco”. Dopuszczalne jest gięcie na „zimno”
pod warunkiem zachowania minimalnego promienia gięcia (R=3,5xdz),
 powierzchnie zewnętrzne rur w trakcie składowania i eksploatacji nie powinny być narażone na
długotrwały bezpośredni kontakt z wilgocią,
 zalecane jest stosowanie gotowych łuków, oraz kolan 90° i 45° dostarczanych przez System KANtherm Steel,
 do cięcia rur nie wolno stosować narzędzi, które mogą wytwarzać znaczne ilości ciepła, np. palniki,
przecinarki ściernicowe,
 do cięcia rur KAN-therm Steel stosuje się tylko obcinaki krążkowe (ręczne i mechaniczne),
 nie zaleca się opróżniania instalacji napełnionych wodą, przypadku konieczności opróżnienia
instalacji po próbie ciśnieniowej zaleca się wykonanie prób ciśnieniowych przy użyciu sprężonego
powietrza,
 instalacje wykonane w systemie KAN-therm Steel należy objąć elektrycznymi połączeniami
wyrównawczymi.
Przed zamontowaniem należy sprawdzić, czy elementy przewidziane do zamontowania nie posiadają
uszkodzeń mechanicznych oraz czy w przewodach nie ma zanieczyszczeń. Rur pękniętych lub w inny sposób
uszkodzonych nie wolno używać.
Kolejność wykonywania robót:

wyznaczenie miejsca ułożenia rur,

wykonanie gniazd i osadzenie uchwytów,

przecinanie rur,

założenie tulei ochronnych,

ułożenie rur z zamocowaniem wstępnym,

wykonanie połączeń.
Rozprowadzenie przewodów należy wykonać zgodnie z częścią graficzną projektu wykorzystując
istniejące przebicia przez przegrody budowlane. W przypadku konieczności wykonania nowych przebić
przewody przez przegrodę budowlaną należy prowadzić w tulejach ochronnych. W tulei ochronnej nie może
znajdować się żadne połączenie rury. Tuleja ochronna powinna być rurą o średnicy wewnętrznej większej od
średnicy zewnętrznej rury przewodu:
 co najmniej o 2 cm przy przejściu przez przegrodę pionową,
 co najmniej o 1 cm, przy przejściu przez strop.
Tuleja ochronna powinna być dłuższa niż grubość przegrody pionowej o około 5 cm z każdej strony, a
przy przejściu przez strop powinna wystawać około 2 cm powyżej posadzki. Nie dotyczy to tulei ochronnych
na rurach przyłączy grzejnikowych (gałązek), których wylot ze ściany powinien być osłonięty tarczką
ochronną.
Przestrzeń między rurą przewodu a tuleją ochronną powinna być wypełniona materiałem trwale
plastycznym niedziałającym korozyjnie na rurę, umożliwiającym jej wzdłużne przemieszczanie się i
utrudniającym powstanie w niej naprężeń ścinających.
Przewody poziome prowadzone przy ścianach, na lub pod stropami itp. Powinny spoczywać na
podporach stałych (w uchwytach) i ruchomych (w uchwytach, na wspornikach, zawieszeniach itp.)
usytuowanych w odstępach nie mniejszych niż wynika to z wymagań dla materiału z którego wykonane są
rury.
Przewody układane w zakrywanych bruzdach ściennych i w szlichcie podłogowej powinny być układane
zgodnie z projektem technicznym. Trasy przewodów powinny być zinwentaryzowane i naniesione w
dokumentacji technicznej powykonawczej.
Przewody należy prowadzić w sposób zapewniający właściwą kompensację wydłużeń cieplnych (z
maksymalnym wykorzystaniem możliwości samokompensacji),
Przewody należy prowadzić w sposób umożliwiający wykonanie izolacji antykorozyjnej (przewody ze stali
węglowej zwykłej) i cieplnej.
Nie dopuszcza się prowadzenia przewodów bez stosowania kompensacji wydłużeń cieplnych.
Przewody zasilający i powrotny, prowadzone obok siebie, powinny być ułożone równolegle.
Przewody pionowe należy prowadzić tak, aby maksymalne odchylenie od pionu nie przekroczyło I cm
na kondygnację. Przewody poziome należy prowadzić ze spadkiem 5 ‰ w kierunku rozdzielaczy. Gałązki
zasilające grzejnik należy prowadzić ze spadkiem 3% (min. 2%) od pionu do grzejnika, natomiast powrotne
ze spadkiem 3% (min.2%) w kierunku od grzejnika do pionu.
Piony należy łączyć do rurociągów poziomych za pośrednictwem odsadzek.
Przewody zasilający i powrotny, prowadzone obok siebie, powinny być ułożone równolegle. Oba
przewody pionu dwururowego należy układać zachowując stałą odległość między osiami wynoszącą 8 cm (±
0,5 cm) przy średnicy pionu nieprzekraczającej DN 40.
Przewód zasilający pionu dwururowego powinien się znajdować z prawej strony, powrotny zaś z lewej
(dla patrzącego na ścianę).
Obejście pionów gałązkami grzejnikowymi należy wykonać od strony pomieszczenia.
Przewody poziome należy prowadzić powyżej przewodów instalacji wody zimnej i przewodów gazowych.
Mocowanie przewodów oraz rozmieszczenie uchwytów mocujących należy wykonać zgodnie z
zaleceniami producenta.
Tabela nr 1. Maksymalny rozstaw podpór rurociągów zalecany przez producenta rur
Średnica rury[mm]
18
22
28
Odległość mocowań [m]
1,50
2,0
2,25
Izolacja przewodów
Przewody należy izolować termicznie otulinami firmy Thermoflex, które przeznaczone są dla
instalacji podtynkowych układanych w bruzdach ściennych i podłogowych. Minimalnej grubości
izolacji cielnej podano w tabeli nr 2.
Tabela nr 2. Wymagana grubość izolacji cieplnej
Średnica wewnętrzna rury
Minimalna grubość izolacji
do 22 mm
20 mm
od 20 do 35 mm
30 mm
Przewody ogrzewań centralnych ułożone w komponentach budowlanych należy izolować termicznie otuliną
o grubości ½ wymagań podanych w tabeli nr2.
Zabezpieczenia antykorozyjne
Rury stalowe w systemie KAN-therm STEEL pokryte są cienką warstwą cynku stanowiącą
zabezpieczenie antykorozyjne zewnętrznych powierzchni rur i kształtek, wobec tego przewody nie wymagają
dodatkowego zabezpieczenia antykorozyjnego.
5.2.2. Montaż grzejników
Do pokrycia zapotrzebowania na ciepło poszczególnych pomieszczeń dobrano grzejniki stalowe
płytowe firmy Purmo typu C11, C21s, C22, C33, o wysokości H=0,3m i 0,6m.
Zaprojektowane grzejniki pokazano na rzutach oraz na rozwinięciu instalacji c.o.
Wymagania:
➢ grzejnik ustawiany przy ścianie należy montować albo w płaszczyźnie pionowej albo w płaszczyźnie
równoległej do powierzchni ściany lub wnęki,
➢ grzejniki należy mocować do ściany zgodnie z instrukcją producenta grzejnika,
➢ wsporniki, uchwyty i stojaki grzejnikowe powinny być osadzone w przegrodzie budowlanej sposób
trwały. Grzejnik powinien opierać się całkowicie na wszystkich wspornikach lub stojakach,
➢ należy przestrzegać minimalnych odstępów grzejnika od elementów budowlanych zgodnie z
zaleceniami producenta,
➢ grzejniki należy zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem lub uszkodzeniem do czasu zakończenia
robót wykończeniowych. W przypadku kiedy takie zabezpieczenie nie jest możliwe, zamiast
grzejnika
należy
zainstalować
grzejnikowy
szablon
montażowy
połączony
z
gałązkami
grzejnikowymi w celu umożliwienia przeprowadzenia badania szczelności instalacji. Jeżeli badanie
to będzie przeprowadzane wodą, grzejnikowe szablony montażowe powinny być wyposażone w
odpowietrzniki miejscowe,
➢ grzejnik lub szablon montażowy grzejnika należy łączyć z gałązkami grzejnikowymi w sposób
umożliwiający montaż i demontaż bez uszkodzenia gałązek i naruszenia wykończenia przegród
budowlanych, w których lub na których gałązki te są prowadzone.
Kolejność wykonywania robót:
➢ wyznaczenie miejsca zamontowania uchwytów,
➢ wykonanie otworów i osadzenie uchwytów,
➢ zawieszenie grzejnika,
➢ podłączenie grzejnika z rurami przyłącznymi,
➢ grzejniki należy montować w opakowaniu fabrycznym. Jeżeli instalacja centralnego ogrzewania
uruchamiana jest, aby ogrzewać budynek podczas prac wykończeniowych, lub by go osuszać,
grzejnik powinien być zapakowany. Jeżeli opakowanie zostało zniszczone, grzejnik należy w inny
sposób zabezpieczyć przed zabrudzeniem. Zaleca się, aby opakowanie było zdejmowane dopiero po
zakończeniu wszystkich prac wykończeniowych.
➢ gałązki grzejnika powinny być tak ukształtowane, aby po połączeniu z grzejnikiem i skręceniu
złączek w grzejniku nie następowały żadne naprężenia. Niedopuszczalne są działania mogące
powodować deformację grzejnika lub zniszczenie powłoki lakierniczej.
5.2.3. Montaż armatury
Regulacja temperatury w pomieszczeniach odbywać się będzie za pomocą zaworów termostatycznych.
Dobrano następujące typy zaworów:
 typ RA-N-P firmy Danfoss, montowane na gałązkach zasilających dla grzejników
z podłączeniem
bocznym. Na gałązkach powrotnych zaprojektowano zawór odcinający typu RLV-S-P firmy Danfoss,
 typ RA-N-K firmy Danfoss, montowane na gałązkach zasilających dla grzejników z bocznym. Na
gałązkach powrotnych zaprojektowano zawór odcinający typu RLV-S-K firmy Danfoss,
W celu utrzymania stałej różnicy ciśnień w instalacji dobrano ręczny zawór równoważący z płynną
nastawą wstępną i funkcją odcięcia firmy DANFOSS umieszczony przy wyjściu z rozdzielacza. Na przewodzie
powrotnym przy wejściu do rozdzielacz należy zamontować zawór odcinający.
Nastawy armatury regulacyjnej jak np. nastawy regulacji montażowej przewodowej armatury
regulacyjnej (w uzasadnionych przypadkach montaż kryz regulacyjnych), nastawy regulatorów różnicy
ciśnienia, nastawy montażowe zaworów grzejnikowych i nastawy eksploatacyjne termostatycznych zaworów
grzejnikowych, powinny być przeprowadzone po zakończeniu montażu, płukaniu i badaniu szczelności
instalacji w stanie zimnym.
Nastawy regulacji montażowej armatury regulacyjnej należy wykonać zgodnie z wynikami obliczeń
hydraulicznych w projekcie technicznym instalacji.
Nominalny skok regulacji eksploatacyjnej termostatycznych zaworów grzejnikowych powinien być
ustawiony na każdym zaworze przy pomocy fabrycznych osłon roboczych. Czynność ustawienia należy
dokonać zgodnie z instrukcją producenta zaworów.
Nastawy zaworów podano na rysunkach
Odpowietrzenie instalacji wykonać zgodnie z PN-91/B-02420 jako odpowietrzenie miejscowe przy
pomocy odpowietrzników automatycznych, np. firmy SPIROTOP lub firmy TACO, z zaworem stopowym,
montowanym w najwyższych punktach instalacji.
Wymagania:
 armatura powinna odpowiadać warunkom pracy (ciśnienie, temperatura) instalacji, w której jest
zainstalowana,
 przed instalowaniem armatury należy usunąć z niej zaślepienia i ewentualne zanieczyszczenia.,
 armatura, po sprawdzeniu prawidłowości działania, powinna być instalowana tak, żeby była
dostępna do obsługi i konserwacji.
 armaturę na przewodach należy tak instalować, żeby kierunek przepływu wody instalacyjnej był
zgodny z oznaczeniem kierunku przepływu na armaturze,
 zawory grzejnikowe połączone bezpośrednio z grzejnikiem nie wymagają dodatkowego
zamocowania.
5.2.4. Wykonanie regulacji instalacji ogrzewczej
 nastawy armatury powinny być przeprowadzone po zakończeniu montażu, płukaniu i badaniu
szczelności instalacji w stanie zimnym,
 nastawy regulacji montażowej armatury regulacyjnej należy wykonać zgodnie z projektem
instalacji,
 nominalny skok regulacji eksploatacyjnej termostatycznych zaworów grzejnikowych powinien być
ustawiony na każdym zaworze przy pomocy fabrycznych osłon roboczych. Czynność ustawienia
należy dokonać zgodnie z instrukcją producenta zaworów.
5.2.5. Oznaczenia
 przewody, armaturę i urządzenia, po wykonaniu izolacji cieplnej, należy oznaczyć. Na przewodzie
zasilającym należy umieścić czerwoną strzałkę, natomiast na przewodzie powrotnym – niebieską,
zgodnie z kierunkiem przepływu czynnika grzejnego,
 oznaczenia należy wykonać na przewodach, armaturze i urządzeniach zlokalizowanych: na ścianach
w pomieszczeniach technicznych i gospodarczych w budynku, w tym w piwnicach niebędących
lokalami użytkowymi i w kanałach. Oznaczenia powinny być wykonane w miejscach dostępu,
związanych z użytkowaniem i obsługą tych elementów instalacji.
6. OBMIAR ROBÓT POWYKONAWCZY
Po zakończeniu robót instalacyjnych należy dokonać obmiaru powykonawczego instalacji ogrzewczej.
Obmiar ten powinien być wykonany w jednostkach i zgodnie z zasadami przyjętymi w kosztorysowaniu,
w tym np.:
➢ długość przewodu należy mierzyć wzdłuż jego osi,
 do ogólnej długości przewodu należy wliczyć długość armatury łączonej na gwint i łączników,
 długość zwężki (redukcji) należy wliczyć do długości przewodu o większej średnicy,
 całkowitą długość przewodów przy badaniach instalacji ogrzewczej na szczelność lub przy
badaniach na gorąco powinna stanowić suma długości przewodów zasilających i powrotnych.
7. ODBIÓR TECHNICZNO - KOŃCOWY INSTALACJI OGRZEWCZEJ
Instalacja
powinna
być
przedstawiona
do
odbioru
technicznego-końcowego
po
spełnieniu
następujących warunków:
 zakończono wszystkie roboty montażowe przy instalacji, łącznie z wykonaniem izolacji cieplnej,
 instalację wypłukano, napełniono wodą i odpowietrzono,
 dokonano badań odbiorczych, z których wszystkie zakończyły się wynikiem pozytywnym,
 zakończono uruchamianie instalacji obejmujące w szczególności regulację montażową oraz badanie
na gorąco w ruchu ciągłym podczas których źródło ciepła bezpośrednio zasilające instalację
zapewniało uzyskanie założonych parametrów czynnika grzejnego (temperatura zasilenia,
przepływ, ciśnienie dyspozycyjne),
 zakończono roboty budowlano - konstrukcyjne, wykończeniowe i inne, mające wpływ na efekt
ogrzewania w pomieszczeniach obsługiwanych przez instalację i spełnienie wymagań w zakresie
izolacyjności cieplnej i innych wymagań związanych z oszczędnością energii,
Przy odbiorze końcowym instalacji należy przedstawić następujące dokumenty:
 projekt techniczny powykonawczy instalacji (z naniesionymi ewentualnymi zmianami i uzupełnieniami
dokonanymi w czasie budowy),
 dziennik budowy,
 potwierdzenie zgodności wykonania instalacji z projektem technicznym, warunkami pozwolenia na
budowę i przepisami,
 obmiary powykonawcze,
 protokóły odbiorów międzyoperacyjnych,
 protokóły odbiorów technicznych-częściowych,
 protokóły wykonanych badań odbiorczych,
 dokumenty dopuszczające do stosowania w budownictwie wyroby budowlane, z których wykonano
instalację,
 dokumenty wymagane dla urządzeń podlegających odbiorom technicznym,
 instrukcje obsługi i gwarancje wbudowanych wyrobów,
 instrukcją obsługi instalacji.
W ramach odbioru końcowego należy:
➢ sprawdzić czy instalacja jest wykonana zgodnie z projektem technicznym powykonawczym,
➢ sprawdzić zgodność wykonania odbieranej instalacji z wymaganiami określonymi w odpowiednich
punktach WTWiO, a w przypadku odstępstw, sprawdzić w dzienniku budowy uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa,
➢ sprawdzić protokóły odbiorów międzyoperacyjnych,
➢ sprawdzić protokóły odbiorów technicznych częściowych,
➢ sprawdzić protokóły zawierające wyniki badań odbiorczych,
➢ uruchomić instalację, sprawdzić osiąganie zakładanych parametrów.
Odbiór końcowy kończy się protokolarnym przejęciem instalacji ogrzewczej do użytkowania lub
protokolarnym stwierdzeniem braku przygotowania instalacji do użytkowania, wraz z podaniem przyczyn
takiego stwierdzenia. Protokół odbioru końcowego nie powinien zawierać postanowień warunkowych.
W przypadku zakończenia odbioru protokolarnym stwierdzeniem braku przygotowania instalacji do
użytkowania, po usunięciu przyczyn takiego stwierdzenia należy przeprowadzić ponowny odbiór instalacji. W
ramach odbioru ponownego należy ponadto sprawdzić czy w czasie pomiędzy odbiorami elementy instalacji
nie uległy destrukcji spowodowanej korozją, zamarznięciem wody instalacyjnej lub innymi przyczynami.
8. BADANIA I URUCHOMIENIE INSTALACJI
Po zmontowaniu instalacji c.o. i przed wykonaniem izolacji cieplnej oraz przykryciem kanałów należy
wykonać badanie szczelności instalacji. Próbę szczelności instalacji należy przeprowadzić zgodnie
z
Wymaganiami technicznymi COBRTI INSTAL zeszyt 6.
Badanie szczelności należy przeprowadzić wodą. Jakość wody w instalacji c.o. powinna odpowiadać
wymaganiom PN –93/C-04607.
Przed przystąpieniem do badania szczelności, instalacja powinna być skutecznie wypłukana wodą.
Czynność tą należy wykonywać przy dodatniej temperaturze zewnętrznej, a budynek w którym jest instalacja
nie może być przemarznięty. Podczas płukania wszystkie zawory przelotowe, przewodowe i grzejnikowe
powinny być całkowicie otwarte, natomiast zawory obejściowe całkowicie zamknięte. Należy od instalacji
odłączyć naczynie wzbiorcze, zaślepić rurę wzbiorczą i inne rury zabezpieczające.
Przed napełnieniem wodą instalacji wyposażanej w odpowietrzniki automatyczne nie należy wkręcać
kompletnych automatycznych odpowietrzników, lecz jedynie ich zawory stopowe. Do chwili skutecznego
wypłukania instalacja taka powinna być odpowietrzana poprzez ręczne otwieranie zaworów stopowych.
Zaleca się połączenie, z elementem otwierającym zawór stopowy, węża elastycznego, umożliwiającego
odprowadzenie wody płuczącej do przenośnego zbiornika lub kanalizacji. Dopiero po skutecznym wypłukaniu
instalacji, w zawór stopowy należy wkręcić automatyczny odpowietrznik.
Po napełnieniu instalacji wodą zimną i po dokładnym jej odpowietrzeniu należy, przy ciśnieniu
statycznym słupa wody, dokonać starannego przeglądu instalacji, w celu sprawdzenia, czy nie występują
przecieki wody lub roszenie i czy instalacja jest przygotowana do rozpoczęcia badania szczelności.
Zabrania się podczas badania podnoszenia ciśnienia ponad wartość ciśnienia próbnego. Podczas badania
instalacja powinna być odłączona od źródła ciepła lub źródło ciepła powinno być skutecznie zabezpieczone
przed uruchomieniem.
Po przeprowadzeniu próby szczelności na zimno należy przeprowadzić kolejną próbę instalacji na
gorąco wraz z regulacją.
10. PRZEPISY ZWIĄZANE
1. PN-82/B-02403 Ogrzewnictwo – Temperatury obliczeniowe zewnętrzne
2. PN-82/B-02402 Ogrzewncitwo – Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach
3. PN-B-02421:2000 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Izolacja cieplna przewodów, armatury i urządzeń.
Wymagania i badania przy odbiorze.
4. PN-91/B-02420 Ogrzewnictwo. Odpowietrzenie instalacji ogrzewań wodnych. Wymagania.
5. PN-90/B-01430 Ogrzewnictwo. Instalacje centralnego ogrzewania. Terminologia.
6. PN– 93/C-04607 „Woda w instalacjach ogrzewania. Wymagania i badania dotyczące jakości wody”.
7. PN-B-03430:1983/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i
użyteczności publicznej. Wymagania.
8. PN-EN 12831:2006 Instalacje ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczania projektowego obciążenia
cieplnego.
9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
10. Wymagania techniczne Cobrti Instal. Zeszyt 2: Wytyczne projektowania instalacji centralnego
ogrzewania.
11. Wymagania techniczne Cobrti Instal. Zeszyt 6: Warunki techniczne wykonania i odbioru instalacji
ogrzewczych.
12. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane