Sukcesja owadów na zwłokach i rozkład zwłok świni domowej

„Sukcesja owadów na zwłokach i rozkład zwłok świni domowej (Sus
scrofa domestica) w zbiorowiskach zaroślowych”
Anna Mądra
Stypendystka projektu pt. „Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za
strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”, Poddziałanie 8.2.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
Entomologia sądowa jest dyscypliną, w której wiedza o biologii owadów nekrofilnych
pozwala na ustalenie czasu, miejsca oraz przyczyny zgonu. Tradycyjne metody szacowania
czasu zgonu pozwalają na jego ustalenie jedynie do 72 godzin od momentu śmierci.
Entomologiczne metody ustalania czasu zgonu umożliwiają jego szacowanie od momentu
zasiedlenia zwłok przez owady (nawet kilka minut po śmierci) nawet do kilkunastu miesięcy.
Są to często jedyne metody umożliwiające ustalanie czasu zgonu. W Polsce potencjał metod
entomologicznych pozostaje nadal niewykorzystany.
Modele sukcesji stawonogów na zwłokach służą jako dane referencyjne do ustalania
czasu śmierci metodami entomologicznymi. Są także źródłem wiedzy o zależnościach
pomiędzy poszczególnymi grupami owadów. Oszacowanie czasu zgonu dokonywane jest
poprzez porównanie stwierdzonego na zwłokach zespołu gatunków do prawidłowości ujętych
w odpowiednim modelu sukcesji. Żeby jednak takie modele były adekwatne i poprawnie
używane muszą być opracowane w rezultacie badań sukcesji stawonogów na zwłokach w
tym samym regionie geograficznym, porze roku, zbliżonym typie środowiska, zbliżonych
właściwościach mikroklimatycznych oraz podobnym sposobie postępowania ze zwłokami.
Przedstawiony projekt to pierwsze na świecie systematyczne badania sukcesji
w
zbiorowiskach
zaroślowych
(Euonymo-Prunetum
spinosae).
Zbiorowiska
te
rozprzestrzenione są na obszarze całej Polski. Mogą występować jako oszyjek na obrzeżach
mezofilnych lasów liściastych, na miedzach śródpolnych, skarpach starych wyrobisk i dolin
rzecznych oraz przydrożach. Jest to miejsce potencjalnego ukrycia zwłok, a także lokalizacji
zwłok wskutek np. wypadków rowerowych i potrąceń.
Wyniki przedstawionego projektu będą miały istotny wpływ na rozwój entomologii
sądowej poprzez dodanie nowego zbiorowiska do jej zasobów oraz udostępnienie sekwencji
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
DNA owadów, co pozwoli na ich sprawne oznaczanie. Ponadto wiedza o biologii, ekologii,
fenologii oraz rozprzestrzenieniu owadów nekrofilnych zostanie znacznie rozszerzona.
Wyniki przedstawionych badań mogą pomóc wskazać czas śmierci oraz wyeliminować
lub wskazać podejrzanych. Europa Środkowa pozostaje regionem, w którym podobne
badania przeprowadzane były w ograniczonym stopniu. Oznacza to, że istnieje potrzeba
uzyskania rzetelnych danych dotyczących tego regionu. Zaplanowane badania wykraczają
poza podejście sukcesyjne biorąc pod uwagę nie tylko procesy rozkładu zwłok, ale także
rozkład temperatur. Dodatkowym atutem badań jest uzyskanie sekwencji DNA, które zostaną
umieszczone w publicznej bazie danych GenBank.
Projekt ma szczególne znaczenie aplikacyjne. Jest interdyscyplinarny, łączy elementy
ekologii, kryminalistyki i elementy praktyczne. Jest on realizowany jest w obrębie dziedziny,
która dynamicznie się rozwija i skupia coraz większe zainteresowanie w badaniach na
świecie. Wyniki badań entomofauny zwłok w lasach zostały już kilkakrotnie wykorzystane w
celu ustalenia czasu zgonu przez organ wymiaru sprawiedliwości.
Opracowany model będzie użyteczny nie tylko do badań porównawczych, ale także
opiniowania w postępowaniach karnych w Wielkopolsce, Polsce, ale też w Centralnej
Europie. Wielkopolska jako region i społeczność zyska dzięki nawiązaniu i kontynuacji
współpracy z krajowymi ośrodkami badawczymi. Beneficjentami projektu będą także
funkcjonariusze policji (szkolenia z zakresu entomologii sądowej: szacowania PMI,
rozpoznawania
gatunków
wskaźnikowych
oraz
metodyki
zabezpieczania
materiału
entomologicznego) oraz uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (warsztaty z entomologii
sądowej w celu poszerzania ich horyzontów oraz zdobywania wiedzy). Wystawy realizowane
w ramach Nocy Naukowców oraz Festiwalu Nauki i Sztuki pokazały już jak duże
zainteresowanie budzi omawiany temat.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego