SALA 1 EKSPONATU

NA KONCEPCJĘ plastyczno-przestrzennĄ ekspozycji
SALA 1
EKSPONATU
W Muzeum WOLI, o/MHW
1
ZAŁĄCZNIK NR 2
Warszawa 2014
Załącznik nr 2
KONCEPCJA SALI JEDNEGO EKSPONATU W MUZEUM WOLI, ODDZIALE MUZEUM
HISTORYCZNEGO M.ST. WARSZAWY
Od kilku miesięcy Muzeum Historyczne m.st. Warszawy wraz z oddziałami
przechodzi zmianę. Jednym z jej elementów jest podjęcie refleksji nad
współczesnym muzeum i sposobami jego działania, nad rolą obiektu i narracji
w wystawach, a także relacją pomiędzy nimi.
Refleksja ta wpisuje się w rozpoczęty przez Muzeum Woli program „Laboratorium
miasta” i będzie towarzyszyć realizowanemu w tym oddziale nowemu
projektowi wystawienniczemu – Sali jednego eksponatu, w której prezentowana
będzie różnorodność zbiorów muzeum. Przedsięwzięcie, zaplanowane na lata
2014-2016, przewiduje pokaz co miesiąc jednego eksponatu w zaaranżowanej
specjalnie do tego celu sali. Przez kolejne lata obiekty będą prezentowane
w ramach wiodących tematów: w roku 2014 będzie to „Nowoczesność”, w 2015
– „Odbudowa”, a w 2016 – „Miasto i jego muzeum”.
Celem niniejszego Konkursu jest wyłonienie projektanta, który – we współpracy
z pracownikami muzeum – opracuje aranżację plastyczną przestrzeni Sali
jednego eksponatu dla kolejnych odsłon w roku 2014.
Koncepcja
Punktem wyjścia cyklu jest radykalna sytuacja wystawiennicza: w JEDNYM pomieszczeniu, co miesiąc, będzie eksponowany JEDEN obiekt.
Każdy z prezentowanych eksponatów zostanie opracowany pod kątem artystycznym, historycznym, socjologicznym, jako dzieło sztuki, świadek historii lub wytwór procesów społecznych i kulturowych zachodzących od końca XIX wieku w Polsce, Europie i na świecie.
Równocześnie – myśląc szerzej – zostaną stworzone warunki laboratoryjne pozwalające na zbadanie roli
eksponatu we współczesnym muzeum. Kolejne odsłony nie będą więc jedynie przeglądem zbiorów Muzeum Historycznego m.st. Warszawy według tematycznego klucza. Mają być sprawdzaniem różnych, także eksperymentalnych, sposobów eksponowania. Jednym z celów Sali jednego eksponatu jest postawienie
pytania o to, czy i jak eksponaty mogą wchodzić z gośćmi muzeum w inną relację, niż „bycie oglądanymi”.
Zatem zadaniem tej przestrzeni jest uruchamianie wyobraźni, badanie różnych sposobów percepcji, sprawdzanie, jak budowanie przestrzeni wpływa na odbiór dzieła, czy też – jeżeli będzie to zasadne – kierowanie
widza w stronę refleksji i kontemplacji.
2
Każdej, comiesięcznej odsłonie Sali jednego eksponatu powinien towarzyszyć gest eksperymentalny, wypracowany przez zespół, w skład którego wejdzie projektant. Gest rozumiany jako wykraczające poza standardy działanie ekspozycyjne poświęcone danemu obiektowi, wynikające z przemyślenia jego materialnej
jakości i wieloaspektowych znaczeń (kulturowych, społecznych, politycznych).
Konieczność comiesięcznej zmiany eksponatu wymaga stworzenia przestrzeni, która umożliwi jej sprawne i szybkie przekształcenie w nową aranżację, adekwatną do nowego obiektu. Sala powinna zostać tak
pomyślana, aby już w swojej podstawowej konstrukcji dawała jak najwięcej możliwości ekspozycyjnych dla
obiektów różnego rodzaju i różnych rozmiarów (od ceramiki, przez grafikę, fotografię i rzeźbę, po tkaninę;
od małego pudełka po duży obraz), obiektów wymagających stawiania, wieszania, rozkładania.
Laboratorium przedmiotu
Sala jednego eksponatu to również pole do refleksji nad kulturą materialną oraz rolą przedmiotów – sztuki
i codziennego użytku – w życiu ludzi. Będziemy próbować przyglądać się eksponatom z różnych perspektyw: pierwotnego właściciela, kustosza, współczesnego widza.
Interesuje nas zwrócenie się w stronę rzeczy, włączenie ich do myślenia o historii, potraktowanie przedmiotu jako pozostałości minionej rzeczywistości, który w sposób namacalny uświadamia nam istnienie przeszłości, jest na nią dowodem.
Wystawom będą towarzyszyć seminaria i wykłady, zajęcia edukacyjne z zakresu kultury materialnej i kultury pamięci, warsztaty z antropologami, historykami i konserwatorami. Będzie to również okazja do szukania nowych form kontaktu z odbiorcą: doświadczania i nauki poprzez uruchamianie innych niż wzrok
zmysłów (zwłaszcza dotyku i słuchu).
Temat 2014: Nowoczesność
Tematem wiodącym dla programu całego Muzeum Historycznego m.st. Warszawy w roku 2014 - sto
lat od wybuchu I wojny światowej - będzie szeroko rozumiana nowoczesność. Temat ten współbrzmi
z propozycją podsumowania modernizmu wysuniętą przez Rema Koolhaasa, kuratora Biennale Weneckiego w 2014 roku. Kolejne odsłony Sali jednego eksponatu, poprzez obiekty związane z Warszawą, będą
pokazywać wielość zjawisk, dających się tym terminem definiować. Opowiadając o warszawskim obliczu
nowoczesności, stworzą okazję do pokazania szerszych procesów, które zmodernizowały otoczenie i środowisko życia człowieka na całym świecie.
Dwie listy eksponatów ze zbiorów Muzeum Historycznego m.st. Warszawy – wybranych do Konkursu (trzy
obiekty) oraz do wystawienia w 2014 roku (osiem obiektów) – znajdują się w załącznikach do ogłoszenia
o Konkursie.
3
Harmonogram Konkursu
20.01.2014 - Ogłoszenie Konkursu
01.02.2014 - Spotkanie informacyjne
do 24.02.2014 - Nadsyłanie prac konkursowych
25.02 – 28.02.2014 - Wybór najlepszych prac
03.03 – 06.03.2014 - Rozmowy kwalifikacyjne z autorami najlepszych prac. Wybór projektanta
10.03.2014 - Podpisanie umowy z projektantem
18.03 – 31.03.2014 - Wystawa pokonkursowa
18.03.2014 - Przekazanie projektu wykonawczego do MHW
6.05.2014 - Otwarcie pierwszej wystawy
Projekty konkursowe powinny zawierać:
I. Opracowanie plastyczno-przestrzenne wspólne dla wszystkich ośmiu pokazów Sali jednego eksponatu
w 2014 roku.
II. Propozycje wystawiennicze dla trzech eksponatów ze zbiorów MHW:
LP.
TYTUŁ
AUTOR
TECHNIKA,
WYMIAR
DATOWANIE
1.
Cukiernica
„Kula”
Projekt Julia
Keilowa,
wykonanie
firma Norblin
i Sp.
Plater na
mosiądzu,
11,5 cm
Lata 30. XX w.
2.
Krzesło w typie
„polskiej sztuki
stosowanej”
Autor nieznany
Dąb,
tapicerka,
106 x 49 x 58
cm
Lata 20. XX w.
4
FOTOGRAFIA
3.
Budowa
Dworca
Centralnego
Edward
Dwurnik
Olej, płótno,
130 x 120 cm
1974
1. Cukiernica „Kula”, proj. Julia Keilowa
Julia Keilowa (1902-1943) rzeźbiarka i metaloplastyczka, współpracowała m.in. firmą Frageta, Norblina, Braci Henneberg. Projektowane przez nią przedmioty użytkowe stylistycznie utrzymane są w nurcie art déco.
W ich silnie zgeometryzowanej, prostej i podporządkowanej funkcji formie odnaleźć można wpływy modernistycznych nurtów dwudziestolecia międzywojennego. Projekty artystki cechuje wyrafinowana elegancja
wynikająca z powściągliwości i precyzyjnego zestawienia poszczególnych kształtów tworzących wyważoną
kompozycję. Keilowa najchętniej łączyła ze sobą proste bryły: kule, sześciany, stożki tworząc przedmioty
o rzeźbiarskim charakterze i dużej sile wyrazu.
2. Krzesło w typie „polskiej sztuki stosowanej”
Forma krzesła wywodzi się ze stylistyki ukształtowanej pod wpływem idei głoszonych przez Towarzystwo
Polska Sztuka Stosowana (1901-1914), a następnie Warsztaty Krakowskie (1913-1926). Głównym celem artystów tworzących w duchu tych ugrupowań było odrodzenie polskiego rzemiosła w oparciu o dogłębną
znajomość technologii i materiału. Inspiracje czerpano ze sztuki ludowej oraz nurtów postkubistycznych.
Dążenia te zaowocowały wytworzeniem charakterystycznego stylu, który święcił triumfy na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu w 1925 roku, a dziś określany
jest jako polska odmiana art déco. Charakteryzował się on dekoracyjną, zgeometryzowaną i zrytmizowaną
formą, zaciosowością i krystalicznymi układami brył.
3. Budowa Dworca Centralnego, Edward Dwurnik
Dworzec wzniesiony w latach 1972-1975 wg projektu Arseniusza Romanowicza był jedną z kluczowych
realizacji komunikacyjnych w Warszawie lat 70. XX wieku. Budynek nowoczesny, z ukrytymi pod ziemią
peronami. Z lewej na obrazie widoczny gmach Pałacu Kultury i Nauki, w głębi Stadion Dziesięciolecia,
w kierunku którego prowadzą dwa mosty: Poniatowskiego i Średnicowy.
Edward Dwurnik (ur. 1943), w latach 1963-1970 studiował w warszawskiej ASP. W wypracowaniu własnej
formuły malarskiej pomogło mu zetknięcie się z twórczością Nikifora Krynickiego. Tworzy wielofigurowe
kompozycje układające się w cykle tematyczne. W wielu z nich przedstawiał peerelowską rzeczywistość
– brzydotę i bylejakość, nie popadając jednak w zbyt oczywistą groteskę, czy też publicystykę. Dzięki zachowaniu dystansu do świata i swojej sztuki, udaje mu się uchwycić złożoności i dwuznaczności zjawisk.
Cykle widoków miejskich widzianych z lotu ptaka rozpoczął w 1966 roku. Kompozycję Budowa Dworca
Centralnego - tak jak całą twórczości artysty - cechuje pewna ambiwalencja. Z jednej strony widoczna jest
w obrazie fascynacja autora nowoczesną infrastrukturą miasta, z drugiej wyczuwa się jej potworność, którą
ewokuje linearyzm i „prymitywizm” formy plastycznej.
5