ROK AKAD. 2011/2012

I ROK ODDZIAŁ STOMATOLOGICZNY – „BIOLOGIA MEDYCZNA”
ROK AKAD. 2011/2012
Ćwiczenie 1
Temat: Ekologia medyczna I – Czynniki abiotyczne środowiska.
1. Omówienie regulaminów zajęć oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Podstawowe pojęcia i zagadnienia istotne w aspekcie zdrowia i choroby człowieka – test
jednokrotnego wyboru
a. Ekologia, ekologia człowieka, ekologia medyczna.
b. Populacja, ekosystem, interakcje biocenotyczne
c. Właściwości cech biosfery i ich znaczenie w etiopatogenezie chorób.
d. Ekosystem współczesnego człowieka.
e. Antropopresja. Działania antropogeniczne pozytywne i negatywne.
f. Nanotechonologia, nanomedycyna.
3. Zasady techniki mikroskopowania - obserwacja pyłku Lilium sp., prep. mikr. utrw. niebarw.:
a. okiem nieuzbrojonym - opis
b. pod pow. 10 x - opis
c. pod pow. 100 x - opis
d. pod pow. 400 lub 600 x – rys.
4. Wpływ odwodnienia i temperatury na czynności życiowe organizmów:
a. anabioza fauny mchów - protokół doświadczenia
b. wpływ temperatury na czynność serca rozwielitki (Daphnia sp.) – opis doświadczenia,
wykres
5. Teratogeniczne działanie czynników chemicznych na organizm kręgowca:
a. Gallus sp. - Kur
skrzyżowany dziób i jednooczność - prep. makr. utrw. 4% formaliną – pokaz
rozszczep powłok brzusznych - prep. makr. utrw. 4% formaliną – pokaz
niewciągnięty pęcherzyk żółtkowy - prep. makr. utrw. 4% formaliną – pokaz
b. Homo sapiens L. – Człowiek
- anencefalia - bezmózgowie - prep. makr. utrw. w 4 % formalinie – pokaz
gastroschisis - wytrzewienie - prep. makr. utrw w 4% formalinie – pokaz
Materiały obowiązujące do przygotowania:
„Ekologia medyczna – wybrane zagadnienia”, red. A. Kurnatowska, P. Kurnatowski, PROMEDI.
Łódź 2003, rozdział 2. R. Kadłubowski „Podstawowe pojęcia ekologii medycznej”
Ćwiczenie 2
Temat: Ekologia medyczna II – Czynniki biotyczne środowiska cz. I.
I. Interakcje biocenotyczne antagonistyczne – poziom populacyjny:
1. Antybioza
a. antybiotyki - działanie Penicillium notatum na Staphyllococcus aureus – opis
b. mikotoksyny
- "orzeszki" arachidowe Arachis hypogea zarażone Aspergillus flavus – pokaz
- Aspergillus flavus - hodowla na skosie Sabourauda – opis
- ocena wrażliwości Paramecium sp. na wyciąg z grzybni A. flavus: doświadczenie, protokół
- Phytophthora infestans na ziemniaku Solanum tuberosum - prep.makr. zarażonej bulwy
utrw. w 4% formalinie – pokaz
c. fitoncydy
- działanie czosnku Allium sativum, cebuli Allium cepa i chrzanu Armoracia lapathifolia na
Escherichia coli – opis
- zestaw olejków eterycznych stosowanych w lecznictwie – pokaz
2. Pasożytnictwo - Entomophtora muscae i Musca domestica: zarodniki grzyba na skrzydle
muchy - prep. mikr.utrw. etanolem, niebarw. pow.100x – opis
II. Interakcje biocenotyczne protekcjonistyczne – poziom populacyjny:
1. Mutualizm
a. Cetraria islandica - Płucnica islandzka
- prep. makr. suchy – pokaz
- prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw. pow. 100, 400/ 600 x - rys.
b. Lupinus sp. - Łubin i bakterie azotowe Rhizobium sp.
- korzenie łubinu - prep. makr. utrw. metanolem – pokaz
- przekrój przez brodawkę korzeniową – prep. mikr. utrw. barw. barwn. Giemsy pow. 1000x (immersja olejowa) – pokaz
- Rhizobium sp. - formy glebowe, prep. mikr. utrw. barw. met. Grama, pow.1000x
(immersja olejowa) – opis
- Rhizobium sp. – bakteroidy, prep. mikr. utrw. barw. met. Grama, pow.1000x
(immersja olejowa) – opis
c. Neottia nidus-avis. - Gnieźnik leśny
- przekrój przez korzeń z mikoryzą endotroficzną - prep. mikr. utrw. barw, pow. 1000 x
(immersja olejowa) – pokaz
2. Epioikia - Dreissena sp. - Racicznica na muszli Unio sp. - Skójka - prep. makr. suchy –
pokaz
III. Interakcje biocenotyczne protekcjonistyczne – poziom komórkowy
a. regeneracja dżdżownicy Lumbricus sp. - prep. mikr. utrw. pow. 100 x – pokaz
b. regeneracja kleszczy raka Astacus sp. - prep. makr. suchy – pokaz
Materiały obowiązujące do przygotowania:
Wybrane rozdziały z podręczników:
„Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy”, red. A. Kurnatowska, PWN, Warszawa-Łódź 2002,
wyd. IV: rozdz.16. P.Kurnatowski: „Zaburzenia socjosfery - narkomania”, rozdz.17. P.Kurnatowski:
„Zaburzenia socjosfery - alkoholizm”.
„Ekologia medyczna – wybrane zagadnienia”, red. A.Kurnatowska, P.Kurnatowski, PROMEDI Łódź 2003:
rozdz. 6. P.Kurnatowski „Żywność – czy zawsze zdrowa?”; rozdz. 9. A.Denys „Ekologia zakażeń
szpitalnych”; rozdz. 14. A.Kurnatowska „Działanie niektórych czynników środowiskowych na stan błony
śluzowej jamy ustnej i zębów”.
Ćwiczenie 3
Temat: Ekologia medyczna III - Czynniki biotyczne środowiska cz. II.
I. Wybrane zwierzęta jadowite
1. Aurelia aurita L. - Chełbia modra: prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz
2. Apis mellifera L. - Pszczoła miododajna
a. imago - prep.makr. - pokaz
b. żądło - prep.mikr.utrw.70% etanolem, niebarw.,pow.100,400 lub 600x - rys.
3. Paravespula syn. Vespula vulgaris L. - Osa zwyczajna
a. imago - prep.makr. - pokaz
b. żądło - prep.mikr.utrw. 70% etanolem, niebarw.,pow.100,400 lub 600x - rys.
4. Vespa crabro L. - Szerszeń groźny - imago: prep.makr. - pokaz
5. Bufo bufo L. - Ropucha szara: prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz
6. Vipera berus L. - Żmija zygzakowata: prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz
II.
1.
2.
3.
Wybrane rośliny o znaczeniu farmakologicznym i toksykologicznym
Atropa belladonna L.- Pokrzyk wilcza jagoda: prep.makr.jagód utrw.70% etanolem- pokaz
Datura stramonium L. - Bieluń dziędzierzawa: prep.makr. suchy owoców – pokaz
Digitalis purpurea L. - Naparstnica purpurowa: prep.makr. suchy - pokaz
III. Grzyby trujące i niektóre podobne do nich jadalne
1. Secale cornutum L. - Sporysz: prep.makr. suchy – pokaz
2. Amanita phalloides L. - Muchomor sromotnikowy
- owocnik - prep.makr. suchy - pokaz z opisem
- zarodniki - prep.mikr.trwały,niebarw., pow.400,600 lub 1000x - rys.
3. Agaricus campestris L. - Pieczarka polna
- owocnik - prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz z opisem
4. Paxillus involutus Batsch ex Fr. - Krowiak podwinięty (Olszówka)
- owocnik - prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz z opisem
- zarodniki - prep.mikr.trwały,niebarw., pow.400,600 lub 1000x - rys.
5. Russula emetica Fr. - Gołąbek wymiotny
- owocnik - prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz z opisem
- zarodniki - prep.mikr.trwały,niebarw., pow.400,600 lub 1000x - rys.
IV. Obliczanie wskaźnika wzrostu populacji pasożyta – zadanie
Materiały obowiązujące do przygotowania:
Wybrane rozdziały z podręczników:
„Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy” pod red. prof. A. Kurnatowskiej, PWN,
Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV: rozdz. 18. P. Kurnatowski „Nikotynizm”.
„Ekologia medyczna – wybrane zagadnienia”, red. A.Kurnatowska, P.Kurnatowski, PROMEDI
Łódź 2003: rozd. 7. D. Chlebna-Sokół „Wpływ nadmiaru fluoru na stan zdrowia i rozwój
dzieci”.
Wykłady.
Ćwiczenie 4
Temat: Ekologia medyczna cz. IV - Hydrosfera i aerosfera
I. Hydrosfera - klasy czystości wód
1. Woda polisaprobowa
a. prep. bezp. z próbki wody, pow.100,400 lub 600 x - pokaz z opisem, rys. organizmów
wskaźnikowych
b. organizmy wskaźnikowe - prep.makr.utrw. 70% alk.etyl. – pokaz
c. Mucor sp. - hodowla na skosie agarowym - pokaz z opisem
d. Rhizopus sp. - hodowla na skosie agarowym – pokaz z opisem
e. Microcystis sp. - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x – pokaz
2. Woda mezosaprobowa
a. prep. bezp. z próbki wody, pow.100,400 lub 600 x - pokaz z opisem, rys. organizmów
wskaźnikowych
b. organizmy wskaźnikowe - prep.makr.utrw. 70% alk.etyl. - pokaz
c. Spirogyra sp. - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x – rys.
d. Hirudo medicinalis L. - Pijawka lekarska - prep.makr. - pokaz
3. Woda oligosaporowa
a. prep. bezp. z próbki wody, pow.100,400 lub 600 x - pokaz z opisem, rys. organizmów
wskaźnikowych
b. organizmy wskaźnikowe - prep.makr.utrw. 70% alk.etyl. – pokaz
c. okrzemki – prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x – rys.
d. Acanthamoeba sp. - prep.mikr.utrw. alk.metyl., barw. barwn. Giemsy - rys.
II. Aerosfera:
1. Wpływ zanieczyszczeń pyłowych na organizm ssaka:
a. płuco Homo sapiens L. człowieka zdrowego - prep. mikr. utrw. formaliną, barw.
hematoksyliną i eozyną, pow. 100, 400 lub 600x - rys.
b. płuco człowieka z pylicą węglową - prep. mikr. utrw. formaliną, barw. hematoksyliną i
eozyną, pow. 100 i 400 lub 600x - rys.
c. płuco człowieka zdrowego- prep. makr. utrw. formaliną - pokaz
d. płuco człowieka z pylicą węglową - prep. makr. utrw. formaliną - pokaz z opisem
2. Roztocze w kurzu domowym - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x – pokaz.
3. Przykłady mikroorganizmów wykrywanych w powietrzu Łodzi:
a. Aspergillus niger - hodowla na skosie agarowym – pokaz z opisem
b. Penicillium sp. - hodowla na skosie agarowym – pokaz z opisem
c. Alternaria sp. - hodowla na skosie agarowym – pokaz
- zarodniki - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x – rys.
d. Cladosporium sp. - hodowla na skosie agarowym – pokaz
- zarodniki - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x – rys.
Materiały obowiązujące do przygotowania:
Wybrane rozdziały z podręczników:
„Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy” red. A.Kurnatowska, PWN, Warszawa-Łódź 2002,
wyd. IV: rozdz. 2. R. Zarzycki „Aerosfera - źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony”,
rozdz. 3. J. Skrzypski „Hydrosfera - źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony”, rozdz.12. A.
Kurnatowska „Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych w aerosferze, hydrosferze i litosferze”
str. 217 – 244;
Wykłady.
Ćwiczenie nr 5
Temat: Ekologia medyczna cz. V - Litosfera
1.
Ocena mikrobiologiczna i mikologiczna gleby - gleba jako rezerwuar mikroorganizmów
saprofitycznych i chorobotwórczych:
a. Streptomyces sp.
- prep. mikr.utrw.70% alk. etyl. barw. błękitem metylenowym, pow. 100, 400,
600x - pokaz
b. Trichophyton sp.
- hodowla na agarze Sabourauda - pokaz
- perforacja włosa przez dermatofity - prep. mikr. utrw. 70% alk. etyl., niebarw.
- pokaz
2. Ocena parazytologiczna gleby – doświadczenie, protokół.
3. Postacie rozwojowe pasożytów wykrywanych w glebie:
a. Trichuris sp.- Włosogłówka
- jaja: prep. mikr.utrw.70% alk.etyl. niebarw., pow. 100, 400, 600x - rys.
b. Ascaris sp. – Glista
- jaja nieinwazyjne i inwazyjne: prep. mikr. bezp. z zawiesiny jaj w 4%
formalinie - rys.
4. Obliczanie wartości CL50 czynnika abiotycznego – zadanie.
Materiały obowiązujące do przygotowania:
Wybrane rozdziały z podręcznika: „Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy” pod red.
A.Kurnatowskiej, PWN, Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV:
rozdz. 4. J. Skrzypski „Litosfera - źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony”,
rozdz.12, A. Kurnatowska „Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych w aerosferze,
hydrosferze i litosferze” str. 244-247.
Wykłady.
Ćwiczenie nr 6
Temat: Ekologia medyczna VI - Organizm żywy jako układ regulacji.
1.
2.
3.
Układ regulacji niestabilnej
a. komórka Traubego - doświadczenie, protokół
Układ regulacji stabilnej
a. testy wysiłkowe
- próby: Ruffiera, Mastera - doświadczenia, protokół
- właściwości buforowe surowicy krwi - doświadczenie, protokół
b. regulacja stężenia cukru we krwi człowieka
- schemat strukturalny - pokaz z opisem
- ocena układu regulacji stężenia glukozy we krwi – opis
c. układ termoregulacji w ustroju ssaków
- schemat strukturalny - pokaz z opisem
Układ regulacji ultrastabilnej - schemat, rysunek
Materiały do przygotowania:
Wybrane rozdziały z podręczników:
„Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy medycznej”, red. A. Kurnatowska, PWN Warszawa
2001: rozdz. 10. W. Drygas „Ekologiczne i socjomedyczne uwarunkowania otyłości”;
„Ekologia medyczna – wybrane zagadnienia”, red. A.Kurnatowska, P.Kurnatowski, PROMEDI Łódź 2003:
rozdz. 13. A.Denys „Ekologia a rozwój niekonwencjonalnych metod terapii”.
„Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy”, red. A. Kurnatowska, PWN, Warszawa-Łódź 2002,
wyd. IV, rozdz. 11 A. Malinowski: Podstawy ewolucyjne ekologii człowieka.
Wykłady.