Próby zjednoczenia Królestwa Polskiego

Próby zjednoczenia Królestwa
Polskiego
1. Ziemie polskie w połowie XIII w.

Drzewo genealogiczne s.427; pomocne przy
pojawianiu się imion

Po 1241 r. o ziemie śląska walczą synowie Henryka
Pobożnego; podzielili ziemie między siebie; rozpad
monarchii Henryków śląskich; przez brutalnego i
awanturniczego imprezowicza Bolesława Rogatkę
Konrad Mazowiecki dążył do zjednoczenia kraju;
zajął Kraków z Małopolską, ale z czasem został
wygnany; po Konradzie rządził Bolesław Wstydliwy
W Wielkopolsce rządy przeszły w ręce
Władysława Odonica




Stały podział
Każda dzielnica staje się osobnym państewkiem,
potem jeszcze większe rozdrobnienie; ok. 1285 jest 19
państw (11 na Śląsku)
2. Przesłanki zjednoczenia monarchii


1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Z jednej strony istniał partykularyzm („każdy sobie”)
Z drugiej dążenie do zjednoczenia, ponieważ:
Zahamowanie postępu ekonomicznego
Liczne granice spowalniały handel oraz podnosiły ceny
towarów
Upadek znaczenia Polski na arenie międzynarodowej
Wzrost ingerencji sąsiadów w nasze sprawy
Najazdy pogan nie możliwe „w pojedynkę” do odparcia
Straty terytorialne; Pomorze Zachodnie, ziemia lubuska
(), usamodzielnienie się Pomorza Gdańskiego
Pamiętano o niegdysiejszej potędze Polski
Koloniści z zagranicy mięli często lepszy status prawny
wzbudzali niechęć i wspomnienia o dawnej jedności





Kronikarz Kazimierza Sprawiedliwego Wincenty
Kadłubek pisał o wspólnym pochodzeniu Polaków
Proroctwo dotyczące rozczłonkowanego ciała św.
Stanisława; (kanonizacja 1253r.)
Kościół dąży do zjednoczenia, bo rozbicie powoduje robicie
i podział diecezji oraz napływ duchownych
niemieckich
Arcybiskup Jakub Świnka wierzy, że jeden król może
narzucić swoją wolę pozostałym księciuniom i dokonać
zjednoczenia
Abp Świnka zaczął zabiegać o zgodę kurii na koronację oraz
ruszył na poszukiwanie odpowiedniego kandydata
3. Walki o tron krakowski



Gdy brakowało męskiego potomka to przekazywano
ziemie we władanie kuzynom
Najważniejsza ziemia to ziemia krakowska
1279 r. umarł książę małopolski Bolesław
Wstydliwy; usynowiony przezeń książę sieradzki
Leszek Czarny przejął dzielnicę małopolską z
Krakowem i Sandomierzem



Śmierć Leszka Czarnego w1288 r.; znów walki o tron
krakowski
Książę wrocławski Henryk IV Probus ma poparcie
księcia wielkopolskiego Przemysła II oraz
mieszczan Krakowa
Przeciwko Probusowi książęta mazowieccy i
kujawscy; m.in. Władysław Łokietek, który sam chciał
władać ziemią krakowską



Wygrywa Probus, zajmuje Kraków, zaczyna
starania o koronę królewską
Nie zdążył, bo zmarł w 1290r.
Po nim podział: księstwo krakowskie dla Przemysła
II, księstwo wrocławskie dla Henryka III (księcia
głogowskiego)





Nadal walki; Łokietek zajmuje Sandomierz
Wacław II (król czeski) zapragnął korony krakowskiej
powołując się na testament ciotki Gryfiny, wdowy po
Leszku Czarnym
1291 r. opanował Kraków, zmusił Przemysła do
rezygnacji z księstwa małopolskiego, zjednał
rycerstwo przywilejem w Lutomyślu (gwarancja
przywilejów stanowych), pokonał Łokietka
Południe opanowane przez Wacława II, które król
chciał przyłączyć do Czech
Północne dzielnice scala ze sobą Przemysł II
4. Pierwsza koronacja





Przemysł II po śmierci stryja Bolesława Pobożnego
przejął Wielkopolskę
1294 r. po śmierci Mściwoja II Przemysł II przejął
Pomorze Gdańskie
Starania o koronę
1295 w Gnieźnie abp Świnka koronuje Przemysła
II na króla
1296 w Rogoźnie zostaje zamordowany król
Przemysł II z inicjatywy Brandenburgii obawiająej się o
uniemożliwienie ekspansji na Pomorze Gdańskie
5. Przemyślidzi na polskim tronie



Po Przemyśle walka o tron między Henrykiem
Głogowskim oraz Władysławem Łokietkiem
Łokietek zajmuje Pomorze Gdańskie, część
Wielkopolski; potem sojusz z Henrykiem Głogowskim
(odstępuje cz. Wielkopolski, adoptuje najstarszego syna)
Słabe rządy Łokietka; zraża do siebie możnych i
duchownych
Wacław II 1300-1305



Znów Wacław II
1300 r. zajął Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie
Tylko Mazowsze nie uznaje Wacława II więc w
1300 r. koronacja na króla






Wacław ustanowił urząd starosty w każdej dzielnicy
Starostami byli Czesi lub Niemcy;
Coraz częściej obcokrajowcy obejmowali ważne
stanowiska, także kościelne (np. Jan Muskata –
biskupstwo krakowskie)
Wzrost niezadowolenia; wraca Łokietek; 1304
opanował ziemię sandomierską oraz wiślicką
Wacław II umiera w 1305 r.
Po nim jego syn Wacław III rządzi do 1306 r. (zostaje
zabity); koniec rządów Przemyślidów w Polsce