Prawo restrukturyzacyjne pierwszym krokiem w

Łukasz Król
Prawo restrukturyzacyjne pierwszym krokiem w kierunku
uwiarygodnienia Catalyst?
Planowane wejście w życie Ustawy Prawo restrukturyzacyjne jest ustawą, która ma
w pierwszej kolejności pomagać przedsiębiorstwom posiadającym problemy finansowe
w tym aby "utrzymały się na powierzchni". Wynika to z głównego założenia projektu. Jak
możemy przeczytać w uzasadnieniu do projektu ustawy "głównym założeniem jest
wprowadzenie skutecznego instrumentu pozwalającego na przeprowadzenie restrukturyzacji
przedsiębiorstwa dłużnika i zapobieżenie jego likwidacji". Sytuacja taka jest dobra dla
wszystkich zainteresowanych stron. Zarówno dla samego przedsiębiorstwa, które ma
przynosić korzyści, wierzycieli, którzy chcą odzyskać pożyczone pieniądze oraz dla
pracowników, którzy chcą utrzymać miejsca pracy.
Nowa ustawa jest także krokiem, który powinien uwiarygodnić rynek Catalyst. Do tej
pory w sytuacji poważnych problemów przedsiębiorstw emitujących obligacje inwestorzy nie
mogli liczyć na zwrot "pożyczonych" mu pieniędzy. Przeprowadzone badania wskazują, że
wierzyciele na skutek ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa odzyskują w Polsce niespełna
20% wierzytelności a średni czas trwania całej procedury zajmuje 3 lata. Nie pomagało nawet
zabezpieczenie emisji, gdyż w tym wypadku czas potrzebny na przejście procedury sądowej
i egzekucji komorniczej był podobny, a do tego nie pomagali nieuczciwi zarządzający, którzy
starali się wyprowadzić ze spółki wszystko co się dało. Wniosek z tego jest taki, że system
prawny w tym zakresie nie jest w Polsce efektywny. Aby nieco przyspieszyć procedurę,
wierzyciele godzili się na tzw. upadłość układową, dzięki której odzyskiwali należności
szybciej ale też w mniejszej kwocie. Ilościowy wzrost tego typu spraw można zaobserwować
od 2008 roku.
Ilość wniosków o upadłość układową w latach 2007-2014
rok
upadłość
układowa
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
70
69
131
124
101
162
178
124
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Ministerstwa Sprawiedliwości
Dokładając do tego ilość defaults, czyli wszystkich sytuacji, w których emitent złamał
warunki emisji oraz ich procentowy udział (za rok 2014 wartość defaults stanowiła 11%
wartości wszystkich emisji zapadających w tamtym roku) widać jednoznacznie, że z jednej
1
strony inwestycja w rynek, na którym występuje tyle niekorzystnych zjawisk, a z drugiej
obowiązujący system prawny, który nie gwarantuje zwrotu wierzytelności sprawia, że
inwestorzy nie są zainteresowani rynkiem korporacyjnych papierów dłużnych.
Liczba defaults na rynku Catalyst w latach 2013-2015
50
40
44
36
30
20
10
3
0
2013
2014
1-2 2015
Źródło: opracowanie własne na podstawie raportów bieżących GPW Catalyst
http://wiadomosci.stockwatch.pl/raport-fatalny-rok-dla-obligacji-zbyt-wielu-emitentowzawiodlo,obligacje,91885.(1.02.2015r.)
oraz
Prawo restrukturyzacyjne ma na celu zastąpić prawo upadłościowe i naprawcze (pun),
czyli ustawę, w której w opinii prof. E. Mączyńskiej "i" z nazwy nie istniało. W świetle pun
była możliwość wszczęcia postępowania naprawczego, aczkolwiek aby to było możliwe
przedsiębiorstwo musiało być wypłacalne. W opinii ekspertów wszczęcie takiego
postępowania oznaczałoby "śmierć" przedsiębiorstwa. Dlatego też możliwość ta nie była
wykorzystywana. Świadczą o tym statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości, według których
w poprzednim roku tego typu wniosków wpłynęło "aż" 12 przy czym żaden układ nie został
zatwierdzony.
W ocenie opinii ekspertów prawo restrukturyzacyjne jest odpowiednim krokiem w celu
poprawy efektywności systemu prawnego. Także przedsiębiorstwom, którym będzie zależało
na tym aby dalej działać na rynku, prawo to powinno zdecydowanie pomóc. Wątpliwości
budzi jednak to czy przedsiębiorstwa będą zainteresowane skorzystaniem z zaoferowanej im
pomocy oraz jak nowe możliwości będą rozpatrywane przez sądy. Czy odpowiednim
działaniem jest to aby sprawy te rozstrzygały sądy rejonowe? Powszechnie wiadomo, że
sprawy restrukturyzacyjne należą do spraw trudnych i nie ma przekonania, że sądy rejonowe
są przygotowane na to aby te sprawy prowadzić. Ta kwestia leży jednak w kompetencjach
ustawodawcy.
Wprowadzenie prawa pomagającego przedsiębiorstwom i mającego na celu szybsze
odzyskiwanie wierzytelności powinno nieść za sobą pozytywną reakcję inwestorów jednak
czy tak będzie zweryfikuje praktyka gospodarcza. Ustawodawca powinien rozważyć wiele
2
innych pomysłów m.in. sugerowane powołanie Publicznego Funduszu Restrukturyzacyjnego
Długów, czy też przeprowadzenie kampanii informacyjnej mającej na celu wzrost
zainteresowania przedsiębiorstw procesami restrukturyzacyjnymi. Przedsiębiorstwa mające
problemy powinny być świadome tego, że prawo chce im pomóc i nie należy się go bać.
Poza działaniami wzmacniającymi efektywność procedury odzyskiwania wierzytelności
należy podjąć działania na rzecz bezpośrednio rynku Catalyst. Działaniem, które należałoby
wprowadzić w pierwszej kolejności to stworzenie kultury ratingu. W tym np. wprowadzenie
obowiązku posiadania ratingu w przypadku emisji publicznej, czy też premiowanie za
posiadanie ratingu. Pomogło by to uwiarygodnić wtórny rynek obligacji korporacyjnych a co
za tym idzie przyczynić się do jego rozwoju.
Skoro ustawodawca postawił pierwszy krok, który pośrednio ma szanse wpłynąć na
wiarygodność Catalyst należy podjąć kolejne kroki zarówno te pośrednie mające na celu
pomoc przedsiębiorcom w kryzysie, czy też zwiększające proces odzyskiwania należności ale
także bezpośrednie, które powinna podjąć Giełda Papierów Wartościowych przy wsparciu
innych instytucji takich jak KNF czy też SII. Należy jednak pamiętać, że uwiarygodnianie
Catalyst należy przeprowadzić w sposób przemyślany i powiązany z system prawnym, gdyż
tylko wspólne działania dają szanse na przyniesienie korzystnych zmian.
3