Amerykański system obrony przeciwrakietowej

Ameryka!ski system obrony przeciwrakietowej.
Mo"liwo#$ zainstalowania jego elementów
na terytorium Polski.
Pytania i odpowiedzi
Poni!szy materia" zawiera zestaw odpowiedzi na najcz#$ciej zadawane pytania w sprawie „tarczy
antyrakietowej”. Jego celem jest rozwianie w%tpliwo$ci, wyja$nienie nieporozumie& naros"ych wokó"
ameryka&skiej propozycji umieszczenia w Polsce elementów tego systemu oraz jego funkcjonowania.
1. Co to jest „tarcza antyrakietowa”?
! „Tarcza antyrakietowa”, obrona przeciwrakietowa, MD (z ang.: Missile Defence)
to popularne nazwy ameryka!skiego Systemu Obrony Przeciwrakietowej. Jego
zadaniem jest ochrona przed rakietami balistycznymi krótkiego, "redniego i dalekiego
zasi#gu.
!
System ten sk$ada si# obecnie z trzech podsystemów:
a. wykrywania i naprowadzania (radary i satelity),
b. przechwytywania (rakiety przechwytuj%ce, laser),
c. dowodzenia i $%czno"ci.
!
Zwalczanie rakiet balistycznych w poszczególnych fazach ich lotu i w zale&no"ci
od ich zasi#gu wymaga zastosowania innych rozwi%za! technicznych, co powoduje,
&e wykorzystywane s% ró&ne podsystemy przechwytywania rakiet rozmieszczone:
a. na l%dzie: system przechwytywania w pocz%tkowej fazie lotu (KEI),
system obrony w "rodkowej fazie lotu (GMD), systemy obrony
przeciwrakietowej teatru dzia$a!, czyli w ko!cowej fazie lotu (PAC-3,
MEADS, THAAD),
b. na morzu: system AEGIS,
c. w powietrzu: laser na samolocie Boeing 747 (ABL).
Zastosowanie podsystemów przechwytywania w zale!no"ci od zasi#gu wrogiej rakiety
przedstawia rysunek:
Atakuj%cy
Broni%cy
2
!
Docelowo, globalny system MD mia$by si# sk$ada' z elementów stacjonarnych
i ruchomych rozlokowanych na terytorium Stanów Zjednoczonych oraz w innych
regionach "wiata, w tym w Europie. B#d% one rozmieszczone w sposób zapewniaj%cy
najwi#ksz% skuteczno"' systemu.
!
USA rozmie"ci$y ju& elementy systemu obrony przeciwrakietowej na swoim
terytorium oraz poza jego granicami. Istniej%cy od kilkudziesi#ciu lat radar wczesnego
ostrzegania w Wielkiej Brytanii zmodernizowano i zintegrowano z systemem MD.
Ponadto USA i Dania podpisa$y umow# o wykorzystaniu zmodernizowanego radaru
wczesnego ostrzegania na Grenlandii, który w ci%gu najbli&szych kilku lat zostanie
zintegrowany z systemem MD.
!
Rozwijaj%c globalny system MD Stany Zjednoczone wspó$dzia$aj% z szerok% grup%
sojuszników, w tym z Japoni%, Wielk% Brytani%, Dani%, Australi%. W zakresie obrony
przeciwrakietowej teatru dzia$a!, wspó$praca USA obejmuje równie& Niemcy,
W$ochy, Holandi#, Hiszpani#, Turcj#, Norwegi#, Izrael oraz Kore# Po$udniow%.
2. Jaki element systemu MD jest rozwa"any do rozmieszczenia w Polsce?
!
Element systemu MD, który jest rozwa&any do rozmieszczenia w Polsce,
to stanowisko rakiet przechwytuj%cych (GBI), które mia$oby s$u&y' do obrony przed
rakietami balistycznymi dalekiego i "redniego zasi#gu.
!
Z oficjalnych deklaracji USA wynika, &e po zainstalowaniu w Europie wszystkich
przewidzianych elementów systemu, b#dzie on móg$ broni' przed rakietami dalekiego
i "redniego zasi#gu nie tylko Stany Zjednoczone, ale równie& wi#kszo"' europejskich
cz$onków NATO.
!
Propozycja rozmieszczenia stanowiska rakiet przechwytuj%cych w Polsce wynika
z faktu, i& Polska le&y na drodze lub w pobli&u toru lotu rakiet balistycznych
wystrzelonych z Bliskiego lub Dalekiego Wschodu w kierunku USA lub Europy.
!
Ten element systemu obrony przeciwrakietowej wykorzystuje technologie oparte
na energii kinetycznej. Potencjalna „wroga” rakieta zostanie zniszczona mechanicznie,
wy$%cznie na skutek zderzenia z pociskiem przechwytuj%cym. Pocisk taki nie zawiera
$adunków wybuchowych. Zestrzelenie „wrogiej” rakiety nast#puje w "rodkowej fazie
jej lotu, czyli w przestrzeni kosmicznej.
!
Ewentualna baza na terytorium Polski mieszcz%ca stanowisko rakiet
przechwytuj%cych mia$aby powierzchni# od 200 do 600 hektarów. Na jej obszarze
znajdowa$yby si# silosy mieszcz%ce 10 rakiet przechwytuj%cych oraz infrastruktura
logistyczno-techniczna, w tym np. budynek obs$ugi rakiet, magazyn rakiet, dodatkowe
budynki pomocnicze. Na terenie bazy przebywa$oby tak&e oko$o 200 ameryka!skich
&o$nierzy i in&ynierów.
!
Elementy dowodzenia i kierowania walk% znajduj%ce si# w bazie mia$yby by'
sprz#&one z radarem rozwa&anym do rozmieszczenia w Czechach. Radar ten mia$by
pozwoli' na precyzyjne naprowadzanie rakiety przechwytuj%cej na wrog% rakiet#
balistyczn%.
3
3. Jaki jest stan negocjacji z USA w sprawie rozmieszczenia elementu
systemu MD w Polsce?
!
Polska otrzyma$a zaproszenie do negocjacji na temat ewentualnego rozmieszczenia
w naszym kraju stanowiska rakiet przechwytuj%cych.
!
23 lutego 2007 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych skierowa$o do Ambasady USA
w Warszawie not# dyplomatyczn% zawieraj%c%:
a. zgod# Rz%du RP na rozpocz#cie negocjacji,
b. stanowisko Rz%du podkre"laj%ce, &e dla Polski celem negocjacji b#dzie
wzmocnienie bezpiecze!stwa naszego kraju, Stanów Zjednoczonych
oraz bezpiecze!stwa mi#dzynarodowego,
c. zastrze&enie, &e ewentualnie wynegocjowana umowa/umowy stanie si#
nast#pnie w Polsce przedmiotem procedury ratyfikacyjnej.
!
W najbli&szym czasie rozpoczn% si# negocjacje umowy/umów w tej sprawie.
Przyst%pienie Polski do negocjacji w sprawie obrony przeciwrakietowej w &adnym
stopniu nie przes%dza decyzji o instalacji elementów systemu na terytorium RP.
4. Kto z polskiej strony b&dzie prowadzi' negocjacje? Kto podejmie
ostateczn% decyzj& w tej sprawie?
!
Zgodnie z porz%dkiem prawnym RP na mocy Zarz%dzenia Prezesa Rady Ministrów
powo$any zostanie Zespó$ Negocjacyjny, który b#dzie prowadzi$ negocjacje.
!
Zadaniem Zespo$u b#dzie prowadzenie negocjacji umowy/umów okre"laj%cych
warunki ewentualnego rozmieszczenia w Polsce elementów systemu obrony
przeciwrakietowej USA i zasad zwi%zanej z tym polsko-ameryka!skiej wspó$pracy
polityczno-wojskowej.
!
Nale&y podkre"li', &e w przypadku ewentualnego wynegocjowania powy&szej
umowy/umów wymagana b#dzie ich akceptacja przez Parlament i ratyfikacja przez
Prezydenta RP. Tym samym, ostateczna decyzja w tej sprawie pozostanie w r#kach
przedstawicieli ca$ego polskiego spo$ecze!stwa.
5. Czy budowa systemu obrony przeciwrakietowej nie jest zapowiedzi%
powrotu do wy#cigu zbroje!?
! Nie. System obrony przeciwrakietowej jest elementem prewencji w obliczu rosn%cej
liczby programów rakietowych i nuklearnych pa!stw $ami%cych mi#dzynarodowe
porozumienia.
! Stanowi on narz#dzie zapobiegania, przeciwdzia$ania i obrony przed skutkami
rozprzestrzeniania broni masowego ra&enia. Uzupe$nia w ten sposób prawne,
polityczne, dyplomatyczne, wojskowe i ekonomiczne "rodki w tym zakresie.
4
6. Czy MD mo"e by$ broni% ofensywn%?
! Nie. MD jest systemem defensywnym przeznaczonym do przechwytywania wrogich
rakiet. Rakiety systemu MD nie mog% by' wykorzystywane do atakowania celów
naziemnych.
! Rakiety przechwytuj%ce nie spe$niaj% parametrów technicznych (s% zbyt ma$e),
by mo&na by$o umie"ci' na nich g$owice nuklearne. Jest to rzecz znana ekspertom
wojskowym na ca$ym "wiecie.
7. Czy ameryka!ska baza b&dzie mia'a charakter eksterytorialny?
! Nie. Eksterytorialno"' ewentualnej bazy ameryka!skiej nie by$a i nie jest
dyskutowana. Prawo w$asno"ci terenu, na którym powsta$aby baza pozostanie w gestii
pa!stwa polskiego.
! Je"li Polska podejmie ostatecznie decyzj# o podpisaniu umowy/umów w sprawie MD,
szczegó$y dotycz%ce statusu prawnego bazy zostan% w nich bardzo precyzyjnie
okre"lone.
8. Czy polskie firmy b&d% zaanga"owane w budow&/funkcjonowanie bazy?
!
Przedstawiciele administracji ameryka!skiej wielokrotnie podkre"lali, &e w przypadku
osi%gni#cia porozumienia z Polsk% w sprawie MD, polskie firmy otrzymaj% powa&ne
kontrakty w ramach budowy instalacji w Polsce.
!
Wymaga to szczegó$owych ustale! i takie ustalenia b#d% podj#te.
9. Jak wygl%da kwestia ewentualnych szcz%tków rakiety opadaj%cych
na ziemi& i zwi%zanej z tym odpowiedzialno#ci prawnej za szkody?
!
Przedstawiciele Stanów Zjednoczonych podkre"laj%, &e „wroga” rakieta zosta$aby
przechwycona w przestrzeni kosmicznej i tam zniszczona. Jej pozosta$o"ci sp$on#$yby
wchodz%c w atmosfer# ziemsk%. St%d prawdopodobie!stwo upadku szcz%tków rakiety
na ziemi# jest znikome (po katastrofie promu kosmicznego Columbia opadaj%ce
szcz%tki nie wyrz%dzi$y znacz%cych szkód na ziemi mimo, &e prom jest wielokrotnie
wi#kszy ni& rakieta systemu MD).
!
Kwestie zabezpieczenia przed tym oraz ewentualnej odpowiedzialno"ci prawnej b#d%
przedmiotem bardzo szczegó$owych negocjacji.
!
Warto pami#ta', &e kwestia opadaj%cych szcz%tków zestrzelonej rakiety dotyczy
równie& obrony przeciwrakietowej teatru dzia$a! (w tym przypadku zestrzelenie
wrogiej rakiety ma miejsce w atmosferze), a tego rodzaju systemy obrony
przeciwrakietowej ju& obecnie s% w posiadaniu wielu pa!stw europejskich.
5
10. Jakie jest stanowisko pa!stw UE/NATO wobec decyzji o rozpocz&ciu
przez Polsk& negocjacji?
! Sojusznicy oczekuj% mo&liwie pe$nej informacji w tej sprawie. Konsultacje na forum
Rady Pó$nocnoatlantyckiej 19 kwietnia 2007 r. potwierdzi$y, &e &adne pa!stwo
sojusznicze nie sprzeciwia si# budowie ameryka!skiego systemu obrony
przeciwrakietowej oraz instalacji jego elementów w Europie.
! Popularna ostatnio teza, &e USA (Polska i Czechy) maj% wybór mi#dzy rozwojem
systemu MD w ramach NATO lub w ramach wspó$pracy dwustronnej jest fa$szywa.
Polska, Czechy i USA uczestnicz% w pracach NATO nad rozwojem systemu obrony
przeciwrakietowej. Nale&y jedynie pami#ta', &e stopie! rozwoju obu systemów jest
bardzo ró&ny. W NATO trwaj% prace koncepcyjne dotycz%ce przysz$ej architektury
systemu.
! Nie ma sprzeczno"ci mi#dzy rozwojem ameryka!skiego systemu MD a prowadzonymi
obecnie pracami zmierzaj%cymi do budowy systemu obrony przeciwrakietowej
NATO. Zapewnienie spójno"ci tych systemów w przysz$o"ci jest mo&liwe.
! Je"li chodzi o Uni# Europejsk%, Minister Spraw Zagranicznych RP kilkakrotnie
przedstawia$a na forum UE informacje na temat ewentualnego rozmieszczenia
w Polsce systemu MD, akcentuj%c gotowo"' do szerokich konsultacji i zachowania
przejrzystego charakteru naszej wspó$pracy z USA.
11. Czy rozmieszczenie elementów MD w Polsce zagra"a bezpiecze!stwu
Rosji?
! Nie. Rosja doskonale wie, &e rakiety przechwytuj%ce rozwa&ane do rozmieszczenia
w Polsce, to rakiety niszcz%ce cele w przestrzeni kosmicznej, a nie rakiety „ziemiaziemia” przeznaczone do atakowania celów naziemnych w jakimkolwiek pa!stwie.
Nie ma wi#c podstaw do tego, aby Rosja czu$a si# zagro&ona.
! Rakiety przechwytuj%ce nie spe$niaj% parametrów technicznych (s% zbyt ma$e),
by mo&na by$o umie"ci' na nich g$owice nuklearne lub materia$ wybuchowy.
! Rosja otrzyma$a od USA propozycj# wspó$pracy w rozwoju systemu obrony
przeciwrakietowej. Jest ona daleko id%ca i obejmuje m.in. wymian# technologii,
informacji o zagro&eniach rakietowych oraz budow# kompatybilnych systemów
obrony przeciwrakietowej. W sytuacji otwarto"ci i przejrzysto"ci dzia$a! ze strony
USA podnoszenie argumentu o zagro&eniu dla bezpiecze!stwa Rosji tak&e z tego
powodu jest bezzasadne.
Warszawa, 10 maja 2007 roku
Opracowanie:
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Ministerstwo Obrony Narodowej
Biuro Bezpiecze!stwa Narodowego
6