D - Sąd Okręgowy w Elblągu

Sygn. akt IV U 875/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 października 2016r.
Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski
Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska
po rozpoznaniu w dniu 24 października 2016r. w Elblągu na rozprawie
sprawy z odwołania J. S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
z dnia 15 czerwca 2016r. znak: (...)
o emeryturę
I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. S. prawo do emerytury od dnia (...) 2016r.;
II. nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania
decyzji;
III. zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 (trzysta
sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sygn. akt IV U 875/16
UZASADNIENIE
Ubezpieczony J. S. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia
15 czerwca 2016r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury obniżonym wieku emerytalnym. Ubezpieczony
podniósł, że również w kwestionowanym przez organ rentowy okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w L.
(dalej: (...)) od 1987r. do 1998r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowiskach ślusarza remontowego
i konserwatora skór surowych przy ich garbowaniu. Na dowód tych okoliczności ubezpieczony zaproponował zeznania
świadków i swoje oraz dokumenty, w tym świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach. W konsekwencji
ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji przez przyznanie prawa do emerytury oraz zasądzenia kosztów
zastępstwa procesowego.
Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie po przeprowadzeniu dowodu z akt osobowych
skarżącego ze spornego okresu zatrudnienia. Powołano się m.in. na art. 32 i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U. z 2016r., poz. 887 ze zmianami, dalej:
ustawa emerytalna) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze
zmianami; dalej: rozporządzenie RM z lutego 1983r.). Organ rentowy wskazał, że wnioskodawca udokumentował
w postępowaniu administracyjnym 5 lat i 8 m-cy pracy w warunkach szczególnych. Okresu zatrudnienia w (...)
nie uwzględniono, gdyż w ocenie organu rentowego okres ten nie został dostatecznie udokumentowany, a zeznania
świadków na sporne okoliczności nie mogły stanowić dowodu na etapie postępowania przed wydaniem decyzji. Nie
kwestionowano spełnienia pozostałych przesłanek nabycia wnioskowanego prawa.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Skarżący urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...) 2016r. ukończył 60 lat.
(bezsporne)
W okresie od dnia 1 września 1972r. do dnia 30 kwietnia 1980r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie
(...) w D. jako uczeń zawodu (do dnia 31 sierpnia 1974r.), a następnie jako monter urządzeń instalacji ogrzewczych i
sanitarnych. Na drugim z tych stanowisk wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace polegające na budowaniu
instalacji kanalizacyjnych i burzowych w głębokich wykopach.
(bezsporne, ponadto świadectwa pracy k.2 i 125 pliku rentowego, świadectwo pracy zaliczanej do pierwszej kategorii
zatrudnienia k.127-128 pliku rentowego i świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k.9 pliku
emerytalnego, wyjaśnienia skarżącego z rozprawy)
W okresie od dnia 30 kwietnia 1980r. do dnia 30 listopada 1983r. ubezpieczony był zatrudniony jako starszy
referent (...) w Przedsiębiorstwie (...) w L., gdzie rozdzielał i nadzorował pracę kierowców wywożących nieczystości,
sprzątaczek ulic i pracowników oczyszczalni. Następnie od dnia 2 stycznia 1984r. do dnia 29 czerwca 1984r. skarżący
pracował jako kierownik działu administracyjno-gospodarczego w (...) Spółdzielni (...) w L., gdzie zajmował się
remontami na terenie zakładu i obsługą archiwum. Kolejnym zakładem pracy wnioskodawcy była Spółdzielnia Pracy
(...) w D., gdzie skarżący był zatrudniony w dniach od 15 sierpnia 1985r. do 30 czerwca 1987r. na stanowisku mechanika
maszyn dziewiarskich i szyjących.
(bezsporne, ponadto świadectwa pracy k.131-134 i 137-138 pliku rentowego, wyjaśnienia skarżącego z rozprawy)
W okresie od dnia 1 lipca 1987r. do dnia 31 stycznia 2001r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu w
(...). W pierwszym okresie pracy, tj. do dnia 31 stycznia 1992r. wnioskodawca był ślusarzem remontowym. Wykonywał
bieżące naprawy i konserwację urządzeń będącego w ruchu działu mokrego garbarni, w tym będącej częścią tego
działu oczyszczalni ścieków garbarskich. W dziale tym jako podstawowi pracownicy zatrudnieni byli garbarze.
Skarżący wykonywał podstawowe obowiązki bezpośrednio przy stanowiskach pracy garbarzy. Od dnia 1 lutego 1992r.
wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko konserwatora skór surowych, a następnie od dnia 1 września 1994r.
na stanowisko garbarza działu mokrego. W obu tych okresach ubezpieczony zajmował się bezpośrednio różnymi
etapami garbowania skór.
(dowód: świadectwo pracy k.143-144 pliku rentowego, dokumenty z akt osobowych, w szczególności karty zarobkowe
z adnotacjami o zmianach stanowisk, wyjaśnienia mistrza służby mechanicznej J. M. z dnia 31 maja 2000r. co do
obowiązków ubezpieczonego na stanowisku ślusarza remontowego, świadectwo pracy w szczególnych warunkach,
jak również złożone na rozprawie zeznania świadków J. J. i P. L. oraz zeznania skarżącego, także w związku z jego
wyjaśnieniami)
Wnioskodawca nie miał innych okresów ubezpieczenia przed dniem 1 stycznia 1999r.
(bezsporne)
Sąd zważył, co następuje:
W ocenie Sądu odwołanie zasługiwało na uwzględnienie, przy czym należy zaznaczyć, że wobec okoliczności, które
można było jednoznacznie ustalić dopiero w toku postępowania sądowego.
Wstępnie należy przybliżyć podstawę prawną wniosku, co pozwoli ograniczyć omówienie okoliczności faktycznych
tylko do tych, które były istotne dla rozstrzygnięcia. Wobec tego trzeba wyjaśnić, że z art. 184 ustawy emerytalnej
wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku
przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli
po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn
oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat.
Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo
złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym
funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do §4 rozporządzenia RM z lutego 1983r. pracownik,
który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli
spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany
okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z §2 ust. 1 tego rozporządzenia,
okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których
praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy obowiązującym na danym stanowisku.
Skarżący bezspornie spełnia kryterium wymaganego okresu 25 lat ubezpieczenia, skończył 60 lat i nie jest członkiem
otwartego funduszu emerytalnego. Pozwany nie kwestionował, że pracą ubezpieczonego w warunkach szczególnych
było zatrudnienie Przedsiębiorstwie (...) w D. po zakończeniu nauki. Taki też charakter pracy wnioskodawcy
potwierdziły jego wyjaśnienia z rozprawy. Badaniu w postępowaniu dowodowym podlegał więc okres brakujący do
pełnych 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych, czyli 9 lat i 4 m-ce.
Zgodnie z §2 ust. 2 rozporządzenia RM z lutego 1983r. okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy,
na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym
wg wzoru lub w świadectwie pracy. Wprawdzie w dyspozycji organu rentowego pozostawało zwykłe świadectwo pracy
w (...) z adnotacją o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych (k.143-144 pliku rentowego), ale przedmiotowy
wpis w tym świadectwie mógł budzić uzasadnione wątpliwości pozwanego w związku z niezrozumiałym określeniem
w nim stanowiska zajmowanego w okresie od 1 lutego 1992r. jako konserwatora urządzeń / skór surowych. Trzeba
jednak zaznaczyć, że świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez
niej, nie jest bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach.
Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze
fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero
w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w
oparciu o inne dowody niż zaświadczenie z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej
w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały kwestionowanie tego zaświadczenia przez
organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania.
Trzeba wobec tego wyjaśnić, że art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych.
Obowiązujące w tym zakresie i przywoływane wyżej rozporządzenie RM z lutego 1983r. wydane zostało w oparciu o
delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40,
poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk
pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje
prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynikało, że za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla
zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – jest to regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32
ust. 2 ustawy emerytalnej. W wykazie A, stanowiącym załącznik do przywołanego rozporządzenia, w dziale VII. „W
przemyśle lekkim” pod poz. 10. wymienia się prace w magazynach skór surowych (garbarnie, skup), zaś pod poz. 11.
prace przy garbowaniu i wykańczaniu skór. W ocenie Sądu intencją prawodawcy było uznanie za prace w warunkach
szczególnych pracowników obsługujących cały proces obróbki skór, co potwierdzają przepisy resortowe, wydane w
oparciu o §1 ust. 2 rozporządzenia RM z 1983r., w tym wypadku zarządzenie numer 7 Ministra Przemysłu Chemicznego
i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie pracy wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, które dla ww. pozycji podaje stanowiska
nie tylko stricte garbarzy (z podziałem na garbarzy działów mokrego i garbunkowego oraz wykańczalnika), ale i
różnorodne inne stanowiska, w tym pomocnicze, począwszy od konserwatora skór surowych czy brakarza surowca, a
skończywszy na robotniku magazynowym i transportu wewnętrznego, czy nawet sprzątaczu pomieszczeń.
Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy należy skonstatować, że po pierwsze praca wnioskodawcy w
okresie od dnia 1 lutego 1992r. do końca 1998r. (i później – do 2001r.) na stanowiskach konserwatora skór surowych
i garbarza działu mokrego ściśle odpowiadała stanowiskom wymienionym w przywołanym zarządzeniu resortowym i
po drugie że jako podstawowe w oddziałach produkcyjnych (...) wykonywane były prace w szczególnych warunkach.
Ten drugi wniosek jest o tyle istotny, że pozwala zakwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych także pierwszy
okres zatrudnienia w (...), tj. na stanowisku ślusarza remontowego, gdyż była to praca wymieniona w dziale XIV „Prace
różne” rozporządzenia RM z lutego 1983r., czyli bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlanomontażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są
prace wymienione w wykazie. Łączny okres pracy w (...) w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym
wymiarze, wynosił zatem do końca 1998r. 11 lat i 7 m-c, a więc z nawiązką pokrywał staż brakujący do wymaganych
15 lat.
Należy dodać, że nie ujawniły się żadne podstawy, które mogłyby skutkować nieprzyznaniem waloru wiarygodności
zeznaniom świadków i skarżącego oraz zebranym w sprawie dokumentom. Dowody te nie były sprzeczne ani
wzajemnie, ani wewnętrznie, przy czym należy podkreślić, że co do wstępnie mogącego budzić znaczne wątpliwości
okresu pracy na stanowisku ślusarza remontowego, charakter obowiązków wnioskodawcy został opisany nie tylko
przez świadków, ale już w wyjaśnieniach mistrza służby mechanicznej J. M. z dnia 31 maja 2000r. (dokument z akt
osobowych).
Udowodnienie przez wnioskodawcę – należy podkreślić, że dopiero na etapie postępowania sądowego, gdyż przy
pomocy dokumentów i zeznań świadków– iż zachodzą wszystkie przesłanki nabycia wnioskowanej emerytury,
skutkowało po pierwsze zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 47714§2 kpc i przyznaniem prawa do tejże
emerytury od dnia ukończenia 60 lat (art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej; punkt I. wyroku) oraz stwierdzeniem
na podstawie art. 118 ust. 1a a contrario, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej
okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (punkt II. wyroku).
O kosztach orzeczono w oparciu o art. 98 ust. 1 i 3 kpc w związku z art. 99 kpc (pkt II wyroku). Zasądzona kwota 360
zł to stawka minimalna określona w §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz. 1800, w brzmieniu z daty złożenia odwołania).