Techniki bezpieczeństwa urządzeń dźwigowo

BEZPIECZEŃSTWO TECHNICZNE
URZĄDZEŃ PODDOZOROWYCH
Techniki bezpieczeństwa urządzeń
dźwigowo-transportowych
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
• Awarie i niebezpieczne wypadki
podczas eksploatacji urządzeń TB
• Analiza ryzyka
• Urząd Dozoru Technicznego
• Dyrektywy techniczne
• Normy bezpieczeństwa
• Elementy techniki
bezpieczeństwa
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Techniki bezpieczeństwa urządzeń dźwigowo-transportowych
Podstawowe obowiązki w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa konstrukcji
i eksploatacji maszyn i urządzeń są określone w rozdziale IV działu dziesiątego ustawy z dnia
26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późniejszymi zmianami):
par. „Maszyny i inne urządzenia techniczne”
Art. 215.
§ 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby:
1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika
przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, poraŜeniem prądem
elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i
promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska
pracy,
2) uwzględniały zasady ergonomii.
§ 2. Konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych ponoszą odpowiedzialność
za niedopełnienie obowiązków, o których mowa w § 1, określoną w odrębnych przepisach.
Art. 216.
§ 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w art. 215 § 1,
wyposaŜa się w „odpowiednie zabezpieczenia”
§ 2. W przypadku, gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzaleŜniona od warunków lokalnych
(np. środowiskowych – wiatr, oblodzenie, itp..) wyposaŜenie maszyny lub innego urządzenia
technicznego w odpowiednie zabezpieczenia naleŜy do obowiązków pracodawcy.
Art. 217.
§ 1. Producent, importer, dystrybutor lub inny dostawca maszyn i innych urządzeń technicznych, które nie
podlegają obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem,
jest obowiązany wydać deklarację zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do
obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi właściwymi przepisami (np. deklaracja CE)
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Techniki bezpieczeństwa urządzeń poddozorowych
Wymagania zasadnicze dotyczące maszyn i elementów bezpieczeństwa - są zawarte w tzw.
Dyrektywie Maszynowej 98/37/WE wdroŜonej do prawa polskiego na mocy ustawy z 30.08.2002 r.
o systemie oceny zgodności (Dz. U. Nr 166, poz. 1360 z późniejszymi zmianami) Rozporządzeniem MGPiPS z
10.04.2003 r. (Dz. U. Nr 91, poz. 858), i zawierają wymagania dotyczące:
- projektowania i budowy maszyn – bezpieczeństwo przez konstrukcję,
- dobór i wyposaŜenie w środki ochronne – bezpieczeństwo przez zastosowanie technicznych
………………………….……..
.……………………….…….....
środków bezpieczeństwa,
- opracowywanie informacji dla uŜytkownika – bezpieczeństwo przez informowanie i ostrzeganie.
Dyrektywa Maszynowa jest
obowiązującym aktem prawnym
w odniesieniu do wszystkich
urządzeń poddozorowych:
a) dźwigowo-przeładunkowych
(z wyłączeniem dźwigów)
b) urządzeń ciśnieniowych).
Do dźwigów opracowana jest
specjalna dyrektywa dźwigowa!!
Z uwagi na zagroŜenia
bezpieczeństwa pracy urządzeń
transportu bliskiego są one
ustawowo objęte dozorem
technicznym
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
1
Definicje, pojęcia, techniki bezpieczeństwa
Aktywizacja (wyposaŜenia ochronnego) (actuation (of safety equipment)) - fizyczna inicjacja wyposaŜenia
ochronnego, gdy wykryje ono ruch ciała.
Analiza ryzyka (risk analysis) - uŜycie dostępnych informacji do identyfikacji zdarzeń zagraŜających oraz do
oszacowania ryzyka.
Bezpieczeństwo (safety) – stan uwolnienia od nieakceptowanego ryzyka.
Bezpieczeństwo systemów sterowania (safety of control systems) - zdolność elementów systemu sterowania
zawiązanych z bezpieczeństwem do realizowania funkcji bezpieczeństwa w odpowiednim, dla ustalonej
kategorii, czasie.
Całkowite wykonanie zatrzymania systemu (dobieg) (overall system stopping performance) - czas lub
droga pozostająca po aktywizacji czujnika do ustania ruchu zagraŜającego lub do przywrócenia warunków
bezpiecznych maszyny.
Czas dostępu (access time) - czas trwania dostępu do zagraŜających części maszyny po zainicjowaniu sygnału
zatrzymania przez urządzenie blokujące, wyznaczony na podstawie prędkości wnikania.
Częstość dostępu (frequence of access) - liczba zdarzeń w jednostce czasu, przy których przewidywany lub
wymagany jest dostęp do strefy chronionej.
Defekt (fault) - stan przedmiotu, określony przez niezdolność, wypełniania Ŝądanych funkcji, z wyłączeniem
niezdolności związanej z przeprowadzaniem prewencyjnej konserwacji lub planowanych napraw lub z powodu
braku zewnętrznego środka pracy (wytwarzania).
Defekt powodujący niebezpieczeństwo (failure to danger)- kaŜdy defekt maszyny lub jej zasilania
stwarzający sytuację zagroŜenia.
Defekt nie zmieniający stanu bezpieczeństwa (fail-safe condition) - stan teoretyczny, jaki mógłby być
osiągnięty, gdyby jakaś funkcja bezpieczeństwa pozostała niezmieniona w przypadku defektu zasilania lub
jakiegokolwiek elementu, który jest potrzebny do osiągnięcia tego stanu. Osiągnięcie teoretycznego stanu
bezpieczeństwa w praktyce jest tym bliŜsze, im mniej defektów, które oddziaływują na daną funkcję
bezpieczeństwa.
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Definicje, pojęcia, techniki bezpieczeństwa (cd)
Funkcje bezpieczeństwa (safety functions): podstawowe funkcje bezpieczeństwa (safety critical
functions)- funkcje maszyny, których zakłócenie powodowałoby bezpośredni wzrost ryzyka doznania urazów
ciała lub pogorszenia stanu zdrowia.
Istnieją następujące kategorie podstawowych funkcji bezpieczeństwa:
a)
Bezwarunkowe funkcje bezpieczeństwa (safety-specific functions), których specjalnym celem jest
zapewnienie bezpieczeństwa (np. zapobieganie niezamierzonemu przez urządzenie blokujące
w połączeniu z osłoną, funkcja zachowania pojedynczego cyklu roboczego);
b)
Warunkowe funkcje bezpieczeństwa (safety-related functions), które nie są bezpośrednio związane z
realizacją funkcji bezpieczeństwa (np. ręczne sterowanie mechanizmem stwarzającym zagroŜenie w fazie
jego ustawiania, z pominięciem urządzeń ochronnych).
c)
Pośrednie funkcje bezpieczeństwa (back-up safety functions) - funkcje, których zakłócenie nie powoduje
bezpośredniego zagroŜenia, obniŜa jednak poziom bezpieczeństwa. Zalicza się do nich przede wszystkim
automatyczne nadzorowanie wszystkich podstawowych funkcji bezpieczeństwa (np.nadzorowanie czy
łącznik drogowy naleŜący do urządzenia blokującego, pracuje bez zakłóceń).
Elektroczułe wyposaŜenie ochronne (EWO) (electrosensitive protective equipment (ESPE)) - zestaw
urządzeń lub komponentów, pracujący razem w celach ochrony samoczynnej lub wyczuwający obecność,
zawierający jako minimum:
- urządzenie wyczuwające; - urządzenie sterowania/nadzorowania;
- urządzenia przełączające sygnał wyjściowy.
Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem (safety-related parts of control systems) element systemu sterowania, który odpowiada na sygnały wejściowe generujące sygnały wyjściowe związane z
bezpieczeństwem.
Funkcje bezpieczeństwa systemów sterowania (safety function of control systems) - działanie wywołane
sygnałem wejściowym przez elementy systemu sterowania związane z bezpieczeństwem, umoŜliwiające
maszynie (jako system) osiągnięcie stanu bezpiecznego.
Funkcja zagraŜająca maszyny (hazardous machine function) - kaŜda funkcja maszyny, powodująca
powstawanie zagroŜenia podczas jej uŜytkowania.
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Definicje, pojęcia, techniki bezpieczeństwa (cd)
Informacje dotyczące uŜytkowania (information for use) - Środki bezpieczeństwa, składające się z elementów
słuŜących komunikowaniu się takich jak teksty, słowa, znaki, sygnały, symbole lub wykresy, stosowane
oddzielnie lub w kombinacjach po to, aby przekazać uŜytkownikowi informację. (np. sygnały dźwiękowe
i świetne oraz sygnalizacja ręczna dla operatorów dźwignic – hakowi
Izolowanie i rozpraszanie energii (energy isolating and dissipating) - procedura zawierająca cztery następujące
działania:
- odizolowanie (rozłączenie, oddzielenie) maszyny (lub określonej części maszyny) od wszelkich źródeł zasilania;
- zamknięcie (lub zabezpieczenie w inny sposób) wszystkich izolowanych jednostek w połoŜeniu odizolowanym,
jeśli jest to konieczne (na przykład w duŜych maszynach lub instalacjach);
- rozproszenie lub powstrzymanie (zgromadzenie) kaŜdej zmagazynowanej energii, która moŜe powodować
wzrost zagroŜenia.
- sprawdzenie, przy pomocy procedur bezpiecznej pracy, Ŝe podjęte działania spowodowały poŜądany skutek.
Kategoria (category) – klasyfikacja elementów systemu sterowania związanych z bezpieczeństwem ze względu
ich odporności (zdolność przeciwstawienia się) na defekty i ich zachowanie w przypadku pojawienia się defektu,
który moŜe być zrealizowany w oparciu o strukturalne uporządkowanie elementów lub ich niezawodność.
Łącznik połoŜeniowy (position switch) - łącznik, na który oddziałuje ruchoma część maszyny, kiedy ta część
osiąga lub opuszcza określone połoŜenie.
Niezawodność (reliability) - zdolność maszyny, jej elementów lub wyposaŜenia do bezawaryjnego wykonywania
wymaganej funkcji w określonych warunkach przez określony czas.
Ocena ryzyka (risk evaluation) - Proces, w którym na podstawie analizy oraz uwzględnienia takich czynników
jak socjalne, ekonomiczne oraz aspekty środowiskowe, zostaje wydane orzeczenie o akceptacji określonego
ryzyka.
Ocenianie ryzyka (risk assessment) - proces analizy i oceny ryzyka.
Odległość bezpieczeństwa (safety distance) – minimalna odległość struktury ochronnej od strefy
niebezpiecznej.
Operator (operator) - osoba lub osoby, której/ym powierzono zadania zainstalowania, uŜytkowania, regulacji,
konserwacji, czyszczenia, naprawy lub transportu maszyny.
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
2
Definicje, pojęcia, techniki bezpieczeństwa (cd)
Osłona stała (fixed guard) - osłona połączona z miejscem zainstalowania (tzn. zamknięta):
- albo na stałe (np. przyspawana, itp.),
- albo za pomocą elementów mocujących (śrub, nakrętek itp.) tak, Ŝe usunięcie lub otwarcie jej bez uŜycia
narzędzi jest niemoŜliwe.
Osłona ruchoma (movable guard) - osłona, zwykle połączona elementami mechanicznymi (np. zawiasy,
prowadnice) z korpusem maszyny lub innym przylegającym elementem stałym, która moŜe być otwierana bez
uŜycia narzędzi.
Osłona nastawna (adjustable guard) - osłona stała lub ruchoma, która jest nastawiana jako całość lub zawiera
część lub części o regulowanym połoŜeniu. Nastawienie pozostaje niezmienione w czasie określonej fazy
uŜytkowania.
Osłona blokująca (interlocking guard) - osłona wyposaŜona w urządzenie blokujące, powodujące, Ŝe:
- funkcje maszyny stwarzające zagroŜenie, nadzorowane przez osłonę, nie mogą być wykonywane do chwili
zamknięcia osłony,
- otwarcie osłony w czasie, gdy maszyna wykonuje funkcje stwarzające zagroŜenie powoduje przerwanie
ruchu niebezpiecznego maszyny,
- funkcje maszyny stwarzające zagroŜenie, nadzorowane przez osłonę, mogą być wykonywane w czasie,
gdy jest ona zamknięta, jednakŜe samo zamknięcie osłony nie powoduje uruchomienia maszyny.
Osłona blokująca z urządzeniem ryglującym (interlocking guard with guard locking) - osłona wyposaŜona
w urządzenie blokujące i urządzenie ryglujące, powodujące, Ŝe:
- funkcje maszyny stwarzające zagroŜenie nadzorowane przez osłonę, nie mogą być wykonywane do chwili
zamknięcia i zaryglowania osłony,
- osłona pozostaje zamknięta i zaryglowana do chwili, aŜ przestanie istnieć ryzyko urazu przez funkcje maszyny
stwarzające zagroŜenie,
- funkcje maszyny stwarzające zagroŜenie, nadzorowane przez osłonę mogą być wykonywane w czasie, gdy jest ona
zamknięta i zaryglowana, jednakŜe samo zamknięcie i zaryglowanie osłony nie powoduje uruchomienia maszyny.
Osłona sterująca (control guard) - osłona wyposaŜona w urządzenie blokujące (z lub bez urządzenia ryglującego),
powodujące, Ŝe: a) funkcje maszyny stwarzające zagroŜenie, nadzorowane przez osłonę, nie mogą być wykonywane
przy niezamkniętej osłonie, b) - zamknięcie osłony uruchamia funkcje maszyny stwarzające zagroŜenie.
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Definicje, pojęcia, techniki bezpieczeństwa (cd)
Projektowanie maszyny (design of a machine) - czynności obejmujące : a) prace studialne uwzględniające
wszystkie fazy „Ŝycia” maszyny: - Budowa - Transport i przekazanie do eksploatacji ( montaŜ i instalowanie,
regulacje). - UŜytkowanie (nastawianie, uczenie/programowanie lub zmiana procesu technologicznego, praca,
czyszczenie, wykrywanie usterek, konserwacja i naprawy) - Wycofanie z uŜytkowania, demontaŜ oraz złomowanie.
b) opracowanie instrukcji dotyczących wszystkich wymienionych wyŜej faz „Ŝycia” maszyny (oprócz budowy).
Podatność na konserwację i naprawy (maintainability of a machine) - przystosowanie maszyny do utrzymania
lub przywracania stanu, w którym - przy uŜytkowaniu zgodnie z przeznaczeniem - moŜe ona spełniać swoją funkcję,
dzięki wykonywaniu koniecznych czynności (konserwacja) zgodnie z ustalonymi metodami i przy uŜyciu
ustalonych środków.
Racjonalnie przewidywalne niewłaściwe zastosowanie (reasonably foreseeable misuse) - zastosowanie
produktu, procesu lub usługi w warunkach lub w celach nie określonych przez dostawcę, ale które mogą się zdarzyć,
spowodowanych przez produkt, proces lub usługę, w połączeniu lub jako rezultat powszechnych zachowań
ludzkich.
Redundancja (redundancy) - zastosowanie więcej niŜ jednego urządzenia lub systemu, albo teŜ części urządzenia
lub części systemu, w celu zapewnienia takiego stanu, Ŝe przy defekcie jednego z nich, drugie jest gotowe do
wykonania danej funkcji.
Resetowanie (reset) – funkcja elementów systemu sterowania związanych z bezpieczeństwem umoŜliwiająca
ręczne przywrócenie funkcji bezpieczeństwa przed ponownym uruchomieniem maszyny.
Ryzyko (risk) - kombinacja prawdopodobieństwa wydarzenia się szkody i jej cięŜkości.
Ryzyko resztkowe (residual risk) - ryzyko pozostające po zastosowaniu środków ochronnych.
Ryzyko tolerowalne (torelable risk) - ryzyko, które zostało zaakceptowane w danych okolicznościach
opartych na bieŜących wartościach społecznych.
Samonadzorowanie (nadzorowanie automatyczne) (automatic monitoring) - pośrednia funkcja bezpieczeństwa,
zapewniająca uruchomienie środka bezpieczeństwa, wówczas gdy nastąpi ograniczenie zdolności jakiejś części lub
elementu do wykonywania swojej funkcji lub kiedy zmiana warunków technologicznych spowoduje powstanie
zakłócenia.
Strefa niebezpieczna (danger zone) - kaŜda przestrzeń wewnątrz i (lub) wokół maszyny, w której człowiek
jest eksponowany na niebezpieczeństwo urazu ciała lub pogorszenia stanu zdrowia.
Sytuacja zagroŜenia (hazardous situation) - kaŜda sytuacja, w której człowiek jest eksponowany na jedno lub
więcej zagroŜeń.
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Definicje, pojęcia, techniki bezpieczeństwa (cd)
Środki bezpieczeństwa (safety measure): połączenie strategii redukcji ryzyka przedsiębranych do osiągnięcia
co najmniej ryzyka tolerowanego.
Uruchomienie maszyny (start-up) - zmiana spoczynku na ruch maszyny lub jednej z jej części.
Uruchomienie niespodziewane (unexpected start-up) - urządzenie blokujące (blokada) (interlocking
jakiekolwiek uruchomienie spowodowane przez:
- sygnał startu, który jest rezultatem uszkodzenia systemu sterowania, spowodowanego wewnątrz samego systemu
lub na skutek oddziaływań zewnętrznych;
- sygnał startu, wytworzony przez zadziałanie na element sterowniczy startu lub inne części maszyny
jak np. czujnik lub element sterowania mocą, w nieodpowiedniej chwili;
- przywrócenie zasilania po uprzednim rozłączeniu.
- oddziaływanie zewnętrzne/wewnętrzne na części maszyny (siła cięŜkości, wiatr, samozapłon silnika
spalinowego....).
device (interlock) - urządzenie mechaniczne, elektryczne lub innego typu, którego celem jest uniemoŜliwienie
działania elementu maszyny w określonych warunkach (zazwyczaj dopóty, dopóki nie jest zamknięta osłona).
Urządzenie nadzorujące wybieg (overrun control device) - urządzenie, nadające sygnał uniemoŜliwiający
ponowne włączenie maszyny, kiedy wybieg przekroczył określone granice.
Urządzenie odległościowe samoczynne (trip device) - urządzenie, które powoduje zatrzymanie maszyny lub jej
elementów względnie zapewnia bezpieczeństwo uŜytkowania w inny sposób, kiedy człowiek lub część jego ciała
przekroczy granicę strefy chronionej. Urządzenia odległościowe samoczynne mogą być włączane:
· mechanicznie np. za pomocą linek, czujników teleskopowych, urządzeń czułych na nacisk, itp.,
· niemechanicznie za pomocą urządzeń fotoelektrycznych, pojemnościowych, ultradźwiękowych itp. detektorów.
Urządzenia ochronne (safeguarding) - środki bezpieczeństwa (urządzenia odgradzające i nieodgradzające)
stosowane dla ochrony osób przed zagroŜeniami nie dającymi się wyeliminować lub w wystarczającym stopniu
ograniczyć poprzez rozwiązania konstrukcyjne.
Urządzenie ograniczające (limiting device) - urządzenie, które zapobiega przekroczeniu przez maszynę lub jej
elementy dopuszczalnych wartości granicznych (np. przestrzeni, nacisku itp.).
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
3
Definicje, pojęcia, techniki bezpieczeństwa (cd)
Urządzenie powstrzymujące mechaniczne (mechanical restraint device) - urządzenie wprowadzające do
mechanizmu zaporę mechaniczną (klin, trzpień, rozpórkę, odbój itp.), która własną wytrzymałością moŜe zapobiec
jakiemukolwiek ruchowi stwarzającego zagroŜenie (np. opadaniu suwaka prasy w przypadku awarii systemu
normalnego zatrzymania suwaka).
Urządzenie ryglujące (locking device) - urządzenie przeznaczone do zaryglowania osłony w pozycji zamkniętej i
związanej z systemem sterowania w taki sposób, Ŝe: a) maszyna nie moŜe działać do chwili zamknięcia i
zaryglowania osłony; b) osłona pozostaje zamknięta do czasu ustania ryzyka.
Urządzenie sterownicze podtrzymywane (hold-to-run control device) - urządzenie sterownicze, które uruchamia
i utrzymuje w stanie pracy elementy maszyny tak długo, dopóki element sterowniczy jest włączony (pobudzony).
Element sterowniczy po zwolnieniu powraca automatycznie do pozycji wyłączenia.
Urządzenie sterowania oburęcznego (two-hand control device) - urządzenie sterownicze, podtrzymywane, które
wymaga jednoczesnego załączenia oburącz co najmniej dwóch elementów sterowniczych w celu uruchomienia i
utrzymania w stanie pracy maszyny lub jej elementów, dzięki czemu stanowi urządzenie chroniące operatora.
Urządzenie sterownicze krokowe (limited movement control device) - urządzenie sterownicze zezwalające
elementowi maszyny na wykonanie tylko ograniczonej części przemieszczenia, przez co zostaje zminimalizowane
ryzyko. KaŜdy następny krok wymaga oddzielnego włączenia.
Urządzenia utrudniające dostęp (detering/impedeing device) - kaŜda fizyczna przeszkoda, która nie
zapobiegając całkowicie dostępowi do strefy niebezpiecznej - zmniejsza prawdopodobieństwo wniknięcia w tę
strefę przez utrudnienie swobodnego dostępu.
Urządzenie zabezpieczające (safety device) - urządzenie (inne niŜ osłona), które samo bądź w połączeniu z osłoną
eliminuje lub ogranicza ryzyko.
Urządzenie (sterownicze) zezwalające (enabling (control) device) - dodatkowe urządzenie sterownicze,
obsługiwane ręcznie - uŜywane w powiązaniu z urządzeniem włączającym - które po włączeniu (pobudzeniu)
umoŜliwia realizowanie funkcji maszyny.
Zawieszenie (muting) - tymczasowe, automatyczne zawieszenie jednej lub kilku funkcji bezpieczeństwa przez
elementy systemu sterowania odpowiedzialne za bezpieczeństwo, podczas normalnej pracy maszyny.
Zdolność wykrywania (detecion capability) - parametr funkcji czułości odpowiedzialny za aktywizację
elektroczułego wyposaŜenia ochronnego.
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Techniki bezpieczeństwa – algorytm postępowania w procedurach oceny ryzyka
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
Algorytm postępowania w procedurach oceny ryzyka - Analiza nieszczęśliwych
wypadków i niebezpiecznych uszkodzeń technicznych objętych dozorem w grupie
systemów transportu bliskiego (urządzenia dźwigowo-przeładunkowe)
Urządzenia techniczne
podlegające dozorowi
technicznemu - Dz.U.
nr 28 poz. 240:2003
Urządzenia transportu
bliskiego UTB oraz
ciśnieniowe - zagroŜenie
wskutek wyzwolenia
energii potencjalnej lub
kinetycznej przy
przemieszczaniu ludzi lub
ładunków, a takŜe energii
spręŜonego medium
Dozór techniczny nad urządzeniami UTB, zgodnie z ustawą o dozorze (Dz.U.nr 122 poz 133 ze zmianami), jest
wykonywany w formie:
- dozoru technicznego pełnego (badania okresowe i doraźne) (np. dźwigi, Ŝurawie, suwnice, zbiorniki)
- dozoru technicznego ograniczonego (badania doraźne)
- dozoru technicznego uproszczonego (dotyczy urządzeń w odniesieniu do których nie ma prowadzonej
obligatoryjnej ewidencji)
……………………………..….
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
4
Techniki bezpieczeństwa urządzeń dźwigowo-transportowych UTB
Nieszczęśliwe wypadki
Lp.
1
2
Rok
2003
2004
………………………….……..
Liczba
zarejestrowa
-nych UTB
222452
252686
Wypadki śmiertelne
Wypadki z obraŜeniami ciała
Liczba
ofiar
Rodzaj urządzenia
16
Dźwigi – 1
Suwnice – 3
śurawie – 8
Podesty ruchome – 3
Dźwigniki - 1
3
Suwnice – 1
śurawie – 2
Liczba
zdarzeń
Liczba
obraŜeń
Rodzaj urządzenia
52
Dźwigi – 19
Suwnice – 5
śurawie – 6
Podesty ruchome – 16
Przenośniki kab. - 5
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 1
Dźwigi – 13
Suwnice – 7
śurawie – 14
Wciągarki - 1
Podesty ruchome – 1
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 4
40
.……………………….…….....
……………………..………….
68
…………………….…………..
……………………….……......
43
…………………………..…….
……………………………..….
wg. danych opublikowanych przez UDT w czasopiśmie Dozór techniczny nr 5/227: 2006
……………………………..….
Techniki bezpieczeństwa urządzeń dźwigowo-transportowych UTB
Nieszczęśliwe wypadki
Lp.
3
4
Rok
2005
2007
Liczba
zarejestrowa
-nych UTB
282276
292281
Wypadki śmiertelne
Liczba
ofiar
Rodzaj urządzenia
16
Dźwigi – 3
Suwnice – 3
śurawie – 4
Podesty ruchome – 2
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 4
18
………………………….……..
Wypadki z obraŜeniami ciała
Dźwigi – 1
Suwnice – 7
śurawie – 4
Podesty ruchome – 1
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 5
Liczba
zdarzeń
Liczba
obraŜeń
Rodzaj urządzenia
50
Dźwigi – 22
Suwnice – 5
śurawie – 14
Wciągarki - 2
Dźwigniki - 2
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 5
Dźwigi – 21
Suwnice – 9
śurawie – 12
Wciągarki - 6
Dźwigniki - 7
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 6
60
.……………………….…….....
……………………..………….
66
…………………….…………..
……………………….……......
66
…………………………..…….
……………………………..….
wg. danych opublikowanych przez UDT w czasopiśmie Dozór techniczny nr 5/227: 2006
……………………………..….
Techniki bezpieczeństwa urządzeń dźwigowo-transportowych UTB
Nieszczęśliwe wypadki
Lp.
Rok
Liczba
zarejestrowa
-nych UTB
Wypadki śmiertelne
Liczba
ofiar
5
6
2008
2009
360687
403985
13
19
Rodzaj urządzenia
Dźwigi – 1
Suwnice – 2
śurawie – 5
Podesty ruchome – 1
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 4
Dźwigi – 2
Suwnice – 2
śurawie – 9
Podesty ruchome – 3
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 3
wg. danych opublikowanych przez UDT w czasopiśmie Dozór techniczny nr 5/227: 2006
………………………….……..
Wypadki z obraŜeniami ciała
Liczba
zdarzeń
Liczba
obraŜeń
Rodzaj urządzenia
69
Dźwigi – 22
Suwnice – 9
śurawie – 11
Wciągarki - 2
Dźwigniki - 2
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 7
79
Dźwigi – 20
Suwnice – 5
śurawie – 17
Wciągarki - 3
Dźwigniki - 7
Wózki jezdniowe
podnośnikowe - 5
.……………………….…….....
82
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
92
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
5
Techniki bezpieczeństwa urządzeń ciśnieniowych i bezciśnieniowych UC
………………………….……..
Nieszczęśliwe wypadki
Lp.
1
Liczba
zarejestrow
a-nych UC
Rok
2007
2
2008
3
2009
Wypadki śmiertelne
Liczba
ofiar
526783
554196
549651
2
2
1
Wypadki z obraŜeniami ciała
Liczba
obraŜeń
Rodzaj urządzenia
Zbiorniki przenośne - 2
Zbiorniki przenośne - 2
Zbiorniki przenośne - 1
Rodzaj urządzenia
Liczba
zdarze
ń
Kotły parowe – 1
Zbiorniki stałe – 1
Zbiorniki przenośne 6
52
40
-------
50
……………………..………….
83
…………………….…………..
43
Kotły parowe – 1
Zbiorniki stałe – 3
Zbiorniki przenośne 2
.……………………….…….....
……………………….……......
…………………………..…….
66
……………………………..….
wg. danych opublikowanych przez UDT w czasopiśmie Dozór techniczny nr 5/227: 2006 oraz 5/2010
……………………………..….
Techniki bezpieczeństwa urządzeń dźwigowo-transportowych UTB
Lp.
Rodzaj urządzenia
………………………….……..
Przyczyny nieszczęśliwych wypadków i niebezpiecznych uszkodzeń w %
Wady
konstrukcyjne
Wady
materiałowe
Wady
wykonawcze
Wady
eksploatacyjne
inne
1
Dźwigi
2
2
--
34
62
2
Suwnice
8
---
--
92
---
3
śurawie
6
---
---
91
3
4
Wciągarki
25
---
---
75
---
5
Podesty ruchome
---
---
---
100
---
6
Dźwigniki
---
---
---
100
---
7
Wózki jezdniowe
podnośnikowe
---
5
---
95
---
8
Urządzenia do
przemieszczania osób
niepełnosprawnych
100
---
---
---
---
3
2
2
92
1
Razem (średnio)
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
wg. danych opublikowanych przez UDT w czasopiśmie Dozór techniczny nr 5/227: 2006 oraz 5/2010
……………………………..….
Techniki bezpieczeństwa urządzeń ciśnieniowych i bezciśnieniowych UC
………………………….……..
Lp.
Rodzaj urządzenia
Przyczyny nieszczęśliwych wypadków i niebezpiecznych uszkodzeń w %
Wady
konstrukcyjne
Wady
materiałowe
Wady
wykonawcze
Wady
eksploatacyjne
inne
1
Kotły parowe
---
---
--
100
---
2
Kotły wodne
---
---
--
---
---
3
Zbiorniki stałe
---
100
---
---
---
4
Wytwornice acetylenu
---
---
---
---
---
5
Zbiorniki bezciśnieniowe
---
---
---
100
---
6
Rurociągi parowe
---
---
---
100
---
7
Rurociągi przesyłowe
---
---
---
---
---
8
Rurociągi technologiczne
---
---
---
---
---
---
8
---
92
---
Razem średnio
wg. danych opublikowanych przez UDT w czasopiśmie Dozór techniczny nr 5/227: 2006 oraz 5/2010
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
6
Statystyka wypadków wg PIP (dane za rok 2010)
Do wypadków śmiertelnych dochodzi najczęściej przy maszynach i urządzeniach
energetycznych (koty parowe, spręŜarki, zbiorniki z gazem), przy uŜytkowaniu drabin oraz
środków transportu wewnętrznego (przenośniki, dźwignice, wózki jezdniowe itp.)
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Statystyka wypadków wg PIP (dane za rok 2010)
Wśród wydarzeń powodujących wypadki śmiertelne dominują: uderzenia, pochwycenia,
przygniecenia człowieka przez maszyny, ich części, urządzenia, narzędzia, środki transportu
(30,5% wydarzeń i upadki z wysokości (25,4%)
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Statystyka wypadków wg PIP (dane za rok 2010)
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
Niepokojąco wysoki
jest udział w
wypadkach cięŜkich –
podobnie jak przy
wypadkach
śmiertelnych środków transportu
wewnętrznego
(przenośniki,
dźwignice, wózki
jezdniowe)
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
7
Statystyka wypadków wg PIP (dane za rok 2010)
Ogólna struktura przyczyn wypadków śmiertelnych i cięŜkich przy
maszynach, które stanowiły najczęściej
źródła czynników niebezpiecznych powodujących te wypadki, jest
następujca:
przyczyny techniczne – 18 % (dla wszystkich wypadków
zarejestrowanych w 2010 r. – 12 %)
przyczyny organizacyjne – 39 % (39 %)
przyczyny ludzkie – 43 % (49 %).
Wśród przyczyn technicznych dominowały: brak lub niewłaściwe
urządzenia zabezpieczające (np. osłony, poręcze, zawory
bezpieczeństwa); nieprawidłowości związane z eksploatacją (np.
brak remontów, przeglądów) oraz niewłaściwa stateczność.
Struktura najczęściej występujących przyczyn technicznych
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Statystyka wypadków wg PIP (dane za rok 2010)
Struktura najczęściej występujących przyczyn technicznych
wypadków śmiertelnych i cięŜkich przy uŜytkowaniu maszyn
………………………….……..
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
Wybrane urządzenia zabezpieczające podlegające procedurze badawczej
(badania typu) w jednostce notyfikowanej (laboratorium akredytowane)
………………………….……..
Suwnice, Ŝurawie - badaniu typu podlegają następujące urządzenia bezpieczeństwa :
ograniczniki krańcowe mechanizmów podnoszenia i jazdy: ograniczniki krańcowe jazdy
i wysokości podnoszenia/opuszczania,
ograniczniki obciąŜenia,
systemy antywahaniowe,,
systemy antykolizyjne umoŜliwiające współpracę na jednym torowisku jezdnym kilku
suwnicom
zderzaki i odboje z akumulacją energii oraz rozpraszające energię,
układy i systemy antyskoszeniowe (ograniczniki zukosowania)
zabezpieczenia przeciwwiatrowe
blokady torów jezdnych podwieszonych
podpory zabezpieczające i zgarniacze
elektryczne urządzenia zabezpieczające w postaci łączników
bezpieczeństwa, zawierające elementy elektroniczne.
.……………………….…….....
……………………..………….
…………………….…………..
……………………….……......
…………………………..…….
……………………………..….
……………………………..….
8