OEE-dla-Operatorów-fragm

OEE
dla Operatorów
CAŁKOWITA EFEKTYWNOŚĆ WYPOSAŻENIA
Opracowane przez
THE PRODUCTIVITY PRESS DEVELOPMENT TEAM
Opracowanie wersji polskiej
Szymon Kubik
Tytu³ orygina³u:
OEE FOR OPERATORS. OVERALL EQUIPMENT EFFECTIVENESS
Redakcja:Szymon Kubik
Przek³ad:
Marcin W¹siel
Grafika wersji polskiej: Magdalena Paryna
Sk³ad i korekta:
Wydawnictwo:
ProdPress.com
ProdPress.com
www.prodpress.com
[email protected]
Copyright © 2009 for Polish edition and Polish translation by 2 ProdPress.com
Authorized translation from English language edition published by Productivity Press,
part of Taylor & Francis Group LLC
All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.
Wszystkie prawa zastrze¿one, ³¹cznie z prawem do reprodukcji ca³oœci lub czêœci w jakiejkolwiek formie.
Wydanie pierwsze ProdPress.com 2009
Wroc³aw, czerwiec 2009
ISBN 978-83-926020-9-5
Spis treści
Nota od polskiego wydawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .V
Od wydawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .VII
Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .X
Wstęp
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
Streszczenie rozdziału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
Cel książki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
Podstawa książki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
Dwa sposoby wykorzystania książki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Jak najlepiej wykorzystać lekturę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Poznanie całości książki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Poszczególne rozdziały . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
Strategia czytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
Wykorzystanie wskazówek na marginesie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
Przegląd treści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
Rozdział 1. Wprowadzenie do TPM i OEE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Streszczenie rozdziału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Czym jest TPM? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
Czym jest OEE i dlaczego jest ważne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
Wydajność to tylko część OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Efektywność skupia się na sprzęcie, a nie na osobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Celem pomiaru jest doskonalenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Rola pracowników produkcyjnych w stosowaniu OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Na zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Refleksje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
Rozdział 2. Straty związane ze sprzętem
. . . . . . . . . . . . . . . . . .19
Streszczenie rozdziału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
Straty obniżają całkowitą efektywność wyposażenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
Wizualizacja strat i OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
Dostępność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
Wydajność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
Jakość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
Dostępność: straty związane z wyłączeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Awarie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Czas przezbrojenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Inne straty obniżające dostępność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
Wydajność: straty związane z szybkością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
Zmniejszanie prędkości pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
Mikroprzestoje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
Jakość: straty związane z wadliwymi produktami . . . . . . . . . . . . . . .30
Braki i poprawki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30
Straty związane z rozruchem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30
Na zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Refleksje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
III
Rozdział 3. Sposoby mierzenia OEE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
Streszczenie rozdziału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
Zamknięty krąg informacji zwrotnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Gromadzenie danych OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Określamy, co mierzyć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Proste sposoby gromadzenia danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39
Przetwarzanie danych OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
Obliczanie OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
Przechowywanie danych OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Raportowanie wyników OEE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44
Na zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Refleksje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
Rozdział 4. Doskonalenie OEE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49
Streszczenie rozdziału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49
Metoda „5 razy dlaczego” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Autonomiczne utrzymanie ruchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53
Skoncentrowana eliminacja strat związanych ze sprzętem i procesami . . . . . . .55
Szybkie przezbrojenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
Etap 1. Oddzielenie zewnętrznych i wewnętrznych operacji przezbrojenia . . . . . . . . .57
Etap 2. Przekształcenie przezbrojenia wewnętrznego w przezbrojenie zewnętrzne . . . .58
Etap 3. Usprawnienie wszystkich operacji przezbrojenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58
Stuprocentowa jakość (zapobieganie błędom) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
Systemy poka-yoke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60
Analiza P-M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
Na zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
Refleksje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69
Rozdział 5. Refleksje i wnioski
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71
Streszczenie rozdziału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71
Refleksje na temat zdobytej wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73
Możliwości dalszej nauki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74
Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74
Kilka słów o Productivity Press Development Team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75
IV
Od wydawcy
Sprawnie dzia³aj¹cy sprzêt jest niew¹tpliwie jednym z najistotniejszych elementów obecnej produkcji. W wiêkszoœci procesów to
w³aœnie maszyny nadaj¹ towarom wartoœæ, za któr¹ p³ac¹ konsumenci. W dzisiejszych warunkach niezwykle ostrej konkurencji, bezawaryjna praca maszyn jest warunkiem niezbêdnym dla utrzymania
pozycji firmy na rynku. Mimo tego w zak³adach na ca³ym œwiecie
nieustannie pojawiaj¹ siê ró¿nego rodzaju problemy z tym zwi¹zane.
Przedsiêbiorstwa, które chc¹ zajmowaæ dominuj¹c¹ pozycjê, musz¹
zrozumieæ, znaczenie k³opotów zwi¹zanych ze sprzêtem i poznaæ
sposoby ich rozwi¹zywania. Kluczem do tego zrozumienia jest koncepcja ca³kowitej efektywnoœci wyposa¿enia.
Ca³kowita Efektywnoœæ Wyposa¿enia (ang. Overall Equipment
Effectiveness – OEE) to narzêdzie, które pozwala okreœliæ, jak efektywnie dzia³aj¹ maszyny i urz¹dzenia. Pomaga ono ustaliæ nie tylko,
ile maszyna wytwarza produktów, ale tak¿e przez ile czasu rzeczywiœcie pracuje i jaki procent produktów spe³nia normy jakoœciowe. OEE
to bardzo wa¿ny wskaŸnik kondycji urz¹dzeñ w zak³adzie.
Stan sprzêtu to obecnie nie tylko kwestia serwisowania. W metodzie nazywanej Totalnym Utrzymaniem Maszyn (ang. Total Productive Maintenance – TPM), zadaniem samych operatorów sprzêtu jest
zapobieganie problemom, co jest mo¿liwe dziêki ich wiedzy i znajomoœci u¿ytkowanych maszyn. Operatorzy równie¿ monitoruj¹ elementy, wykorzystywane do wyznaczania OEE. W naszej ksi¹¿ce chcemy
przedstawiæ podstawowe wiadomoœci, które pomog¹ wam sprawnie
uczestniczyæ w procesie wprowadzania w waszej firmie OEE, które
bêdzie skutecznym narzêdziem w walce ze stratami spowodowanymi
niew³aœciwym wykorzystaniem maszyn.
W Rozdziale 1 prezentujemy najwa¿niejsze definicje zwi¹zane
z koncepcjami Totalnego Utrzymania Maszyn i OEE. Dowiecie siê
z niego, dlaczego powinniœmy raczej mierzyæ efektywnoœæ, ni¿ wydajnoœæ sprzêtu. W Rozdziale 2 opisujemy trzy elementy OEE i ich
zwi¹zek z najwa¿niejszymi rodzajami strat zwi¹zanych ze sprzêtem –
problemów i marnotrawstwa, które obni¿aj¹ efektywnoœæ urz¹dzeñ.
W³aœnie ta wiedza stanowi podstawê dalszych dzia³añ s³u¿¹cych
VII
okreœlaniu i naprawianiu problemów sprzêtowych we wszystkich
bran¿ach1.
W Rozdziale 3 omawiamy krok po kroku proces obliczania OEE2.
Jednym z podstawowych aspektów tego procesu jest zaanga¿owanie
pracowników liniowych. Ich rola polega na zebraniu faktycznych
informacji, a póŸniej wykorzystaniu ich w codziennej pracy, a nie tylko
na przekazywaniu danych i wykonywaniu oderwanych od rzeczywistoœci za³o¿eñ z dzia³u planowania. W rozdziale tym powiemy wam
tak¿e, jak okreœliæ, co nale¿y mierzyæ oraz w jaki sposób gromadziæ
i przetwarzaæ dane zwi¹zane z OEE. Poka¿emy wam przyk³ady rozmaitych ekranów informacyjnych, opracowanych dziêki tym danym
(du¿¹ pomoc¹ w tym mo¿e byæ odpowiednie oprogramowanie komputerowe).
W Rozdziale 4 opisujemy, w jaki sposób wykorzystaæ zebrane
informacje, by rozwi¹zywaæ problemy z maszynami. Wprowadzamy
metodê „5 razy dlaczego” i takie terminy jak autonomiczne utrzymanie ruchu, skoncentrowana eliminacja strat, szybkie przezbrojenie, zapobieganie pomy³kom i analiza P-M. Rozdzia³ 5 zawiera podsumowanie przedstawionej wiedzy.
W czasie lektury nale¿y ca³y czas pamiêtaæ, ¿e wiedza zawarta
w tej ksi¹¿ce pozwoli wam tylko ogólnie zorientowaæ siê w bardzo
z³o¿onym zagadnieniu. Opanowanie i zastosowanie koncepcji ca³kowitej efektywnoœci wyposa¿enia wymaga czêsto dok³adniejszego poznania i g³êbszego zrozumienia mechanizmów produkcyjnych. Najlepiej
wprowadzaæ OEE przy pomocy doœwiadczonych konsultantów i trenerów, którzy pomog¹ wam dopasowaæ tê metodê do konkretnych warunków waszej firmy i poka¿¹, jak rozwi¹zywaæ pojawiaj¹ce siê problemy.
W ksi¹¿ce znajdziecie wiele elementów, które pomog¹ wam
w przyswajaniu wiedzy. Ka¿dy z rozdzia³ów zaczyna siê od streszczenia. Liczne ilustracje pokazuj¹ przyk³ady i u³atwiaj¹ zrozumienie
1
2
Sposób wyznaczania OEE i okreœlania strat wywo³anych problemami z maszynami odnosi siê
bezpoœrednio do producentów czêœci bardziej ni¿ bran¿ procesowych, w których mog¹ siê pojawiæ
nieco inne problemy. Wiêcej na ten temat mo¿ecie znaleŸæ w Suzuki, TPM in Process Industries
(Productivity, 1994).
Niektóre tradycyjne metody obliczania OEE wykorzystuj¹ dwuczêœciowy wzór do obliczania wydajnoœci, w którym jednym z elementów jest czas cyklu. Chocia¿ wzór ten zawiera informacje przydatne dla bardziej zaawansowanej analizy, wiêkszoœæ zespo³ów, które dopiero zaczynaj¹
wprowadzanie OEE nie potrzebuje a¿ takiej dok³adnoœci. Dlatego w³aœnie zastosowaliœmy prostsz¹
metodê, wykorzystan¹ przez Arno Kocha z Blom Consultancy w jego oprogramowania OEE
Toolkit. Porównuje ona rzeczywist¹ wielkoœæ produkcji i potencjaln¹ wielkoœæ produkcji maszyny
pracuj¹cej z maksymaln¹ prêdkoœci¹.
VIII
treœci. Na marginesie znajduj¹ siê symbole, które u³atwi¹ wam
zapamiêtanie kluczowych punktów w ka¿dej czêœci. A pytania
zawarte w „Piêciominutowych zadaniach” wplecionych w tekst pozwol¹ wam na bie¿¹co dostosowywaæ zdobyt¹ wiedzê do warunków
waszego miejsca pracy.
Jednym z najskuteczniejszych sposobów wykorzystania tej ksi¹¿ki
jest przedyskutowanie jej po przeczytaniu z innymi pracownikami
podczas warsztatów. Celowo zaprojektowaliœmy ksi¹¿kê w sposób,
który pozwala omawiaæ poszczególne fragmenty na kolejnych sesjach.
Na koñcu ka¿dego rozdzia³u znajduj¹ siê refleksje, które warto przedyskutowaæ.
Narzêdziem, które mo¿e wspomóc zrozumienie tego podrêcznika jest pakiet oprogramowania komputerowego OEE Toolkit
(Productivity, 1999), opracowanego przez Arno Kocha z Blom
Consultancy. Jest to prosty i elastyczny instrument, który pomaga
zrozumieæ klientom istotê i sposób zastosowania OEE. OEE Toolkit
to ³atwa w obs³udze aplikacja, umo¿liwiaj¹ca gromadzenie danych
potrzebnych w OEE i tworzenie ró¿nego rodzaju zwi¹zanych z tym
raportów. Do oprogramowania do³¹czony zosta³ podrêcznik, przydatny dla poznania i opanowania programu.
Ca³kowita efektywnoœæ wyposa¿enia to prosta i uniwersalna
metoda. Jest ona wykorzystywana do mierzenia i poprawiania kondycji maszyn w firmach na ca³ym œwiecie. Mamy nadziejê, ¿e w naszej
ksi¹¿ce znajdziecie najwa¿niejsze informacje, które umo¿liwi¹ wam
aktywny i satysfakcjonuj¹cy udzia³ we wdra¿aniu i stosowaniu OEE
w waszej firmie.
IX
Podziękowania
Stworzenie i opracowanie OEE dla Operatorów to wynik pracy
zespo³owej i chcielibyœmy za niego podziêkowaæ wszystkim
zaanga¿owanym osobom. G³ówn¹ motywacj¹ by³a dla nas postawa
Arno Kocha z Blom Consultancy oraz stworzony przez niego program
OEE Toolkit. W sprawie treœci doradzali nam John Jacinto z Amtex
i Bob Strout z Lemforder Co., a tak¿e nasz konsultant, John Monaco
oraz Barry Shulak, redaktor naczelny TPM Report.
Proces produkcji i druku nadzorowa³a Lorraine Millard, przy
pomocy Pauline Sullivan. Wykresy s¹ dzie³em Guya Bostera i Lee
Smitha, a ilustracje Guya Bostera i Hannah Bonner. Autorem projektu ok³adki jest Mark Weinstein z Productivity, a twórc¹ ilustracji na
ok³adce Gary Ragaglia z Vision Group. Uk³adem ca³oœci i sk³adem
ksi¹¿ki zajmowa³ siê William H. Brunson z Typography Services.
Pracownicy Productivity chcieliby równie¿ wyraziæ uznanie dla
wszystkich tych, którzy zaanga¿owali siê we wdra¿anie systemu
Totalnego Utrzymania Maszyn i stosuj¹ metodê Ca³kowitej
Efektywnoœci Wyposa¿enia we w³asnych organizacjach. Czekamy na
wasze opinie o naszej ksi¹¿ce i podpowiedzi, w jaki sposób mo¿emy
nadal s³u¿yæ pomoc¹ w waszych dzia³aniach skierowanych na
doskonalenie procesów.
Steven Ott
Prezes
Karen Jones
Zespó³ Rozwoju Productivity
X