przekszta£canie prawa u¯ytkowania wieczystego w

MONOGRAFIE PRAWNICZE
PRZEKSZTA£CANIE
PRAWA U¯YTKOWANIA
WIECZYSTEGO
W PRAWO W£ASNOŒCI
PIOTR PODLEŒ
Wydawnictwo C. H. Beck
MONOGRAFIE PRAWNICZE
PIOTR PODLEŒ · PRZEKSZTA£CANIE PRAWA U¯YTKOWANIA
WIECZYSTEGO W PRAWO W£ASNOŒCI
Polecamy nasze publikacje z serii Monografie Prawnicze:
M. Gutowski
NIEWAŻNOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ
Wprowadzenie M. Safjan
WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWA CYWILNEGO
I. Gil
SYTUACJA PRAWNA SYNDYKA MASY UPADŁOŚCI
J. Bujny
PRAWA PACJENTA. MIĘDZY AUTONOMIĄ A PATERNALIZMEM
D. Wacinkiewicz
KONTROLA I NADZÓR W PRAWIE KOMUNALNYM
K. A. Dadańska
DZIAŁANIE OSOBY PRAWNEJ
C. Woźniak
UŻYTKOWANIE WIECZYSTE
A. Stępień
PRZEKSZTAŁCENIA SPÓŁEK HANDLOWYCH
A. Mikos
USTROJOWA POZYCJA BANKU CENTRALNEGO W POLSCE
T. Szanciło
FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
W POLSCE PRZEZ PODMIOTY ZAGRANICZNE
www.sklep.beck.pl
PRZEKSZTA£CANIE
PRAWA U¯YTKOWANIA
WIECZYSTEGO
W PRAWO W£ASNOŒCI
PIOTR PODLEŒ
Redkacja:
Magdalena Blachowicz
Wydawnictwo C. H. Beck 2007
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Gen. Zajączka 9, 01–518 Warszawa
Skład i łamanie: C. H. Beck Sp. z o.o.
Druk i oprawa: P.W.P. INTER-DRUK Warszawa
ISBN 978-83-7483-495-7
Spis treści
Spis
Spis treści
treści
Wprowadzenie........................................................................................................
IX
Wykaz skrótów .......................................................................................................
XI
Wykaz literatury....................................................................................................
XV
Rozdział I. Prawa typu użytkowania wieczystego w ujęciu
historycznym i prawnoporównawczym ..........................................
§ 1. Emfiteuza i prawa jej typu (oraz wzmianka dotycząca
ciężarów realnych) ..................................................................................
§ 2. Superficies i prawo zabudowy..............................................................
§ 3. Własność podzielona co do treści.......................................................
§ 4. Własność czasowa .....................................................................................
§ 5. Użytkowanie jako prawo wieczyste....................................................
§ 6. Wieloletnie dzierżawy w krajach common law ............................
§ 7. Podsumowanie ...........................................................................................
Rozdział II. Główne cechy prawa użytkowania wieczystego.......
§ 1. Wprowadzenie ...........................................................................................
§ 2. Charakter prawny, przedmiot i podmioty .......................................
§ 3. Sposoby powstania, nabycia i wygaśnięcia prawa ........................
§ 4. Uprawnienia użytkownika wieczystego ...........................................
§ 5. Obowiązki użytkownika wieczystego................................................
§ 6. Związek z własnością budynków i lokali..........................................
§ 7. Sposoby nabycia własności przez użytkowników
wieczystych ................................................................................................
§ 8. Podsumowanie ...........................................................................................
Rozdział III. Ustawa o przekształceniu prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności nieruchomości
– podstawowe zagadnienia oraz zakres podmiotowy ..............
§ 1. Charakter przekształcenia......................................................................
§ 2. Problem nabycia prawa własności i następstwo prawne...........
§ 3. Charakter sprawy będącej przedmiotem postępowania............
§ 4. Charakter uprawnienia oraz rodzaj terminu do wystąpienia
z żądaniem ..................................................................................................
§ 5. Charakter decyzji o przekształceniu i wpisu do księgi
wieczystej....................................................................................................
1
1
5
9
10
10
12
12
15
15
16
17
19
21
22
23
24
25
25
29
31
32
34
V
Spis treści
§ 6. Zakres podmiotowy ustawy ..................................................................
§ 7. Podsumowanie ...........................................................................................
Rozdział IV. Zakres przedmiotowy ustawy w przypadku
osób fizycznych...............................................................................................
§ 1. Zagadnienia ogólne ..................................................................................
§ 2. Nieruchomości zabudowane na cele mieszkaniowe ...................
§ 3. Nieruchomości zabudowane garażami.............................................
§ 4. Nieruchomości przeznaczone pod zabudowę na cele
mieszkaniowe lub pod zabudowę garażami ..................................
§ 5. Nieruchomości rolne...............................................................................
§ 6. Podsumowanie ...........................................................................................
Rozdział V. Zakres przedmiotowy ustawy w pozostałych
przypadkach .....................................................................................................
§ 1. Osoby fizyczne i prawne będące właścicielami lokali.................
§ 2. Spółdzielnie mieszkaniowe ...................................................................
§ 3. Następcy prawni........................................................................................
§ 4. Zakres przedmiotowy ustawy w wypadku współużytkowania
wieczystego ................................................................................................
§ 5. Podsumowanie ...........................................................................................
Rozdział VI. Postępowanie. Opłaty.............................................................
§ 1. Wszczęcie postępowania. Stosowanie art. 199 KC........................
§ 2. Postępowanie administracyjne ............................................................
§ 3. Odpłatność przekształcenia ..................................................................
§ 4. Przekształcenie nieodpłatne .................................................................
§ 5. Podsumowanie ...........................................................................................
Rozdział VII. Koncepcje dotyczące przyszłości prawa
użytkowania wieczystego ze szczególnym uwzględnieniem
przekształcenia w prawo własności ex lege....................................
§ 1. Podnoszone zalety użytkowania wieczystego ................................
§ 2. Podstawowe zarzuty stawiane instytucji użytkowania
wieczystego ................................................................................................
§ 3. Koncepcje przewidujące zachowanie instytucji użytkowania
wieczystego ................................................................................................
§ 4. Koncepcje przewidujące wprowadzenie innego prawa
zamiast prawa użytkowania wieczystego........................................
§ 5. Koncepcje przewidujące przekształcenie prawa
użytkowania wieczystego w prawo własności ex lege................
I. Koncepcja E. Piontka ......................................................................
II. Ustawa sejmowa z 7.7.2005 r.........................................................
III. Koncepcja A. Brzozowskiego .......................................................
VI
36
37
39
39
40
43
46
47
48
49
49
54
56
60
62
63
63
65
68
72
75
77
77
78
80
82
83
83
84
85
Spis treści
IV. Koncepcja autora pracy..................................................................
§ 6. Podsumowanie ...........................................................................................
86
91
Zakończenie.............................................................................................................
93
Dodatek 1. Aspekty podatkowe przekształcenia ................................
97
Dodatek 2. Aspekty ekonomiczne przekształcenia ex lege ..........
101
Indeks rzeczowy....................................................................................................
105
VII
Wprowadzenie
Zgodnie z przepisami ustawy
Wprowadzenie
Wprowadzenie
– Kodeks cywilny oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami użytkowanie wieczyste jest długoterminowym prawem na rzeczy cudzej, skutecznym erga omnes, obciążającym grunty stanowiące własność publiczną. Pozycja użytkownika wieczystego jest w okresie
trwania tego prawa zbliżona do pozycji właściciela, zaś odmowa przedłużenia prawa użytkowania wieczystego jest możliwa jedynie z uwagi na ważny
interes społeczny. W związku z tym użytkowanie wieczyste było i nadal jest
traktowane przez wielu jako substytut własności, niewiele się od niej różniący. Dopiero obawy dotyczące możliwych zagrożeń dla użytkowników
wieczystych spowodowały powstanie wielu inicjatyw mających na celu przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.
Działania te zaowocowały ustawami przewidującymi obligatoryjne dla
właścicieli gruntów przekształcenie na wniosek wieczystego użytkownika.
Początkowo finansowe zasady przekształcenia były dość korzystne dla użytkowników wieczystych, którzy jednak jedynie w niewielkim zakresie z niego
skorzystali, wskutek trudnych do spełnienia wymagań nałożonych przez
ustawę o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego
osobom fizycznym w prawo własności. Jednakże już w 2000 r. Trybunał
Konstytucyjny zakwestionował mechanizm finansowy wprowadzony przez
ustawę jako niekorzystny dla właścicieli gruntów. Spowodowało to wprowadzenie dość wysokich opłat z tytułu przekształcenia, opartych na zasadach
rynkowych, jednakże z możliwością udzielania bonifikat przez właścicieli.
Praktycznie zahamowało to cały proces, za wyjątkiem nielicznych przypadków, kiedy bonifikaty były bardzo wysokie. Również obecna ustawa
o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności
nieruchomości oparta jest na podobnych zasadach i zapewne nie przyniesie
przełomu w tej dziedzinie. Pozostawia to otwartym pytanie o przyszłość
ukształtowanej jeszcze w poprzedniej epoce instytucji użytkowania wieczystego, jak też o przyszłość poszczególnych, istniejących obecnie, stosunków
prawnych użytkowania wieczystego. To, iż problem wzbudza duże zainteresowanie, pokazują liczne debaty parlamentarne, powtarzające się nieodmiennie tuż przed wyborami i uchwalane na ostatnich posiedzeniach przed
końcem kolejnych kadencji ustawy. W szczególności Sejm 7.7.2005 r. uchwalił przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności
z mocy ustawy, co jednak nie nastąpiło z uwagi na przyjęcie poprawek senackich w dniu 29.7.2005 r.
IX
Wprowadzenie
Zasadniczym przedmiotem niniejszej pracy jest przedstawienie obowiązującej regulacji prawnej dotyczącej przekształcenia prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności, z uwzględnieniem zachowującego swą aktualność dorobku orzecznictwa i doktryny, praktyki w tym zakresie oraz
wniosków de lege ferenda, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji przewidujących przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności ex lege.
Oczywiście w ramach niniejszej pracy, ze względu na charakter dzieła,
nie jestem w stanie wyczerpująco zgłębić wszystkich aspektów omawianych
zagadnień. Będę więc poruszać przede wszystkim ich aspekty prawne, choć
oczywiście nie można też pominąć wiążących się z nimi innych aspektów,
w tym ekonomicznych. Interesować nas będzie przede wszystkim problematyka cywilistyczna, ale także niektóre zagadnienia konstytucyjne (chociażby
w świetle orzeczeń TK) oraz administracyjnoprawne.
W pierwszych dwóch rozdziałach niniejszej pracy zostaną omówione
niektóre prawa typu użytkowania wieczystego oraz samo użytkowanie wieczyste. Podstawowe zagadnienia oraz zakres podmiotowy obowiązującej
ustawy o przekształceniu zostaną omówione w rozdziale trzecim, zakres
przedmiotowy w rozdziale czwartym (dla osób fizycznych) oraz piątym (dla
pozostałych kategorii osób), postępowanie i opłaty – w rozdziale szóstym.
Dalej przedstawię podnoszone zalety i zarzuty dotyczące użytkowania wieczystego, a także różne koncepcje dotyczące jego przyszłości, ze szczególnym uwzględnieniem przekształcenia w prawo własności ex lege. W zakończeniu znalazły się wnioski dotyczące teraźniejszości oraz przyszłości procesu przekształceń prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.
Pragnę złożyć serdeczne podziękowania Panu Profesorowi dr. hab.
Krzysztofowi Pietrzykowskiemu za zachętę i pomoc przy tworzeniu tej
pracy.
Warszawa, grudzień 2006 r.
X
Piotr Podleś
Wykaz skrótów
1. Źródła prawa
Wykaz
Wykaz skrótów
skrótów
EwidGruntyBudR..................
rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29.3.2001 r. w sprawie
ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. Nr 38,
poz. 454)
ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze
zm.)
ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j.
Dz.U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128 ze zm.)
dekret z 6.9.1951 r. o ochronie i uregulowaniu
własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych (Dz.U.
Nr 46, poz. 340 ze zm.)
ustawa z 14.7.1961 r. o gospodarce terenami
w miastach i osiedlach (Dz.U. Nr 32, poz. 159
ze zm.)
ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.
Nr 16, poz. 93 ze zm.)
ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98,
poz. 1071 ze zm.)
ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania
cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)
ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.)
rozporządzenie Rady Ministrów z 30.12.1999 r.
w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych
(Dz.U. Nr 112, poz. 1317 ze zm.)
ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych
i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361
ze zm.)
GospNierU...............................
GospNierSPU ..........................
GospodChłopD ......................
GospTerMiOU.........................
KC................................................
KPA .............................................
KPC.............................................
KRO ............................................
KŚT .............................................
KWU...........................................
XI
Wykaz skrótów
LikwidacjaCzynszDzierżR ..
rozporządzenie Prezydenta z 30.12.1924 r.
o likwidacji państwowych czynszów wieczystych i dzierżaw wieczystych (Dz.U. Nr 118,
poz. 1071)
NabywPrWłNierU .................
ustawa z 26.7.2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz.U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.)
PDOFizU ...................................
ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym
od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 14,
poz. 176 ze zm.)
PKOB..........................................
rozporządzenie Rady Ministrów z 30.12.1999 r.
w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) (Dz.U. Nr 112, poz. 1316
ze zm.)
PlanZagospU ...........................
ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80,
poz. 717 ze zm.)
PrBud .........................................
ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (t.j.
Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.)
PrGeod ......................................
ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 240,
poz. 2027 ze zm.)
ProjPlanZagospR ...................
rozporządzenie
Ministra
Infrastruktury
z 26.8.2003 r. w sprawie wymaganego zakresu
projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. Nr 164, poz. 1587)
ProwKWR ................................
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości
z 17.9.2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg
wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U.
Nr 102, poz. 1122 ze zm.)
PrRzeczD ..................................
dekret z 11.10.1946 r. – Prawo rzeczowe (Dz.U.
Nr 57, poz. 319)
PrzekształPrUżytkOFizU.....
ustawa z 4.9.1997 r. o przekształceniu prawa
użytkowania wieczystego przysługującego
osobom fizycznym w prawo własności (t.j.
Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1299 ze zm.)
PrzekształPrUżytkWłNierU
ustawa z 29.7.2005 r. o przekształceniu prawa
użytkowania wieczystego w prawo własności
nieruchomości (Dz.U. Nr 175, poz. 1459)
PrzenoszKWSystemInforU
ustawa z 14.2.2003 r. o przenoszeniu treści
księgi wieczystej do struktury księgi wieczy-
XII
Wykaz skrótów
stej prowadzonej w systemie informatycznym
(Dz.U. Nr 42, poz. 363)
PrZabD ......................................
PWPrRzeczD ...........................
PWKC.........................................
RekompensataRPU ...............
SamGminU...............................
SamPowiatU ............................
SpółMieszkU............................
WarunkTechBudR .................
WłLokU .....................................
WłUżytGruntyD.....................
WniosekPrzekształR.............
WycenaNierR ..........................
WykupGruntyU .....................
dekret z 26.10.1945 r. o prawie zabudowy
(Dz.U. Nr 50, poz. 280)
dekret z 11.10.1946 r. – Przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach
wieczystych (Dz.U. Nr 57, poz. 321)
ustawa z 23.4.1964 r. – Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94
ze zm.)
ustawa z 8.7.2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 169, poz. 1418 ze
zm.)
ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym
(t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym
(t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)
ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116
ze zm.)
rozporządzenie
Ministra
Infrastruktury
z 12.4.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki
i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 ze zm.)
ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j.
Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.)
dekret z 26.10.1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy
(Dz.U. Nr 50, poz. 279)
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości
z 19.12.1997 r. w sprawie wniosku o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego
w prawo własności (Dz.U. Nr 157, poz. 1037)
rozporządzenie Rady Ministrów z 21.9.2004 r.
w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U. Nr 207,
poz. 2109 ze zm.)
ustawa z 28.3.1933 r. o wykupie przez dzierżawców gruntów, zajętych pod budynki, oraz
XIII
Wykaz skrótów
gruntów czynszowych w miastach i miasteczkach na obszarze sądów apelacyjnych
w Warszawie, Lublinie i Wilnie (Dz.U. Nr 29,
poz. 250)
VATU ..........................................
ZmGospGruntyU...................
ZmianyPGR..............................
ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów
i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)
ustawa z 29.9.1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464 ze zm.)
rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z 26.1.1962 r. w sprawie zmiany niektórych praw do gruntu na prawo wieczystego
użytkowania lub użytkowania (Dz.U. Nr 15,
poz. 67)
2. Organy orzekające
NSA .............................................
SKO.............................................
SN ................................................
TK................................................
Naczelny Sąd Administracyjny
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Sąd Najwyższy
Trybunał Konstytucyjny
3. Czasopisma
BSP ..............................................
Dz.U. ..........................................
GP................................................
MoP.............................................
OTK ............................................
PN................................................
PL.................................................
PS.................................................
Sam. Ter. ...................................
SI..................................................
SP.................................................
Białostockie Studia Prawnicze
Dziennik Ustaw
Gazeta Prawna
Monitor Prawniczy
Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
Przegląd Notarialny
Przegląd Legislacyjny
Przegląd Sądowy
Samorząd Terytorialny
Studia Iuridica
Studia Prawnicze
4. Inne skróty
n. .................................................
t.j. ................................................
ze zm. .........................................
XIV
następny (a, e)
tekst jednolity
ze zmianami
Wykaz literatury
Bednarek M., Przemiany własności
Wykaz
Wykazwliteratury
literatury
Polsce. Podstawowe koncepcje i konstrukcje normatywne, Warszawa 1994.
Biela A., Co dalej z użytkowaniem wieczystym (notowała A. Wyszomirska),
GP z 25.7.2005 r.
Bieniek G., W sprawie reformy przepisów kodeksu cywilnego o podmiotowych prawach rzeczowych, PL 1997, Nr 3.
Bieniek G., W sprawie przyszłości użytkowania wieczystego, Ars et usus.
Księga pamiątkowa ku czci sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa
2005.
Bieniek G., Marmaj Z., Użytkowanie wieczyste w praktyce, Warszawa–Zielona Góra 1999.
Bojarski W., Emfiteuza według prawa rzymskiego, Toruń 1970.
Bojarski W., Zarys pojustyniańskich dziejów emfiteuzy, Zeszyty Naukowe
UMK, Prawo 1972, z. 52 (XI).
Brzozowski A., Z problematyki przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, Zeszyty Prawnicze UKSW 2003, Nr 3.2.
Cioch H., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, Rej. 1998, Nr 12.
Cioch H., Prawo wieczystego użytkowania de lege lata i de lege ferenda,
Rej. 2003, Nr 5.
Cioch H., Witczak H., Przekształcenie prawa wieczystego użytkowania. Komentarz, Warszawa 2002.
Cisek A., Użytkowanie wieczyste, [w:] System prawa prywatnego, t. 4, Prawo
rzeczowe, pod red. E. Gniewka, Warszawa 2005.
Cisek A., Kremis J., Ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności. Komentarz,
Kraków 1999.
Cisek A., Kremis J., Nowe zasady przekształcenia użytkowania wieczystego
we własność, [w:] Gospodarka budżetowa jednostek samorządu terytorialnego, pod red. W. Miemiec, Warszawa 2006.
Gniewek E., Katalog praw rzeczowych w przyszłej kodyfikacji prawa cywilnego – refleksje wstępne, Rej. 1998, Nr 4.
Gniewek E., O przyszłości użytkowania wieczystego, Rej. 1999, Nr 9.
Gniewek E., Prawo rzeczowe, Warszawa 2002.
XV
Wykaz literatury
Gniewek E., O przyszłości użytkowania wieczystego – dyskusji ciąg dalszy,
Studia Iuridica Agraria, t. 5, pod red. S. Prutisa, Białystok 2005.
Ignatowicz J., Użytkowanie wieczyste de lege ferenda, SI, t. 21, Warszawa
1994.
Ignatowicz J., Prawo rzeczowe, Warszawa 2000.
Jodłowski J., Resich Z., Lapierre J., Misiuk-Jodłowska T., Postępowanie cywilne, Warszawa 2003.
Justyński T., Glosa do wyroku SN z 15.2.2002 r., V CA 2/02, OSP 2003, Nr 6.
Kaptur G., Zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntu w ustawie o VAT,
Nieruchomości 2005, Nr 6.
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego: Projekt ustawy o zmianie przepisów kodeksu cywilnego o użytkowaniu wieczystym, KPP 2002, z. 3.
Kosiba A., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, Rej. 1998, Nr 7–8.
Krasoń M., Ochrona superficies, BSP 1992, Nr 1.
Krasoń M., Z badań nad prawami i obowiązkami superficiariusza, SP 1994,
Nr 2.
Kremis J., Uwłaszczenie użytkowników wieczystych (zagadnienia dyskusyjne), Rej. 1999 Nr 2.
Krzywicki P., Własność dla użytkowników, Rzeczp. z 20.6.2003 r.
Lisowski Z., Kodeks cywilny obowiązujący na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej, Poznań 1933.
Łosiński Z., Uwłaszczenie użytkowników wieczystych. Kilka uwag teoretycznoprawnych na tle ustawy z dnia 4 września 1997 r., Rej. 2000, Nr 6.
Łosiński Z., Istota przekształcenia prawa użytkowania wieczystego
przysługującego osobom fizycznym w prawo własności, Rej. 2001, Nr 12.
Machowska A., [w:] Prawo francuskie, t. I, pod red. A. Machowskiej i K. Wojtyczka, Kraków 2004.
Milewska K., Cena to nie wycena, Rzeczp. z 18.8.2003 r.
Pietrzykowski K., Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa 2004.
Pietrzykowski K., Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1–449, t. I, pod red.
K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2005.
Piontek E., Choroba użytkowania wieczystego, Rzeczp. z 26.9.1996 r.
Pisuliński J., Własność lokalu, [w:] System prawa prywatnego, t. 4, Prawo rzeczowe, pod red. E. Gniewka, Warszawa 2005.
Podleś P., Głos w dyskusji nad przyszłością użytkowania wieczystego, PS
2005, Nr 10.
Popielak B., Kilka uwag dotyczących użytkowania wieczystego, Casus 2005,
Nr 37.
XVI
Wykaz literatury
Prądzyński W., Istota hipoteki, ciężaru realnego i zastawu a polskie prawo
rzeczowe, PN 1948, z. XI–XII.
Przysiężniak A., Temporalizacja użytkowania wieczystego, MoP 2004, Nr 7.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2002.
Rudnicki S., Glosa do uchwały z 28.9.1995 r., III CZP 127/95, PS 1996, Nr 3.
Rudnicki S., Uwłaszczenie osób fizycznych na podstawie ustawy z 4.9.1997 r.
o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności, MoP 1997, Nr 11.
Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność
i inne prawa rzeczowe, Warszawa 2004.
Skrzydło-Niżnik I., Szczerbińska-Byrska M., Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2000 r. (sygn. akt K.8/98) dotyczący konstytucyjności ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności (Dz.U. z 1997 r. Nr 123,
poz. 781 z późn. zm.), Casus 2000, Nr 18.
Stańczyk P., Likwidacja użytkowania wieczystego, Wspólnota z 15.5.1999 r.
Stelmachowski A., Zagadnienie ciężarów realnych i dożywocia na tle prac kodyfikacyjnych, NP 1951, Nr 7–8.
Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1969.
Strzelczyk R., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z 19.5.2004 r., I CK 696/03, OSP 2005, Nr 5.
Szonert J., Własność czasowa, Pal. 1959, Nr 1.
Sztyk R., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, Rej. 2005, Nr 10.
Truszkiewicz Z., Użytkowanie wieczyste. Zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa–Kraków 2006.
Wierzbowski M. (red.), Szubiakowski M., Wiktorowska A., Postępowanie administracyjne – ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2004.
Winiarz J., Użytkowanie wieczyste, Warszawa 1967.
Winiarz J., Ćwierć wieku użytkowania wieczystego, [w:] Z zagadnień cywilnego prawa materialnego i procesowego, pod red. M. Sawczuka, Lublin
1988.
Witczak H., Wygaśnięcie użytkowania wieczystego, Warszawa 2005.
Wolanin M., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność,
Zielona Góra 2001.
Wolanin M., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności, cz. I, Nieruchomości 2005, Nr 11.
Wolanin M., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności, cz. II, Nieruchomości 2005, Nr 12.
XVII
Wykaz literatury
Wolanin M., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności, cz. III, Nieruchomości 2006, Nr 1.
Wolanin M., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności, cz. IV, Nieruchomości 2006, Nr 2.
Wolanin M., Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności, cz. V, Nieruchomości 2006, Nr 3.
Wołodkiewicz W., Zabłocka M., Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2000.
Woźniak C., Za wcześnie na fanfary, Rzeczp. z 26.6.2003 r.
Woźniak C., Perspektywy prawa użytkowania wieczystego, PUG 2004, Nr 11.
Woźniak C., Uwłaszczenie niektórych użytkowników wieczystych na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r., Rej. 2006, Nr 4.
Woźniak C., Użytkowanie wieczyste, Warszawa 2006.
Zaradkiewicz K., Przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo
własności, MoP 1999, Nr 1.
Zaradkiewicz K., Kodyfikacja prawa cywilnego na Litwie, Łotwie i w Estonii.
Trzy drogi powrotu do tradycji Zachodu, PL 2003, Nr 4.
Zaradkiewicz K., Od tradycji ABGB do acquis communautaire. Przemiany
prawa cywilnego na Węgrzech i w Słowenii, PL 2005, Nr 1.
Zaradkiewicz K., Podstawowe założenia dotyczące propozycji regulacji prawa zabudowy, PL 2006, Nr 2.
Zoll F., Prawo cywilne w zarysie, t. II. Prawo rzeczowe, Kraków 1947.
Źróbek R., Hłasko M., Niektóre problemy dzierżaw wieloletnich za granicą
w odniesieniu do użytkowania wieczystego gruntów w Polsce, Acta
Scientiarum Polonorum Administratio Locorum 2003, Nr 1–2.
XVIII
Rozdział I. Prawa typu użytkowania
wieczystego w ujęciu historycznym
i prawnoporównawczym
§ 1. Emfiteuza i prawa jej typu (oraz wzmianka
dotycząca ciężarów realnych)
W piątym
Rozdział
wieku
§I. 1.
występujące
Prawa
Emfiteuza
typu użytkowania
na
i prawa
Zachodzie
jej typu
wieczystego...
ius perpetuum zlało
się ze znaną na Wschodzie emfiteuzą, przyjmując jednolitą nazwę ius
emphyteuticum1. Emfiteuza była prawem rzeczowym. Uprawnienia
emfiteuty były następujące2:
– (posiadanie) wykonywał swe prawa osobiście lub pośrednio
(dzierżawa, subemfiteuza), przysługiwały mu interdykty posesoryjne (choć był tylko dzierżycielem),
– (korzystanie) mógł dowolnie eksploatować grunt, nawet zmieniając jego przeznaczenie, byle nie pogarszał rzeczy,
– nabywał własność owoców z chwilą oddzielenia,
– (rozporządzanie) było to prawo dziedziczne i zbywalne,
– przysługiwały mu skargi petytoryjne.
Oprócz emfiteuzy wieczystej, występowała również, jak się wydaje3, emfiteuza czasowa. Stanowisko emfiteuty wybijało się na plan
pierwszy przed właściciela, który jednak miał następujące uprawnienia4:
– prawo pierwokupu, a gdy z niego nie skorzystał otrzymywał 2%
ceny (laudemium),
– otrzymywał roczny czynsz (canon, vectigal),
1
2
3
4
W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka, Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2000, s. 165.
Ibidem, s. 165–166.
W. Bojarski, Emfiteuza według prawa rzymskiego, Toruń 1970, s. 121.
W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka, op. cit., s. 165–166.
1