Energy - Forum Ekonomiczne

Transkrypt

Energy
Forum
V ENERGY FORUM
Sopot – Poland, - November, 
XX ECONOMIC FORUM
Krynica – Poland, - September, 
Energy
Forum
V Forum Energetyczne
Sopot, 8-10 listopada 2010
XX Forum Ekonomiczne
Krynica-Zdrój, 8-10 września 2010
V Energy Forum
Sopot, Poland,
8-10 November, 2010
XX Economic Forum
Krynica-Zdrój, Poland,
8-10 September, 2010
Partner of the V Energy Forum
Organizer
Dofinansowano ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej
The Project has been cofinanced by the National Fund
for Enviromental Protection
and Water Management
ISBN 83-60172-12-9
ISBN 83-60172-12-9
Wydawca:
Fundacja Instytut Studiów Wschodnich
(Instytut Wschodni)
Publisher:
Foundation Institute for Eastern Studies
(Eastern Institute)
ul. Solec 85, 00-382 Warszawa
tel.: +48 22 583 11 00
fax: +48 22 593 11 50
ul. Solec 85, 00-382 Warsaw, Poland
tel.: +48 22 583 11 00
fax: +48 22 593 11 50
e-mail: [email protected]
www.economic-forum.pl
e-mail: [email protected]
www.economic-forum.PL
Fotografie:
Archiwum Fundacji Instytut Studiów Wschodnich
Photographs
Archives of the Eastern Institute
© Fundacja Instytut Studiów Wschodnich
Warszawa 2010
© Foundation Institute for Eastern Studies
(Eastern Institute) – Warsaw 2010
Spis treści:
Słowo wstępne.......................................................................................................................................................................................................... 5
Strategia energetyczna w Europie biznes i polityka..................................................................................................................6
Jak zaspokoić rosnące zapotrzebowanie na energie w Europie? Szanse i zagrożenia.................................22
Odnowa energetyczna – alternatywne źródła energii.......................................................................................................... 38
Media o Forum....................................................................................................................................................................................................... 56
Forum Ekonomiczne......................................................................................................................................................................................... 58
Contents:
Introduction................................................................................................................................................................................................................. 5
Energy strategy in Europe – business and politics........................................................................................................................7
How to satisfy the growing demand for energy in Europe? Chances and threats.........................................23
Revival in energy – alternative sources of energy...................................................................................................................... 39
Media about the Forum...................................................................................................................................................................................57
Economic Forum................................................................................................................................................................................................... 58
Politics – Business – Renewable Energy
Słowo wstępne
Zygmunt Berdychowski
D
Introduction
Zygmunt Berdychowski
E
yskusja o problemach energetycznych Eunergy concerning the energy issues have
ropy zawsze była jednym z najważniejalways been one of the most important
szych punktów Forum Ekonomicznego w Krynicy,
items on the agenda of the Economic Forum
czego dowodem jest to że od 5 lat organizujemy
in Krynica, which is proven by the fact that we
specjalne Forum Energetyczne. Dający się zauwahave organized a special Energy Forum for the
żyć od kilku lat ogromny wzrost znaczenia enerpast 5 years. Observable for a few years, a dragetyki dla rozwoju państw, regionów czy całych
matic increase of the power sector importance
kontynentów potwierdza słuszność podjętej kilfor the development of states, regions or entika lat temu decyzji o poświęceniu tej tematyce
re continents has confirmed that the right deosobnego spotkania umożliwiającego otwartą
cision was taken a few years ago to organize
debatę najwyższych przeda special meeting devostawicieli ze świata polityki i
ted to this subject matter
biznesu na temat wyzwań
in order to facilitate open
i zagrożeń wynikających
debate among the most
z aktualnego stanu rzeczy
important representatives
oraz tego jak region Euroof the world of politics
py Środkowej może wpłyand business on challenwać na politykę energeges and threats resulting
tyczną Unii Europejskiej.
from the current state of
Tematyka Forum zaaffairs and how the region
wsze bardzo mocno koreof Central Europe can insponduje z najważniejszymi
fluence the energy policy
wyzwaniami energetyczof the European Union.
nymi naszego kontynentu.
The Forum has always
Stąd nie zabrakło podczas
very closely reflected the
XX Forum Ekonomicznego
most important challeni V Forum Energetycznego
ges for energy in our condyskusji o potrzebie budotinent. Hence, in both Krywy europejskiego systemu Zygmunt Berdychowski – Przewodniczący Rady
nica and Sopot there was
energetycznego, koniecz- Programowej Forum Ekonomicznego w Krynicy
talk of the need to buiności oszczędzania ener- Zygmunt Berdychowski – Chairman of the
ld and save energy whegii w dziedzinach gdzie Economic Forum Programme Council in Krynica
re possible in transport
możliwości do tego są najand construction, devewiększe – czyli w transporcie i budownictwie,
lopment of new technologies within the scorozwoju nowoczesnych technologii w zakresie
pe of intelligent transmission networks, enerinteligentnych sieci przesyłowych, magazynogy storage or biofuels and coordination of the
wania energii czy biopaliw oraz koordynowania
actions of individual states in the region witdziałań poszczególnych państw regionu w zakrehin the scope of energy policy with foreign
sie polityki energetycznej z zagranicznymi partpartners. All these issues are mentioned in the
nerami. Wszystkie te zagadnienia porusza przedplan presented in November by the European
stawiony w listopadzie przez Komisję Europejską
Commission’s “Energy 2020” agenda, which outplan „Energia 2020” zawierający zarys priorytetów
lines priorities in the area of energy. Its implew zakresie energetyki. Jego realizacja ma spowomentation is expected to cause the communidować, że za 10 lat wspólnotowy rynek produty market of energy producers and distributors
centów i dystrybutorów energii będzie bardziej
to become more competitive in 10 years, with
konkurencyjny, konsumenci energii będą mieli
energy consumers having guaranteed security
zagwarantowane bezpieczeństwo dostaw a neof supply and the negative impact on climagatywny wpływ na zmiany klimatu zostanie mocte changes being substantially reduced. I am
no ograniczony. Jestem przekonany, że także
convinced that also our meetings are an imnasze spotkania stanowią ważny krok do osiągportant step towards achievement of these
nięcia tych celów.
objectives.
Polityka – Biznes – Energia odnawialna
POLITYKA
Strategia energetyczna
w Europie –
Energia jako miernik strategii
politycznej i rynku
Waldemar Pawlak, Wicepremier i Minister
Gospodarki, Polska:
Myślę, że już za rok będziemy mogli odpowiedzieć na pytanie, czy i ile jest w Polsce złóż gazu
łupkowego. Pamiętajmy jednak, że ich ewentualna eksploatacja na skalę przemysłową będzie możliwa dopiero w perspektywie - lat.
Waldemar Pawlak, Deputy Prime Minister
and Minister of Economy, Poland:
I think that in one year we will be able to answer the question as to whether we will have
shale gas deposits in Poland and how many of
them. However, let’s remember that their possible extraction on industrial scale will only be
possible in the perspective of - years.
6
Większość polityków wypowiadając się na
temat strategii energetycznej twierdzi że, Europa powinna być energetycznie niezależna. By to
osiągnąć potrzebne są m.in.: nowe źródła energii,
wspólne podejście całej Unii Europejskiej do krajów spoza Europy, a także stosowanie zasady solidarności energetycznej. Niestety, w wyniku różnego rodzaju zależności i konfliktów interesów
wciąż brakuje spójnej polityki energetycznej Unii.
Mirek Topolanek, były premier Czech, podczas
sesji inauguracyjnej V Forum Energetycznego
w Sopocie podkreślał, że Europa stoi przed rozwiązaniem strategicznych zadań sektora energetycznego. To za czasów jego kadencji Czechy jako
kraj przewodzący UE zmierzyły się z misją negocjacji z Rosją w czasie pamiętnego kryzysu gazowego w 2009 roku. Kolejny uczestnik tej debaty
Luis Fernando Mira Amaral Prezes BIC Bank, były
Minister Przemysłu i Energetyki Portugalii spojrzał
na kwestię strategii energetycznej z punktu widzenia zasad wolnego rynku. Przyznał on, że jest
zwolennikiem interwencjonizmu państwa w sektor energetyczny, ale to rynek ma decydować
jakie źródła energii są rozwijane. Zauważył też,
że politycy, którzy zaczynają zajmować się rynkiem energetycznym popełniają mnóstwo błędów szkodzących rozwojowi tego sektora.
Zły klimat dla Europejskiej
gospodarki i energetyki ?
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki Marek
Swora podczas dyskusji ocenił, że dla rynku niezbędny jest niezależny regulator. Przywołał on
przykład modelu regulacji brytyjskiej, który polega na tworzeniu bodźców stymulujących rozwój
całego sektora energetycznego. W opinii prezesa
URE wzrost gospodarczy musi objąć także wzrost
wykorzystania energii. Swora stwierdził, że odpowiedzią na problem powiązań rynku i polityki, jest deregulacja, ale w obrębie postępujących
zmian klimatycznych i narzędzi jakie tu stosujemy.
www.forum-ekonomiczne.pl
POLITICS
Energy strategy in Europe
– business and politics
Energy as a measure of the political
strategy and the market
The majority of politicians who comment on
the energy strategy say that Europe should be
energy independent. In order to achieve this,
Europe needs, among other things, new energy
sources, a common approach to non-EU countries, and to follow the principle of energy solidarity. Unfortunately, as a result of various types
of interrelations and conflicts of interest, the EU is
still short of a common energy policy.
During the opening session of the V Energy
Forum in Sopot, Mirek Topolanek, former Prime
Minister of the Czech Republic emphasized that
Europe is expected to solve strategic tasks of
the energy sector. It was during his term of office when the Czech Republic, as the country
presiding in the EU, faced the challenge of negotiating with Russia to settle the memorable
gas crisis In 2009. Another participant of the de-
Luis Fernando Mira Amaral, Dyrektor,
Bank BIC Portugalia, Minister ds. Przemysłu
i Energii (1987–95), Portugalia;
Luis Fernando Mira Amaral, CEO, Bank
BIC Portugal, Minister of Industry and
Energy (1987–95), Portugal
bate, Luis Fernando Mira Amaral, President of BIC
Bank, former minister of industry and energy of
Portugal perceived the issue of energy strategy
from the point of view of free market principles.
Being in favor of state interventionism in the energy sector, he nonetheless said that it is the market that has to decide which energy sources are
to be developed. He also noticed that politicians,
who are beginning to address the energy market, commit many mistakes detrimental to the
development of this sector.
Bad climate for European
economy and energy?
The President of the Energy Regulatory Office, Mariusz Swora, expressed the opinion that
the market needs an independent regulator. He
recalled the example of the British model of regulation, which involves the introduction of incentives stimulating the development of the entire energy sector. According to the president of
the ERO, economic growth must also include increased use of energy. Swora noted that deregulation is the answer to the problem between the
Aleksander Grad, Minister Skarbu
Państwa, Polska;
Francis Bailly, Wiceprezes ds.
europejskich, GE, Belgia;
Aleksander Grad, Minister of Treasury,
Poland
Francis Bailly, GE – Vice-President
European Affairs, Belgium
7
Bezpieczeństwo energetyczne – nowe wyzwania dla europejskiej polityki
zagranicznej. Od lewej: Friedbert Pflueger, Dyrektor Europejskiego Centrum
Energii i Bezpieczeństwa Dostaw, King’s College, Niemcy, Ilcham Szabanow,
Dyrektor, Centrum Studiów Energetycznych, Azerbejdżan, Oleksandr Todijczuk,
Prezes, Kijowski Międzynarodowy Klub Energetyczny Q-Club, Ukraina
Podsumowując dyskusje na Forum prezes Swora przyznał, że europejska polityka energetyczna powoli absorbuje zasadę solidarności jednak
ma poważny problem z realizacją innej ważnej
zasady subsydiarności, rozumianej, jako wzmocnienie sfery autonomii decyzyjnej wspólnot, które ją tworzą. Jego zdaniem pakiet energetyczno – klimatyczny pustoszy gospodarki państw
członkowskich Unii. Co więcej, w dobie kryzysu
finansowego, który dotyka coraz to nowe państwa członkowskie forsowane są nowe pomysły dotyczące zaostrzenia wynikających z niego
obciążeń. Traci na tym gospodarka Unii, z której
uciekają coraz to nowe gałęzie przemysłu. Oferowana w zamian gospodarka oparta na wiedzy
póki co nie może być uznana za realny substytut
dla zanikających branż sektora. Unia Europejska
traci konkurencyjność wobec gospodarek Stanów Zjednoczonych, Indii i Chin, które szanując
swoją gospodarkę nie realizują tak ambitnych celów w walce z klimatem, a przy tym lepiej sobie
radzą z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy.
W opinii Marisuza Swory polityka klimatyczna
Unii Europejskiej oznacza de facto upadek rynku
w energetyce, który budowany jest z mozołem
w oparciu o przepisy dyrektyw liberalizacyjnych.
Jego zdaniem nie można przyjmować założenia,
że wzrost gospodarczy może zostać zrealizowany bez konsumpcji większych ilości energii. Doświadczenie wskazuje, że takie założenie się nie
8
Energy Security - New Challenges for the European Foreign Policy. From the left:
Friedbert Pflueger, Director European Centre for Energy and Resource Security/
EUCERS, King’s College, Germany, Ilham Shabanov, Director, Center for Energy
Research, Azerbaijan, Oleksandr Todiichuk, President, International Energy Club
Q-Club, Ukraine
sprawdza. Pakiet klimatyczny, wraz z systemem
handlu emisjami oznacza przekazanie w ręce
polityków i urzędników nowych funduszy, zbieranych poza systemem podatkowym. Ich redystrybucja rzecz jasna daje władzę i możliwość jej
utrzymania. Nie ma w tym więc nic z wolnego
rynku. Dlatego zdaniem Mariusza Swory Europie
potrzebna jest nowa polityka, która kładzie nacisk
na wzmocnienie konkurencji służącej odbiorcom
energii, na bezpieczeństwo dostaw oraz na poważnie potraktowaną innowacyjność.
Apel o solidarność w sferze
polityki energetycznej
Temat bezpieczeństwa energetycznego był
także szeroko dyskutowany na Forum Ekonomicznym w Krynicy. Prezydent Bronisław Komorowski powiedział, że solidarność energetyczna
i liberalizacja rynku energetycznego mogą przyczynić się do obniżenia kosztów produkcji europejskiej i uczynić ją konkurencyjną. Jak podkreślił prezydent Komorowski, Polska chciałaby, by
solidarność energetyczna i wspólne myślenie
o przyszłości Europy „oznaczało poszanowanie
faktu istniejącego obiektywnie, że Polska i wiele innych krajów dołączyły do UE z ogromnymi zapóźnieniami, z trudnymi doświadczeniami
market and politics, but within the scope of climate changes and tools, which we apply here.
To summarize the discussion taking place during the Forum, president Swora admitted that
the European energy policy slowly absorbs the
principle of solidarity, although it has a serious
problem with following the implementation of
another important principle – subsidiarity, understood as the sphere of decision-making autonomy, which strengthens the communities formulating it. In his view, the EU climate and energy
package devastated economies of the Member States. Moreover, during the financial crisis,
which affects an increasing number of Member
States, one can see an enforcement of new ideas related to the tightening of resulting burdens.
The EU’s economy loses, since more and more
new industries escape from it, in the process of
so-called carbon leakage. The knowledge-based
economy offered in exchange so far could not
be recognized as a real substitute for extinguishing sectors of the industry. The European Union
loses its competitiveness towards the economies
of the United States, India and China, which respect their own economies and do not pursue
such ambitious objectives in their fight against
climate change, and at the same time dealing
with the development of knowledge-based
economy. In the view of Mariusz Swora, the cli-
Oleksandr Hudyma, Deputowany,
Najwyższa Rada Ukrainy;
Oleksandr Hudyma, Member of
Parliament, Verkhovna Rada of Ukraine
mate policy of the European Union means de facto a collapse of the energy market, which is built
with great effort on the basis of the directives of
liberalization. In his opinion it is unreasonable to
assume that economic growth can be achieved
without consumption of greater quantities of
energy. The experience shows that such an assumption is proved to be false. The climate package, together with the emissions trading scheme
means that new funds, collected outside of the
tax system, will be transferred to politicians and
officials. Their redistribution obviously gives power and potential to maintain it. It has nothing to
do with the free market. Therefore, according
to Mariusz Swora, Europe needs a new policy,
which puts emphasis on strengthening competition for the benefit of energy users, security of
supply and unchecked innovations.
Appeal for solidarity in the
energy policy sector
The topic of energy security was widely discussed during the Economic Forum in Krynica.
President of the Republic of Poland, Bronisław
Komorowski, said that energy solidarity and
the liberalization of the energy market could
Sergey Kanavskiy, Sekretarz Wykonawczy
Rady, Szanghajska Organizacja Współpracy,
Rosja;
Styopa Safaryan, Przewodniczący
Frakcji Nasledije, Zgromadzenie Narodowe
Republiki Armenii;
Sergey Kanavskiy, Executive Secretary,
The Shanghai Cooperation Organization,
Russia
Styopa Safaryan, Head of the ”Heritage”
Faction, National Assembly of the Republic
of Armenia
9
funkcjonowania księżycowej gospodarki realnego socjalizmu. Zdaniem Komorowskiego szukanie nowoczesnych rozwiązań powinno iść
w parze „z poszanowaniem zasady solidarności,
z mechanizmami sprzyjającymi wyrównywaniu
szans rozwojowych Europy w całości”.
Minister Skarbu Aleksander Grad powiedział,
że idea bezpieczeństwa energetycznego wymaga solidarności w ramach Unii Europejskiej. Minister Grad, mówiąc o terminalu do odbioru skroplonego gazu LNG w Świnoujściu, zaznaczył, że
inwestycja ta jest „prawdziwą dbałością o bezpieczeństwo energetyczne Polski”. Jednocześnie minister krytycznie ocenił wieloletni brak inwestycji zmierzających do rozbudowy magazynów na
gaz. Jego zdaniem brakowało odwagi w podejmowaniu decyzji i pewnej osłony dla tego typu
decyzji, źródeł finansowania. Minister dodał jednak, że te inwestycje są realizowane obecnie.
Dyplomacja Energetyczna
Mirek Topolanek, były premier Czech:
Jestem przeciwny zanieczyszczaniu środowiska,
ale prawda jest taka, że będziemy potrzebowali
coraz więcej energii, aby się rozwijać, aby podwyższać poziom życia ludzi. (...) Powinniśmy postawić na rozwój nowych technologii, zwłaszcza na te z małą zawartością dwutlenku węgla,
a najważniejszy, według mnie, jest rozwój energetyki jądrowej.
Mirek Topolanek, Former Czech Prime
Minister:
I am against environmental pollution, but the
truth is that in order to develop and upgrade people’s quality of life we will need more energy in the
future. We should put the stress on new technologies development, especially those ones that include less carbon dioxide, but what is most important, I think, is the nuclear power development
10
Dla bezpieczeństwa energetycznego niezwykle ważnym elementem jest odpowiednia
sieć przesyłowa. Niestety tematyka gazociągów
i naftociągów została upolityczniona i taką pozostanie, zarówno w obrocie medialnym, jak
też w relacjach międzypaństwowych. Planowanie projektów energetycznych nadal pozostaje sferą, w której liczby i fakty wciąż zderzają się z kwestiami strefy wpływów i ambicjami
politycznymi.
Stąd w czasie jednej z debat w czasie Forum
w Sopocie dyskutowano na temat zawiłości dyplomacji energetycznej. Politycy i eksperci ds.
rynku zastanawiali się, czy i kiedy powtórzy się
kryzys gazowy ze stycznia 2009. Alexander Hudyma z ukraińskiej Rady Najwyższej stwierdził, że
w najbliższym czasie nie powinno być żadnych
problemów z dostawami gazu do Europy. Ukraina wynegocjowała bowiem z Rosją satysfakcjonującą obniżkę oraz przyzwoliła na kontrolę
przesyłu gazu przez Rosję na terytorium Ukrainy.
Zdaniem Hudymy to, czego naprawdę brakuje to
europejska wspólna polityka energetyczna.
Serge Poignant, Wiceprzewodniczący Komisji ds. Gospodarczych Zgromadzenia Narodowego Francji apelował o solidarność i stworzenie
wspólnej polityki energetycznej. Sam apel o solidarność w tej materii bez konkretnego działania
pozostaje jednak pustym, nic nie znaczącym słowem – takie stwierdzenie wielokrotnie padało zarówno w Krynicy jak i Sopocie.
Serge Poignant, Wiceprzewodniczący
Komisji ds. Gospodarczych Zgromadzenia
Narodowego Francji;
Keith Smith, Ekspert, Centrum Studiów
Strategicznych i Międzynarodowych (CSIS),
USA;
Serge Poignant, Deputy Chairman of
the Committee on Economic Affairs of the
National Assembly of France
Keith Smith, Senior Associate, Center for
Strategic and International Studies (CSIS),
USA
contribute to reduce the costs of European production and make it more competitive. As it was
emphasized by president Komorowski, Poland
would like energy solidarity and a shared way of
thinking regarding the future of Europe “meaning respect of the objective fact that Poland and
many other countries joined the EU with a great
underdevelopment, with hard experience of the
functioning of artificial economy of real socialism.
According to Komorowski, looking for modern
solutions should go hand in hand with “respect
for the principle of solidarity, with the mechanisms fostering equal development opportunity
within Europe “.
The Polish Minister of State Treasury, Aleksander Grad, said that the idea of energy security requires solidarity within the scope of the
European Union. Minister Grad, speaking about
the terminal for collection of liquefied natural gas
(LNG) in Swinoujscie, stressed that this investment demonstrates “real care for Polish energy
security”. At the same time, the minister critically
evaluated long-term shortage of investment in
the development of gas storage facilities. In his
view, there was previously not enough courage
to take decisions and a lack of legal background
for this type of decision as well as sources of financing. The minister also added that investments are already underway.
Titus Corlatean, Przewodniczacy Komisji
ds. Zagranicznych, Senat Rumunii;
Titus Corlatean, Chairman of the Foreign
Affairs Committee, Senate of Romania
Energy diplomacy
A very important element of the appropriate
transmission network is energy security. Unfortunately, the topic of gas pipelines and oil pipelines
has become politicized and will remain as such,
both in the media and interstate relations. Planning of energy projects still remains an area, in
which numbers and facts continue to collide with
the issues of interest and political ambitions.
Hence, during one of the debates of the Forum in Sopot, speakers discussed the intricacies of
energy diplomacy. Politicians and market experts
tried to predict when the gas crisis of 2009 might
repeat. Alexander Hudyma, from the Ukrainian
Parliament, stated that in the near future there
should be no problems with gas supplies to Europe. Ukraine negotiated a satisfactory tariff reduction with Russia, and allowed to control the
transportation of gas via Russia to the territory of
Ukraine. According to Hudyma, a common European energy policy is what is really missing.
Serge Poignant, Vice-chairman of the Economic Committee of the French Parliament, appealed for solidarity and preparation of a joint energy policy. The appeal for solidarity in this matter
alone, without concrete action, remains a meaningless word – such a statement was made on
many occasions in Krynica and Sopot.
11
Uczestnicy V Forum Energetycznego szeroko
komentowali podpisaną na początku listopada
polsko-rosyjską umowę gazową. Zdaniem Hudymy “niektóre z krajów UE próbują znaleźć sposób na dwustronne ustalenia z Rosją. Przykładem
takiego unilateralnego podejścia, typowego dla
niektórych krajów europejskich jest umowa gazowa, niedawno zawarta pomiędzy Polską i Rosja, ze wszystkimi kontrowersjami z tym faktem
związanymi.”
Zupełnie inny punkt widzenia przedstawił
Vytautas Naudužas, Ambasador ds. Transportu
i Polityki Energetycznej litewskiego MSZ, który
twierdzi, że mówienie o niezależności energetycznej, to poruszanie się w świecie iluzji, nieosiągalnym nawet dla takich uczestników rynku energetycznego, jak USA, czy Rosja. Bezpieczeństwo
energetyczne skutecznie zapewnić może „dyplomacja rurociągów”, lecz pozostaje pytanie, kto
zapłaci polityczny rachunek za decyzje błędne,
ekonomicznie nieuzasadnione? Uwarunkowane
politycznie decyzje w sprawach energetycznych
bywają bardziej kosztowne (w wielu wymiarach,
w tym także w realnym wymiarze finansowym),
niż te, które dyktują rachunek ekonomiczny i prawa rynku. W tym sporze politycy pozostają na
cenzurowanym, również ci, którzy reprezentują
nas w Brukseli. Coraz bardziej powszechny sta-
Bezpieczeństwo energetyczne – prezentacja raportu Instytutu Kościuszki.
Od lewej: Piotr Szlagowski, Ekspert, Instytut Kościuszki, Polska, Alan
Riley, Profesor prawa, City Law School, City University of London, Wielka
Brytania, Władysław Mielczarski, Profesor, Politechnika Łódzka
12
je się pogląd, że wspólna polityka energetyczna Unii Europejskiej nie musi oznaczać wspólnej
konfrontacji z Rosją.
Strategiczne projekty energetyczne:
szanse i dylematy
Friedbert Pflüger, Dyrektor Europejskiego
Centrum ds. Bezpieczeństwa Energetycznego i Surowców stwierdził w Sopocie, że przez
ostatnie pięć lat wiele zostało zrobione w kwestii stworzenia jednolitej strategii energetycznej.
Został powołany Komisarz ds. działań w dziedzinie klimatu, który w lutym 2011 roku przedstawi dokument zawierający założenia polityki
energetycznej do 2050 roku. Minie jednak sporo czasu zanim Unia Europejska zacznie mówić
jednym głosem w kwestiach energetycznych,
a tym samym będzie równorzędnym partnerem do rozmów dla Rosji, Chin, Stanów Zjednoczonych czy Indii. W Europie wciąż mamy
nierozwiązany problem logistyczny związany
z brakiem połączeń energetycznych pomiędzy
państwami członkowskimi UE, co pozwoliłoby
nam stworzyć jednolity rynek energetyczny. Europa potrzebuje również woli politycznej aby
Energy Security – Presentation of the Report by the Kościuszko Institute. From
the left: Piotr Szlagowski, Expert, The Kościuszko Institute, Poland, Alan
Riley, Solicitor of the Supreme Court of England and Wales, Director of the
LLM Programme, City Law School, City University of London, United Kingdom,
Władysław Mielczarski, Professor, Technical University of Lodz, Poland
Petr Ivánek, Dyrektor Regionalny, CEZ
Polska, Polska
Mikael Lundin, Prezes Zarządu, Nordpool
Spot AS, Norwegia;
Ivan Bába, Sekretarz Stanu, Ministerstwo
Spraw Zagranicznych, Węgry;
Petr Ivánek, Country Manager, CEZ GROUP,
Poland
Mikael Lundin, President of the Board,
Nordpool Spot AS, Norway
Ivan Bába, State Secretary, Ministry of
Foreign Affairs, Hungary
Participants in the V Energy Forum extensively commented on the Polish-Russian gas
contract, which was signed at the beginning of
November. According to Hudyma, “a number of
EU countries try to find a way for bilateral agreements with Russia. One of the examples of such
a unilateral approach, typical for certain European countries, is the gas contract recently signed
between Poland and Russia, with all the controversies due to this fact.”
An entirely different point of view was expressed by Vytautas Naudužas, Ambassador for the Transport and Energy Policy of the
Lithuanian Ministry of Foreign Affairs, who
claimed that speaking about self-sufficiency in
energy is like moving in the world of illusion,
unattainable even for such participants in the
energy market like the USA or Russia. Energy
security can be effectively ensured by “pipeline
diplomacy”, but the question remains, who will
foot the political bill for wrong, economically
unjustified decisions? Politically driven decisions in energy matters often become more
costly (in many dimensions, also including the
real financial dimension), than those, which
are dictated by economics and market principles. In this conflict, politicians remain under
criticism, even those representing us in Brussels. One can notice that more and more peo-
ple share the view that an EU common energy
policy does not have to imply a joint confrontation with Russia.
Strategic energy projects:
chances and dilemmas
Friedbert Pflüger, Director of the Resources
and Energy Security, stated that over the past
five years much has been done with regard
to the creation of a uniform energy strategy.
A Commissioner for Energy has been appointed. In February 2011 he will present a document containing the guidelines for the energy
policy until 2050. It will take some time until
the European Union will start speaking in one
voice about energy issues and at the same
time become an equal partner for talks with
Russia, China, the United States or India. In Europe we still have the unsolved logistic issue
connected with the lack of interconnections
among the EU Member States, which would
allow to create a uniform energy market. Europe also needs the political will to diversify
supply of resources and take appropriate decisions in order to reach this target, emphasized
Pflüger. “We still consider what we should
13
Richard Morningstar, Specjalny Wysłannik ds. Energii Euroazjatyckiej, USA:
Europa musi zrobić wszystko, co tylko możliwe
w celu uniknięcia kolejnego kryzysu gazowego i współpracy z Ukrainą, której władze muszą dokonać reformy sektora energetycznego.
Liczymy na to, że strona rosyjska nie zamknie
kurka Ukrainie. Nie wydaje mi się, aby było to w
interesie Rosji. Ostatnim razem, kiedy to zrobili,
byli narażeni na straty finansowe i jednocześnie doprowadzili do tego, że Europa poważnie
zaczęła brać pod uwagę alternatywne rozwiązania wobec gazu rosyjskiego
Richard Morningstar, Ambassador and
Special Envoy for Eurasian Energy, USA:
Europe must do all it can to avoid another gas
crisis and cooperate with Ukraine, whose authorities must reform the energy sector. We
hope that the Russian side won’t close the gas
tap for Ukraine itself. It doesn’t seem to me that
it would be in Russia’s interest. The last time
they did it, they suffered financial losses but
they also made Europe seriously reconsider viable alternatives to Russian gas.
14
zdywersyfikować dostawy surowców i powziąć
odpowiednie decyzje dla realizacji tego celu,
podkreślał Pflüger. „Wciąż zastanawiamy się, co
powinniśmy wybrać – Nabucco czy South Stream? Czy jesteśmy gotowi na budowę kolektorów słonecznych na Saharze i transportowanie
pozyskanej energii do Europy poprzez Włochy
lub Francję? Aktywna obecność na różnych polach jest kosztowna i dlatego Europa musi wskazać na priorytety, które zostaną w całości wcielone w życie”, uzasadniał Pflüger.
Na mapie Europy znajduje się wiele tras projektów gazowych i interkonektorów energetycznych. W świetle tworzenia nowej perspektywy
budżetowej Unia Europejska zastanawia się jakie
projekty i w jakim stopniu wspierać powstałe inicjatywy. Brakuje jednak konkretów i namacalnych
efektów deklaracji unijnych przedstawicieli. Najlepszym tego przykładem jest gazociąg Nabucco,
który mimo wielkiego znaczenia geopolitycznego dla Europy Środkowej wciąż pozostaje projektem tylko na papierze. Innym projektem omijającym Rosję jest „White Stream”, zakładający
dostawy gazu z Turkmenistanu przez Rumunię
do Europy Środkowej.
Zdaniem Giorgi Vashakmadze, Dyrektora
Konsorcjum White Stream, ten projekt ma wiele atutów dla Europy: „zredukuje niebezpieczeństwo przerw w dostawach gazu i obok gazociągu
Nabucco, może stanowić jeden z elementów dywersyfikacji dostaw”. Zdaniem Vashakmadzego
państwa regionu kaspijskiego zainteresowane są
bardzo eksportem swoich bogactw naturalnych
do Europy, jako że rynek europejski jest przewidywalny i atrakcyjny
Jednym z niewielu przykładów sprawnego
działania i konsekwencji w realizacji wyznaczonego celu jest „Gazociąg Północny” oparty na silnej
współpracy niemiecko-rosyjskiej. Projekt ten od
samego początku wywołuje wiele kontrowersji
natury historycznej i politycznej.
USA, Rosja i UE – współpraca
czy rywalizacja?
Przedstawiciele Rosji podczas debat energetycznych argumentowali, że ich kraj chce pozostać jednym z głównych partnerów Europy
i zależy jej na współpracy i dialogu, a nie konflikcie. Sergey Kanavskyi, kierujący Radą Biznesu Szanghajskiej Organizacji Współpracy zapewnił, że Rosja nie prowadzi wojen energetycznych
i zmierza do tego, aby pozostać w partnerskich
choose– Nabucco or South Stream? Are we
ready for construction of solar collectors in Sahara and for the transportation of acquired energy to Europe via Italy or France? Active presence in various areas is costly and that is the
reason why Europe should indicate the priorities which should be entirely implemented”,
reasoned Pflüger.
On the map of Europe there are many
routes of gas projects and other energy interconnectors. In the light of preparation of the
new budget perspective, the European Union
considers which projects should be supported and to what degree. However, there have
been no specific and tangible effects of the EU
representative declarations. The best example
of it is the Nabucco gas pipeline, which despite its enormous geopolitical importance for
Central Europe, still remains only as a project
on paper. Another project passing by Russia is “White Stream”, assuming the supply of
gas from Turkmenistan via Romania to Central
Europe.
According to Giorgiego Vashakmadze,
a Director of White Stream Consortium, this
project has many advantages for Europe: “it
will reduce the risk of interrupted gas supply
and in addition to the Nabucco gas pipeline, it
Giorgi Vashakmadze, Dyrektor ds.
Rozwoju, White Stream Consortium, Gruzja;
Giorgi Vashakmadze, Director, Corporate
Development, White Stream Consortium,
Georgia
can constitute one of the components of supply diversification”. According to Vashakmadze,
the states from the Caspian Sea region are very
interested in exporting their natural resources
to Europe, since the European market is predictable and attractive.
One of the few examples of effective action and consequences in the implementation of the outlined goal is the “Nord Stream”
based on strong German-Russian cooperation. This project has led to many controversies of historical and political nature from the
very beginning.
USA, Russia and the EU
– cooperation or competition?
Representatives of Russia argued that their
country wants to remain one of the major
partners of Europe and that it cares for cooperation and dialogue, and not conflict. Sergey
Kanavskyi, overseeing the Business Council of
Shanghai Cooperation Organization, assured
that Russia does not play energy wars and that
it intends to remain in partner relations with Europe and the USA in the best, business sense of
Stanislav Zhiznin, Profesor, Moskiewski
Państwowy Instytut Stosunków
Międzynarodowych (MGIMO), Rosja;
Stanislav Zhiznin, Professor, Moscow
State Institute of International Relations
(MGIMO), Russia
Elena Medvedeva, Starszy Doradca,
N.V. Nederlandse Gasunie, Rosja;
Elena Medvedeva, Energy Policy Adviser,
N.V. Nederlandse Gasunie, Russia
1
Modernizacja sektora energetycznego w Europie Środkowej. Od lewej: Igor Khotey,
Zastępca Dyrektora, Fundusz Skarbu Państwa, Ukraina, Heimo Stauchner, Dyrektor,
Współprzewodniczący Grupy Energii, Erste Group Bank AG, Austria, Franz Scheiber,
Dyrektor Business Unit Market Central Europe North, Alpiq AG, Szwajcaria, Vladimir
Knyaginin, Dyrektor, Fundacja Centrum Badań Strategicznych North-West, Rosja
relacjach z Europą i USA w najlepszym, biznesowym sensie tego słowa. Podkreślił jednak że Gazprom, Rosnieft i inne firmy tego sektora są koncernami narodowymi, dbającymi o interes Rosji
i Rosjan.
Jurij Szamkow, Deputowany rosyjskiej Rady
Federacji i Wiceprzewodniczący Komisji ds. Przemysłu uważa, że na energetykę należy spojrzeć
jako na czynnik rozwoju gospodarki innowacyjnej. Różnica między krajami UE i Rosją polega na tym, że Rosja jest samowystarczalna pod
względem zasobów energii, a Europa - nie, kraje
Unii skutecznie realizują procesy modernizacji,
a Rosja dopiero do nich przystępuje. W obszarze tych zależności można rozpatrywać kwestie polityki energetycznej Unii, dialogu energetycznego UE-Rosja i kształtowania przyszłych
wzajemnych relacji oraz pozycji Rosji w Europie
i świecie. Od blisko 10 lat Rosja przeprowadza
reformę szeroko pojętego sektora energetycznego, zderzając się z licznymi problemami, jak
wysokie zużycie potencjału wydobywczo-przetwórczego, trudności z przyciągnięciem inwestycji, brak kadr, nieoszczędne gospodarowanie zasobami i samą energią. Dlatego państwo
przyjęło politykę wzrostu efektywności energetycznej gospodarki, stymulując rozwój energooszczędnych technologii. Do 2030 roku winno
16
Modernisation of the energy sector in Central Europe. From the left: Igor Khotey,
Deputy Head, State Property Fund of Ukraine, Heimo Stauchner, Director, Co–Head
Energy, Erste Group Bank AG, Austria, Franz Scheiber, Head of Business Unit Market
Central Europe North, Alpiq AG, Switzerland, Vladimir Knyaginin, Director, “Center
for Strategic Research North–West” Foundation, Russia
nastąpić wyraźne zmniejszenie zależności rosyjskiej gospodarki od sektora energetycznego
dzięki właśnie wdrażaniu innowacyjnych technologii. Takie postawienie kwestii sugeruje realne obszary współpracy Unii Europejskiej i Rosji, które mogą doprowadzić z jednej strony do
unowocześnienia rosyjskiej gospodarki, a z drugiej strony do zmniejszenia wzajemnej zależności w dziedzinie energetyki.
Odnosząc się do polityki energetycznej w skali globalnej, nie można pominąć roli USA oraz
graczy azjatyckich. John Lyman, Dyrektor Programu w Radzie Atlantyckiej powiedział w Sopocie,
że Europa i Stany Zjednoczone nie powinny się
koncentrować wyłącznie na wspólnym stanowisku wobec Rosji, ale również na relacjach z innymi krajami stanowiącymi ogromne rynki zbytu na
energię, jak Indie czy Chiny.
Przedstawione w Sopocie zarzuty Titusa
Corlateana, Przewodniczącego Senackiej Komisji
ds. Zagranicznych z Rumunii pod adresem Brukseli o brak solidarności i współpracy w ramach
„rodziny europejskiej” w dialogu energetycznym
z Rosją, o jego monopolizowanie i nieliczenie się
przez wielkich graczy na rynku energetycznym
z mniejszymi uczestnikami, zabrzmiały autentycznie i szczerze. Pokazały pewną znaną rzeczywistość, ale nie dały odpowiedzi na główne pyta-
this word. He emphasized that Gazprom, Rosnieft and other firms from this sector have national concerns for the interest of Russia and
Russians.
Yuri Shamkov, Deputy to the Russian Federal Council and vice-chairman of the Committee on Industry considers that energy
should be perceived as a factor of developing
innovative economy. The difference between
the EU and Russia consists in that Russia is
self-sufficient in terms of energy resources,
unlike Europe; EU countries have effectively introduced modernization processes, and
Russia has just initiated them. Under these
dependencies one can see the issue of the
EU energy policy, energy dialogue EU-Russia and generally shaping future mutual relations and the position of Russia in Europe and
the world. For nearly 10 years Russia has implemented a reform of a widely understood
energy sector, encountering many problems,
such as considerably worn mining-processing
potential, difficulties with attraction of investment, shortage of personnel, thriftless use of
resources and energy alone. That is why the
state assumed the policy of increasing energy
effectiveness of the economy, stimulating de-
John Lyman, Dyrektor Programu
Energetycznego, Rada Atlantycka, USA;
John Lyman, Director, Program on Energy
and Environment, Atlantic Council of the
U.S., USA
velopment of energy saving technologies. By
2030, one can expect a clear reduction of dependence of the Russian economy on the energy sector thanks to the implementation of
innovative technologies. This side of the issue
suggests real areas for cooperation between
the European Union and Russia, which can
lead on the one hand to modernization of
the Russian economy, and, on the other hand,
to a reduction of mutual dependence in the
field of power industry.
Referring to the energy policy in the global
scale one cannot ignore the role of the USA and
Asian players. John Lyman, a programme director
in the Atlantic Council, said in Sopot that Europe
and the United States should not focus only on
the common position towards Russia, but also
in relationships with other countries, which represent huge outlets for energy, such as India or
China.
The complaints of Titus Corlatean, the
chairman of the Romanian Senate’s Committee on Foreign Affairs, voiced in Sopot against
Brussels for lack of solidarity and cooperation
within the scope of “the European family” in the
energy dialogue with Russia, for monopolizing
it and disregard by big players in the energy
Jurij Szamkow, Członek Komisji ds.
Polityki Przemysłowej, Rada Federacji,
Rosja;
Yuri Shamkov, Deputy Chairman of
the Committee on Industry, Council of
Federation, Russia
Jan Bury, Sekretarz Stanu, Ministerstwo
Skarbu Państwa;
Jan Bury, Secretary of State, Ministry of
Treasury, Poland
17
nie o hierarchię interesów organizacji 27 państw
i o czynniki spajające partnerów: wartości czy biznes, interes wspólny czy narodowy?
Rola Polski i krajów regionu
Europy Środkowej
Aleksandr Babakov, Wiceprzewodniczący Dumy Państwowej, Rosja:
Rosja nie może być oskarżana o wykorzystywanie swojej pozycji na rynku energetycznym;
Rosja chroni swoje własne interesy i należy to
również zrozumieć w taki sposób, że Rosja, tak
samo jak Europa, dba o regularne dostawy
surowców energetycznych. Brak stabilnej sytuacji politycznej na Ukrainie doprowadził do
tego, że nadal mamy do czynienia z kryzysową sytuacją jeżeli chodzi o gaz.
Aleksandr Babakov, Deputy Chairman of
the State Duma, Russia:
Russia cannot be accused of abusing its position in the energy market; Russia is protecting
its own interest and that should also be understood. Russia, as much as Europe, cares about
regular supplies of energy raw materials. Lack
of political stability in Ukraine is the reason
why gas brinkmanship will still take place.
18
Kraje Europy Środkowej odgrywają niewątpliwie ważną rolę w kształtowaniu bezpieczeństwa energetycznego starego kontynentu.
Zacieśnienie współpracy tego regionu w dziedzinie energetyki może pozwolić na zbliżenie
stanowisk poszczególnych państw i uzyskanie
większego wpływu na unijną politykę energetyczną. Celem, do którego powinny zmierzać
kraje regionu, winno być stworzenie wspólnego, europejskiego rynku energii.
Urban Rusnak odpowiadający za kwestie
bezpieczeństwa energetycznego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Słowacji zaznaczał
w czasie Forum w Sopocie znaczny sceptycyzm co do szans kreowania wspólnej polityki energetycznej UE w krótkim okresie. Jego
zdaniem, wspólnym mianownikiem działań
na rzecz większego wpływu krajów Europy
Środkowej na politykę energetyczną Brukseli może być wysoki poziom zależności od dostaw z jednego źródła – Rosji. Słowacja, której
gospodarka jest w ponad 90 procentach uzależniona od dostaw surowca z Rosji, poniosła
ogromne straty w czasie kryzysu gazowego
w 2009 r.
Szczególnie dużo miejsca podczas debat
poświecono bezpieczeństwu energetycznemu
Polski. Omawiając specjalny raport na ten temat
opracowany przez Instytut Kościuszki stwierdzano, że Polska jest stosunkowo bezpieczna
pod względem zaopatrzenia w ropę naftową
i paliwa płynne oraz możliwości organizacji i ich
dostaw w razie kryzysu. Natomiast sytuacja wygląda źle w zakresie gazu ziemnego.
Komentując raport Keith Smith z Centrum
Studiów Strategicznych i Międzynarodowych
(CSIS), zwrócił uwagę na problem niedoceniania kwestii bezpieczeństwa energetycznego
państw Europy Środkowo-Wschodniej przez
największych członków Unii Europejskiej. Podkreślił, że szansą na zmianę tej sytuacji mogą
być przewodnictwa Polski oraz Węgier w Radzie Unii Europejskiej.
Profesor Alan Riley, ekspert z Centrum Studiów nad Polityką Europejską, (CEPS) i City
University w Londynie, podkreślał znaczenie
Sean Gammons, Zastępca Dyrektora,
NERA, Wielka Brytania;
Wojciech Topolnicki, Wiceprezes, PGE
Polska Grupa Energetyczna SA;
Sean Gammons, Associate Director, NERA,
United Kingdom
Wojciech Topolnicki, Vice-President, PGE
Polska Grupa Energetyczna SA, Poland
market for smaller players, sounded authentic and sincere. They demonstrated a known
reality, but did not answer the main question
about the hierarchy of interest in the organization of 27 Member States and factors cementing the partners: values or business, common
or national interest?
The role of Poland and countries
from the region of Central Europe
The countries of Central Europe undoubtedly
play an important role in assuring energy security in the old continent. Strengthening cooperation in the field of energy among countries in
this region may allow reaching more approximate positions of individual states and a greater influence on the EU energy policy. The goal,
which should be pursued by the countries in the
region, should be to create a common, European
energy market.
Urban Rusnak, who is responsible for the issues of energy security in the Slovakian Ministry of Foreign Affairs, expressed his scepticism as
to the chances of creating a common EU energy policy in a short perspective. In his opinion,
Oleksandr Czałyj, Ambasador, Ukraina;
Oleksandr Chaly, Ambassador
Extraordinary and Plenipotentiary,
Ukraine
a common denominator of action for the benefit of a greater influence of Central European
countries on the energy policy of Brussels can
be a high level of dependence on one source
of supply – Russia. Slovakia, whose economy depends on more than 90 percent on Russian supplies, suffered serious losses during the gas crisis
in 2009.
Participants in the debates devoted a great
deal of time to the issue of Poland’s energy security. Discussing a special report on this subject
compiled by Kosciuszko Institute, a statement
was made that Poland is relatively safe in terms of
the supply of crude oil and liquid fuels and possibilities of organizing their supply in the event
of a crisis. However, the situation with natural gas
looks poor.
Commenting on the report, Keith Smith from
the Centre for Strategic and International Studies
(CSIS), paid attention to the issue that energy security of the Member States in Central and Eastern Europe is underrated by the biggest members of the European Union. He emphasized that
a chance to change this situation can be created
by the leadership of Poland and Hungary in the
European Union Council.
Professor Alan Riley, an expert from the Centre for European Policy Studies, (CEPS) and City
19
trzeciego pakietu liberalizacyjnego UE dla bezpieczeństwa energetycznego. Jego zdaniem
należy pamiętać o możliwości wykorzystywania mechanizmów rynkowych do poprawy stanu bezpieczeństwa energetycznego zarówno
poszczególnych krajów jak i całej UE.
Obaj zagraniczni goście podkreślili polityczny aspekt bezpieczeństwa energetycznego warunkowany polityką prowadzoną przez Gazprom.
W szczególności krytykowali postawę polskiego
rządu w negocjacjach dotyczących nowego kontraktu gazowego z Rosją. Ich zdaniem Polska powinna wykorzystywać europejskie instrumenty
do negocjacji z Rosją, a nie przeciwstawiać się
w tej sprawie Brukseli. Kolejnym problemem, jaki
wskazali eksperci jest sytuacja, gdzie Polska, która
w ostatnich latach podnosiła na forum unijnym
kwestie solidarności energetycznej i wspólnej
polityki w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, sama musi bronić porozumienia gazowego, które jest wbrew jej wcześniejszym postulatom politycznym.
Podczas krynickiego panelu „Wspólny europejski rynek energii od Finlandii po Maroko –
szansa, czy zagrożenie” podstawą dyskusji była
sytuacja Polski oraz polskiej giełdy energii w kontekście integracji europejskich rynków energii.
Mikael Lundin z Norwegii, Prezes Zarządu Nord-
System zależności energetycznych i ich wpływ na bezpieczeństwo
i źródła dostaw. Od lewej: Emanuela Del Re, Przewodnicząca, EPOS
– Międzynarodowa Agencja Operacyjna ds. Mediacji i Negocjacji, Włochy,
Werner Diwald, Prezes, Enertrag AG, Niemcy, Carlo Durante, Członek
Rady Programowej, APER-Włoskie Stowarzyszenie Producentów Energii
Odnawialnej, Włochy, Aleksiej Chajtun, Dyrektor Centrum Polityki
Energetycznej, Instytut Europy, Rosyjska Akademia Nauk, Rosja, Ilcham
Szabanow, Dyrektor, Centrum Studiów Energetycznych, Azerbejdżan
20
pool Spot AS uważa, że wspólny rynek energii
to szansa, a nie zagrożenie. Zintegrowany rynek
energetyczny wspiera platformy europejskie. Zyskuje na tym również bezpieczeństwo dostaw.
W jego opinii Europie potrzeba więcej linii kablowych, a nie elektrowni. Skandynawia ma największą giełdę energetyczną na świecie, a źródłem jej sukcesu jest to, że rządy nie obawiały się
swobodnego ustalania cen. Jak stwierdził rolą
giełdy energetycznej jest wydajność i przejrzystość rynku. Zdaniem Marka Woszczyka, Wiceprezesa Urzędu Regulacji Energetyki, zagrożenia mogą wypływać z braku harmonizacji gry
na rynkach regionalnych. Przygotowywana jest
obecnie nowa dyrektywa, która wesprze budowę interkolektorów między systemami. Korzyści,
które z tego wynikają, to większe zdolności przesyłowe. Grzegorz Onichimowski, Prezes Zarządu
Towarowej Giełdy Energii S.A. uważa, że Polska
nie jest bezpieczna, jeśli chodzi o dostawy energii. A bezpieczeństwo to nie tylko dostawy energii, ale też stabilne ceny energii. Według niego
handel energią na giełdzie to pierwszy krok do
zintegrowanego rynku Europy. Wszystkie nasze giełdy są gotowe do współpracy. „Jesteśmy
technicznie zdolni do ustalenia cen energii i nie
dajmy się zbić z tropu politykom” – powiedział
prezes Onichimowski.
Energy dependence and interdependence. Implications for the security of
supply. From the left: Emanuela Del Re, Chairwoman, EPOS -International
Mediating and Negotiating Operational Agency, Italy, Werner Diwald,
Chairman, Enertrag AG, Germany, Carlo Durante, Board Member, APERItalian Association of Renewable Energy Producers, Italy, Alexey Khaytun,
Chairman of the Center of Energy Economics, Institute of Europe, Russian
Academy of Sciences, Russia, Ilham Shabanov, Director, Center for Energy
Research, Azerbaijan
Selim Basak, Dyrektor Zarządzający,
Goldman Sachs International, Wielka
Brytania;
Selim Basak, Managing Director, Head of
Central Eastern European Sales, Goldman
Sachs International, United Kingdom
Marek Sokołowski, Wiceprezes Zarządu,
Grupa LOTOS, Polska;
Grzegorz Onichimowski, Prezes Zarządu,
Towarowa Giełda Energii S.A.;
Marek Sokołowski, Vice-President of the
Board, LOTOS Group, Poland
Grzegorz Onichimowski, President of the
Board, Polish Power Exchange, Poland
University in London, emphasized the importance of the third liberalization package of the
EU for energy security. In his opinion we should
remember about the possibility of using market
mechanisms for improving the state of energy
security of both individual countries and the entire EU.
Both foreign speakers emphasized the political aspect of energy security depending on the
policy carried out by Gazprom. They particularly
criticized the attitude of the Polish government
in negotiations related to the new gas contract
with Russia. In their view Poland should use the
European instruments for negotiations with Russia, and not oppose Brussels in this matter. Another issued identified by the experts is the situation where Poland, raising in recent years the
issues of solidarity in energy and common policy
within the scope of energy security on the EU forum, has to defend the gas agreement, which is
against its previous political demands.
During one of Krynica’s panels “Common European energy market from Finland to Morocco
– a chance or a threat” the basis for discussion
formed the situation of Poland and the Polish
energy exchange in the context of European energy markets. Mikael Lundin from Norway, the
President of the Management Board of Nordpool
Spot AS thinks that a common energy market is a
chance, and not a threat. Integrated energy market supports European platforms. Security of supplies also gains here. In his view, Europe needs
more cable lines and not power plants. Scandinavia has the biggest energy exchange in the
world, and the reason behind its success is that
governments did not fear liberal price setting. As
he stated, the role of energy exchange is market
efficiency and transparency. According to Marek
Woszczyk, Vice-president of the Energy Regulatory Office, risks can come out of a lack of harmonization of the game in regional markets. A new
directive is currently being prepared, which will
support construction of interconnectors among
systems. The resulting benefits are greater transmission capacities. Grzegorz Onichimowski, the
President of the Management Board of Polish
Power Exchange regards Poland to be unsafe in
terms of energy supply. And security means not
just supply of energy, but also stable prices for
energy. According to him, trade in energy on the
floor of the exchange is the first step towards the
integrated market in Europe. – All our exchanges are ready for cooperation. “We are technically capable of setting prices for energy and let’s
not be confused by politicians” – said president
Onichimowski.
21
BIZNES
Jak zaspokoić rosnące
zapotrzebowanie na
energię w Europie?
Szanse i zagrożenia
W poszukiwaniu dywersyfikacji
dostaw surowców energetycznych
Jacek Krawiec, Prezes Zarządu, Grupa
PKN ORLEN, Polska
To co przez nas jest rozumiane jako spisek
Niemców i Rosjan, przez Niemców odbierane
jest po prostu jako dywersyfikacja dostaw. Dlatego też, im szybciej połączymy się z zachodnioeuropejską siecią gazociągów i ropociągów, tym lepiej dla nas.
Jacek Krawiec, President of the Board,
PKN ORLEN S.A., Poland
What we understand of the Germans and Russians’ ‘plotting’ is understood by the Germans
as a simple diversification of supplies. Therefore, the sooner we are connected to the Western European grid of gas and petroleum pipelines, the better.
22
Szansą na zwiększenie podaży surowców
energetycznych w UE jest przyjęta przez Komisję
Europejską właśnie w dniu obrad V Forum Energetycznego nowa strategia energetyczna UE,
zawarta w programie „Energia 2020”. Sama europejska strategia energetyczna była tłem dyskusji
w Sopocie, podobnie jak strategia Rosji, zawarta
w licznych długofalowych programach rozwoju
– sektora energii elektrycznej, sektora gazowego,
czy w najnowszym – programie rozwoju sektora
naftowego. Realizacja tego programu przyjętego
przez premiera Władimira Putina w październiku 2010 roku w wyraźny sposób wpłynie na warunki dostaw ropy naftowej do krajów Europy.
Moskwa zrezygnowała z forsowania wydobycia
ropy i zwiększy dywersyfikację dostaw na rynek
wewnętrzny i zewnętrzny. Poziom wydobycia
do roku 2020 ma oscylować wokół wielkości
500 mln ton, zapewniając zaspokojenie potrzeb
własnych i sprzedaż na eksport. Zakończona zostanie budowa systemu rurociągów, gwarantującego dywersyfikację eksportu i uniezależnienie
od jednego kierunku (dotąd był to głównie kierunek zachodni). Oddanie do 201 roku rurociągu
Wschodnia Syberia-Ocean Spokojny (WSTO) do
m. Koźmino z odgałęzieniem do Chin da nowe
możliwości zbytu do krajów Azji PołudniowoWschodniej. Uruchomienie w 2011 roku drugiej
nitki Bałtyckiego Systemu Rurociągów otworzy
konkurencyjną na przykład wobec rurociągu
„Przyjaźń” i rurociągu Odessa-Brody, drogę eksportu i, zdaniem ministra energetyki Rosji, Siergieja Szmatko „pozwoli wybierać kierunki eksportu, przynoszące największy zysk”.
Nie ma chyba drugiego takiego sektora w gospodarce jak sektor energetyki, w którym analizy
i perspektywy rozwoju byłyby tak zróżnicowane – przyznała Elena Medvedeva z rosyjskiego
oddziału holenderskiego koncernu Gasunie. Jej
BUSINESS
How to satisfy the growing
demand for energy in
Europe? Chances and
threats.
In search for diversified supply
of energy resources
The new energy strategy of the EU contained in the programme “Energy 2020” and
adopted by the European Commission on the
same date of the V Energy Forum debates creates a chance for increased sale of energy resources in the EU. The European energy strategy itself was a background for discussion in
Sopot, similar to the strategy of Russia contained in many long-term development programmes – of the electric power sector, gas
sector, or in the latest – programme for development of the oil sector. Realization of this programme adopted by Prime Minister Vladimir
Putin in October 2010 will clearly influence con-
Michael Kirst, Wiceprezes, Dyrektor
ds. Strategii i Stosunków Zewnętrznych,
Westinghouse Electric Company, Belgia;
Michael Kirst, Vice-President, Strategy
and External Affairs Director, Westinghouse
Electric Company, Belgium
ditions of supply of oil to European countries.
Moscow has resigned from forcing the extraction of oil and it will increase diversification of
supply to the internal and external market. The
level of extraction by 2020 is expected to oscillate around the amount of 500 million tons, ensuring satisfaction of one’s own needs and export sale. Construction of a system of pipelines
will be completed to guarantee diversification
of export and departure from reliance on one
direction (so far it was mainly the western direction). Opening the Eastern Siberia-Pacific Ocean
pipeline (WSTO) to Kozmino with a branch to
China by 201 gives new possibilities of sale to
South-Eastern Asia. Opening the second line of
the Baltic Pipeline System in 2011 will begin a
competitive way of export, for example in relation to the pipelines “Przyjazn” and Odessa-Brody and, according to the Russian minister of energy Sergiej Shmatko “it will allow selection of
export directions, bringing maximum profits”.
There is perhaps no such second sector in
the economy, in which the analysis and development perspective would be so diversified as in
the power industry – admitted Elena Medvedeva
from the Russian branch of Dutch concern Gasunie. In her opinion, since differences between
forecasts of various centres are enormous, both
Ilian Vassilev, Dyrektor, Deloitte Bulgaria
EOOD, Bułgaria;
Marek Szostek, Wiceprezes, PGE Polska
Grupa Energetyczna SA;
Iliyan Vassilev, Chairman, Deloitte
Bulgaria EOOD, Bulgaria
Marek Szostek, Vice–President, PGE
Polska Grupa Energetyczna SA, Poland
23
Michaił Krutichin, Partner i analityk, RusEnergy, Rosja, podczas panelu:
“Jak zabezpieczyć rosnące zapotrzebowanie na energię w Europie. Szanse
i zagrożenia”
zdaniem, ponieważ różnice między prognozami
różnych ośrodków są wielkie, zarówno w wielkościach „ogółem”, jak też w poszczególnych
branżach, nie wiadomo dzisiaj, komu wierzyć
i przychodzi podejmować decyzje w warunkach dużej niepewności, Michaił Krutichin ekspert ds energetyki z rosyjskiego RusEnergy, podkreślał w czasie swojego wystąpienia w Sopocie,
iż analizując rosyjski rynek energetyczny należy
zwracać uwagę nie tylko na liczby i schematy
ale umieć odsiać propagandę od prawdy i znać
motywacje graczy na rynku – zarówno polityków jak i przedstawicieli biznesu. W rosyjskim
sektorze energetycznym obowiązuje zasada
„nacjonalizacja kosztów i prywatyzacji zysków”
– oto konkluzja sformułowana przez Krutihina.
Ostro i sarkastycznie skrytykował on długofalowe programy rosyjskie. Zarzucił rządowi w Moskwie, że wiele wysiłku wkłada w opracowanie
nowych strategii, nie licząc się z realiami ekonomicznymi kraju, nie zmieniając systemu zarządzania gospodarką rosyjską i poszczególnymi
branżami, nie podejmując działań na rzecz ograniczenia powszechnej korupcji i wręcz przestępczości, występującej w sferze obrotu nośnikami
energii. Na pytanie o rolę Gazpromu w systemie
sprawowania władzy Krutichin odpowiedział, że
gazowy potentat nie jest politycznym orężem
reżimu, a odwrotnie, rosyjska polityka zagranicz-
24
Mikhail Krutikhin, Partner & Analyst, RusEnergy, Russia, during the
session “Facing increasing energy demand in Europe: key threats and
opportunities”
na jest instrumentem realizacji celów Gazpromu
w świecie.
Dominique Fache, Dyrektor Generalny na Rosję i kraje WNP koncernu „ENEL” wyraził wiele wątpliwości odnośnie tego, czy Rosja będzie w stanie zaspokoić rosnące zapotrzebowanie Europy
na nośniki energii. Przedstawił opłakany stan rosyjskich elektrowni, z których połowa jest przestarzała i musi być wycofana z eksploatacji, a druga
połowa wymaga modernizacji. Fache ocenił, że
w okresie najbliższych 5 lat rosyjska energetyka
potrzebuje 500 mld USD inwestycji. Przypomniał
również wielkie awarie, w tym elektrowni Szuszeńskiej, gdzie zginęło 75 osób, i leningradzkiej,
która na wiele godzin wyłączyła Sankt Petersburg
z normalnego życia.
Modernizacja i restrukturyzacja
rynku energetycznego regionu
Europy Środkowo-Wschodniej
Rynek energetyczny w Europie ŚrodkowoWschodniej stoi na progu kolejnego wielkiego
zadania inwestycyjnego. Sektor energetyczny
w każdym z krajów regionu ma swoją specyfikę i jest oparty na różnych źródłach energii. Po
in terms of “total” quantities and also in individual branches, today we do not know whom we
should trust and we need to take decisions in
conditions of high uncertainty. Mikhail Krutihin,
an energy expert from Russian RusEnergy, emphasized during his speech in Sopot that at analyzing the Russian energy market one should
not only pay attention to numbers and schemes,
but also be able to separate propaganda from
truth and know the motivation of market players – both politicians and business representatives. In the Russian energy sector a rule is binding that “costs should be nationalized and profits
privatized” – concluded his previous statement
Krutihin. He directed heavy and sarcastic criticism against long-term Russian programmes. He
accused the government in Moscow for putting
too much effort into preparation of new strategies, without considering the economic realities of the country, not changing the management system of Russian economy and individual
industries, not taking any action for the benefit
of reducing widespread corruption and even
crime appearing in the area of trade in energy
carriers. Answering the question about the role
of Gazprom in the system of wielding power,
Krutichin responded that the gas giant is not a
political tool of the regime, but vice-versa Russian, foreign policy is an instrument for reaching
Gazprom’s objectives in the world.
Dominique Fache, Dyrektor Generalny,
WNP i Rosja, ENEL, Francja;
Dominique Fache, Director General for
Russia & CIS, ENEL, France
Dominique Fache, Director General for Russia and the CIS ENEL’s, expressed many doubts
as regards the ability of Russia being able to satisfy the growing demand of Europe for energy
carriers. He presented the pitiful state of Russian
power plants, where half of them are outdated
and must be closed down and the second half
require modernization. Fache anticipated that
within the next 5 years, the Russian energy would
need an investment worth 500 billion dollars.
He recalled the big failures, including Szuszenska power plant, where 75 people died and the
Leningrad power plant’s breakdown, which disconnected Sankt Petersburg from normal life for
many hours.
Modernization and restructuring
of Central and Eastern
Europe’s energy market
The energy market in Central and Eastern Europe is on the eve of another big investment task.
The energy sector in each country of the region
has different characteristics and is based on different sources of energy. After carrying out major reforms, new Member States had to find their
place in the conditions of liberalized economy of
Dariusz Marzec, Dyrektor, KPMG, Polska;
Dariusz Marzec, Director, KPMG, Poland
Arvydas Sekmokas, Minister,
Ministerstwo ds. Energii Republiki
Litewskiej;
Arvydas Sekmokas, Minister, Ministry of
Energy of the Republic of Lithuania
2
Zsolt Hernadi, Przewodniczący i CEO,
Grupa MOL, Węgry:
Dzisiaj warto jest rozmawiać o integracji rynku, ponieważ nie ma spółek na sprzedaż.
Obecnie państwa mówią o „bezpieczeństwie
energetycznym” i nie chcą oddać kontroli nad
spółkami energetycznymi.
Zsolt Hernadi, Chairman and CEO, MOL
Group, Hungary:
Today it is worth talking about market integration because there are no companies for
sale.
Now countries talk about “energy security” and do not want to give up control over
companies.
26
przeprowadzeniu podstawowych reform, nowe
państwa członkowskie musiały odnaleźć się
w warunkach liberalizowanej gospodarki Unii Europejskiej, w której obowiązują też wysokie standardy środowiskowe.
Wyeksploatowana baza techniczna oraz przepaść technologiczna, jaka dzieli rynki regionu Europy Środkowej od najbardziej zaawansowanych
dziś światowych technologii stanowi zarówno wyzwanie jak i szansę dla podjęcia dalszych
reform jak i realizacji nieuniknionych inwestycji. Odpowiedni sposób przygotowania projektów, analizy ich wykonalności, doboru technologii, oraz przyjęty model ich wykonawstwa to
oprócz profilu inwestora czynniki przesądzające
o możliwości pozyskania finansowania i realizacji
inwestycji.
Polska energetyka stoi u progu okresu prywatyzacji sektora oraz ogromnych inwestycji
w latach 2010-2020. W dzisiejszych warunkach
polityczno-ekonomicznych kwestia realizacji
projektów inwestycyjnych przy ich skali równej
lub większej od szacowanej wartości rynkowej
wszystkich podmiotów polskiej elektroenergetyki to potężne wyzwanie organizacyjne i finansowe. Skala projektów wymusza minimalizację
ryzyka każdego projektu oraz całego programu
inwestycyjnego w danej grupie kapitałowej. To
z kolei pociąga za sobą konieczność dokonania szczegółowych analiz występujących ryzyk
w celu wyeliminowania tych, które wyeliminować można. Pozostałe ryzyka muszą być alokowane tak, aby były w pełni zarządzane przez strony je ponoszące.
Odpowiednia strukturyzacja finansowania
projektów w trudnych warunkach panujących
na rynkach finansowych w okresie kryzysu ekonomicznego i pojawiających się dopiero niejednoznacznych sygnałach ożywienia gospodarczego to określenie struktury finansowej sektora na
kolejne co najmniej piętnaście - dwadzieścia lat.
Kształt i struktura takiego finansowania będzie
określać jedne z najpoważniejszych pozycji kosztowych oraz kapitałowych polskich elektrowni na
długie lata.
Wiele koncernów energetycznych jest zainteresowanych obecnością na rozwijających się rynkach energetycznych w regionie. Do szczególnie
atrakcyjnych ofert należą między innymi prywatyzacja polskich elektrowni czy też rozbudowa
czeskiej elektrowni atomowej w Temelinie.
Omawiając w Sopocie problemy restrukturyzacji sektora energetycznego w Europie Środkowo-Wschodniej Jan Bury Wiceminister Skarbu
powiedział, że plan docelowy zakłada iż w Pol-
Wojciech Bogdan, Partner,
McKinsey & Company, Polska;
Gyorgy Mosonyi, Prezes Grupy, Członek
Zarządu, Grupa MOL, Węgry;
Piotr Luba, Partner,
PricewaterhouseCoopers;
Wojciech Bogdan, Partner,
McKinsey & Company, Poland
Gyorgy Mosonyi, Group Chief Executive
Officer, Member of the Board of Directors,
MOL Plc, Hungary
Piotr Luba, Partner, Advisory Department,
PricewaterhouseCoopers, Poland
the European Union, where they are also bound
by demanding environmental standards.
Completely exploited technical facilities and
a large technological gap, which divides Central
Europe’s markets from today’s most advanced
world technologies represents a challenge and
a chance for introducing further reforms and
unavoidable investment. Besides the investor’s profile, the factors decisive for the possibility to leverage financing and implement investment include the appropriate way of preparing
projects, their feasibility studies, selection of
technologies and the adopted model of their
implementation.
The Polish energy sector is on the verge of
the privatization period and huge investment in
the years 2010-2020. In today’s political and economic conditions, the issue of realizing investment projects, with the scale equal or greater
than the estimated market value of all entities of
the Polish energy sector, is a great organizational
and financial challenge. The scale of the projects
forces minimization of the risk of each project
and the entire investment programme in a specific capital group. This in turn implicates the necessity of preparing detailed analyzes for risks incurred in order to eliminate those which can be
eliminated. Other risks must be allocated in such
a way that they can be completely managed by
the parties exposed to them.
Adequate structuring of project financing
in the difficult conditions prevailing in financial
markets during the period of the current economic crisis and visible ambiguous signals of
economic recovery indicate that the sector’s
financial structure must be determined in the
perspective of at least the next fifteen – twenty years. The form and structure of such financing will determine the most important cost
and capital items for Polish power plants in the
long run.
Many energy concerns are interested in their
presence in developing energy markets in the region. Especially attractive offers include, among
others, privatization of Polish power plants or
construction of a Czech nuclear power plant in
Temelin.
Jan Bury, Deputy Minister of State Treasury said in Sopot that the target plan assumes
the state’s control of two companies in Poland:
PGE, where the state’s stake is expected to be 51
percent and Tauron with a 30 percent stake of
the state treasury and corporate management.
In his view it is the time when we have finished
the process of privatization of four energy
groups. Deputy Minister Bury emphasized the
importance of cross-border connections and
announced that in the next few years the Polish
power grid will be connected with the Czech,
Slovak, German and Lithuanian networks.
27
sce pod kontrolą państwa będą dwie spółki: PGE,
w którym własność państwa będzie wynosić
51 procent i Tauron z 30 proc udziałów państwa
i z zarządem korporacyjnym. Jego zdaniem jest to
moment, w którym zakończyliśmy proces prywatyzacji czterech grup energetycznych. Wiceminister Bury podkreślił znaczenie połączeń transgranicznych i zapowiedział, że w najbliższych latach
polska sieć będzie połączona z Czechami, Słowacją, Niemcami i Litwą.
Wiceprezes Polskiej Grupy Energetycznej Marek Szostek zapowiedział, że PGE będzie przygotowywała się do wysokiego poziomu konkurencji, w związku z rozwojem sieciowych połączeń
transgranicznych. W opinii wiceprezesa PGE solidarność europejska będzie miała ograniczone
rozmiary, ponieważ żadne państwo nie zrezygnuje ze swojej suwerenności. Nakreślając plany inwestycyjne Szostek zaznaczył, że będą one
związane z dywersyfikacją źródeł: „W tej chwili
działalność PGE oparta jest o węgiel brunatny,
ale złożone regulacje dotyczące emisji dwutlenku węgla, a w przyszłości tlenku azotu i dwutlenku siarki, zmuszają nas do zmian. Planujemy budowę kolejnych dwóch bloków elektrowni Dolna
Odra, które powstaną do roku 2016 i będą wykorzystywały gaz dostarczany przez Świnoujście.
Elektrownie wiatrowe są w różnych fazach przygotowania i będą przekazywane do eksploatacji stopniowo do 2020 roku.” W sumie PGE chce
uzyskiwać w lądowych farmach wiatrowych
Dywersyfikacja energii UE w XXI wieku: jak sprostać wyzwaniom? Od lewej:
Rokas Žilinskas, Przewodniczący Komisji Energii Nuklearnej, Parlament
Republiki Litewskiej, Marat Terterow, Dyrektor, Europejskie Forum
Geopolityczne, Belgia, Paweł Grzejszczak, Partner, Domański Zakrzewski
Palinka, Tai Wei Lim, Profesor, Uniwersytet Chiński w Hong-Kongu,
Singapur, Justin Dargin, Pracownik Naukowy, Uniwersytet Harvarda, USA
28
1000 MW i drugie tyle z farm na morzu. Obecnie
PGE jest w trakcie budowy kilkunastu projektów
biogazowych.
Piotr Luba z PricewaterhouseCoopers widzi
duże możliwości finansowania inwestycji w sektorze energetycznym przez polskie spółki energetyczne, cztery główne spółki mają środki na sfinansowanie serii projektów inwestycyjnych. Luba
podkreślił, że przesył wymaga inwestycji w interkolektory i sieci przesyłowe: „Tu ważne są regulacje, które muszą zapewnić przypływ kapitału, by
spłacić dług, który powstał przy finansowaniu
inwestycji”. W opinii analityka PWC elektrownie
w Polsce ograniczyły koszty zmienne, ale koszty stałe pozostają na bardzo wysokim poziomie
i istotnie odbiegają od kosztów elektrowni na
zachodzie Europy: „Polskie grupy energetyczne
mają szanse zwiększenia przepływów pieniędzy,
obserwujemy ruchy dużych grup energetycznych, by konsolidować swoje strategie i działania
na rynku energetycznym. Następnym etapem
powinno być zastanowienie się nad zmniejszeniem kosztów stałych”, zaznaczył Luba.
Sean Gammons, Dyrektor brytyjskiej firmy
doradczej NERA przyznał, że osiągnięcia Polski
w sferze restrukturyzacji rynku energetycznego są wyjątkowe. Jego zdaniem najważniejszym
osiągnięciem jest stworzenie konkurencyjnego
rynku, co przełożyło się na wzrost zaufania inwestorów. W czasie debaty w Sopocie Gammons
stwierdził, że konieczne jest rozróżnienie inwe-
Solving the Prisoner’s Dilemma: EU Energy Diversification for the 21st
Century. From the left: Rokas Žilinskas, Chairman of the Nuclear Energy
Commission, Parliament of the Republic of Lithuania, Marat Terterov,
Director, European Geopolitical Forum, Belgium, Paweł Grzejszczak,
Partner, Domański Zakrzewski Palinka, Poland, Tai Wei Lim, Assistant
Professor, Chinese University of Hong Kong, Singapore, Justin Dargin,
Ekspert, Harvard University, USA
Marc Coroler, Wiceprezes na Europę
Centralną, Schneider Electric, Francja;
Konrad Kreuzer, Prezes Zarządu, E.ON
Węgry, Austria;
Marc Coroler, Senior Vice-President
Central Europe, Schneider Electric, France
Konrad Kreuzer, Chairman of the Board of
Directors E.ON Hungária, Austria
Vice-president of the Polish Energy Group,
Marek Szostek, said that PGE will prepare for a
high level of competition, in connection with
development of cross-border network links.
According to the Vice-President of PGE, European solidarity will have limited dimensions
because states would not resign from their
sovereignty. Drawing investment plans Szostek
stressed that they will be connected with diversification of sources: “Currently, activity of PGE
is based on brown coal, but complex regulations related to emissions of carbon dioxide,
and in the future also nitrogen oxide and sulphur dioxide, force us to change. We plan construction of another two blocks in Dolna Odra
power plant, which will be erected by 2016 and
based on gas delivered from Swinoujscie terminal. Wind farms are at different stages of development and they will be ready for use gradually by 2020.” In total PGE wants to generate
1000 MW from land wind farms and the same
quantity from its sea farms. Currently PGE is
at the stage of realizing more than ten biogas
projects.
Piotr Luba from PricewaterhouseCoopers sees excellent opportunities for financing
investment in the power sector by Polish energy companies. The four major companies have
the resources to finance a series of investment
Maciej Owczarek, Prezes Zarządu, ENEA SA;
Maciej Owczarek, President of the
Management Board, ENEA SA, Poland
projects. Luba emphasized that transmission requires investment in intercollectors and transmission networks: “There are important regulations, which must provide for capital transfers
to pay off the debt incurred for financing the
investment”. In the opinion of the PWC analyst
Polish power plants have managed to reduce
their variable costs, but overhead costs have
still remained at a very high level and they significantly differ from the costs of power plants
in Western Europe: “Polish energy groups have
chances to increase financial transfers, we can
observe actions of large energy groups aimed
at consolidation of their strategies and activity
in the energy market. Another stage should be
to reflect on reduction of overhead costs”, noted Luba.
Sean Gammons, a director of a British consulting company NERA, admitted that Poland has
exceptional achievements in the field of restructuring the energy market. In his view the most
important achievement has been that a competitive market has been created, which translated into increased trust among investors. During the debate in Sopot, Sean Gammons stated
that it is necessary to differentiate between the
investors who finance modernization of existing
infrastructure and those who spend money on
new technologies.
29
storów na tych, którzy finansują modernizuję istniejącej już infrastruktury i tych którzy wykładają
pieniądze w nowe technologie.
Inwestycje zagraniczne motorem zmian
Paweł Olechnowicz, Prezes Zarządu,
Grupa LOTOS, Polska:
Jest rzeczą niezbędną aby zbudować europejski system bezpieczeństwa energetycznego.
Będzie to możliwe, jeśli będziemy bazować na
równowadze partnerskiej
Paweł Olechnowicz, President of the Board, LOTOS Group, Poland:
It is necessary to build a European system of
energy security. This will be possible when it is
based upon a system of partner-like balance.
30
Panele energetyczne w Krynicy oraz Forum
w Sopocie zebrało przedstawicieli wielu potężnych graczy na globalnym rynku energii.
Według Wojciecha Topolnickiego, Wiceprezesa Polskiej Grupy Energetycznej, nie ma większego problemu w finansowaniu sektora energetycznego, dopóki nie wejdzie on na ścieżkę
rozwoju energetyki jądrowej. Kłopotem mogą
okazać się regulacje wewnętrzne i zmiany polityki europejskiej w zakresie wsparcia energetyki.
Co prawda, w Polsce nie ma jeszcze takich pomysłów, jak w Niemczech, gdzie koncerny energetyczne mają płacić specjalny podatek od elementów paliwowych w łącznej kwocie 2,3 mld
euro rocznie, natomiast niejasne są jeszcze regulacje na lata 2013-2020 i w związku z tym większość z firm zamroziła projekty inwestycyjne.
Maciej Owczarek, Prezes Zarządu ENEA SA –
uczestnik dyskusji w Krynicy na temat kluczowych wyzwań w inwestycjach w energetyce w regionie Europy Środkowo-Wschodniej stwierdził,
że wskaźnik EBITDA w sektorze energetycznym
może wzrosnąć dwukrotnie: „Wtedy ceny energii
na pewno wzrosną”. Podkreślał również, że pozostaje wiele do zrobienia, jeśli chodzi o edukację
konsumentów, by wybierali produkty najmniej
energochłonne.
Selim Basak, Dyrektor Zarządzający Goldman
Sachs International z Wielkiej Brytanii przyznał, że
patrząc na aktywa sektora energetycznego w Polsce i jego szybki rozwój, widać, że jest on bardzo
interesującą propozycją dla inwestorów. Według
Basaka istotna jest dywersyfikacja źródeł finansowania sektora ze względu na różną szerokość
geograficzną: „Główną rolę odgrywają inwestorzy
z Europy – Szwecji, Holandii czy Danii, ale pojawiają się również pytania od inwestorów z Chin”.
Selim Basak uważa, że wizerunek Polski zmienił
się na lepsze w czasie kryzysu, z którym nasz kraj
doskonale sobie poradził. Na korzyść Polski przemawia także duża liczba potencjalnych odbiorców. Rządzący muszą jednak zapewnić stabilną
politykę w zakresie energetyki.
Jarosław Myjak, Wiceprezes Zarządu PKO
Banku Polskiego stwierdził, że potencjał sektora energetycznego jest ogromny. Posiada on
znakomitą płynność finansową, jak również
Foreign investment as the
driving force changes
Energy panels in Krynica and the Forum in
Sopot gathered representatives of many important players in the global energy market. According to Wojciech Topolnicki, Vice-president
of Polska Grupa Energetyczna, there is no problem with financing the energy sector as long as
it does not enter the path of developing nuclear
energy. Troublesome can turn out to be internal
regulations and changes in the European policy
within the scope of support for energy. It’s true
that in Poland we have not had such ideas as
Germany yet, where energy concerns will have
to pay a special tax on fuel elements in the total
amount of 2.3 billion Euros a year, however the
regulations for years 2013-2020 have still been
unclear and accordingly the majority of companies have frozen their investment projects.
Maciej Owczarek, President of the Management
Board of ENEA SA – a participant of in Krynica’s
discussion on the key challenges for investment
in energy in the CEE region stated that EBITDA
index in the energy sector is likely to increase
twofold: “At that time the prices of energy will
certainly grow”. He also emphasized that there
is much to do as regards education of consumers, so that they opt for less energy-consuming
products.
Bułat Nigmatulin, Członek Rady
Naukowej, Profesor, Instytut ds. Badań
Naturalnych Monopoli, Rosja;
Bulat Nigmatulin, First Deputy Director
General, Institute of Natural Monopolies
Research, Russia
Selim Basak, Managing Director of Goldman
Sachs International from the United Kingdom admitted that looking at the assets of the energy
sector in Poland and its fast development, one
can see that it offers very interesting prospects
for investors. According to Basak it is important
to differentiate the sources of financing for the
sector in respect of their geographical locations:
“the major role is played by investors from Europe
– Sweden, Holland or Denmark, but there are also
questions from investors from China”. Salim Basak thinks that the image of Poland has changed
for better during the crisis, which was tackled
very well by our country. Poland also stands out
among other European countries, thanks to the
size of its population. However, the government
must ensure that the policy related to energy is
stable.
Jarosław Myjak, Vice-president of the Management Board of PKO Bank Polski, stated that
the energy sector has enormous potential. It has
excellent financial liquidity and also structure of
financing, while cooperation with the European
Bank for Reconstruction and Development and
the European Investment Bank assures fulfilment
of all social and environment protection standards. A participant in the discussion was also Lucyna Stańczak, a director of the European Bank
for Reconstruction and Development. She pointed out that today’s investment is the future of the
Marco Graziano, Dyrektor Wykonawczy
Departamentu Rozwoju, AREVA, Francja;
Lucyna Stańczak, Dyrektor, Europejski
Bank Odbudowy i Rozwoju;
Marco Graziano, Senior Executive
Vice–President Business Development,
AREVA, France
Lucyna Stańczak, Country Director,
European Bank for Reconstruction and
Development, Poland
31
Gaz dla Europy. Perspektywy i prognozy. Od lewej: Andriej Konoplanik,
Doradca Zarządu, Gazprombank, Rosja, Denis Leonow, Zastępca Szefa
Departamentu, Gazprom Export, Rosja, Wim Groenendijk, Wiceprezes
ds. Międzynarodowych i Publicznych, N.V. Nederlandse Gasunie, Holandia,
Urban Rusnak, Dyrektor Programu Bezpieczeństwa Energetycznego,
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Słowacja
konstrukcję finansowania, a współpraca z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju oraz Europejskim Bankiem Inwestycyjnym zapewnia, że
wszelkie normy społeczne i ochrony środowiska
zostaną zaspokojone. Uczestnikiem dyskusji była
również Lucyna Stańczak, Dyrektor Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Zaznaczyła, że inwestycje, które są dokonywane dzisiaj to
przyszłość polskiej energetyki na najbliższe 15-20
lat: „Ważne jest zdywersyfikowanie wytwórstwa
i konkurencyjność polskiej energetyki. Krzysztof
Opawski, były Minister Infrastruktury, obecnie
Partner z Saski Partners uważa, że brakuje niezależnych doradców finansowych, którzy występowaliby jako pośrednicy. Banki inwestycyjne próbują pośredniczyć w negocjacjach, ale w kwestii
sektora energetycznego nie jest ono należycie
wykorzystane.
W trakcie dyskusji inwestorzy zagraniczni byli
wstrzemięźliwi jeśli chodzi o precyzowanie swoich planów inwestycyjnych. Nicola Cotugno, członek zarządu słowackiej firmy Slovenske Elektrarne, której 60 procent aktywów należy do włoskiej
grupy Enel wprost deklarował zainteresowanie wzmocnieniem obecności firmy w regionie.
Slovenske Elektrarne było wymieniane jako jedna z firm, która interesowała się przejęciem Enei
i złożyła wstępną ofertę na kupno od Skarbu Państwa 51 proc. akcji poznańskiej firmy.
Również EDF rozważa nowe inwestycje w Polsce – budowę nowego bloku Elektrowni w Rybniku, co przyznał w Sopocie Philipp Castanet,
prezes EDF Polska. Projekt jest jednak na razie na
etapie szczegółowych analiz. Zdaniem prezesa
Castaneta inwestycje w energetykę gazową są
32
Gas for Europe. Prospects and Prognoses. From the left: Andrey
Konoplyanik, Adviser to the Board, Gazprombank, Russia, Denis Leonov,
Deputy Head of Division, Gazprom Export, Russia, Wim Groenendijk,
Vice-President International & Public Affairs, N.V. Nederlandse Gasunie,
Netherlands, Urban Rusnak, Head of Energy Security Project, Ministry of
Foreign Affairs, Slovakia
najłatwiejsze, gdyż jest tu najkrótszy okres zwrotu kosztów inwestycji – wynosi on około 5 lat.
Jak jednak zaznaczył rozwój energetyki gazowej
w Polsce będzie związany z kwestią bezpieczeństwa dostaw.
Renesans energetyki nuklearnej?
Poszukując możliwości dywersyfikacji dostaw
energii w regionie na Forum Energetycznym
w Krynicy i w Sopocie nie mogło zabraknąć dyskusji na temat powrotu do energetyki nuklearnej.
Jak wynika z wypowiedzi przedstawicieli największych firm branży nuklearnej, renesans energetyki nuklearnej stał się faktem, bowiem nie ma dla
niej poważnej alternatywy. Philippe Castanet,
Prezes EDF Polska stwierdził w Sopocie, że elektrownia trzeciej generacji wpisałaby się idealnie
w polski rynek, ponieważ może ona funkcjonować nawet przez 60 lat i produkować energię po
cenach konkurencyjnych wobec węgla i gazu.
Problemem jest jednak słabo rozwinięta sieć
elektroenergetyczna, która wymaga szybkiej rozbudowy. Optymizm, w sprawie budowy elektrowni atomowej w Polsce podziela Marco Graziano
z francuskiej firmy Areva. Jego zdaniem, głównym
wyzwaniem dla renesansu energetyki atomowej
jest brak doświadczonej kadry technicznej i dlatego konieczne jest wykształcenie nowego pokolenie fachowców. Drugim wyzwaniem jest łańcuch
dostaw i kwestia doświadczenia firm, które będą
podwykonawcami podczas budowy elektrowni,
a kolejnym problemy bezpieczeństwa elektro-
Polish energy sector for the next 15-20 years: “It
is important to diversify production and increase
the competitiveness of the Polish power industry. Krzysztof Opawski, former Minister of Infrastructure, currently a Partner with Saski Partners
thinks that we are short of independent financial
advisers, who would act as intermediaries. Investment banks try to act as an agent in negotiations,
but in the case of the energy sector this potential
is not adequately explored.
During the discussion, foreign investors abstained from describing their investment plans in
detail. Nicola Cotugno, a member of the management board of a Slovakian company Slovenske
Elektrarne, whose 60 percent stake belongs to the
Italian group Enel, directly declared the interest in
strengthening the presence of his company in
the region. Slovenske Elektrarne was mentioned
as one of the companies, which was interested in
taking over Enea, and it also submitted a preliminary offer to purchase a 51 percent stake in the
Poznan-based company from the State Treasury.
EDF also considers a new investment in Poland – construction of a new power block in the
Power Plant in Rybnik, which was admitted in Sopot by Philipp Castanet, the president of EDF Poland. However, the project is currently at the stage
of detailed analyzes. According to president Castanet investment in gas energy is the simplest,
because the payback period is the shortest here
– more or less 5 years. However, as he noted, development of gas energy in Poland will be connected with the issue of the security of supply.
Renaissance of nuclear energy?
Considering the search for possibilities to diversify supply of energy in the region participants in the Energy Forum in Krynica and Sopot
also had to discuss the issue of return to nuclear energy. According to speeches from the representatives of the biggest companies in the nuclear industry, the renaissance of nuclear energy
has become a reality because there are no other
serious alternatives. Philippe Castanet, the president of EDF Poland, said in Sopot that a thirdgeneration power plant would ideally fit into the
Polish market, because it can operate for 60 years
and produce energy at competitive prices when
compared with coal and gas. Yet, the problem is a
poorly developed power network, which requires
immediate development. Optimism with regard
to the construction of a nuclear power plant in
Poland was shared by Marco Graziano from the
French company Areva. In his opinion, the main
challenge for the renaissance of nuclear energy
is lack of experienced technical personnel and
that is why it is necessary to educate a new gen-
Gretchen Watkins, Regionalny
Wiceprezes, Marathon Oil Corporation, USA;
Nicola Cotugno, Członek Zarządu,
Slovenske Elektrarne a.s., Włochy;
Alastair Nichol, Wiceprezes, Encana
Corporation, Kanada;
Gretchen Watkins, Regional VicePresident, Marathon Oil Corporation, USA
Nicola Cotugno, Member of the Board &
Power Director, Slovenske Elektrarne a.s.,
Italy
Alastair Nichol, Vice-President,
International New Ventures, Encana
Corporation, Canada
33
Vytautas Naudužas, Ambasador ds. Transportu i Polityki Energetycznej, Ministerstwo
Spraw Zagranicznych, Litwa:
Część państw tworzy własne relacje z Rosją
i zawiera własne sojusze, a – jak wiadomo – sojusze energetyczne bywają bardziej trwałe, niż
małżeństwa katolickie.
Vytautas Naudužas, Ambassador for transport and energy policy, Ministry of Foreign
Affairs, Lithuania:
A number of states create own relations with
Russia and conclude their own treaties and, as
we know, energy alliances are often more durable than catholic marriages.
34
wni atomowej. Hanna Trojanowska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki ocenia, że
Polska zaczyna się uczyć kwestii nuklearnych. Jak
podkreśliła potrzebujemy strategii, infrastruktury
oraz ram prawnych, które pozwolą inwestorom
na realizowanie swoich projektów.
Michael Kirst, Dyrektor ds. Strategii i Stosunków Zewnętrznych, Westinghouse Electric Company powiedział na Forum w Krynicy, że w tej
chwili oczekujemy renesansu energii jądrowej
zwłaszcza w Europie Wschodniej. Jego zdaniem
wiele ciekawych rzeczy dzieje się w tym regionie
- przetargi w Czechach i na Słowacji, plany inwestycyjne na Litwie, w Bułgarii. Wszystkie te rynki
myślą o stworzeniu nowego potencjału energetyki jądrowej. Istniejące elektrownie mają bardzo
dobre wyniki, jeżeli mamy wydajność na poziomie 90% to pokazuje, że jest to bardzo efektywna, kosztowa forma energii w porównaniu z wytwarzaniu energii na podstawie paliw kopalnych,
to po prostu energetyka jądrowa jest o wiele lepsza. Jeżeli teraz dołączymy do tego inne czynniki
w szczególności bezpieczeństwo dostaw źródeł
energii to korzyści jawią się same. Tak więc żyjemy
w czasach, w których energetyka jądrowa nareszcie spełnia swoje obietnice, a więc jest efektywna
i skuteczna.
Potwierdzeniem tezy o ożywieniu na rynku energetyki jądrowej była wypowiedź Rokasa Zilinskasa, Przewodniczącego Komisji Energii Nuklearnej, Parlamentu Republiki Litewskiej.
W jego opiniie energetyka jądrowa jest jednym
ze sposobów osiągnięcia niezależności energetycznej i dlatego Litwa poszukuje inwestora
strategicznego, dużej firmy energetycznej z doświadczenie w energetyce jądrowej i z odpowiednimi środkami, któremu chce przekazać
51% udziałów w nowym projekcie. Litwa musi
mieć 3% w tym projekcie, a pozostała część
udziałów nie licząc udziału partnera strategicznego ma być przekazana partnerom regionalnym, Polsce, Estonii i oczywiście podmiotom na
Litwie. W tej chwili dochodzimy do ostatniego
etapu wyboru inwestora strategicznego i zamierzamy wyznaczyć go na początku przyszłego roku. Elektrownia ma zostać uruchomiona
najwcześniej w roku 2018, a najpóźniej w roku
2022. Dziękuję bardzo.
Swojej szansy na udane inwestycje poszukuje także GE. Daniel Roderick, Wiceprezes ds. Projektów Nuklearnych GE deklarował, że jego firma może być ważnym partnerem dla nowych
elektrowni w regionie. Przypomniał on, że GE
prowadziła budowy poza USA przez ostatnich
pięćdziesiąt lat, co daje jej niezbędne doświad-
Jean-Yves Léonnec, Wiceprezes ds.
Inicjatyw Strategicznych, Orange, Francja;
Jean-Yves Léonnec, Executive VicePresident of Strategic Initiatives, Orange,
France
Hanna Trojanowska, Pełnomocnik Rządu
ds. Polskiej Energetyki Jądrowej, Podsekretarz
Stanu, Ministerstwo Gospodarki;
Hanna Trojanowska, Government
Commissioner for Nuclear Power,
Undersecretary of State, Ministry of Economy,
Poland
eration of professionals. Another challenge is the
chain of supply and the issue of companies ‘experience, which will be subcontractors during
construction of the power plant, and yet another
is the issue power plant security. In view of Hanna Trojanowska, Under-secretary of State in the
Ministry of Economy, Poland has just started to
learn about the nuclear industry. As she emphasized, we need strategy, infrastructure and a legal
framework, which will allow investors to carry out
their projects.
Michael Kirst, Vice-President and Director for
strategy and external relations of Westinghouse
Electric Company, said during the Forum in Krynica that currently we can expect rebirth of nuclear energy, especially in Eastern Europe. In his
opinion many interesting things happen in the
region – tenders in the Czech Republic and Slovakia, investment plans in Lithuania, Bulgaria. All
these markets envisage creating a new potential for nuclear energy. The existing power plants
have very good results. With a capacity at a level of 90% it is a very efficient and cost-effective
form of energy as compared with the production
of energy on the basis of fossil fuels; nuclear energy is simply much better. If we add other factors
on the top of that, in particular securiy of supply,
benefits become apparent. Therefore, we live in
the time when nuclear energy has finally fulfilled
its promises, thus it is effective and efficient.
Daniel Roderick, Wiceprezes ds. Projektów
Nuklearnych, GE, USA;
Daniel Roderick, Senior Vice-President
Nuclear Plant Projects, GE, USA
The thesis about increased interest in nuclear energy on the market was confirmed by the
statement of Rokasa Zilinskasa, Chairman of the
Nuclear Energy Committee from the Lithuanian
Parliament. In his view, nuclear energy is one of
the methods to achieve independence in terms
of energy and that is why Lithuania looks for a
strategic investor, a large energy company with
experience in nuclear energy and with appropriate funds, which could take a 51% stake in the new
project. Lithuania’s share in this project must be
3% and the remaining part of the stake, without
considering the strategic partner’s share, must
be submitted to regional partners, Poland, Estonia and certain entities in Lithuania. Currently, we
are approaching the last stage of selecting the
strategic investor and we want to appoint him
at the beginning of next year. The power plant
will be started in 2018, at the earliest, and no later
than 2022.
Furthermore, GE looks for its chance of a successful investment. Daniel Roderick, GE’s VicePresident for nuclear projects declared that his
company can be an important partner for new
power plants in the region. He recalled that during the last five decades GE completed constructions outside of the USA, which provides it with
necessary experience. Roderick also assured
that GE has appropriate infrastructure in Europe,
which will allow it to quickly enter the Polish
3
czenie. Roderick zapewnił też, że GE dysponuje w Europie odpowiednią infrastrukturą, która
umożliwi im szybkie wejście do Polski i zrozumienie wymogów regulacyjnych jakie obowiązują w Polsce.
Gaz łupkowy żyłą złota?
Zupełnie nowe możliwości otwiera perspektywa wydobycia gazu łupkowego w Polsce.
Z jednej strony przewiduje się ogromny napływ
inwestorów a z drugiej poważne zmiany w polityce energetycznej regionu, oczywiście pod warunkiem, że złoża gazy łupkowego okażą się tak
wydajne i bogate jak przewidują eksperci. Wicepremier i Minister Gospodarki Waldemar Pawlak zapowiedział na Forum w Krynicy, że już za
rok będziemy mogli odpowiedzieć na pytanie,
czy i ile jest w Polsce złóż gazu łupkowego. Przypomniał jednak, że ich ewentualna eksploatacja
na skalę przemysłową będzie możliwa dopiero
w perspektywie 7-10 lat.
Według wstępnych ustaleń, na terytorium
Polski może znajdować się od 1,5-3 biliona metrów sześciennych gazu łupkowego. Wicepremier Pawlak zwrócił uwagę, iż dokładne oszacowanie złóż oraz opłacalności wydobycia będzie
wymagało przeprowadzenia szeregu odwiertów.
Implikacje strategiczne oraz znaczenie międzynarodowe wydobycia gazu
łupkowego w Polsce. Od lewej: Katarzyna Kacperczyk,Zastępca dyrektora,
Departament Polityki Ekonomicznej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych,
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Janusz Steinhoff, Doradca, Roland
Berger Strategy Consultants, Michał Szubski, Prezes Zarządu, Polskie
Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA (PGNiG SA), Sławomir Jędrzejczyk,
Wiceprezes Zarządu ds. Finansowych, PKN ORLEN S.A., Waldemar Pawlak,
Minister Gospodarki
36
Ministerstwo Środowiska wydało już ponad 60
koncesji na poszukiwania.
Gaz łupkowy cieszy się dużym zainteresowaniem krajowych firm paliwowych i stanowi ważną pozycję w ich strategiach działania. Potwierdził
to Sławomir Jedrzejczyk, Wiceprezes Zarządu ds.
Finansowych PKN Orlen: „Jest to bardzo perspektywiczny projekt, w którego rozwój jesteśmy gotowi inwestować kilka miliardów złotych rocznie”,
zapowiedział. Według Prezesa PGNiG Michała Szubskiego eksploatacja złóż gazu łupkowego to wielka szansa dla Polski, która może uczynić z naszego kraju drugą Norwegię lub Katar.
W jego opinii działania te muszą być jednak poprzedzone rzetelnymi badaniami geologicznych
oraz analizą ryzyk inwestycyjnych: „Warto spojrzeć na różnice między naszym krajem i USA, gdy
chodzi o geologię i zasady procesów inwestycyjnych”, powiedział szef PGNiG Michał Szubski.
„Na wykonanie jednego odwiertu potrzeba 0
– 60 mln zł. A część koncesji znajduje się na terenach objętych programem Natura 2000 i w parkach krajobrazowych”.
Przedstawiciele zagranicznych firm, które
mają w Polsce koncesje poszukiwawcze, wskazywali na problemy, przede wszystkim związane z ochroną środowiska, oraz na wysokie koszty związane z początkowym stadium prac. Jako
przykład podawano USA, gdzie firmy wydobywcze korzystały z ulg podatkowych.
Strategic Implications and International Impact of the Shale Gas Exploration
in Poland. From the left: Katarzyna Kacperczyk, Deputy Director,
Economic Policy Department, Ministry of Foreign Affairs, Poland, Ministry
of Foreign Affairs, Poland, Janusz Steinhoff, Senior Adviser, Roland
Berger Strategy Consultants, Poland, Michał Szubski, President of the
Board, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA (PGNiG SA), Poland,
Sławomir Jędrzejczyk, Member of the Board, Vice-President for Finances,
PKN ORLEN S.A., Poland, Waldemar Pawlak, Minister of Economy, Poland
Wim Groenendijk, Wiceprezydent,
Gasunie, Holandia;
Bert den Ouden, Prezes Zarządu, APXENDEX, Holandia;
Andriej Konoplanik, Doradca Zarządu,
Gazprombank, Rosja;
Wim Groenendijk, Vice-President,
International & Public Affairs, Gasunie,
the Netherlands
Bert den Ouden, President of the Board,
APX-ENDEX, Netherlands
Andrey Konoplyanik, Adviser to the
Board, Gazprombank, Russia
market and understand the regulatory requirements binding in Poland.
Shale gas as a gold vein?
Also, mining shale gas in Poland opens entirely new perspectives. On the one hand arrival
of a great number of investors is anticipated and,
on the other hand, serious changes in the energy
policy of the region, provided that the shale gas
deposits will turn out to be as plenteous as envisaged by experts. Deputy Prime Minister and Minister of Economy Waldemar Pawlak announced
during the Forum in Krynica that we will be able
to answer the question about the existence and
the quantity of shale gas deposits in Poland in
one year. He recalled, however, that their potential mining on industrial scale will be possible only
in the perspective of 7-10 years.
According to initial arrangements, there can
be from 1.5 to 3 billion cubic meters of shale gas
in the territory of Poland. Deputy Prime Minister Pawlak pointed out that a detailed estimate
of the deposits and profitability of mining them
will require making a number of wells. Ministry of
Environment has already issued more than 60 licenses for exploration.
Shale gas enjoys a keen interest among national fuel companies and it constitutes an important item in their operating strategies. It was
confirmed by Sławomir Jedrzejczyk, Vice-President of the management board for financial affairs in PKN Orlen: “It is a very promising project
and we are ready to invest in its development a
few billion zlotys a year”, he announced. According to the president of PGNiG, Michał Szubskiego, mining of shale gas deposits is a great opportunity, which can turn Poland into a country
comparable to Norway or Qatar. In his view, these
actions must be preceded by thorough geological surveys and analyzes of investment risks: “It’s
worth looking at the difference between our
country and the USA as far as geology and rules
governing investment processes are concerned”,
said the head of PGNiG, Michał Szubski. “We need
0 – 60 million zlotys to make one drill. And a part
of the licensed areas is located in the territory
covered by ecological network ‘Natura 2000’ and
landscape parks”.
Representatives of foreign companies, which
have licenses for exploration in Poland, pointed
to problems connected with environment protection in the first place and high costs connected with the initial stage of work. The USA was
mentioned as an example where mining companies could take advantage of concession taxes.
37
ENERGIA ODNAWIALNA
Odnowa energetyczna
– alternatywne źródła
energii
Pakiet klimatyczny UE – wyzwania
dla sektora energetycznego
Viktor Orban, Premier Węgier:
Ciągle słyszymy nowe informacje o zmianach
klimatycznych i demograficznych, kryzysie finansowym. Musimy stawić czoła nowym czasom, nowym wyzwaniom i możliwościom. Siła
Europy leży w umiejętności do wprowadzania
innowacji.
Viktor Orban, Prime Minister of Hungary:
We keep hearing news on climate and demographic changes or energy and financial crises.
We are facing new realities, new challenges
and new opportunities. The strength of Europe
lies in its ability to introduce innovations.
38
W styczniu 2008 roku Komisja Europejska wystąpiła z ujednoliconą propozycją na rzecz stworzenia pakietu klimatycznego. Ten zbiór propozycji przedstawiał cele klimatyczne UE, uzgodnione
przez liderów państw członkowskich, które sprowadzają się do następujących założeń: obniżenie
emisji gazów cieplarnianych o 20 procent oraz
zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całościowej konsumpcji do 20 procent do
roku 2020.
Narzędziami pozwalającymi państwom UE
zrealizować wysoko postawioną poprzeczkę są
między innymi: system handlu emisjami CO2
(Emissions Trading System), narodowe plany redukcji emisji obejmujące energochłonne sektory
gospodarki takie jak budownictwo, transport, rolnictwo, przemysł jak również zwiększanie poziomu efektywności energetycznej.
Unia Europejska już wiele lat temu podjęła
także działania legislacyjne mające na celu zwiększenie udziału biokomponentów w rynku paliw
wykorzystywanych w transporcie drogowym
w celu ograniczania emisji gazów cieplarnianych.
Wynikiem tych działań było przyjęcie dyrektywy 2003/30/WE z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie
wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych. Przepisy dyrektywy
zobowiązały państwa członkowskie do podejmowania działań prowadzących do osiągnięcia
z końcem 2010 r. minimalnego udziału biokomponentów (zarówno w postaci dodatku do paliw ciekłych, jak i biopaliw ciekłych) w wysokości
co najmniej 5,75 % – liczonego według wartości opałowej. Przygotowany przez Komisję Europejską raport „Polityka energetyczna dla Europy” podaje, że udział biokomponentów w rynku
paliw transportowych został określony także
w odpowiednich dyrektywach Komisji Europejskiej. Obecnie Ministerstwo Gospodarki w Polsce pracuje nad nowelizacją ustawy o systemie
monitorowania i kontrolowania jakości paliw
RENEWABLE ENERGY
Revival in energy–
alternative sources of
energy
EU climate package – challenges
for the power sector.
In January 2008 the European Commission
presented a uniform proposition to prepare a
climate and energy package. This set of propositions contained climate policy targets agreed
upon by the EU member states. These can be
briefly described as: a reduction of greenhouse
gas emissions by 20 percent and an increase of
the share of renewable energy sources in the total consumption by 20 percent by 2020.
The tools, which allow the EU countries
to achieve these ambitious targets, include:
CO2 Emissions Trading System, national plans
to reduce emissions encompassing energyconsuming sectors of the economy, such as:
construction, transport, agriculture, industry
Grzegorz Górski, Prezes Zarządu, GDF
SUEZ Energia Polska S.A.;
Grzegorz Górski, President of the Board,
GDF SUEZ Energia Polska S.A., Poland
as well as an increase in the level of energy
efficiency.
The European Union initiated legislative action many years ago, aimed at increasing the
share of bio-components in the market for fuels applied in road transport, in order to reduce
greenhouse gas emissions. As a result of these
actions the Directive 2003/30/WE of 8 May 2003
was adopted on support of the use of biofuels or
other renewable fuels in transport. Regulations
of the directive bound the Member States to take
action aimed at reaching the minimum share of
biocomponents by the end of 2010 (both in the
form of additives to liquid fuels and as liquid biofuels) in the amount of at least 5.75 % - calculated
according to the calorific value. According to the
communication “Energy policy for Europe”, prepared by the European Commission, the share
of biocomponents in the transport fuel market
was also specified in appropriate directives of the
European Commission. Currently the Ministry of
Economy in Poland prepares an amendment to
the law on the system for monitoring and controlling fuel quality and the law on biocomponents
and liquid biofuels. The changes are expected to
reflect solutions of the Directive, which permits
adding to fuels greater than so far quantities of
Paul Isbell, Dyrektor Programu ds. Energii
i Zmian Klimatycznych, Królewski Instytut
Studiów Międzynarodowych-Elcano,
Hiszpania;
Paul Isbell, Director of Energy and Climate
Change Program, Elcano Royal Institute of
International and Strategic Studies, Spain
Vladimir Knyaginin, Dyrektor, Fundacja
Centrum Badań Strategicznych North-West,
Rosja;
Vladimir Knyaginin, Director, “Center
for Strategic Research North–West”
Foundation, Russia
39
Pakiet klimatyczny UE – wyzwania dla sektora energetycznego. Od lewej:
Mihaela Carstei, Zastępca Dyrektora, Rada Atlantycka, USA, Marta
Szigeti Bonifert, Dyrektor Wykonawczy, Regionalne Centrum ds. Ochrony
Środowiska w Europie Środkowo-wschodniej, Węgry, Michael LaBelle,
Dyrektor Zarządzający, Limax Energy Consulting, Węgry, Gonçalo Almeida,
Ekspert, Garrigues Polska, Portugalia, Jaroslav Zlabek, Dyrektor na Polskę,
Schneider Electric
oraz ustawy o biokomponentach i biopaliwach
ciekłych. Zmiany mają wprowadzić rozwiązania
unijnej dyrektywy, dającej możliwość dodawania do paliw większej niż dotychczas ilości biokomponentów. Wprowadzi też definicję benzyn
silnikowych o zawartości do 10 proc. bioetanolu
(E10) oraz definicję oleju napędowego o zawartości 7 proc. estru metylowego (B7). Dotychczas
konwencjonalne benzyny i ON mogły zawierać
do 5 proc. biokomponentów.
Dyskusje na temat przeciwdziałania zmianom
klimatu budzą zazwyczaj gorące poparcie, albo
też chłodny sceptycyzm. Tak też jest w przypadku wniosku, przywołanego podczas sopockiej
dyskusji, aby długotrwałe konsekwencje zmian
klimatycznych, które zostały udowodnione naukowo, były brane pod uwagę przy planowaniu
inwestycji energetycznych. Rekomendowano na
przykład uelastycznienie systemów i instrumentów wsparcia dla wdrażania technologii i rozwiązań, opartych na odnawialnych źródłach energii,
zróżnicowane stosowanie mechanizmów konkurencji rynkowej i nie traktowanie wszystkich źródeł tej energii w jednakowy sposób, bo służą one
różnym celom (produkcji energii elektrycznej,
ciepłownictwu, transportowi itd.).
Filip Thon, Prezes Zarządu RWE Polska, skomentował w czasie sesji otwierającej XX Forum
Ekonomiczne w Krynicy wpływ Traktatu Lizboń-
40
Meeting the EU climate package – how to manage the change in the
energy sector? From the left: Mihaela Carstei, Associate Director, Atlantic
Council of the U.S., Marta Szigeti Bonifert, Executive Director, Regional
Environmental Center for Central & Eastern Europe (REC), Hungary, Michael
LaBelle, Managing Director, Limax Energy Consulting, Hungary, Gonçalo
Almeida, Senior Associate, Garrigues Polska, Portugal, Jaroslav Zlabek,
Country Manager Poland, Schneider Electric, Poland
skiego na sektor energetyki. Jego zdaniem europejskie cele ochrony klimatu są ambitne, ale
bez wspólnych działań w skali światowej nie
będą mogły być realizowane efektywnie. Realizowanie pakietu klimatycznego „20-20-20” będzie sensowne tylko wtedy, gdy przyłączą się
do niego te gospodarki, które emitują znaczne
ilości dwutlenku węgla.” Światowa emisja CO2
wynosi obecnie około 28 miliardów ton rocznie,
z czego kraje UE emitują około  miliardów ton
rocznie, czyli tylko 15 procent całości. Zgodnie
z prognozami, światowa emisja CO2 może do
roku 2030 osiągnąć 3 miliardy ton rocznie, zaś
emisja UE może zmniejszyć się do 2,5 miliarda
ton rocznie (stanowiąc 5 procent w tym samym
okresie). Jednostronne podwyższenie przez UE
jej docelowego ograniczenia emisji do poziomu 30 procent nie będzie racjonalne, jeżeli inne
kraje nie przyjmą takich samych warunków. Prezes Thon podkreślił, że ogólnoświatowe zasady
ograniczania emisji muszą być opracowane tak
by zapobiegały zjawisku „ucieczki emisji”, czyli
przenoszeniu się energochłonnych gałęzi przemysłu wytwórczego z UE do krajów o mniej restrykcyjnych przepisach związanych z ochroną
klimatu. Zdaniem Fiipa Thona, droga do „ekologicznej gospodarki” w każdym z krajów będzie
inna, gdyż będzie warunkowana obecną strukturą wytwarzania.
biocomponents. It will also introduce a definition
of motor gasolines with the content up to 10 percent of bioethanol (E10) and a definition of diesel
oil with the content of 7 percent of methyl ester
(B7). So far conventional gasolines and ON could
contain up to 5 percent of biocomponents.
Discussions on counteracting climatic changes
have usually enjoyed strong support or met with
deep scepticism. The same happened in the case
of a suggestion made during the Sopot’s discussion
that long-term consequences of climatic changes,
which have been scientifically proven, should be
considered for planning investment in energy. A
recommendation was made to provide for a greater flexibility of systems and support instruments for
implementing technologies and solutions based
on renewable energy sources, to diversify application of market competition mechanisms and not
to treat all sources of this energy in the same way,
because they serve different purposes (production
of electric energy, heating, transport, etc.).
Filip Thon, president of the management
board of RWE Poland, which belongs to one of
the biggest energy companies in Europe - RWE
Group commented during the session opening
the XXI Economic Forum in Krynica on the influence of the Lisbon Treaty on the energy sector.
In his opinion, the European climate protection
targets are ambitious, but without joint action in
the global scale it will not be possible to attain them
effectively. Implementation of the climate package
“20-20-20” will have sense only when it is joined by
the economies, which emit considerable quantities of carbon dioxide.” The world’s emission of
CO2 is currently approximately 28 billion tons per
annum and out of that the EU countries emit approximately  billion tons a year, which means
only 15 percent of the total. According to forecasts, the world’s CO2 emission is likely to reach 3
billion tons a year by 2030, while EU’s emissions
are expected to be reduced to 2.5 billion tons a
year (constituting of 5 percent in the analogical
period). Further unilateral reduction by the EU of
its target emissions to the level of 30 percent will
not be rational, if other countries would not accept the same conditions. President Thon stressed that the global rules governing reduction of
emissions must be drawn up in such a way that
they prevent the phenomenon of “carbon leakage”, which means a transfer of energy-consuming sectors of production industry from the EU
to countries with less restrictive climate protection regulations. According to Filip Thon the way
to “green economy” will be different in each country because it will depend on the current production structure.
During the Energy Forum in Sopot, Jan Bury,
Secretary of State in the Ministry of Treasury the
Filip Thon, Prezes Zarządu, RWE Polska
SA, Czechy;
Thomas Laursen, Dyrektor na Polskę
i Kraje Bałtyckie, Bank Światowy;
Guy Lewis, Dyrektor Zarządzający, Gas
Technology Institute, USA;
Filip Thon, President of the Board, RWE
Polska SA, Czech Republic
Thomas Laursen, Country Manger for
Poland and the Baltic States, World Bank
Guy Lewis, Managing Director, USA
41
W czasie Forum Energetycznego w Sopocie
Jan Bury, Sekretarz Stanu z Ministerstwa Skarbu
przypomniał o wynegocjowanych ustaleniach
z Unią Europejską, która wykazała zrozumienie
dla polskiej specyfiki, dzięki czemu do roku 2020
na energię odnawialną będzie przypadać 15 procent a nie tak jak w innych państwach 20 procent produkcji energii. Ogromne pokłady węgla
kamiennego pozwalają jednak na pozyskiwanie
energii wskutek tzw. czystych technologii węglowych. Obecny w Sopocie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Mariusz Swora, mocno krytykował politykę UE w zakresie zielonej energii:
„Musimy powiedzieć „nie” dalszej dekarbonizacji
rynku energetycznego, bo jest to zagrożenie dla
naszych krajów. Istnieje wiele narzędzi stymulujących rozwój energetyki: po pierwsze deregulacja,
po drugie badania i rozwój, po trzecie wycofanie
się z tak silnej polityki uderzającej w energię opartą na węglu”.
Perspektywy sektora energetycznego
w Europie Środkowo-Wschodniej
– prezentacja Raportu Energetycznego
Mariusz Swora, Prezes, Urząd Regulacji
Energetyki, Polska:
Tworząc jednolity rynek musimy brać pod
uwagę najbliższych sąsiadów UE, którzy wyznają te same demokratyczne wartości europejskie i mają podobne doświadczenie historyczne. Kraje takie jak Ukraina (jeśli tylko będą
zainteresowane) powinny mieć otwartą drogę
do współpracy w ramiach regionalnych inicjatyw energetycznych UE.
Mariusz Swora, President, Energy Regulatory Office (URE), Poland:
When creating regional markets, we have to
account for the role of the closest EU neighbours who share democratic European values
and have similar historical experience. Countries such as Ukraine (if only they wanted to)
should have an open road to cooperation
within the framework of regional EU energy
initiatives.
42
Inwestycje w sektorze elektroenergetycznym
w Europie Środkowo-Wschodniej mogą w ciągu
dekady wynieść 1 mld euro – tak wynika z raportu firmy KPMG przedstawionego na otwarcie
Forum Energetycznego w Sopocie. Będzie to konieczne, aby sprostać oczekiwanemu w najbliższej dekadzie wzrostowi popytu na energię elektryczną o 25 procent.
Dariusz Marzec, Szef Zespołu Energetyki i Zasobów Naturalnych KPMG poinformował też, że
w Europie Środkowo-Wschodniej prognozowany wzrost zapotrzebowania na nowe moce wytwórcze w następnej dekadzie może wynieść
21-2 GW, a dodatkowo przewiduje się, że 53 GW
mocy wymaga kompleksowej modernizacji lub
wymiany: „To szalenie trudne w sytuacji otoczenia
regulacyjnego, które ma zniechęcić do inwestycji w technologie węglowe bądź preferuje inne
technologie, na przykład energetykę odnawialną”
– powiedział ekspert KPMG.
Marzec przedstawił aktualne dane z których
wynika, że elektrownie węglowe stanowią w regionie 50 procent mocy wytwórczych i generują około 8 procent energii. Zdaniem analityków
KPMG niemożliwa jest wyraźna zmiana struktury zainstalowanych mocy i węgiel dalej będzie
miał wysoki udział, a wyzwaniem dla energe-
Igor Łobowskij, Dyrektor Wykonawczy,
Fundacja Globalna Energia, Rosja;
Mirosław Bieliński, Prezes Zarządu
ENERGA S.A., Polska;
Igor Lobovskiy, Executive Director, Global
Energy Foundation, Russia
Mirosław Bieliński, CEO, ENERGA, Poland
negotiated arrangements with the European Union, which demonstrated understanding for the
particular Polish situation. Thanks to these arrangements renewable energy will have to correspond to 15 percent and not 20 percent of
total energy production by 2020, like other Member States. However, enormous deposits of hard
coal allow to produce energy in the effect of
so-called clean coal technologies. The President
of the Polish Energy Regulatory Office Mariusz
Swora, who was present in Sopot, heavily criticized the EU policy regarding green energy: “We
must say “no” to further decarbonisation of the
energy market because it is a threat to our countries. There are many tools stimulating development of the power industry: first of all deregulation, secondly research and development, thirdly
withdrawal from the strong policy against coal
based energy”.
Prospects for the energy sector
in Central and Eastern Europe
– presentation of Energy Report
Investment in the electric power sector in
Central and Eastern Europe can reach 1 bil-
Reinhard Mitschek, Dyrektor
Zarządzający, Nabucco Gas Pipeline
International GmbH, Austria;
Reinhard Mitschek, Managing Director,
Nabucco Gas Pipeline International GmbH,
Austria
lion Euros within a decade – according to a report compiled by KPMG and presented at the
opening of the Energy Forum in Sopot. It will
be necessary to meet the expected increase in
demand for electric energy by 25 percent in the
next decade.
Dariusz Marzec, the head of the energy and
natural resources team of KPMG also informed
that the forecasted increase in demand for new
production capacity in Central and Eastern Europe in the next decade can amount to 21-2
GW, and additionally it is expected that facilities
generating 53 GW require complex modernization or replacement: “It is extremely difficult
bearing in mind the current regulatory framework, which intends to discourage investment
in coal-based technologies or prefers other
technologies, such as renewable energy” – said
the KPMG’s expert.
Marzec presented current data, according
to which coal-fired power plants in the region
represent 50 percent of production capacity
and generate approximately 8 percent of total
energy. According to experts of KPMG it is not
possible to considerably change the installed
capacity and coal will continue to have a high
share, while a challenge for the power sector
will, among other things, lead to the development of clean coal technologies.
43
tyki będzie m.in. rozwój czystych technologii
węglowych.
Marzec poinformował również, że obecny system wsparcia OZE (odnawialnych źródeł energii) w Polsce należy do najdroższych w Europie:
„Obecnie 7-8 procent energii produkowane jest
z OZE, co kosztuje polską gospodarkę 2,5 mld zł”
– powiedział, dodając, że potrzebna jest modyfikacja systemu wspierania energii odnawialnej:
„Jeżeli Polska ma osiągnąć 15 procent energii ze
źródeł odnawialnych to wsparcie dla energetyki tego typu musi wynosić 5 miliardów złotych.
Marzec zaznaczył, że kwestią otwartą jest pytanie, jaki poziom wsparcia jest akceptowalny
dla energetyki odnawialnej, biorąc pod uwagę konkurencyjność na rynku. Z raportu wynika, że od grudnia 2010 roku rynek Polski będzie
w pełni skoordynowany ze szwedzkim, od 2012
z Europą Środkową, natomiast w 2015 roku ma
nastąpić pełna koordynacja rynku UE. „To jest
trend, który będzie postępował. W przeciągu
2-3 lat rynki będą praktycznie zintegrowane”
podkreślił przedstawiciel KPMG. Jak wskazuje
raport, główne wyzwania to realizacja pakietu 3 razy 20, wypełnienie standardów emisji –
ograniczenie dwutlenku siarki i azotu, odnowa
aktywów wytwórczych, wdrożenie wspólne-
Odnawialne źródła energii – nowe technologie, możliwości, strategie
rozwoju. Od lewej: Carlos Rapallo, Partner Zarządzający, Garrigues
Polska, Hiszpania, Miguel Ferreira, CEO, MEGAJOULE, Portugalia, Gerd
Harms, Doradca Zarządu, Enertrag AG, Niemcy, Igor Prokofyev, Zastępca
Dyrektora, Rosyjski Instytut Studiów Strategicznych, Rosja
44
go i otwartego rynku, a także rozwój połączeń
transgranicznych.
Mirosław Bieliński, Prezes Zarządu Energa SA,
odnosząc się do problemu koniecznych inwestycji ocenił, że ich wielkość robi wrażenie, gdyż
Europa Środkowa musi znaleźć prawie 150 miliardów euro. Jego zdaniem można podejść do
tego wyzwania dwojako: optymistycznie, będzie
ogromny popyt inwestycyjny, będzie można zrobić wielki biznes oraz pesymistycznie - mamy
wielkie wyzwanie, będziemy się musieli złożyć na
odnowienie mocy wytwórczych. Jak zaznaczył
bliższy jest mu optymistyczny wariant rozwoju
wydarzeń.
Prezes EDF Polska Philippe Castanet zwracając uwagę na problem ochrony środowiska
dla energetyki bazującej na węglu, przypomniał
o postępie technicznym: „elektrownie mają coraz
większe sprawności, można ulepszyć technologię spalania biomasy. Polska jest dużym emitentem dwutlenku węgla więc gracze będą starali
się zmniejszyć jego emisję w całym swoim portfolio”. Wskazał on też na problem połączeń integracji sieci energetycznej: „Nie możemy importować energii z Niemiec ze względu na brak sieci
przesyłowej, a przecież Niemcy jako jedni z nielicznych w Europie mają nadwyżkę produkcyjną.”
Renewable energy sources: new technologies, possibilities, strategies.
From the left: Carlos Rapallo, Managing Partner, Garrigues Polska, Spain,
Miguel Ferreira, CEO, MEGAJOULE, Portugal, Gerd Harms, Adviser to the
Board, Enertrag AG, Germany, Igor Prokofyev, Deputy Director, Russian
Institute for Strategic Studies, Russia
Gyorgy Szabo, Prezes Zarządu, Falcon,
Węgry;
Thomas Epron, Dyrektor ds. rozwoju w
Europie Środkowej, AREVA, Francja;
Gyorgy Szabo, Chairman of the Board,
Falcon, Hungary
Thomas Epron, Central Europe and Near
East Area Director, AREVA, France
Marzec informed that the current system of
support for RES (renewable energy sources) in
Poland belongs to the most expensive in Europe: “At present 7-8 percent of energy is produced from RES, which costs the Polish economy 2.5 billion zlotys” – he said, adding that a
modification of the support system for renewable energy is required: “If Poland intends to
attain the level of 15 percent of energy from
renewable sources, support for this type of energy should be 5 billion zlotys. Marzec emphasized that an open issue is the question about
the level of support, which is acceptable for renewable energy considering competitiveness
in the market. The report anticipates that since
December 2010 the Polish market will be completely coordinated with its Swedish counterpart and since 2012 with Central Europe, while
in 2015 a complete coordination with the EU
market is anticipated. “We can expect continuation of this trend. Within 2-3 years the markets
will be practically integrated” emphasized the
representative of KPMG. According to findings
of the report, the main challenges include implementation of 3 x 20 packages, fulfilment of
emission standards – reduction in sulphur and
nitrogen dioxides, reconstruction of production facilities, implementation of a common
Viacheslav Kniazhnytskyi, Pełnomocnik
ds Bezpieczeństwa Energetycznego,
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy;
Viacheslav Kniazhnytskyi, Ambassadorat-Large for Energy Security, Ministry for
Foreign Affairs of Ukraine
and open market and also development of
cross-border connections.
Mirosław Bieliński, President of the management board of Energa SA, referring to the issue of necessary investment stated that its size
is impressive, since Central Europe should find
nearly 150 billion Euros. In his view, this challenge can be approached in two ways: optimistically, expecting a huge investment boom
offering big business opportunity and pessimistically – we have a great challenge, which
requires us to contribute for reconstruction of
production capacity. He noted that he was in
favour of the optimistic scenario of events.
Drawing attention to the issue of environment protection for coal based energy, President of EDF Poland, Philippe Castanet recalled
technological progress: “power plants have increasingly greater capacities, the technology of
biomass burning can be improved. Poland is a
big emitter of carbon dioxide so players will try
to decrease its emission in their entire portfolio”. He also pointed to the issue of interconnections integrating power grids: “We are unable
to import energy from Germany due to lack of
transmission network, and as a matter of fact
Germany has production surplus as one of few
countries in Europe.”
4
Niskoemisyjny wzrost gospodarczy
i efektywność energetyczna w Polsce
Carlos Rapallo, Partner Zarządzający
Garrigues Polska:
Przechodzenie w kierunku gospodarki niskowęglowej stworzy nowe możliwości biznesowe dla tych, którzy wiedzą jak z tego skorzystać – na przykład, projekt przechwytywania
i przechowywania dwutlenku węgla w elektrowni Belchatów.
Carlos Rapallo, Managing Partner
Garrigues Poland:
Moving towards low carbon economy will create new business opportunities for those who
know how to take advantage of it – for instance, project of carbon dioxide capture and
storage at the Belchatow power plant.
46
Podczas debaty nad kierunkiem, w jakim Polska powinna zmierzać, aby osiągnąć niższą emisję dwutlenku węgla w przyszłości Leszek Kąsek
– Ekonomista z Banku Światowego przedstawił
raport, z którego wynika, że do 2030 roku Polska zmniejszy emisję dwutlenku węgla aż o 30
procent. To dużo, tym bardziej, że węgiel nadal
pozostaje dominującym paliwem. Polska produkuje zaledwie 1 procent dwutlenku węgla
w skali globalnej, więc zmniejszenie jego emisji
nie uratuje świata – podkreślał Leszczek Kąsek.
Z wypowiedzi Wojciecha Bogdana – Partnera
z McKinsey & Company wynikało, że aż 80 procent dwutlenku węgla emitują budynki. Zwrócił
uwagę, iż bardzo istotna jest kontrola oświetlenia i ogrzewania zarówno w rezydencjach prywatnych jak i biurowcach. Zaznaczył także, że
zmiany energooszczędne oraz zmniejszające
zanieczyszczenie powietrza w przemyśle będą
działaniem długofalowym i bardzo kosztownym.
Sławomir Jędrzejczyk Wiceprezes Zarządu ds.
Finansowych PKN Orlen wspomniał o budowie
elektrowni gazowej oraz wydobywaniu gazu łupkowego w najbliższej przyszłości. W sferze działalności koncernu na polu ochrony środowiska,
w porównaniu z badaniami z 2005 roku osiągnięto
obniżenie poziomu emisji dwutlenku węgla o 30
procent. Polska nie jest tak zaawansowana w efektywności energetycznej jak kraje Europy Zachodniej. Dlatego też, w ocenie Sławomira Jędrzejczyka w porównaniu do wyników z 2005 roku, uda
nam się do 2020 roku obniżyć poziom emisji
dwutlenku węgla zaledwie o 3 procent.
Podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy
przedstawiciele firmy Schneider Electric podkreślali, że presja związana z efektywnym użytkowaniem energii nigdy wcześniej nie była tak silna jak obecnie. W ciągu ostatnich 5 lat globalne
zużycie energii rosło o 15 procent rocznie. Biorąc
pod uwagę ciągle zwiększającą się skalę poboru
energii przy zachowaniu obecnego trendu, prognozuje się wzrost zużycia energii elektrycznej
o dalsze 0 procent do 2030 roku. Równocześnie
istnieje konieczność dwukrotnego ograniczenia
emisji dwutlenku węgla na całym świecie, tak aby
uniknąć gwałtownych zmian klimatu.
Christian Wiest, Wiceprezes Schneider Electric
powiedział w Krynicy, że stoimy przed naprawdę
trudnym, ale nie niemożliwym do wykonania zadaniem. Jego zdaniem musimy skoncentrować
się na efektywnym wykorzystaniu energii, a nie na
zwiększeniu jej mocy wytwórczej. Marc Coroler,
Low-emission economic growth
and energy efficiency in Poland
During the debate over the direction, which
should be followed by Poland in order to achieve
lower carbon dioxide emission levels in the future,
Leszek Kąsek – a World Bank’s economist, presented a report, according to which Poland is likely to reduce carbon dioxide emission by as much
as 30 percent by 2030. It is important, considering that coal still remains the dominating fuel. Poland produces only 1 percent of carbon dioxide in
the global scale, so reduction of its emissions will
not save the world – emphasized Leszczek Kąsek.
According to the speech of Wojciech Bogdan – a
partner with MCKinsey & Company, as much as
80 percent of carbon dioxide is emitted by buildings. He noted that it is very important to control lighting and heating both in residential and
office buildings. He also noted that changes toward saving energy and reducing air pollution in
the industry will be long-term and very costly.
Sławomir Jędrzejczyk Vice-President for Finance in PKN Orlen, recalled construction of
a gas power plant and mining shale gas in the
nearest future. With regard to the activity of the
concern in the area of environment protection, it
was possible to reduce carbon dioxide emission
by 30 percent compared with surveys made in
Christian Wiest, Wiceprezes ds. Klientów
i Współpracy Zewnętrznej, Schneider
Electric, Francja;
Christian Wiest, Executive Vice-President,
Customers & Alliances, Schneider Electric,
France
2005. Poland has not been as advanced in terms
of energy efficiency as Western Europe. That is
why, as it was estimated by Sławomir Jędrzejczyk,
before 2020 Poland should be able to reduce carbon dioxide emission level by only 3 percent in
comparison to the results of 2005.
During the Economic Forum in Krynica, the
representatives of Schneider Electric emphasized
that the pressure connected with effective use of
energy has never been as strong as it is today.
During the last 5 years the global use of energy
rose by 15 percent a year. Considering that the
energy consumption scale has continued to increase with current trend maintained, it is forecasted that energy consumption will hike by further 0 by 2030. At the same time, it is necessary
to reduce the current carbon dioxide emission
by half in the global scale in order to avoid rapid
climate changes.
Christian Wiest, Vice-President of Schneider
Electric said in Krynica that we face a very difficult, but not unfeasible task. In his opinion we
must concentrate on effective use of energy and
not on an increase of its production capacity.
Marc Coroler, Vice-President for Central Europe,
emphasized issues related to alternative methods of energy generation. He presented the latest technological solutions prepared and implemented by Schneider Electric, which allow to
Werner Diwald, Prezes, Enertrag AG,
Niemcy;
Werner Diwald, Chairman, Enertrag AG,
Germany
Gérard Cognet, przedstawiciel na Europę
Środkową, Komisariat Energii Atomowej
(CEA), Francja;
Gérard Cognet, Delegate for Central
Europe, Atomic Energy Commission (CEA),
France
47
Wiceprezes na Europę Środkową, zaakcentował
kwestie dotyczące alternatywnych sposobów
pozyskiwania energii. Przedstawił najnowsze rozwiązania technologiczne, opracowane i wdrażane przez firmę Schneider Electric, które pozwalają zmniejszyć koszty zużycia energii nawet
o 30 procent. W jego ocenie efektywność energetyczna to najlepsze rozwiązanie na wyzwania
jakie stawia przed nami współczesna cywilizacja.
„Mamy narzędzia pozwalające na redukcję energii
w gospodarstwach domowych i w miejscach pracy, generujące ogromne oszczędności widoczne
na rachunkach za energię elektryczną”, powiedział
Marc Coroler. Jako przykład podał główną siedzibę Schneider Electric we Francji „The Hive”, gdzie
skutecznie został wdrożony system Ecostruxure.
Dzięki innowacyjnej technologii, w budynku
o powierzchni 35 000 m2, firma osiągnęła czterokrotną redukcję zużycia energii w stosunku do
Ropa naftowa dla Europy. Inwestycje w przemyśle rafineryjnym dziś i jutro.
Od lewej: Konrad Jaskóła, Prezes Zarządu, Polimex-Mostostal S.A.,
Dariusz Jędrychowski, Wiceprezes Zarządu, Dyrektor d/s Operacyjnych,
Fluor S.A., Tomasz Podgajniak, Prezes Zarządu, CDM sp. z o.o
48
poprzedniej siedziby, z aktualnym zużyciem na
poziomie 80kWh/m2 w roku. Oszczędności, jakie uzyskaliśmy dzięki Ecostruxure od stycznia
2009 roku, to 156 762 Euro, zmniejszyliśmy zużycie
energii na jednego pracownika o 35,53 procent –
„to tak, jakbyśmy zasadzili 18 hektarów lasu”, podkreślił Marc Coroler.
Odnawialne źródła energii
– nowe technologie, możliwości,
strategie rozwoju
Według danych UE, obecnie wkład odnawialnych źródeł energii (OZE) w całościowe zapotrzebowanie na energię wynosi ok. 10 procent Aby
spełnić wyznaczony cel 20 procent nieuniknio-
Oil for Europe. Perspectives and Conditions. From the left: Konrad
Jaskóła, President of the Board, Polimex-Mostostal S.A., Poland, Dariusz
Jędrychowski, Vice-President of the Board, COO, Fluor S.A., Poland,
Tomasz Podgajniak, President of the Board, CDM sp. z o.o, Poland
Eduardo Oliveira Fernandes, Prezes,
Agencja Energetyczna Porto, Portugalia;
Miguel Ferreira, Prezes Zarządu
MEGAJOULE, Portugalia;
Eduardo Oliveira Fernandes, President,
Energy Agency of Porto, Portugal
Miguel Ferreira, CEO, MEGAJOULE,
Portugal
reduce the costs of energy consumption, even
by 30 percent. He said that energy efficiency is
the best solution to challenges, which are posed
by contemporary civilization. “We have tools that
allow reducing energy used in households and
workplaces, generating enormous savings visible on the bills for electric energy”, said Marc Coroler. As an example he mentioned the main seat
of Schneider Electric in France “The Hive”, where
the Ecostruxure system has been successfully introduced. Thanks to innovative technology applied in the building with the surface of 35 000
m˛, the company reduced energy consumption
four times in relation to the previous seat, with
the current consumption at the level of 80kWh/
m˛ a year. The savings, achieved by us thanks to
Ecostruxure since January 2009, have totalled
156 762 Euros, we reduced energy consumption
per one employee by 35.53 percent – “it is as if we
planted 18 hectares of forest”, emphasized Marc
Coroler.
Renewable energy sources – new
technologies, opportunities and
development strategies
According to the EU data, currently the share
of renewable energy sources (RES) in the total
Riccardo Puliti, Dyrektor Zarządzający
ds. Energii i Źródeł Naturalnych, Europejski
Bank Odbudowy i Rozwoju, Włochy;
Riccardo Puliti, Managing Director, Energy
& Natural Resources, European Bank for
Reconstruction and Development, Italy
demand for energy is ca. 10 percent. Therefore
to reach the defined goal of 20 percent it is unavoidable to increase investment in this part of
the energy sector in the territory of the entire
European Union, especially in countries where
RES still represent an insufficient percent of produced energy. Shifting the economy to renewable sources is a costly process, which will decrease in the time when entrepreneurs will have
to consider the costs connected with obtaining
licenses for CO2 emissions and increase in oil and
gas prices.
Miguel Ferreira, a member of the management board of a Portuguese company MEGAjoule assured in the time of one of the energy
debates in Sopot that the basic dilemma will remain unchanged: what is more important in energy strategy and policy – market competition
rules or to assure sustainable development. According to Miguel Ferreira additional profit resulting from an increase of investment in RES means
a greater independence of national economies
from import of energy resources, savings on their
import and also, which should not be forgotten,
increase of employment locally in companies delivering renewable energy.
Vitaliy Sabko, a strategic development Director of Belarusian concern Bielenergo, touched on
renewable sources of energy in Sopot. Against
expectations his speech did not refer to RussianBelarusian conflicts over pipelines, transit rates or
49
Laszlo Solyom, Prezydent Węgier
(2005-2010):
Jeszcze nie tak dawno mogliśmy uznać za
iluzoryczny kryzys dostaw energii przesadnie wykorzystywany przez ekologów. Dziś codziennością staje się wzrost cen, spadek akcji,
przerwy w dostawach energii. Kryzys ekonomiczny przyciągnął uwagę opinii publicznej
a tego typu licznie organizowane konferencje
są kluczowe przy podnoszeniu świadomości
co do stanu sytuacji.
Laszlo Solyom, President of the Republic
of Hungary (2005-2010):
Not so long ago we might have considered
any illusion to an energy supply crisis as an exaggeration that environmentalists often use.
Nowadays we experience increasing prices, decreasing stocks, and supply disruptions as part
of our common everydayroutine. The economic crisis has also caught the attention of the
public, and conferences and raising awareness
events that follow one another are crucial.
0
ny jest więc wzrost inwestycji w tę część sektora energetycznego na terenie całej Unii Europejskiej, szczególnie jednak w krajach, w których OZE
stanowią jeszcze niedostateczny procent wytwarzanej energii. Przestawianie gospodarki na źródła odnawialne jest kosztownym procesem, który
zmniejszy się w momencie, kiedy przedsiębiorcy będą musieli liczyć się z kosztami związanymi z uzyskaniem pozwoleń na emisje CO2 oraz
wzrostem cen ropy i gazu.
Miguel Ferreira, Członek Zarządu portugalskiej firmy MEGAjoule zapewniał w czasie jednej
z debat energetycznych w Sopocie, że niezmienny zostanie podstawowy dylemat: co ważniejsze
w strategii i polityce energetycznej - reguły konkurencji rynkowej, czy też zapewnienie zrównoważonego rozwoju. Zdaniem Miguela Ferreiry,
dodatkowym zyskiem wynikającym ze zwiększenia inwestycji w OZE jest zwiększenie poziomu
uniezależnienia narodowych gospodarek od importu surowców energetycznych, oszczędności
przy ich imporcie a także, o czym nie można zapominać lokalny wzrost zatrudnienia w przedsiębiorstwach dostarczających energię odnawialną.
W kwestii odnawialnych źródeł energii wypowiadał się w Sopocie również Vitaliy Sabko, Dyrektor ds. Rozwoju Strategicznego Białoruskiego koncernu Biełenergo. Wbrew oczekiwaniom
jego wystąpienie nie dotyczyło rosyjsko-białoruskich sporów o rurociągi, stawki tranzytu czy też
opłat celnych w nowych warunkach Unii Celnej
Rosji, Białorusi i Kazachstanu. Białoruski panelista
mówił o rozwoju odnawiałnych źródeł energii na
Białorusi, przedstawiając strategię swego rządu
w tej dziedzinie, szczegółowe wyliczenia kosztów
i zysków, możliwych do uzyskania mocy itd. Można by odnieść wrażenie, że Białoruś należy do tej
szczególnej grupy krajów, gdzie przy braku własnych kopalin, rozwój energetyki odnawialnej ma
szanse na sukces.
Sceptycyzm w kwestii zwiększenia produkcji
energii z OZE wniósł do dyskusji Carlos Rapallo
z Kancelarii Prawniczej Garrigues Polska. Przyczynę swojej niskiej oceny szans na wdrożenie
dyrektywy nr 2020-20 Komisji Europejskiej widzi
w narodowych politykach rozwoju różnych sektorów energetyki, a ostatnio w renesansie energetyki jądrowej.
Uczestnicy konferencji w Sopocie i Krynicy
przedstawili szereg propozycji i pomysłów jak
zwiększyć efektywność w energetyce oraz w które odnawialne źródła energii warto inwestować.
Wskazując na konkretne liczby i fakty przekonywali, że konieczność zwiększania ilości pozyskiwanej energii z alternatywnych źródeł jest faktem
Jan Chadam, Prezes Zarządu, Operator
Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM
S.A.;
Jan Chadam, President of the
Management Board, Operator Gazociągów
Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., Poland
Michael Hepp, Prezes Zarządu, BASF
Polska, Niemcy;
Konrad Jaskóła, Prezes Zarządu, PolimexMostostal S.A.
Michael Hepp, President of the
Management Board, BASF Poland, Germany
Konrad Jaskóła, President of the Board,
Polimex-Mostostal S.A., Poland
customs fees in new conditions of the Customs
Union of Russia, Belarus and Kazakhstan. The Belarusian panellist mentioned development of renewable sources of energy in Belarus, presenting
the strategy of his government in this area, detailed calculations of costs and profits, potentially generated power, etc. One could have the impression that Belarus belongs to a special group
of countries, where in absence of one’s own fossil fuels development of renewable energy has
chances for success.
A certain dose of scepticism as regards increase in production of energy from RES was
brought to the discussion by Carlos Rapallo from
the Law Firm Garrigues Poland. He explained that
his view that implementation of Directive 2010-20
of the European Commission has a little chance
of results from national policies for development
of various sectors of energy, and recently from revival of nuclear energy.
The participants in the conference in Sopot
and Krynica presented a series of propositions
and ideas how to increase effectiveness in energy and which sources of renewable energy are
worth investment. Presenting specific numbers
and facts they convinced that the necessity to
increase the quantity of energy generated from
alternative sources is an undeniable fact – one
needs only to reflect on such issues as energy
storage, cost and time required for realizing investment in new technologies.
New technologies in the field
of energy – prospects for use of
hydrogen as an energy carrier
Gerd Harms, a consultant for a German company Enertrag, is convinced that the current dispute regarding fossil and renewable sources of
energy can be in fact brought down to the issue
of how to save fossil sources in a way considering present and future interests of energy consumers. “We should avoid the situation when in
200 years we will be accused of wasting the biggest sources of fossil energy”, he appealed during
a discussion in Sopot.
Many sources can be used for production of
hydrogen and one of them can be wind farms.
Their operation is quite unstable and depends
on the atmospheric conditions. Hence relatively cyclic surpluses of energy appear, which cannot be transferred to distribution networks. At
that time energy can be directed for production of hydrogen. Hydrogen, as an energy carrier, can have very diverse applications – it can
1
niezaprzeczalnym – należy tylko się zastanowić
nad takimi kwestiami jak składowanie energii,
koszt oraz czas potrzebny na realizacje inwestycji
w nowe technologie.
Nowe technologie w dziedzinie energetyki
– perspektywy wykorzystania
wodoru jako nośnika energii
Gerd Harms, doradca niemieckiej firmy
Enertrag jest przekonany, że współczesny spór
o kopalne i odnawialne źródła energii można
w rzeczywistości sprowadzić do kwestii, jak zaoszczędzić źródła kopalne w sposób uwzględniający dzisiejsze i przyszłe interesy konsumentów energii. „Winniśmy uniknąć sytuacji, gdy za
200 lat zostaniemy oskarżeni o to, iż zabraliśmy
sobie największe zasoby kopalnych źródeł energii”, apelował w czasie dyskusji w Sopocie.
Zrównoważony rozwój a konkurencyjność. Współpraca środowisk
naukowych i biznesowych. Od lewej: Kari Liuhto, Dyrektor, Profesor,
Instytut Paneuropejski, Finlandia, Juan Delgado, Główny Ekonomista,
Hiszpański Urząd ds. Konkurencji, Hiszpania, Jerzy Hausner, Katedra
Gospodarki i Administracji Publicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w
Krakowie, Paweł Olechnowicz, Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny, Grupa
LOTOS
2
Do produkcji wodoru można używać wielu
źródeł, jednym z nich mogą być farmy wiatrowe. Ich praca jest stosunkowo niestabilna i zależna od warunków atmosferycznych. Pojawiają się
zatem stosunkowo cyklicznie nadmiary energii,
których nie można oddać do sieci dystrybucyjnych. Wówczas można energię tę skierować do
produkcji wodoru. Wodór, jako nośnik energii,
może mieć bardzo różnorodne zastosowanie może być gromadzony w bateriach paliwowych
i używany do napędu pojazdów (komunikacja miejska, samochody osobowe i ciężarowe).
Niezwykle ważnym jest to, że spalanie wodoru
w ogóle nie powoduje emisji CO2, a zatem wodór staje się produktem wyjściowym do tzw. ruchu bezemisyjnego.
Wodór może być również używany jako element wzbogacający gaz. Wedle norm unijnych
może on stanowić 5 procent składu gazu, ale nie
ma żadnych przeszkód aby stanowił on nawet
20 procent składu gazu. Co istotne, wprowadzenie wodoru znacznie zwiększa wydajność ener-
Sustainable Development versus Competitiveness. Cooperation Between
Business and Science. From the left: Kari Liuhto, Director, Professor, PanEuropean Institute, Finland, Juan Delgado, Chief Economist, Spanish
National Commission for Competition, Spain, Jerzy Hausner, Faculty of
Economics & Public Administration, Krakow University of Economics, Poland,
Paweł Olechnowicz, President of the Board, Prezes Zarządu, LOTOS Group,
Poland
Jarosław Myjak, Wiceprezes Zarządu, PKO
Bank Polski;
Laszlo Varro, Wiceprezes ds. Rozwoju
Strategicznego, Grupa MOL, Węgry;
Adam Rozwadowski, Dyrektor, AREVA
Polska;
Jarosław Myjak, Vice-President of the
Board, PKO Bank Polski, Poland
Laszlo Varro, Senior Vice-President for
Strategic Development, MOL Plc, Hungary
Adam Rozwadowski, Director, AREVA
Poland, Poland
be stored in fuel cells and be used for propelling
vehicles (urban communication, passenger cars
and trucks). It is extremely important that hydrogen burning does not lead to CO2 emission at all,
so hydrogen becomes the base product for so
called emission-free traffic.
Hydrogen can also be used as a gas enriching
component. According to EU standards it can
constitute 5 percent of gas content, but there
are not obstacles to constitute even 20 percent
of gas content. What is important, introduction
of hydrogen considerably increases energy efficiency of gas fuels. Hydrogen can be stored and
relatively easily applied if a demand for energy
appears, which considerably solves the issues of
energy storage. It is extremely important also that
in the process of accumulation of energy and its
use, hydrogen does not wear out and is in practice an indestructible energy carrier. Energy from
renewable sources represents also a very important factor for development of local societies and
it supports creation of new jobs in the areas with
considerable unemployment. Supporting development of biocomponent markets and liquid biofuels contributes to the stimulation of activity in
rural areas by increasing energy related agricultural production and what follows creating new
workplaces. In the same time increased application of biocomponents and biofuels translates
positively into the state of natural environment,
and especially the quality of atmospheric air by
reducing emission of carbon dioxide and other
pollutants.
It is also worth noticing that, for example,
leasing land for wind farms is a source of considerable income for farmers. This social factor
considers that the technologies of generating energy from renewable sources are an important element supporting and befriending
people and the environment, convinced Gerd
Harms.
Energy is one of the key issues in functioning
of modern societies. Supply of energy should
be stable, reliable and financially affordable for
consumers and the industry. It seems that a real
perspective for planning solutions within the
scope of satisfaction of energy demand of the
mankind falls in the middle of XXI century. Although, it turns out that scientists work on solutions extending more than 100 years beyond
this date, to the middle of XXII century. Conclusions from this research were presented in
Sopot by Igor Prokofyev, a Deputy Director of
Russian Institute for Strategic Studies, who assured that the most advanced countries of our
globe (OECD members), which nowadays only
in 70 percent independently fulfil their energy
demand, close to 2050 will reach the level of
3
Philipp Castanet, Prezes EDF Polska:
Bardzo dobrze, że są tu inwestycje, ale jeśli sektor gazowy będzie zależny od jednego źródła,
to mogą pojawić się problemy
Philipp Castanet, President of EDF
Poland:
It is very good that investments are here, but
if the gas sector would depend on one source,
problems are likely to appear
4
getyczną paliwa gazowego. Wodór może być
magazynowany i stosunkowo łatwo stosowany
w sytuacji pojawienia się zapotrzebowania na
energię, co w znaczący sposób rozwiązuje problem magazynowania energii. Niezwykle istotne
jest także to, że w procesie kumulacji energii jak
i jej użycia wodór nie zużywa się i jest praktycznie nośnikiem niezniszczalnym. Energia ze źródeł
odnawialnych stanowi także bardzo istotny czynnik rozwoju społeczności lokalnych i sprzyja powstawianiu nowych miejsc pracy na obszarach
o znacznym bezrobociu. Wspieranie rozwoju rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych wpływa na aktywizację terenów wiejskich poprzez
zwiększenie produkcji rolniczej na cele energetyczne oraz związane z tym tworzenie nowych
miejsc pracy. Jednocześnie zwiekszony udział
stosowania bikomponentów i biopaliw pozytywnie oddziaływuje na stan środowiska, a w szczególności na jakość powietrza atmosferycznego
przez redukcję emisji dwutlenku węgla i innych
zanieczyszczeń.
Warto zauważyć także, że np. wynajem ziemi pod farmy wiatrowe jest źródłem znaczących
dochodów dla rolników. Ten czynnik społeczny
w sposób znaczący czyni z technologii pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych ważny element wspierający i przyjazny człowiekowi i środowisku, przekonywał Gerd Harms.
Energia jest jedną z kluczowych kwestii w funkcjonowaniu nowoczesnych społeczeństw. Dostawy energii powinny być zrównoważone, pewne
oraz finansowo osiągalne dla konsumentów i przemysłu. Wydaje się, że realną perspektywą planowania rozwiązań w zakresie zaspokajania potrzeb
energetycznych ludzkości są lata połowy XXI wieku. Okazuje się, że uczeni pracują nad rozwiązaniami, wychodzącymi o 100 lat ponad ten pułap, do
połowy XXII wieku. Wnioski z takich badań przedstawił w Sopocie Igor Prokofyev, Wicedyrektor Rosyjskiego Instytutu Studiów Strategicznych, który
zapewnił, że najwyżej rozwinięte kraje naszego
globu (członkowie OECD), które dzisiaj tylko w 70
procentach zaspokajają samodzielnie swe potrzeby energetyczne, około roku 2050 osiągną poziom
pełnej samowystarczalności i staną się jej eksporterami, a w 2110 roku będą w stanie zaspokoić 100
procent światowego zapotrzebowania na energię, technologie jej wytwarzania i niezbędne do
tego systemy produkcji. Jego zdaniem podobnie
optymistyczny scenariusz odnosi się do Rosji, która ma możliwości rozwoju swej energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii, a ponadto
przygotowała nowoczesny program „nowej energetyki” i rozpoczęła jego wdrażanie.
Możliwości magazynowania energii przy użyciu
wodoru na tle innych źródeł odnawialnych,
za: Gerd Harms, doradca, Enertrag, Niemcy
The storage potential for energy based on hydrogen
against the background of other renewable sources,
acc. to: Gerd Harms, consultant, Enertrag, Germany
a complete self-reliance becoming exporters
of energy, and in 2110 they will be able to satisfy 100 percent of global demand for energy,
technologies for its production and production
systems necessary for this purpose. In his view,
a similarly optimistic scenario refers to Russia,
which has the possibility to develop its energy
based on renewable energy sources, and moreover it has prepared a modern program of “new
power sector” and started to implement it.
Krzysztof Opawski, Partner, były Minister
Infrastruktury, Saski Partners;
Gerd Harms, Doradca Zarządu, Enertrag
AG, Niemcy;
Peter Berben, Wicedyrektor ds. Rozwoju
Energetyki Nuklearnej, GDF SUEZ, Belgia;
Krzysztof Opawski, Partner, former
Minister of Infrastructure, Saski Partners,
Poland
Gerd Harms, Adviser to the Board,
Enertrag AG, Germany
Peter Berben, Corporate Deputy Director
Nuclear Development, Belgium
MEDIA O FORUM
Rzeczpospolita – Uczestnicy Forum Energetycznego przyznali, że choć UE ma plan
budowy nowego rynku gazowego i stara się poprawić bezpieczeństwo zaopatrzenia w surowiec, to jednak koncepcja wspólnych zakupów, czyli występowania jako
jeden nabywca, nie ma praktycznie szans na realizację. A taki pomysł przedstawił
m.in. na początku roku przy okazji innej konferencji w Gdańsku szef Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek.
Bloomberg – Polska może zbudować swoją pierwszą elektrownię atomową przed
zaplanowanym terminem 2022 roku – twierdzi Michael E. Kirst, wiceprezydent amerykańskiego koncernu Westinghouse Electric Company. Według niego stanie się tak
wtedy, jeśli w ciągu najbliższych 12-18 miesięcy Polska zdąży z przygotowaniem odpowiednich regulacji i przepisów prawnych.
Kommiersant – W miarę, jak wśród Polaków wzrasta świadomość własnego znaczenia, Warszawa zaczyna przebudowywać swoje relacje z Moskwą. Moskiewski dziennik nawiązuje w tym kontekście do zakwestionowanych przez Komisję Europejską
polsko-rosyjskich uzgodnień w sferze gazowej. Gazeta cytuje wicepremiera Waldemara Pawlaka, który stwierdził, że porozumiał się z Guentherem Oettingerem unijnym komisarzem ds. energii, co do konieczności zachowania wszystkich podstawowych parametrów dotyczących gazociągu Jamał-Europa.
Reuters – Resort skarbu w 2010 r. nie planuje sprzedaży pakietów akcji Tauron i PGE
– poinformował wiceminister Skarbu Państwa Jan Bury podczas V Forum Energetycznego w Sopocie.
The Voice of Russia – Rosja i Unia Europejska prowadzą stały, intensywny dialog
energetyczny. Funkcjonuje mechanizm wczesnego ostrzegania, który pozwala
na szybkie informowanie o możliwych problemach z dostawami rosyjskiego gazu
– skomentował rezultaty V Forum Energetycznego w Sopocie komisarz ds. energii
Günther Oettinger.
ITAR-TASS – Rosyjscy goście Forum Energetycznego przyjechali do Sopotu, by lepiej
zrozumieć to, co dzieje się w sektorze energetycznym Europy Środkowo-Wschodniej. – Forum daje możliwość, zobaczenia, w jaki sposób państwa regionu przystosowały się do zmiennych warunków w sektorze; a także przyjrzenia się, jak regulacja
rynku energii wpływa na wzrost jej cen – powiedział Bulat Nigmatulin z rosyjskiego
Instytutu Badań na Monopolami Naturalnymi.
Polska Agencja Prasowa – Polska w porównaniu z innymi krajami UE ma nadzwyczaj trudną sytuację w sektorze elektroenergetycznym – cytuje Polska Agencja Prasowa wiceministra skarbu Jana Burego, który był gościem V Forum Energetycznego
w Sopocie.
Onet.pl – Jedną z kluczowych dyskusji na V Forum Energetycznym w Sopocie był
panel o przyszłości energii nuklearnej. Kwestia rozbudowy energetyki jądrowej
pomimo kosztów ryzyka i nadal nierozstrzygniętego problemu składowania odpadów, jest obecnie rozważana przez wiele krajów, które nie posiadają elektrowni
atomowych.
6
MEDIA ABOUT THE FORUM
Rzeczpospolita – Participants in the Energy Forum admitted that although the EU
has plans of building a new gas market and tries to improve security of supply, the
concept of common purchase, in the sense of acting as one buyer, does not have
in practice chances to be applied. That idea was presented in the beginning of the
year on the occasion of another conference in Gdansk by the head of the European
Parliament, Jerzy Buzek among others.
Bloomberg – Poland can build its first nuclear power plant before the planned
deadline scheduled for 2022 – claimed Michael E. Kirst, vice-president of US Westinghouse Electric Company. According to him, this plan is likely to come true if in
the nearest 12-18 months Poland would be on time with preparation of the appropriate regulatory framework.
Kommiersant – Together with the increase of self-esteem among Poles, Warsaw
has begun to rebuild its relations with Moscow. The Moscow-based daily refers in
this context to the Polish—Russian gas agreement questioned by the European
Commission. The newspaper quotes Deputy Prime Minister, Waldemar Pawlak, who
stated that he agreed with the EU Commissioner for Energy Guenther Oettinger
about the necessity of maintaining all basic parameters related to Yamal-Europe gas
pipeline.
Reuters – The state treasury does not plan to sell stakes in Tauron and PGE in 2010
– informed Deputy Minister of State Treasury, Jan Bury during the V Energy Forum
in Sopot.
The Voice of Russia – Russia and the European Union have engaged in a continuing and intense dialogue on energy. An early warning mechanism is in place, which
allows informing promptly about potential problems with supply of Russian gas
– commented the results of the V Energy Forum in Sopot the Commissioner for Energy, Günther Oettinger.
ITAR-TASS – Russian guests of the Energy Forum arrived to Sopot in order to have
a better picture of what is going on in the energy sector in Central and Eastern Europe. – The Forum provides the opportunity to see in what way the states of the
region have adapted to changeable conditions in the sector; and also watch how
regulation of the energy market translates into growth of energy prices – said Bulat
Nigmatulin from Russian Institute of Natural Monopolies Research.
Polish Press Agency – in comparison with other EU countries, Poland has exceptionally difficult situation in the electric power sector – according to the Polish Press
Agency quoting the statement of Deputy Minister of Treasury, Jan Bury, who was
the guest of the V Energy Forum in Sopot.
Onet.pl – One of the key discussions during the V Energy Forum in Sopot was a panel on the future of nuclear energy. The issue of developing nuclear energy, despite
the costs, risk and still unresolved issue of waste storage has been currently considered by many countries, which do not have nuclear power plants.
7
Forum Ekonomiczne
Forum Energetyczne jest organizowane przez Instytut Studiów Wschodnich oraz partnerów Forum.
Głównym przedsięwzięciem Instytutu jest Forum Ekonomiczne, odbywające się corocznie od 1991 roku na
początku września w Krynicy
Rokrocznie do Krynicy przyjeżdża ponad 2200
gości z ponad 60 krajów,obrady Forum relacjonują
największe polskie i światowe media. Forum zostało
uznane jako „puls Nowej Europy” przez opiniotwórcze
dzienniki, jak m.in. Frankfurter Allgemeine Zeitung i Le
Soir
Agenda Forum zawiera ponad 100 dyskusji panelowych podzielonych na 14 ścieżek tematycznych,
m.in. forum energetyczne, UE i jej sąsiedzi, zarządzanie czy bezpieczeństwo międzynarodowe oraz szeroki
program wydarzeń towarzyszących.
Economic Forum
The Energy Forum is organized by the Warsaw
based Institute for Eastern Studies and its institutional
partners. The major undertaking of the Institute is the
Economic Forum in Krynica, Poland - a highly recognized event in Central and Eastern Europe held annually since 1991 at the beginning of September.
The Economic Forum in Krynica has become
an important spot on the political map of the world
and probably the only one where East meets West on
such a large scale. It is attended by over 2200 guests
from 60 countries and covered by the major domestic and international media. It has been depicted as
‘the pulse of New Europe’ by the opinion-forming
dailies such as Le Monde, Frankfurter Allgemeine Zeitung and Le Soir. Its mission is to create a favourable
climate for development of political and economic
cooperation between the EU and its neighbouring
58
Odbywające się co roku Forum Energetyczne (Praga
2006, 2007; Budapeszt 2008, 2009, Sopot 2010) jest jednym z regularnych projektów organizowanych przez Instytut Studiów Wschodnich. Jego integralną częścią jest
Forum Energetyczne, organizowane jako część Forum
Ekonomicznego w Krynicy. Coroczne spotkania stają się
jedną w ważniejszych platform do dyskusji i wymiany
opinii najważniejszych polityków, przedstawicieli biznesu oraz czołowych ekspertów na tematy energetyczne.
Forum Energetyczne jest jedną z największych
konferencji na tematy energetyczne w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Otwarta formuła debat na
różnorodne kwestie stanowi wyjątkową platformę dyskusyjną i miejsce corocznych spotkań osób odpowiedzialnych za kreowanie polityki energetycznej i mających największy wpływ na funkcjonowanie rynku
energetycznego z regionu Europy Środkowej, jak też
z pozostałych krajów Unii Europejskiej, Rosji, Azji Centralnej oraz Stanów Zjednoczonych.
countries. While fulfilling its mission, the Forum remains independent and impartial. The Forum agenda
includes more than 100 discussion panels that come
under 12 thematic tracks including energy forum,
management, the EU & its neighborhood and international security and others.
The Energy Forum series Praga 2006, 2007; Budapeszt 2008, 2009, Sopot 2010) as well as Energy Forum
thematic path within the Economic Forum in Krynica are becoming the key venue in the region for exchange of ideas and open debate about these issues
between political and business leaders, including ministers and heads of state.
The Energy Forum is one of the largest and most
comprehensive conference on energy in Central Eastern Europe and an outstanding discussion platform. Previous events have attracted numerous key stakeholders, including politicians, businesspeople and advocacy
groups, from the CEE region as well as Russia, Central
Asia, the European Union and the Unites States.
PARTNERZY FORUM ENERGETYCZNEGO

Energy - Forum Ekonomiczne

Transkrypt

Podobne dokumenty

edukacja energetyczna

partnerzy

1923 2016 ST. STANISLAUS KOSTKA PARAFIA

Planowanie i zarządzanie w energetyce

PRZEWODNIK W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ

Zobacz - Przegląd Naukowo-Metodyczny

1923 2016 ST. STANISLAUS KOSTKA PARAFIA

ROZMOWA WSTEPNA PRZYDATNE SLOWA I WYRAZENIA ELEMENTY WIEDZY O KRAJACH ANGLOJEZYCZNYCH

Kamionkowy - Crock-Pot

Księga identyfikacji wizualnej - Biuletyn Informacji Publicznej