Scenariusz 5

Jakà misj´ wyznaczali obaj dyktatorzy swoim paƒstwom i z czego ona wynikała? Wska˝ podobieƒstwa
i ró˝nice.
Jaki stosunek do wojny jako narz´dzia polityki został
przedstawiony w obu tekstach i z czego on wynikał?
(15 minut)
Rozwini´cie:
2. Nauczyciel dzieli klas´ na dwie grupy i rozpoczyna
dyskusj´ o przyczynach powstania totalitaryzmów
w Europie mi´dzywojennej i odrodzenia idei wielkich
imperiów Włoch i Niemiec. Jedna grupa doszukuje
si´ genezy w postanowieniach konferencji paryskiej,
ładzie wersalskim i sytuacji mi´dzynarodowej Włoch
IV
i Niemiec w latach dwudziestych, a druga broni decyzji konferencji i próbuje podaç inne przyczyny. (25
minut)
Podsumowanie:
3. Nauczyciel podsumowuje dyskusj´ i podkreÊla, ˝e
przyczyny narodzenia si´ faszyzmu i nazizmu były
zło˝one, a wpływ na to miało wiele ró˝nych czynników. (5 minut)
Praca domowa:
Uczniowie pisemnie wykonujà polecenie 5. ze s. 87
w podr´czniku:
Oceƒ znaczenie propagandy w kształtowaniu si´ paƒstwa nazistowskiego.
9. Polska autorytarna –
od przewrotu majowego
do konstytucji kwietniowej
Czas: 1 godzina lekcyjna
Cele lekcji:
I. Poziom wiadomoÊci
A. Zapami´tywanie wiadomoÊci
Uczeƒ:
◗ definiuje poj´cia i terminy historyczne: „sejmokracja”, partykularyzm, przewrót (zamach) majowy, sanacja, autorytaryzm, nowela sierpniowa, Centrolew,
wybory brzeskie, koalicja rzàdowa, konstytucja
kwietniowa,
◗ przedstawia sylwetki: Józefa Piłsudskiego, Wincentego Witosa, Kazimierza Bartla, Stanisława Wojciechowskiego, Ignacego MoÊcickiego, Edwarda Rydza-Âmigłego,
◗ rozwija skróty: BBWR, OZN,
◗ podaje przyczyny dokonania przewrotu majowego,
◗ przedstawia okolicznoÊci, w których doszło do przewrotu majowego,
◗ przedstawia program sanacji,
◗ omawia rzàdy sanacji od maja 1926 roku do Êmierci
Józefa Piłsudskiego,
◗ przedstawia Êrodki zastosowane przez sanacj´ do
umocnienia władzy,
◗ wymienia główne zało˝enia ustrojowe, które wprowadziła konstytucja kwietniowa,
◗ omawia sytuacj´ w Polsce po Êmierci Piłsudskiego.
B. Rozumienie wiadomoÊci
Uczeƒ:
◗ wyjaÊnia, dlaczego przewrót majowy nazywamy zamachem stanu,
◗ wyjaÊnia, czym była sanacja,
◗ charakteryzuje system autorytarny w Polsce,
◗ wyjaÊnia ró˝nice mi´dzy demokracjà parlamentarnà
a systemem autorytarnym.
8
II. Poziom umiej´tnoÊci
C. Stosowanie wiadomoÊci w sytuacjach typowych
Uczeƒ:
◗ analizuje sytuacj´ politycznà, gospodarczà i społecznà II RP pierwszej połowy lat 20. XX wieku,
◗ porównuje ustrój Polski przed przewrotem majowym
i po nim,
◗ porównuje główne zapisy konstytucji marcowej
i kwietniowej,
◗ porównuje kompetencje prezydenta według konstytucji marcowej i kwietniowej,
◗ interpretuje diagramy, schematy i rysunki satyryczne,
wyciàga z nich prawidłowe wnioski,
◗ czyta ze zrozumieniem teksty êródłowe.
D. Stosowanie wiadomoÊci w sytuacjach problemowych
Uczeƒ:
◗ ocenia dobre i złe strony sanacji,
◗ formułuje swojà opini´ o metodach zastosowanych
przez sanacj´ przeciw opozycji,
◗ analizuje i ocenia drog´ piłsudczyków do władzy,
◗ ocenia ustrój, który wprowadziła sanacja,
◗ ocenia osiàgni´cia Józefa Piłsudskiego dla Polski
mi´dzywojennej.
Metody dydaktyczne i formy pracy:
◗
◗
◗
◗
◗
rozmowa nauczajàca z elementami wykładu,
burza mózgów,
praca z podr´cznikiem,
wypełnianie kart pracy,
praca z diagramami, wykresami i tekstami êródłowymi.
Środki dydaktyczne:
◗ podr´cznik Ku współczesnoÊci. Dzieje najnowsze
1918–2006, s. 88–95,
◗ karta pracy (zob. s. 24).
SCENARIUSZE WYBRANYCH LEKCJI
Przebieg lekcji:
Wprowadzenie:
1. Uczniowie przypominajà główne zało˝enia ustroju
z konstytucji marcowej z 1921 roku, zwłaszcza stosunki mi´dzy władzà ustawodawczà a wykonawczà.
(3 minuty)
2. Podczas burzy mózgów uczniowie analizujà sytuacj´
w paƒstwie polskim na poczàtku 1926 roku i poszukujà w niej przyczyn przewrotu majowego. (2 minuty)
Rozwini´cie:
3. W trakcie krótkiego wykładu nauczyciel przedstawia
okolicznoÊci, w jakich doszło do przewrotu majowego (12–15 maja 1926), i wyjaÊnia, dlaczego przewrót ten zakoƒczył si´ sukcesem. (5 minut)
4. Uczniowie czytajà tekst podr´cznika i wypełniajà
karty pracy (karta pracy – zob. s. 24). (10 minut)
5. Nauczyciel przedstawia pokrótce drog´ piłsudczyków do zwyci´stwa w wyborach parlamentarnych
w 1930 roku i przej´cia pełni władzy. W wykładzie
powinny zostaç poruszone takie zagadnienia, jak powstanie i rola BBWR, wybory z 1928 roku, powstanie
Centrolewu, znaczenie twierdzy w BrzeÊciu dla przebiegu wyborów w 1930 roku. Nast´pnie wspólnie
z uczniami wyjaÊnia terminy: „wybory brzeskie”
V
i „cud na urnami” (pomocne mogà si´ okazaç diagram z wynikami wyborów i satyryczny poradnik
przedwyborczy – zob. podr´cznik, s. 92). (10 minut)
6. Nauczyciel podkreÊla, ˝e uwieƒczeniem rzàdów sanacji było uchwalenie nowej konstytucji w 1935
roku. Uczniowie analizujà konstytucyjny schemat
władzy paƒstwowej (podr´cznik, s. 93) pod kàtem
tego, w jaki sposób zmienił si´ system polityczny
i jaki organ władzy stał si´ najwa˝niejszy. (5 minut)
7. Nauczyciel przedstawia sytuacj´ w Polsce po Êmierci
Józefa Piłsudskiego i wyjaÊnia, z czego wynikał rozłam w sanacji. (5 minut)
Podsumowanie:
8. Z pomocà nauczyciela jeden z uczniów wyjaÊnia, dlaczego re˝im polityczny obowiàzujàcy w Polsce w latach 1926–1939 nazywamy re˝imem autorytarnym.
(5 minut)
Praca domowa:
Uczniowie pisemnie zabierajà głos w dyskusji na forum
o przewrocie majowym (podr´cznik s. 95) lub przedstawiajà ró˝nice mi´dzy totalitarnà formà rzàdów (na
przykładzie faszyzmu włoskiego, nazizmu niemieckiego lub ustroju stalinowskiego w latach mi´dzywojennych) a specyficznà formà rzàdów autorytarnych w Polsce (sanacja).
10. Polska w Europie
międzywojennej
Czas: 1 godzina lekcyjna
Cele lekcji:
I. Poziom wiadomoÊci
A. Zapami´tywanie wiadomoÊci
Uczeƒ:
◗ definiuje poj´cia i terminy historyczne: traktat w Locarno, układ w Rapallo, mała ententa, koncepcja
Mi´dzymorza, polityka równowagi, eksterytorialnoÊç,
berlinka, ultimatum, pakt Ribbentrop–Mołotow,
◗ przedstawia sylwetk´ Józefa Becka,
◗ wymienia sàsiadów II Rzeczypospolitej i omawia
charakter ich stosunków z paƒstwem polskim,
◗ przedstawia główne kierunki polityki zagranicznej
II Rzeczypospolitej,
◗ przedstawia koncepcj´ Mi´dzymorza i wymienia
paƒstwa, które miały si´ do niej pozytywnie ustosunkowaç,
◗ omawia główne zało˝enia polityki równowagi,
◗ przedstawia sojusze II Rzeczypospolitej z paƒstwami
europejskimi.
B. Rozumienie wiadomoÊci
Uczeƒ:
◗ wyjaÊnia, dlaczego sytuacja mi´dzynarodowa II Rzeczypospolitej nie była korzystna,
◗ wyjaÊnia, dlaczego koncepcji Mi´dzymorza nie zrealizowano,
Polska w Europie międzywojennej
◗ charakteryzuje stosunki polsko-francuskie i polsko-brytyjskie w okresie mi´dzywojennym,
◗ wyjaÊnia, dlaczego II Rzeczpospolita w latach 30.
realizowała zało˝enia polityki równowagi,
◗ wyjaÊnia, dlaczego II Rzeczpospolita nie uznała roszczeƒ terytorialnych III Rzeszy,
◗ wyjaÊnia zało˝enia paktu Ribbentrop–Mołotow i jego
potencjalne konsekwencje w obliczu polskiej polityki
równowagi.
II. Poziom umiej´tnoÊci
C. Stosowanie wiadomoÊci w sytuacjach typowych
Uczeƒ:
◗ wskazuje na mapie wszystkich sàsiadów II Rzeczypospolitej,
◗ czyta ze zrozumieniem teksty êródłowe,
◗ interpretuje rysunek satyryczny i wyciàga prawidłowe wnioski.
D. Stosowanie wiadomoÊci w sytuacjach problemowych
Uczeƒ:
◗ ocenia dokonania Józefa Becka i Józefa Piłsudskiego
w budowaniu mi´dzynarodowego bezpieczeƒstwa
II Rzeczypospolitej,
◗ ocenia szanse realizacji polityki zwanej koncepcjà
Mi´dzymorza,
◗ ocenia relacje II Rzeczypospolitej z jej sàsiadami,
◗ ocenia polskà polityk´ równej odległoÊci mi´dzy
Berlinem a Moskwà.
9