pobierz artykuł w formacie pdf

specjalista ds. żywienia
Dieta dla osób z podwyższonym cholesterolem
Wiele badań epidemiologicznych potwierdza ścisły
związek podwyższonego stężenia cholesterolu całkowitego, frakcji LDL, triglicerydów oraz obniżonego stężenia cholesterolu HDL, z większym ryzykiem
chorób serca i układu krążenia (ChNS). Skuteczność działań profilaktycznych ukierunkowanych
na leczenie hiperlipidemii jest bardzo dobrze udokumentowana. Stwierdzono, że redukcja stężenia
cholesterolu całkowitego i frakcji LDL we krwi o 1%
wiąże się średnio z redukcją ryzyka wystąpienia
incydentów sercowo-naczyniowych również o 1%.
Niebagatelną rolę w leczeniu hiperlipidemii odgrywają zmiany stylu życia, a w tym przede wszystkim
zmiany sposobu żywienia. Dotyczą one głównie
modyfikacji ilościowej i jakościowej kwasów tłuszczowych oraz węglowodanów, redukcji zawartości
cholesterolu w diecie, zwiększenia podaży błonnika
pokarmowego oraz innych ważnych składników pokarmowych jak np. fitosteroli roślinnych.
W terapii mającej na celu obniżenie stężenia we krwi
cholesterolu, zawartość tłuszczu w diecie powinna pokrywać nie więcej niż 30% zapotrzebowania energetycznego. Zwiększenie zawartości nasyconych kwasów
tłuszczowych w diecie, nawet przy prawidłowej wartości energetycznej diety, prowadzi do wzrostu stężenia
cholesterolu we krwi. Dlatego też, zaleca się, aby kwasy
tłuszczowe nasycone pokrywały 7–10% zapotrzebowania energetycznego. Wiąże się to z koniecznością spożywania mleka odtłuszczonego, serów o niskiej zawartości
tłuszczu, bardzo chudych gatunków mięsa jak np. drób,
cielęcina, wołowina oraz zrezygnowania ze smarowania
pieczywa masłem.
Istotny wpływ na stężenie cholesterolu całkowitego we krwi mają wielonienasycone kwasy tłuszczowe
z rodziny n-6, a w tym głównie kwas linolowy. Ogólnie
wzrost zawartości w diecie wielonienasyconych kwasów
tłuszczowych n-6 o 1% wiąże się średnio z obniżeniem
zawartości cholesterolu całkowitego we krwi o 1 mg/dl.
Natomiast wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 np. znajdujące się w owocach morza oraz kwas
α-linolenowy, którego źródłem są oleje roślinne, tłuste
ryby morskie: halibut, makrela, śledź, łosoś oraz orzechy
włoskie i siemie lniane, wykazują działanie obniżające
stężenie triglicerydów we krwi.
Stwierdzono, że tłuszcze zawierające postać trans
kwasów tłuszczowych wykazują niekorzystny wpływ
na zdrowie, doprowadzając do wzrostu stężenia we krwi
cholesterolu całkowitego i frakcji LDL oraz do obniżenia
stężenia dobrego cholesterolu HDL. Izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych powstają głównie
w wyniku przemysłowej przeróbki tłuszczów oraz znajdują się w niewielkich ilościach w produktach mlecznych
i w mięsie zwierzęcym. Obecnie większość margaryn
miękkich przeznaczonych do smarowania pieczywa ma
śladową zawartość kwasów tłuszczowych trans. Natomiast głównym źródłem w diecie tych kwasów są ciasta
i wyroby ciastkarskie. Zaleca się, aby źródłem kwasów
tłuszczowych trans w diecie były chude produkty mleczne, przez co ich udział w pokryciu zapotrzebowania energetycznego będzie wynosił poniżej 1% (2–2,5 g/dzień).
Osobom z hiperlipidemią zaleca się, aby zawartość cholesterolu w diecie była niższa niż 200 mg/dzień. Przy
spożyciu na takim poziomie zaobserwowano średnio
obniżenie stężenia we krwi cholesterolu całkowitego
o 5 mg/dl i frakcji LDL o 3,8 mg/dl. Dlategp należy ograniczyć w diecie produkty tj.: jaja, podroby i wędliny podrobowe tłuszcze mleczne oraz zwierząt rzeźnych.
Ważną rolę w diecie dla osób z podwyższonym cholesterolem odgrywają również węglowodany, zarówno
w aspekcie ilościowym jak i jakościowym. Obniżenie zawartości w diecie tłuszczu ogółem i wzrost zawartości
węglowodanów złożonych, prowadzi do obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. W aspekcie
jakościowym istotne znaczenie odgrywa zawartość cukrów rafinowanych i błonnika pokarmowego. Zwiększona podaż cukru i słodyczy może skutkować wzrostem
syntezy triglicerydów i obniżeniem stężenia cholesterolu
HDL. Błonnik pokarmowy, a zwłaszcza jego frakcje rozpuszczalne, takie jak pektyny, gumy, beta-glukany, których źródłem w diecie są głównie nasiona roślin strączkowych oraz ziarna zbóż np. jęczmienia, owsa, wykazują
korzystne działanie. W ostatnich latach w leczeniu hiperlipidemii zwraca się również uwagę na sterole i stanole
roślinne, występujące naturalnie w olejach roślinnych
oraz warzywach, owocach i nasionach. Związki te, budową są zbliżone do cholesterolu, co sprawia, że konkurują one z cholesterolem w procesie wchłaniania
do krwiobiegu.
Ograniczenie zawartości w diecie tłuszczu ogółem oraz
cukrów rafinowanych, przy wysokiej zawartości błonnika pokarmowego sprzyja ponadto redukcji masy ciała.
Stwierdzono istotną zależność między ubytkiem masy
ciała, a obniżeniem stężenia we krwi cholesterolu całkowitego, frakcji LDL jak i triglicerydów.
Więcej informacji o zdrowym odżywianiu na stronie: www.danone.pl
biuletyn nr 8_12. KOR 05.indd 16
2008-05-28 13:38:51