1 humanistyczny powiat

zDolny Ślązak Gimnazjalista
BLOK HUMANISTYCZNY
X DOLNOŚLĄSKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
II ETAP - POWIATOWY
Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej
TWÓJ KOD
Wynik sumaryczny
(wypełnia WKK)
18.11.2009 r., godz. 1200
Czas trwania 90 minut
Cz
P
A
B
C
∑
Epitafium dla Gutenberga?
Od wielu lat straszy się kryzysem czytelnictwa. KsiąŜki droŜeją, w bibliotekach brakuje pieniędzy na nowości,
ludzie nie chcą czytać. Wtórny analfabetyzm staje się powaŜnym problemem kultury euroatlantyckiej. Niektórzy
obwiniają za to media audiowizualne, do których odbioru piśmienność potrzebna nie jest. Czy ksiąŜka
drukowana przetrwa próbę czasu?
A moŜe czas, by zajęła zaszczytne miejsce w muzeum, obok glinianych sumeryjskich tabliczek i egipskich papirusów?
(...)
Najpierw trzeba zdać sobie sprawę, co rozumiemy przez czytelnictwo. Postawić proste, testowe pytanie rodem
z „Familiady”: z czym kojarzy się Panu/Pani czytanie i pisanie? Większość z nas pomyśli podobnie: ksiąŜki, gazety,
dokumenty, czasopisma, zeszyty. Ciekawe, ile osób pomyśli odmiennie: Internet, komputer osobisty, edytor tekstu,
ksiąŜka elektroniczna. I tu chyba tkwi problem. W epoce Internetu, którego przekazy w znacznej mierze pozostały
werbalnymi i pisanymi, czytelnictwo znowu moŜe czuć się bezpiecznie. Co innego ksiąŜki, gazety i wszelkie inne wytwory
drukarskie. Te odchodzą pomału na swoją półkę w muzeum historii mediów. Zgodnie z prawem postępu zmieniamy
zwyczajnie jeden rodzaj nośnika na inny.
Dla miłujących przyrodę ekologów to radosna wiadomość. Koniec z papierem! Koniec z wyrębem lasów!
Upowszechniamy erę słowa cyfrowego, zapisanego magnetycznie, odtwarzanego na ekranie. W tym sensie z kresu
ksiąŜki moŜna i powinniśmy się cieszyć. Przestaniemy budować gmachy biblioteczne i stawiać w domu specjalne regały.
Za to przybędzie nam nieco płyt CD i przenośnych komputerów. Do łóŜka zabierzemy filiŜankę herbaty, a do snu
poczytamy z płaskiej, rozświetlonej deseczki – naszego prywatnego e-booka. (...)
Nie ulegajmy i nie ulegniemy jednak audiowizualności. A to z prostego powodu. Cała nasza nauka opiera się na
przekazach pisanych. Obrazami nie sposób wyrazić pewnych abstrakcyjnych pojęć. Jak bowiem pokazać wolność, Boga
czy taki nawet sinus alfa? Obraz nie potrafi powiedzieć: nie ma mnie, to nie istnieje. Na przekazach pisanych opiera się
cała nasza administracja i prawo. Umowy ciągle są i będą spisywane. Nawet jeśli telewizja stanowi powaŜne zagroŜenie
dla piśmienności, to słowo pisane i tak się obroni. Bo nie sposób zastąpić je czymkolwiek innym. Natomiast nauczymy się
jeszcze bardziej rozróŜniać, co lepiej nadaje się do opowiedzenia językiem audiowizji, a co na sposób literalny. (...)
Wiele wskazuje na to, Ŝe ksiąŜka przyszłości będzie elektroniczną i lepiej zintegrowaną z mediami audiowizualnymi
formą przekazu. Z duŜym prawdopodobieństwem ksiąŜki przestanie się jednak pisać, a w zamian za to będzie się je
hiper-pisać. A to dlatego, Ŝe współcześnie tekst ustępuje miejsca hipertekstowi. O co chodzi w tych dziwnych pojęciach?
Zwróćmy uwagę na prostą stronę internetową. Widzimy tekst i obrazki. Ruszamy myszką, klikamy na któreś
z podkreślonych haseł. Otwiera się nowy ekran, a na nim to, co kryło się pod hasłem właśnie: nowy tekst i zdjęcia.
Zawsze moŜemy wrócić do głównego ekranu, wybrać inne hasło. Tak działa Internet. Jest napisany hipertekstem. Strona
główna i rozmaite podstrony zorganizowane są w logiczną strukturę. Hipertekst to sposób organizacji tekstu w postaci
elektronicznej, pozwalający na dowolne przechodzenie pomiędzy stronami – ekranami, dzięki logicznym powiązaniom
pomiędzy słowami kluczowymi. Całość przypomina nieco encyklopedię, leksykon czy przypisy w publikacji naukowej –
właściwie to trzeba powiedzieć odwrotnie: to encyklopedie przypominają hipertekst i multimedialne leksykony, bo te są
nieporównywalnie doskonalszą formą organizacji przekazów pisanych.
(…)ksiąŜka przetrwa w formie elektronicznej. Edukacja czytelnicza zamieni się w hiperczytelniczą, w kaŜdym razie
zostanie wchłonięta przez edukację medialną. Czytelnik, a raczej hiperczytelnik stanie się nie tylko biernym zjadaczem
czarnych liter, ale stanie się współautorem elektronicznych ksiąŜek. Sam będzie decydował o tym, które strony zechce
otworzyć. Nie będzie czytał od deski do deski, ale od linku – odsyłacza do linku. Być moŜe powieści przyszłości będą
miały kilka róŜnych zakończeń. Czytający skorzysta z moŜliwości podąŜania za wybranym przez siebie bohaterem. To
niezwykłe wyzwanie dla literatury. Napisać hiper-ksiąŜkę. I niezwykłe przeŜycie dla czytającego: czytać to samo dzieło,
ale za kaŜdym razem inne. Być jego współautorem. (...)
Notka o autorze: Dr Piotr Drzewiecki, adiunkt w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
w Warszawie. Dziennikarz, specjalista ds. edukacji medialnej. Prowadzi internetowy serwis o wychowaniu do mediów Press Cafe.
Źródło: http://www.edunews.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=839&Itemid=43
„zDolny Ślązak Gimnazjalista” 2009/2010, blok humanistyczny, etap powiatowy
Arkusz zatwierdzony przez WKK
Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej
CZĘŚĆ A
Zadania za 1 pkt
Tabela odpowiedzi do części A
Tabela odpowiedzi
1
Zakreśl X właściwą odpowiedź. W kaŜdym zadaniu
tylko jedna odpowiedź jest poprawna.
W razie pomyłki otocz błędnie zaznaczoną odpowiedź
kółkiem i jeszcze raz zaznacz X dobrą odpowiedź.
2
3
4
5
6
Zadania otwarte
1. Wyjaśnij pojęcie epitafium.
7
8
9
10 11 12 13 14
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
Poprawność odpowiedzi. Wypełnia WKK
…………………………………………………………………
…………………………………………………….…………..
…………………………………………………………………
..........................................................................................
7. Sporządź wykres zdania:
KoleŜanka z klasy, którą ujrzałem z daleka,
pomachała ręką w moim kierunku i zaraz
poinformowała, Ŝe wychowawca planuje ciekawą
wycieczkę.
2. Jaką wątpliwość wyraŜa tytuł artykułu?
…………………………………………………………………
………………………………………………..………….……
…………………………………………………………………
…………………………………….…………………….……
……………………………..................................................
..........................................................................................
3. Wymień
dwa
główne
zagroŜenia
czytelnictwa. Odwołaj się do tekstu.
dla
…………………………………………………………………
…………………………………………………….…………
…………………………………………………………………
..........................................................................................
.........................................................................................
4. Podaj polski odpowiednik słowa e-book.
………………………………………………………………..
5. Dlaczego - wg autora artykułu - powszechne
wykorzystanie nośników elektronicznych ucieszy
ekologów?
…………………………………………………………………
…………………………………………………….…………
………………………………………………………………....
..........................................................................................
..........................................................................................
6. Na czym polega wyŜszość przekazów pisanych
od wizualnych? Uwzględnij kontekst artykułu.
…………………………………………………………………
…………………………………………………….…………
…………………………………………………………………
………………………………………….……………………
…………………………………...........................................
„zDolny Ślązak Gimnazjalista” 2009/2010, blok humanistyczny, etap powiatowy
..........................................................................................
8. Dzięki polityce prowadzonej przez ministra
skarbu Ksawerego Druckiego – Lubeckiego powstał
nowy ośrodek górniczo – hutniczy:
A. Zagłębie Dąbrowskie.
B. Zagłębie Staropolskie.
C. Zagłębie Śląskie.
D. Zagłębie Cieszyńskie.
9. W 1747 roku została ufundowana pierwsza w
Rzeczypospolitej biblioteka publiczna. Od nazwiska
fundatorów nazywana była
A. Biblioteką Poniatowskich.
B. Biblioteką Zamoyskich.
C. Biblioteką Załuskich.
D. Biblioteką Raczyńskich.
10. Powstała w 1740 roku elitarna szkoła dla
młodzieŜy szlacheckiej Collegium Nobilum, gdzie
w duchu
Oświecenia
kształcono
przyszłych
reformatorów, została otworzona przez
A. Szymona Konarskiego.
B. Augusta II.
C. Stanisława Augusta Poniatowskiego.
D. Hugona Kołłątaja.
11. Zasadę „liberum veto” całkowicie zniesiono
A. na sejmie konwokacyjnym 1764 roku.
B. w Konstytucji 3 maja.
C. w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
D. w Akcie powstania kościuszkowskiego.
12. W pierwszej połowie XIX wieku coraz większą
rolę zaczęła odgrywać kolej. Pierwszą linię kolejową
otworzono w 1825 roku
A. w Stanach Zjednoczonych.
B. we Francji.
C. w Niemczech.
D. w Wielkiej Brytanii.
13. Szkoła Rycerska, którą powołał Stanisław August
Poniatowski powstała w roku
A. 1765.
B. 1772.
C. 1775.
D. 1795.
Strona 2 z 4
Arkusz zatwierdzony przez WKK
Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej
14. Uporządkuj
chronologicznie
wydarzenia,
wstawiając przy wydarzeniach odpowiednie cyfry
(1-4):
A. Obrady Sejmu Wielkiego
………
B. Wiosna Ludów
………
C. Kongres wiedeński
………
D. Wystąpienie Marcina Lutra ………
CZĘŚĆ B
Zadania za 2 punkty
15. Wyjaśnij podane związki frazeologiczne.
mól ksiąŜkowy - .............................................................................................................................................
15
K1
K2
P
16
K1
K2
P
17
K1
K2
P
18
K1
K2
P
19
K1
K2
K3
P
20
K1
K2
K3
P
biały kruk - ………………………………………………………………………………….........................;...........
16. Wyjaśnij w kontekście przeczytanego artykułu, w jaki sposób moŜemy stać się współautorami ksiąŜki
elektronicznej.
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
………………………………………………………………………………………………………………………………
17. Dopisz nazwy ideologii do poniŜszych opisów:
A. Ideologia, której istotą było przekonanie, Ŝe wszyscy ludzie powinni być wolni i równi wobec prawa oraz, Ŝe
powinna istnieć wolność słowa, druku, zgromadzeń, wyznawania religii i prowadzenia działalności
gospodarczej.
B. Ideologia charakteryzująca się przywiązaniem do dawnych wartości, obyczajów, praw i ustroju politycznego.
A…………………………….
B……………………………
18. Pierwsza państwowa instytucja oświatowa w Europie – KEN (rozwiń
skrót)…………………………………………………………………………………..powstała
A. przed pierwszym rozbiorem Rzeczypospolitej.
B. po pierwszym rozbiorze.
C. po powstaniu kościuszkowskim.
D. po powstaniu listopadowym.
Zadania za 3 punkty
19. Rozsądź, jaki typ związku istnieje w podanych zwrotach:
czytał głośno, przyglądaliśmy się koledze, napisanego listu, piękny widok, godny zaufania,
szedł kulejąc
związki zgody - …………………………………………………………………………...........................................
związki rządu - …………………………………………………………………………………………………………..
związki przynaleŜności - ………………………………………………………………............................................
20. Określ typy podanych zdań podrzędnych:
Wakacje były takie, o jakich wszyscy marzyli - …………………………………..................................................
Zawodnicy marzyli o tym, Ŝeby mecz się juŜ skończył - ………………………...................................................
WaŜne jest to, co nadaje Ŝyciu sens - …………………………………………….................................................
Strona 3 z 4
„zDolny Ślązak Gimnazjalista” 2009/2010, blok humanistyczny, etap powiatowy
Arkusz zatwierdzony przez WKK
Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej
21. Dopisz odpowiedniego władcę do uczelni. Odpowiedzi wpisz w wykropkowane miejsca łącząc literę z cyfrą:
A. Akademia Krakowska
1. Aleksander I
21 P
B. Akademia Wileńska
2. Kazimierz Wielki
K1
C. Uniwersytet Warszawski
3. Stefan Batory
K2
4. Zygmunt August
K3
A………..,
B………..,
C………….
22. Przyporządkuj tytuł dzieła odpowiedniej osobie. Odpowiedzi wpisz w wykropkowane miejsca łącząc literę
z cyfrą:
A. Jan Ursyn Niemcewicz
1. O naprawie Rzeczpospolitej
22
B. Andrzej Frycz Modrzewski
2. Uniwersał połaniecki
K1
C. Tadeusz Kościuszko
3. Powrót posła
4. Konstytucja 3 Maja
K2
K3
A………..,
B………..,
C………….
P
Zadania za 4 punkty
23. WskaŜ cztery zalety i cztery wady ksiąŜek elektronicznych i wpisz je do tabeli.
L.p.
Zalety ksiąŜek elektronicznych
Wady ksiąŜek elektronicznych
1.
2.
23
K1
K2
K3
K4
P
3.
4.
24 a. Nazwij wyróŜnione tłustym drukiem środki stylistyczne w podanych fragmentach tekstów literackich.
Niewiadomską czapulę wdział Migoń na głowę/I poszedł do Jawrzona/…/Stał Jawrzon przy dwóch ulach – ubrany od
Święta/Kto się tak bezcieleśnie w mym sadzie wałęta? (B.Leśmian)
………………………………………………………………….……………………………………………….
Ach, te dni jak zwierzęta mrucząc,/jak rośliny są – coraz młodsze
(K.K.Baczyński)
………………………………………………………………………………………………………………..…
24
K1
K2
K3
K4
P
b. Nazwij rodzaje metafor w podanych fragmentach tekstów literackich.
Niebo kradnie mi oczy, Nawet cień mój zaciera (M.Jastrun)
…………………………………………………………………………………………………………………..
Tonący w morzu tęsknoty przywierał oczyma do tego widziadła i wszystką siłą wyobraźni pozywał je ku sobie
(S.śeromski)
…………………………………………………………………………………………………………………..
25. Dopasuj odpowiednią postać do wynalazku. Odpowiedzi wpisz w wykropkowane miejsca łącząc literę z cyfrą:
A. Etienne i Joseph Montgolfier
B. George Stephenson
C. Ignacy Łukasiewicz
D. Samuel Morse
A………..,
B………..,
C………….,
1. Telegraf
2. Lampa naftowa
3. Lokomotywa
4. Balon
5. Maszyna parowa
25
K1
K2
K3
K4
P
26
K1
K2
K3
K4
P
D…………
26. Do podanych wydarzeń dopisz datę:
A. Powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów…………………….
B. Wynalazek druku
…………………….
C. Utworzenie Akademii Krakowskiej
……………………..
D. Konstytucja 3 Maja
…………………….
Strona 4 z 4
„zDolny Ślązak Gimnazjalista” 2009/2010, blok humanistyczny, etap powiatowy
Arkusz zatwierdzony przez WKK