Praca Sylwii Paluch

Paluch Sylwia
„Korzyści, koszty i zobowiązania Polski jako państwa członkowskiego Unii
Europejskiej”.
Unia Europejska jest największym i najbardziej liczącym się w świecie ugrupowaniem
integracyjnym. Uczestnictwo we wspólnotach europejskich było i jest instrumentem budowania
pozytywnego wizerunku
państwa na arenie
Europejskiej było ukoronowaniem
integracji
międzynarodowej. Przystąpienie Polski do Unii
wieloletniego wysiłku
Polski z Unią Europejską.
Udział w UE
polskiego
społeczeństwa na rzecz
pełni szczególną rolę w kształtowaniu
pozytywnego obrazu w Europie i na świecie1.
Uważa się, że udział w ugrupowaniu integracyjnym jest też środkiem wzmocnienia pozycji
państwa na arenie międzynarodowej. Stwarza on bowiem naszemu państwu szersze możliwości
działania i oddziaływania
na innych członków Unii. W ramach Unii wszystkie państwa mają
jednakowe prawa. Wszyscy mogą zajmować stanowisko we wspólnych kwestiach.
W maju
Prawie dekada
świętować będziemy dziesięciolecie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.
spędzona
w UE to okres, po którym można dokonać podsumowania korzyści
płynących z naszego członkostwa. Polska skorzystała na obecności we Wspólnocie w wielu
wymiarach, przede wszystkim politycznym, gospodarczym i społecznym.
Uczestnictwo
Polski w strukturach unijnych
było i jest instrumentem budowania
pozytywnego wizerunku państwa na arenie międzynarodowej. Przystępując
do Unii Europejskiej
Polska zyskuje przede wszystkim znaczne wzmocnienie swej pozycji politycznej i gospodarczej oraz
możliwość bezpośredniego wpływu na kształtowanie wspólnotowych polityk2.
Warto także podkreślić, że członkostwo w Unii stwarza nam dodatkowe możliwości osiągania
celów politycznych w stosunkach z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi w ramach
wspólnej polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa3.
Przystępując do Unii Europejskiej Polska stała się pełnoprawnym beneficjentem strefy
stabilności, jaką jest obszar UE. Kilka lat spędzonych w UE przyniosło Polsce wiele korzyści
politycznych. UE jest gwarantem stabilności i pokoju w Europie oraz miejscem, gdzie wspólne
decyzje dotyczące milionów obywateli Wspólnoty zapadają na zasadach dialogu i współpracy między
państwami. UE, jako ważny gracz na arenie międzynarodowej, pozwala na wyrazistą prezentację
i realizację naszych interesów w stosunku do krajów trzecich. Polska ma możliwość wywierania
realnego wpływu na kształtowanie polityki wewnętrznej i zewnętrznej zjednoczonej Europy. Ponadto
wielu polskich urzędników i przedstawicieli otrzymało szansę udziału w procesach decyzyjnych UE,
1
I. Popiuk – Rysińska, Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa 1998, s. 5
I. Popiuk – Rysińska, Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa 1998, s. 109.
3
I. Popiuk – Rysińska, Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa 1998, s. 110.
2
a wszyscy obywatele co 5 lat mogą oddawać swój głos w powszechnych wyborach do Parlamentu
Europejskiego.
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wiązało się nie tylko z korzyściami, ale niosło ze
sobą zobowiązania, z których nasz kraj musi się wywiązać. Ustalono, iż Polska będzie wnosić
pełną składkę do budżetu ogólnego UE od pierwszego roku członkostwa, jednocześnie
w latach 2004-2006. W związku z przesunięciem terminu rozszerzenia na 1 maja 2004 r.,
składka Polski do budżetu ogólnego UE w roku 2004 została obniżona o ok. 800 mln euro
i wyniosła około 1,6 mld euro. W kolejnych dwóch latach Polska zapłaciła składkę w pełnej
wysokości, czyli na poziomie ok. 2,5 mld euro. Polska został również zobowiązana do
odprowadzania składek do instytucji usytuowanych poza budżetem ogólnym UE.
Należy także wspomnieć, iż w traktacie akcesyjnym zostały zagwarantowane dla
Polski dodatkowe środki finansowe w pierwszych latach członkostwa w ramach dwóch
instrumentów finansowych na dostosowanie do unijnych reguł kontroli granic zewnętrznych
(tj. granicy wschodniej) oraz dostosowanie polskich lotnisk międzynarodowych do przepisów
Schengen4.
Polska, podobnie jak pozostałe nowe państwa członkowskie, będzie zobowiązana do
współfinansowania rabatu brytyjskiego, zgodnie z regulacjami UE w zakresie systemu
środków własnych.
Najważniejszymi,
z punktu widzenia każdego z nas, są korzyści gospodarcze, które
przyniosło członkostwo w UE. Od 1 maja 2004 r. Polska uczestniczy we wspólnym unijnym rynku
towarów i usług. Swobodny dostęp do tego rynku zwiększył znacząco możliwości rozwoju polskich
przedsiębiorstw - od akcesji obroty w handlu zagranicznym rosły przeciętnie ok. 18,7% rocznie .
Wspólny rynek umożliwił również zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności naszej gospodarki,
dzięki zwiększonej konkurencji na rynku produktów. Polska skorzystała na rosnącym napływie
bezpośrednich inwestycji zagranicznych,
a obecność w UE podniosło naszą wiarygodność
inwestycyjną. Poza tym konieczność dostosowania polskich przepisów do prawa unijnego zwiększyła
zakres ochrony polskich konsumentów. Członkostwo w UE było jednym z motorów wzrostu
gospodarczego, wzrosły obroty w handlu z zagranicą oraz poziom inwestycji5.
Starając się określić bilans wynikający z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej
musimy po prostu odpowiedzieć sobie na pytanie czy po dziesięciu latach uczestnictwa
więcej zyskaliśmy czy straciliśmy. Środki z funduszy strukturalnych przyczynią się do
stworzenia i utrzymywania miejsc pracy,
poprawy jakości zasobów ludzkich, poprawy
funkcjonowania rynku pracy i jego instytucji, aktywizacji bezrobotnych itp., a tym samym
4
5
R. Rybiński (red.), Skutki integracji Polski z UE, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2001, s. 51.
J. W. Tkaczyński, R. Willa, M. Świstak, Fundsze UE 2007-2013, Wyd. UJ, Kraków 2008, s. 36.
zwiększenia skuteczności działań w zakresie ograniczania bezrobocia. Na przykład, efektem
napływu środków z Europejskiego Funduszu Społecznego będzie wzrost liczby i zasięgu
oddziaływania aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, takich jak prace interwencyjne,
szkolenia i przekwalifikowania, pożyczki na podjęcie i prowadzenie działalności .
Nie da się zatem ukryć, że bilans zysków i strat wpada pozytywnie. Nasz kraj wiele
zyskał, odkąd staliśmy się państwem członkowskim wspólnoty. Należy podkreślić, że Polska
jest jednym z najludniejszych krajów UE i jednym z państw, które najlepiej wykorzystują
fundusze unijne. Widoczna jest tutaj zaradność Polaków i wiedza na temat tego, jak, gdzie
i kiedy najlepiej wykorzystywać unijne granty. Otrzymane pieniądze pozwoliły na
wyremontowanie dróg, wyposażenie sal komputerowych w wielu szkołach, dofinansowanie
działalności firm i prywatnych przedsiębiorstw. Wiele osób mogło spełnić marzenia o własnej
działalności gospodarczej. Przystąpienie Polski do UE przyczyniło się także do otwarcia
granic na mocy układu z Schengen. Ułatwiło to podróżowanie oraz wyjazdy do pracy6.
Pozytywną rolę odegrały fundusze strukturalne i środki z Funduszu Spójności uzyskane z UE
pozwalające m.in. na rozwój badań naukowych i edukacji. Przystępując do UE Polska uzyskała
szanse
włączenia się w główny
światowy nurt
rozwoju technologicznego
W najbliższej przyszłości powinno to pozwolić na
i naukowego.
przestawienie mechanizmów wzrostu
gospodarczego7.
Członkowstwo w UE przyczyniło się do wzmocnienia stabilności finansowej naszego
kraju. Polska, podobnie jak pozostałe państwa spoza strefy euro ma możliwość skorzystania
z europejskiego mechanizmu pomocy finansowej na wypadek wystąpienia napięć w bilansie
płatniczym (Balance of Payments Mechanism). Innym elementem siatki bezpieczeństwa była
linia swap (w wysokości 10 mld EUR) uzyskana przez Narodowy Bank Polski w Europejskim
Banku Centralnym, co zwiększyło płynność polskiego systemu bankowego8.
Myślę, że plusów integracji jest sporo. Pojawiły się także minusy integracji. Do strat
należy wymienić przede wszystkim społeczne koszty integracji. Otwarcie rynku pracy na terenie
Unii dla obywateli Polski z pewnością obniżyło poziom bezrobocia. Jednak społeczne konsekwencje
świadczenia pracy poza granicami kraju powodują, że rozpada się coraz większa liczba rodzin, które
nie wytrzymują rozłąki. Każdy z nas słyszał też o eurosierotach, które wychowywane są przez
6
http://www.uniaeuropejska.info.pl/korzysci-z-przystapienia-polski-do-ue
Raport w sprawie korzyści i kosztów integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską, Rada Ministrów
nr 37
8
Społeczno-gospodarcze efekty członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Główne wnioski w związku z siódmą
rocznicą przystąpienia Polski do UE, ttps://www.msz.gov.pl/resource/48138789-1318-44ba-9161fea3ad89ba4d:JCR
7
członków rodziny innych niż biologiczni rodzice lub po prostu domy dziecka, ich rolę coraz częściej
w najlepszym wypadku przejmują dziadkowie, gdy rodzice wyjeżdżają „za chlebem”. Więzi rodzinne
zostają osłabione i zerwane.
Minusem jest także starzenie się polskiego społeczeństwa. W kraju rodzi się coraz mniejsza
liczba dzieci. Polki wolą rodzić w innych krajach Unii. Powód tego jest bardzo prosty, zabezpieczenie
społeczne w innych krajach Unii jest na wyższym poziomie i zostawia naszemu systemowi wiele do
życzenia.
Odrzucając członkostwo w UE nie miałaby szans na odgrywanie znaczącej roli w polityce
europejskiej. Pozostając poza strukturami unijnymi nastąpiłby proces zahamowania tempa rozwoju
gospodarczego, społecznego i cywilizacyjnego. Spowodowałoby także spadek tempa transformacji
gospodarczej, zmniejszenie konkurencyjności, ucieczkę zagranicznych kapitałów, zachwianie
stabilności makroekonomicznej, przywrócenie utrudnień handlowych w wymianie z UE oraz
pozbawienie Polski funduszy przedakcesyjnych i transferów z budżetu Unii9.
Reasumując, należy podkreślić ze uczestnictwo w UE to prestiż, to też marzenie wielu ludzi,
UE którzy w unii widzą sposób na lepsze życie, na otwarte granice, łatwiejszy dostęp do pracy, do
wolnej Europy. Obserwując
wydarzenia na ukraińskim Majdanie uczestnictwo w UE staje się
bezcennym dobrem, które my już posiadamy i nie zawsze doceniamy , a protestujący na Majdanie,
przeciwko decyzji rządu o wstrzymaniu przygotowań do zawarcia umowy stowarzyszeniowej Ukraina
- UE Ukraińcy gotowi byli oddać życie . Miejmy też nadzieję, że w najbliższym czasie te marzenia o
wolności nie zostaną wystawione na próbę.
Oszacowanie
tzw. efektu unijnego i precyzyjne uchwycenie skali wpływu
członkostwa na poszczególne segmenty funkcjonowania gospodarki nie zawsze jest możliwe
we wszystkich aspektach, dlatego w prezentowanej ocenie skupiłam się na tych efektach,
które dały się zmierzyć. Dokonanie oceny wpływu obecności Polski w UE na wynik polskiej
gospodarki w dziesiątym roku członkostwa wiąże się z dodatkowymi trudnościami
szczególnie dlatego, że na arenie politycznej w pierwszych dniach marca 2014 r. odgrywają
się niezwykle ważne wydarzenia. Jedno jest pewne, że bez członkostwa w UE nie bylibyśmy
w stanie podjąć głosu w rokowaniach z tak wielkim mocarstwem jakim jest Rosja.
BIBLIOGRAFIA
1. Golinowska S., Kawecka-Wyrzykowska E., Lutkowski K., Rowiński J., Sartorius J., Szlachta
J., Skutki integracji z Unią Europejską dla Polski. Fundacja Edukacji Ekonomicznej,
Warszawa 2000.
2. Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej a polskie rolnictwo, Warszawa 2002
9
Raport w sprawie korzyści i kosztów integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską, Rada Ministrów
nr 37, s. 41.
3. Raport w sprawie korzyści i kosztów integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską,
Rada Ministrów nr 37
4. Polska a Unia Europejska.
5. Polska w Unii Europejskiej. Nasze warunki członkostwa. Warszawa, marzec 2003.
6. Popiuk – Rysińska I., Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa
1998
7. Rybiński R. (red.), Skutki integracji Polski z UE, Wyd. Adam Marszałek, Toruń
2001.
8. Tkaczyński J. W., Willa R., Świstak M., Fundsze UE 2007-2013, Wyd. UJ, Kraków
2008.