docdo rozluęnienia
download 
Reklamacja Transkrypt
do rozluęnienia
HIPIKA Przez rytm do rozluênienia Tekst i ilustracje: Classical Way W jeêdziectwie wiele mówi si´ o czystoÊci chodów, regularnoÊci, rytmicznoÊci – szczególnie w treningu m∏odych koni. Jednak czy na dalszych etapach szkolenia poÊwi´camy im dostatecznie du˝o uwagi? W poprzednim miesiącu pisaliśmy o korzeniach sportu jeździeckiego i zastanawialiśmy się, w jaki sposób wiedza zdobywana na przestrzeni wieków wpływa na dzisiejsze metody treningu koni. Wspominaliśmy o skali wyszkolenia, która jest zestawem drogowskazów w pracy z końmi – na jej podstawie oceniane są równie przejazdy ujedeniowe podczas zawodów. Cele, jakie chcemy osiągać w drodze do przepuszczalności, to kolejno: rytm i regularność chodów, rozluźnienie, kontakt, impuls, wyprostowanie, zebranie. Kady ze stopni skali nierozerwalnie łączy się z pozostałymi i dzięki temu, stosując odpowiednie ćwiczenia, moemy udoskonalać stopnie nisze lub zmierzać w górę piramidy. K O ¡ P O L S K I 5 / 2015 29 30 HIPIKA GALOP Z lewej: zjawisko +DAP często obserwowane u młodych koni ujedeniowych – galop czterotaktowy; z prawej: negatywne rozdzielenie przekątnych moe świadczyć o braku równowagi u konia Chcąc jednak w pełni zrozumieć logikę rządzącą skalą wyszkolenia, naley rozpatrywać ją w kontekście planu treningowego zawartego w instrukcji kawaleryjskiej HDV-12 – zawiera ona pełną, dwuletnią systematykę pracy dla konia i jeźdźca. Ju na poziomie średnio zaawansowanym jeźdźcy znają pojęcie rytmu i mają świadomość tego, jak wany jest w treningu koni – zarówno przy wykonywaniu ćwiczeń ujedeniowych, jak i w prawidłowym pokonywaniu parkuru. Dzięki niemu nie tylko zadbamy o wysoką estetykę wykonania, ale równie unikniemy wielu problemów na kolejnych etapach szkolenia. Dlaczego więc tak często obserwuje się konie galopujące na cztery takty, prezentujące zawieszone, sztywne kroki kłusa (tzw. pasaowaty kłus) lub mające tendencje do inochodu w stępie – równie w klasach powyej C? Utrata przez konia rytmu moe świadczyć o zbyt silnym oddziaływaniu pomocy jeźdźca, braku moliwości fizycznych do wykonania zadania na danym etapie lub utracie równowagi przez konia. Czym sà rytm i regularnoÊç? Cechą charakterystyczną kadego chodu jest określona sekwencja stawiania kończyn, na podstawie której mówimy KO¡ POLSKI 5/ 2 0 1 5 o takcie – stęp jest cztero-, kłus dwu-, a galop trzytaktowy. Utrzymanie rytmu i poprawnej kolejności stawiania kończyn jest nienaruszalną zasadą ujedenia. Rytm powinien pozostawać taki sam niezalenie od długości wykroku. Z kolei niekontrolowane zmiany tempa świadczą o utracie przez konia równowagi podstawowej. Jeeli uda nam się odnaleźć taki rytm, w którym koń jest w stanie zachować równowagę i swobodnie kołysać się pracując całym ciałem, bez trudu osiągniemy rozluźnienie. Rytm a tempo Narzędziem do odnalezienia naturalnego, sprzyjającego rozluźnieniu rytmu konia, jest tempo. Pisze o tym w swojej ksiące znany badacz biomechaniki konia Gerd Heuschmann. Zauwaa on take, e nawet koń spieszący lub idący zbyt wolno moe wcią poruszać się regularnie. Jeeli jednak tempo będzie niewłaściwe, nie odnajdzie swojego taktu i równowagi, a w konsekwencji nie będzie w stanie rozluźnić się – waną rolę odgrywa tu równie właściwe oddziaływanie jeźdźca i wyczucie w stosowaniu pomocy. Heuschmann przytacza take ciekawe doświadczenie obrazujące ten mechanizm, stosowane przez Petera Kreinberga – trenera pracującego według autorskiej metody, która łączy dzisiejszą wiedzę z mądrością dawnych mistrzów. Prosi on swoich uczniów, aby szli przed siebie swoim tempem, po czym idąc za nimi zaczyna ich popychać do przodu w pewnych odstępach czasowych. Skutkiem takiego działania trenera jest utrata równowagi przez ucznia i jego usztywnienie. Widzimy więc, e nadmierne popędzanie lub wstrzymywanie konia moe doprowadzać do zaburzeń rytmu, a to z kolei do nieregularności chodu, jak np. inochód czy czterotaktowy galop. Klaus Balkenhol wspomina, e zaburzenia rytmu są bardzo trudne do odpracowania, a proces korekty wymaga od jeźdźca ogromnego doświadczenia i umiejętności rozpoznawania ich przyczyn – niestety, czasem nie da się ju przywrócić prawidłowego rytmu. Poszukiwanie rytmu nie oznacza więc braku ingerencji w tempo, jakie proponuje nam koń, poniewa moe ono nie pokrywać się z tym, którego szukamy. Przyjęcie na grzbiet cięaru jeźdźca powoduje u konia utratę równowagi i rozluźnienia. Spieszenie się jest wtedy objawem radzenia sobie przez konia z zachwianiem balansu. Właściwy dla konia rytm jest często o wiele wolniejszy ni większości osób mogłoby się wydawać. 31 Dopuszczalne zaburzenie rytmu? Positive Diagonal Advanced Placement (+DAP), czyli pozytywne rozdzielenie przekątnych, to przez niektórych mile widziane zakłócenie kolejności stawiania kończyn w ruchu. Objawia się tym, e poruszający się koń stawia zadnią kończynę na ziemi o ułamki sekund wcześniej ni kończynę przednią – zazwyczaj widać to dopiero przy analizie filmów w zwolnionym tempie. Odwrócenie tego zjawiska, czyli stawianie przedniej kończyny jako pierwszej z przekątnej, określane jest jako negatywne rozdzielenie (–DAP). Zjawisko rozdzielenia przekątnych budzi kontrowersje i dzieli środowisko jeździeckie – jedni odrzucają zjawisko +DAP, jako objaw nieczystych chodów, inni dopuszczają je, o ile nie widać go gołym okiem, a jeszcze inni są zwolennikami pozytywnego rozdzielenia przekątnych w kadej postaci (nawet jeśli prowadzi do widocznych zaburzeń w kolejności stawiania kończyn). Temat ten wzięła pod lupę w 2011 i 2014 roku dziennikarka Alice Collins. W swoim artykule przedstawiła fotografie zarówno młodych, jak i czoło- wych koni ujedeniowych, u których następuje wyraźne rozdzielenie przekątnych w galopie. Collins stawia pytanie o to, dlaczego młode konie podczas konkursów przejawiają w galopie tendencje do pozytywnego rozdzielania przekątnych (+DAP), natomiast konie na poziomie Grand Prix odwrotnie – stawiają przednią przekątną kończynę jako pierwszą (–DAP). Co ciekawe, ta tendencja częściej dotyczy galopu ni kłusa. Część pytanych przez nią ekspertów zasugerowała, e konie lądując najpierw kończyną przednią umoliwiają sobie w ten sposób utrzymanie równowagi oraz zebranej sylwetki. Hilary Clayton, ekspert od biomechaniki, zapytana o zdanie podaje jednak, e takie stawanie kończyn jest charakterystyczne dla źle zrównowaonych koni. Z kolei sędziowie podkreślają, e w trakcie przejazdu kluczowa pozostaje ocena konia w ruchu i o ile pozytywne lub negatywne rozdzielenie przekątnych nie jest widoczne, nie jest take uznawane jako błąd – chyba e da się usłyszeć zaburzoną liczbę taktów w danym chodzie. Ocena w czasie rzeczywistym pozwala wnioskować o tendencji rozdzielenia przekątnych na podstawie ogólnego obrazu poruszającego się konia – te z nieznacz- nym (20-30-milisekundowym) pozytywnym rozdzieleniem przekątnych będą poruszały się w dobrej równowadze, natomiast konie przejawiające negatywne DAP będą miały widoczne kłopoty i poruszały się przenosząc cięar na przód. Temat wcią pozostaje otwarty – trwa dyskusja czy nawet pozytywny DAP nie powoduje nadmiernego obciąenia dla kończyny lądującej jako pierwsza, która w wyniku rozdzielenia przekątnych przyjmuje przy kontakcie z podłoem większy cięar ni kończyna w parze. Kolejny krok Zdolność konia do utrzymania właściwego rytmu w ruchu świadczy zatem o jego gotowości do wykonywania ćwiczeń oraz jest obrazem stosowanych przez jeźdźca pomocy. Dbając o regularność chodów jesteśmy w stanie zapobiegać wielu problemom treningowym. Odnajdując właściwy dla danego konia rytm moemy stworzyć mu warunki do odnalezienia równowagi pod jeźdźcem oraz osiągnięcia rozluźnienia – kolejnego punktu skali wyszkolenia konia. O rozluźnieniu przeczytacie w kolejnym numerze magazynu. O K¸US Z lewej: pozytywne rozdzielenie przekątnych; z prawej: negatywne rozdzielenie przekątnych K O ¡ P O L S K I 5 / 2015
