Utylizacja hałdy kopalnianej Czy tylko nowe możliwości pozyskania
Transkrypt
Utylizacja hałdy kopalnianej Czy tylko nowe możliwości pozyskania
Tomasz Górski G³. in¿. ds. Inwestycji El. Rybnik Boles³aw S³owiñski G³. Specjalista El. Rybnik Utylizacja ha³dy kopalnianej Czy tylko nowe mo¿liwoci pozyskania paliwa dla elektrowni? W dniu 15 lipca 2003 roku uruchomiono oficjalnie dzia³alnoæ zak³adu odzysku wêgla z ha³d pogórniczych. Zak³ad nazywa siê ZOWER, nazwa pochodzi od pierwszych liter s³ów Zak³ad Odzysku Wêgla Elektrowni Rybnik SA. Fakt uruchomienia tego Zak³adu zosta³ szeroko odnotowany przez media. Podkreliæ mo¿na, ¿e Elektrownia Rybnik SA realizuj¹c to przedsiêwziêcie przetar³a szlak dla innych tego typu inicjatyw, wskazuj¹c mo¿liwoæ uzyskiwania realnych korzyci, w wyniku zrealizowania zupe³nie nowatorskich lokalnych inwestycji. Uroczyste otwarcie zak³adu ZOWER Warto zastanowiæ siê, jakie korzyci odniesie z tej inwestycji elektrownia. Niew¹tpliwie zyska nowe, tañsze ród³o zaopatrzenia w paliwo do produkcji energii elektrycznej. Z pewnoci¹ nie bêdzie to jednak konkurencj¹ dla dotychczasowych zakupów tego paliwa z kopalñ wêgla kamiennego, jako ¿e elektrownia spala w ci¹gu roku oko³o 4 mln ton wêgla. Produkcja roczna zak³adu ZOWER wyniesie 150 tys. ton wêgla, co stanowi tylko ok. 3,75% rocznego zapotrzebowania elektrowni. Nie tu wiêc nale¿y upatrywaæ ród³a korzyci. Aby okreliæ te ród³a trzeba siêgn¹æ w przesz³oæ. październik-listopad 2003 Historia sk³adowiska odpadów pogórniczych, lub inaczej ha³d pogórniczych, wi¹¿e siê nieodzownie z histori¹ oko³o stuletniej dzia³alnoci wydobywczej niedalekiej KWK Dêbieñsko. Ha³da kopalniana powstaje jako efekt sk³adowania zbêdnego urobku, g³ównie ska³y p³onnej towarzysz¹cej wêglowi. W ha³dzie mo¿e znajdowaæ siê ok. 1 do 3% czystego wêgla, który pozosta³ w wyniku niedoskona³oci procesu wzbogacania urobku, mo¿e tam byæ tak¿e mu³ z osadników mu³owych. Jednoczenie, w wyniku zachodz¹cego w czasie rozpadu ska³y p³onnej, uwalnia siê wêgiel pozostaj¹cy w ha³dzie. W 2000 roku Kopalnia Dêbieñsko zosta³a zlikwidowana. Pozosta³ po niej obszar o powierzchni oko³o 140 ha zajêty przez sk³adowisko. Przygl¹daj¹c siê tym olbrzymim zwa³om odpadów zauwa¿yæ mo¿na dwa charakterystyczne, zaroniête ju¿ rolinnoci¹, sto¿ki pierwszego sk³adowiska i dwa nastêpne sto¿ki, czerwone, w wyniku samoistnie wypalonych ju¿ odpadów. Na tej czêci sk³adowiska dzia³aj¹ ju¿ dwa inne podmioty gospodarcze zajmuj¹ce siê rekultywacj¹. Pozosta³a, bardziej p³aska czêæ sk³adowiska o powierzchni oko³o 65 ha, która powstawa³a od lat 70., zosta³a przejêta przez spó³kê ZOWER. Sk³adowisko zlokalizowane jest na terenie gminy Czerwionka-Leszczyny (woj. l¹skie). Gmina og³osi³a przetarg na zagospodarowanie ha³dy. Istotnymi dla gminy warunkami przetargu by³y: cena dzier¿awy jak i korzyci wynikaj¹ce z uruchomienia dzia³alnoci na tym terenie, zatrudnienie dla mieszkañców i pozostawienie przez inwestora zrekultywowanego terenu. Realizacjê projektu poprzedzi³o wiele dzia³añ przygotowawczych. Wykonano badania fizykochemiczne zarówno istniej¹cego materia³u ha³dy jak i materia³u po rekultywacji. Przeprowadzono konsultacje z w³adzami lokalnymi i spo³ecznoci¹ lokaln¹, prezentuj¹c aspekty socjalne, ekologiczne i ekonomiczne projektu. Wykonano ekspertyzy ekologiczne, które potwierdzi³y pozytywny wp³yw procesu odzysku wêgla na rodowisko. Inwestor podejmuj¹c decyzjê o dzier¿awie terenu ha³dy musia³ z kolei byæ z jednej strony wiadomy ryzyka, jakie podejmuje, a z drugiej byæ wiarygodnym dla w³adz Gminy. www.elektroenergetyka.pl strona 739 Pierwszy produkt Elektrownia Rybnik SA stworzy³a nie tylko sprzyjaj¹ce warunki ekonomiczne, ale i uzyska³a przychylne nastawienie w³adz lokalnych. Podkreliæ nale¿y konstruktywne i wspieraj¹ce dzia³ania Gminy i Miasta Czerwionka-Leszczyny i ich w³adz samorz¹dowych. Wykonany biznesplan wykaza³ wprawdzie jednoznacznie op³acalnoæ przedsiêwziêcia dla Elektrowni Rybnik, ale pokaza³ tak¿e ryzyko, jakie nios³o za sob¹ planowane przedsiêwziêcie. Realizacja inwestycji przebiega³a bardzo szybko i sprawnie. W padzierniku 2002 roku powo³ano spó³kê ZOWER Sp. z o.o. Budowa trwa³a od listopada 2002 do czerwca 2003 roku. Jak ju¿ wspomniano, eksploatacjê rozpoczêto w lipcu 2003 r. Przewidywany czas eksploatacji zak³adu 10 lat. Ju¿ pierwsze analizy chemiczne pozyskanego paliwa wykaza³y, ¿e jakoæ jego jest bardzo wysoka, zgodna z oczekiwaniami i mo¿e byæ regulowana. Zarys zastosowanych technologii Technologie odzysku wêgla z odpadów pogórniczych s¹ znane i sprawdzone, jednak nie korzystano z nich szerzej i opracowano j¹ indywidualnie dla omawianej ha³dy. Do podstawowych obiektów zak³adu nale¿¹: stacja przesiewania, p³uczka, pompownia, warsztaty, zaplecze socjalno-bytowe. Surowiec jest urabiany z ha³dy koparkami o napêdzie hydraulicznym, a nastêpnie przewo¿ony samochodami wywrotkami do kosza zasypowego. Stamt¹d podawany jest, po wstêpnym odsianiu, do zak³adu przeróbczego, który ró¿ni siê od klasycznego zak³adu przeróbczego kopalni wêgla kamiennego tym, ¿e odsiewa siê w nim wêgiel z pozosta³oci po produkcji wêgla, a nie, jak w kopalni, odpady z wydobytego na powierzchnie wêgla. Odbywa siê to za pomoc¹ tamoci¹gów, przesiewaczy, zbiorników, pomp i cyklonów po³¹czonych w jeden uk³ad, w którym kr¹¿¹, pod ró¿nymi postaciami, ciecze i urobek o ró¿nej gêstoci i granulacji. strona 740 Zachodz¹ce w zak³adzie procesy s¹ procesami fizycznymi, a jedynymi substancjami stosowanymi w technologii s¹: woda (czynnik obiegowy), sproszkowany magnetyt (obci¹¿nik do tworzenia cieczy ciê¿kiej, niezbêdnej w technologii) oraz flokulant (do oczyszczenia wody obiegowej z zanieczyszczeñ ilastych). Woda kr¹¿y w uk³adzie zamkniêtym uzupe³niane s¹ tylko jej braki. Podczas procesu technologicznego powstaj¹ nastêpuj¹ce frakcje: wêgiel, kamieñ i mu³. Wêgiel jest jak wiadomo materia³em do spalenia w elektrowni, a kamieñ i mu³ s³u¿¹ do rekultywacji i nadania nowego kszta³tu terenu, odpowiednio do zapotrzebowania lokalnej spo³ecznoci. Do transportowania odzyskanego wêgla do elektrowni wykorzystywane s¹ na krótkim, pocz¹tkowym odcinku samochody, a nastêpnie poci¹gi. Ca³oæ zak³adu jest zautomatyzowana w ci¹gach technologicznych, z centraln¹ sterowni¹ zlokalizowan¹ w najwiêkszym obiekcie, jakim jest p³uczka. Zasilanie w energiê elektryczna odbywa siê z kontenerowej stacji transformatorowo-rozdzielczo-sterowniczej pod³¹czonej do lokalnej linii elektroenergetycznej 20 kV. Wielostronne korzyci inwestycji Wa¿ny jest spo³eczno-ekologiczny wymiar przedsiêwziêcia. Po likwidacji kopalni pracê utraci³o wiele osób. Lokalny poziom bezrobocia siêga³ 22%. Dziêki inwestycji zosta³o zatrudnionych prawie 50 osób. Oko³o 20 firm uczestniczy³o w procesie projektowania i budowie zak³adu. Wzros³a aktywnoæ lokalnej przedsiêbiorczoci. Powsta³y nowe ród³a dochodów dla gminy i nowe ród³a przychodów dla firm kooperuj¹cych. Projekt dzia³alnoci zak³adu przewiduje zmniejszenie objêtoci ha³dy o 20% oraz zagospodarowanie terenu, o powierzchni oko³o 65 ha. Zrekultywowany obszar sk³adowiska pozwoli na stworzenie bazy rekreacyjnej-wypoczynkowej oraz uatrakcyjni walory krajobrazowe okolic. Planuje siê, ¿e pozostan¹ tylko dwa sto¿ki poroniête jako pami¹tka po dzia³alnoci górniczej. Dodatkowym aspektem rekultywacja ha³dy jest wyeliminowanie mo¿liwoci jej samozapalenia siê. www.elektroenergetyka.pl Widok sk³adowiska i zak³adu ZOWER październik-listopad 2003 mów odpowiedników Agendy 21 w sferach swego dzia³ania. Od roku 2001 Grupa EdF realizuje w³asn¹ Agendê 21, a w 2002/2003 zorganizowa³a pierwsz¹ edycjê konkursu zatytu³owanego Trofea Zrównowa¿onego Rozwoju. Celem konkursu jest pomoc w realizacji projektów oraz wyró¿nienie dokonañ zainicjowanych przez pracowników EdF na rzecz zrównowa¿onego rozwoju. W konkursie wziê³y udzia³ wszystkie polskie filie EdF. Elektrownia Rybnik SA tak¿e z³o¿y³a stosown¹ dokumentacjê uczestnictwa w konkursie. Podczas wrêczania nagród pierwszej edycji Trofeów Zrównowa¿onego Rozwoju, w czerwcu tego roku w Pary¿u, uhonorowanych zosta³o 10 projektów w trzech kategoriach oraz przyznano dodatkowo dwie nagrody specjalne. Jedn¹ z nagród w kategorii Solidarnoæ dla przysz³oci: rodowisko przyznano za projekt ZOWER. Tereny operacyjne spó³ki ZOWER Warto na zakoñczenie przypomnieæ, ¿e Elektrownia Rybnik SA jest od marca 2001 roku cz³onkiem Grupy EdF (Electricité de France). EdF, jako grupa energetyczna o wiatowym zasiêgu, ma ogromn¹ rolê do odegrania w rozwoju gospodarczym i spo³ecznym, jak równie¿ jej dzia³alnoæ w dziedzinie ochrony rodowiska cechuje siê wysok¹ odpowiedzialnoci¹ w stosunku do przysz³ych pokoleñ. wiadczyæ o tym mo¿e fakt zaanga¿owania siê grupy, w ramach swojej dzia³alnoci, na rzecz zrównowa¿onego rozwoju. Co oznacza pojêcie zrównowa¿ony rozwój? Jak wiadomo jest to rozwój gospodarczy, który stara siê odpowiedzieæ na zapotrzebowania teraniejszoci zachowuj¹c jednoczenie dla przysz³ych pokoleñ mo¿liwoæ zaspokojenia ich w³asnych potrzeb (raport Brundtlanda, 1987). Takie bowiem podejcie zosta³o przyjête na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w roku 1992 i znalaz³o potwierdzenie w Johannesburgu w 2002 roku. Zmiany klimatyczne, ochrona zasobów naturalnych i rodowiska nale¿¹ do najwa¿niejszych elementów wchodz¹cych w sk³ad zrównowa¿onego rozwoju. Jedn¹ z g³ównych cech charakterystycznych polityki zrównowa¿onego rozwoju jest dialog miêdzy pañstwami, obywatelami, stowarzyszeniami, przedsiêbiorstwami i spo³ecznociami lokalnymi. Dialog maj¹cy na celu pogodzenie rozwoju gospodarczego z ochron¹ rodowiska i sprawiedliwoci¹ spo³eczn¹. W czasie szczytu w Rio de Janeiro ponad 150 pañstw wiata podpisa³o program dzia³ania dla XXI wieku nazwany Agenda 21. Uczestnicy ¿ycia gospodarczego i spo³ecznego maj¹ teraz za zadanie wprowadzenie w ¿ycie progra- Wizualizacja obszaru po rekultywacji i zagospodarowaniu terenu Nagroda potwierdzi³a respektowanie regu³ zrównowa¿onego rozwoju w budowie i eksploatacji zak³adu ZOWER. Gmina w miejsce terenu zdegradowanego otrzyma park i tereny rekreacyjne, zamiast bie¿¹cego problemu ha³dy (mo¿liwoæ samozap³onu i brak rodków na rekultywacje tej ha³dy) otrzyma czynsz dzier¿awny. Elektrownia pozyska³a tañsze paliwo i choæ w niewielkim stopniu zachowa bogactwo naturalne dla przysz³ych pokoleñ, a miejscowa spo³ecznoæ uzyska³a nowe bezporednie miejsca pracy i poredni¹ aktywnoæ lokalnej przedsiêbiorczoci. Elektrownia Rybnik SA Cz³onek Grupy EdF październik-listopad 2003 www.elektroenergetyka.pl strona 741