Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

1. KONWENCJA O OCHRONIE PRAW CZ£OWIEKA
I PODSTAWOWYCH WOLNOŒCI
Rz¹dy Pañstw-Sygnatariuszy niniejszej Konwencji, cz³onkowie Rady Europy,
zwa¿ywszy na Powszechn¹ Deklaracjê Praw Cz³owieka, uchwalon¹ 10 grudnia 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne
Narodów Zjednoczonych;
zwa¿ywszy, ¿e owa Deklaracja zmierza do zapewnienia powszechnego i efektywnego stosowania zawartych w niej
praw;
zwa¿ywszy, ¿e celem Rady Europy jest osi¹gniêcie wiêkszej jednoœci jej cz³onków i ¿e jednym ze sposobów osi¹gniêcia tego celu jest ochrona oraz rozwój praw cz³owieka i podstawowych wolnoœci;
potwierdzaj¹c swoj¹ g³êbok¹ wiarê w te podstawowe wolnoœci, które s¹ fundamentem sprawiedliwoœci i pokoju na
œwiecie i których zachowanie opiera siê g³ównie z jednej strony na rzeczywiœcie demokratycznym ustroju politycznym,
a z drugiej - na jednolitym pojmowaniu i wspólnym poszanowaniu praw cz³owieka, do których siê one odwo³uj¹;
zdecydowane jako Rz¹dy pañstw europejskich, dzia³aj¹cych w tym samym duchu i posiadaj¹cych wspólne dziedzictwo
idea³ów i tradycji politycznych, poszanowania wolnoœci i rz¹dów prawa, podj¹æ pierwsze kroki w celu zbiorowego
zagwarantowania niektórych praw wymienionych w Powszechnej Deklaracji,
uzgodni³y, co nastêpuje:
Artyku³ 1
Obowi¹zek przestrzegania praw cz³owieka
Wysokie Uk³adaj¹ce siê Strony zapewniaj¹ ka¿demu cz³owiekowi podlegaj¹cemu ich jurysdykcji prawa i wolnoœci
okreœlone w rozdziale I niniejszej Konwencji.
ROZDZIA£ I
PRAWA I WOLNOŒCI
Artyku³ 2
Prawo do ¿ycia
1. Prawo ka¿dego cz³owieka do ¿ycia jest chronione przez ustawê. Nikt nie mo¿e byæ umyœlnie pozbawiony ¿ycia,
wyj¹wszy przypadki wykonania wyroku s¹dowego skazuj¹cego za przestêpstwo, za które ustawa przewiduje tak¹
karê.
2. Pozbawienie ¿ycia nie bêdzie uznane za sprzeczne z tym artyku³em, je¿eli nast¹pi w wyniku bezwzglêdnie koniecznego u¿ycia si³y:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawn¹ przemoc¹;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemo¿liwienia ucieczki osobie pozbawionej wolnoœci
zgodnie z prawem,
c) w dzia³aniach podjêtych zgodnie z prawem w celu st³umienia zamieszek lub powstania.
Artyku³ 3
Zakaz tortur
Nikt nie mo¿e byæ poddany torturom ani nieludzkiemu lub poni¿aj¹cemu traktowaniu albo karaniu.
Artyku³ 4
Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej
1. Nikt nie mo¿e byæ trzymany w niewoli lub w poddañstwie.
2. Nikt nie mo¿e byæ zmuszony do œwiadczenia pracy przymusowej lub obowi¹zkowej.
3. W rozumieniu tego artyku³u pojêcie praca przymusowa lub obowi¹zkowa nie obejmuje:
a) ¿adnej pracy, jakiej wymaga siê zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolnoœci orzeczonej
zgodnie z postanowieniami art. 5 niniejszej Konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia;
b) ¿adnej s³u¿by o charakterze wojskowym b¹dŸ s³u¿by wymaganej zamiast obowi¹zkowej s³u¿by wojskowej w
tych krajach, które uznaj¹ odmowê s³u¿by wojskowej ze wzglêdu na przekonania;
c) ¿adnych œwiadczeñ wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klêsk zagra¿aj¹cych ¿yciu lub dobru spo³eczeñstwa;
202
d) ¿adnej pracy ani œwiadczeñ stanowi¹cych czêœæ zwyk³ych obowi¹zków obywatelskich.
Artyku³ 5
Prawo do wolnoœci i bezpieczeñstwa osobistego
1. Ka¿dy ma prawo do wolnoœci i bezpieczeñstwa osobistego. Nikt nie mo¿e byæ pozbawiony wolnoœci, z wyj¹tkiem
nastêpuj¹cych przypadków i w trybie ustalonym przez prawo:
a) zgodnego z prawem pozbawienia wolnoœci w wyniku skazania przez w³aœciwy s¹d;
b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporz¹dkowania siê wydanemu zgodnie z
prawem orzeczeniu s¹du lub w celu zapewnienia wykonania okreœlonego w ustawie obowi¹zku;
c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed w³aœciwym organem, je¿eli istnieje
uzasadnione podejrzenie pope³nienia czynu zagro¿onego kar¹, lub, jeœli jest to konieczne, w celu zapobie¿enia
pope³nieniu takiego czynu lub uniemo¿liwienia ucieczki po jego dokonaniu;
d) pozbawienia nieletniego wolnoœci na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego wolnoœci w celu postawienia go przed w³aœciwym
organem;
e) zgodnego z prawem pozbawienia wolnoœci osoby w celu zapobie¿enia szerzeniu przez ni¹ choroby zakaŸnej, osoby
umys³owo chorej, alkoholika, narkomana lub w³óczêgi;
f) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby w celu zapobie¿enia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium pañstwa lub osoby, przeciwko której toczy siê postêpowanie o wydalenie lub ekstradycjê.
2. Ka¿dy, kto zosta³ zatrzymany, powinien zostaæ niezw³ocznie i w zrozumia³ym dla niego jêzyku poinformowany o przyczynach zatrzymania i o stawianych mu zarzutach.
3. Ka¿dy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustêpu 1 lit. c) niniejszego artyku³u powinien zostaæ
niezw³ocznie postawiony przed sêdzi¹ lub innym urzêdnikiem uprawnionym przez ustawê do wykonywania w³adzy
s¹dowej i ma prawo byæ s¹dzony w rozs¹dnym terminie albo zwolniony na czas postêpowania. Zwolnienie mo¿e zostaæ
uzale¿nione od udzielenia gwarancji zapewniaj¹cych stawienie siê na rozprawê.
4. Ka¿dy, kto zosta³ pozbawiony wolnoœci przez zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo odwo³ania siê do s¹du w celu
ustalenia bezzw³ocznie przez s¹d legalnoœci pozbawienia wolnoœci i zarz¹dzenia zwolnienia, je¿eli pozbawienie wolnoœci jest niezgodne z prawem.
5. Ka¿dy, kto zosta³ pokrzywdzony przez niezgodne z treœci¹ tego artyku³u zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo do
odszkodowania.
Artyku³ 6
Prawo do rzetelnego procesu s¹dowego
1. Ka¿dy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozs¹dnym terminie przez niezawis³y i bezstronny
s¹d ustanowiony ustaw¹ przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowi¹zkach o charakterze cywilnym albo o zasadnoœci ka¿dego
oskar¿enia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postêpowanie przed s¹dem jest jawne, jednak prasa i publicznoœæ
mog¹ byæ wy³¹czone z ca³oœci lub czêœci rozprawy s¹dowej ze wzglêdów obyczajowych, z uwagi na porz¹dek publiczny lub
bezpieczeñstwo pañstwowe w spo³eczeñstwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro ma³oletnich lub gdy s³u¿y to ochronie
¿ycia prywatnego stron albo te¿ w okolicznoœciach szczególnych, w granicach uznanych przez s¹d za bezwzglêdnie konieczne,
kiedy jawnoœæ mog³aby przynieœæ szkodê interesom wymiaru sprawiedliwoœci.
2. Ka¿dego oskar¿onego o pope³nienie czynu zagro¿onego kar¹ uwa¿a siê za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy
zgodnie z ustaw¹.
3. Ka¿dy oskar¿ony o pope³nienie czynu zagro¿onego kar¹ ma co najmniej prawo do:
a) niezw³ocznego otrzymania szczegó³owej informacji w jêzyku dla niego zrozumia³ym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskar¿enia;
b) posiadania odpowiedniego czasu i mo¿liwoœci do przygotowania obrony;
c) bronienia siê osobiœcie lub przez ustanowionego przez siebie obroñcê, a jeœli nie ma wystarczaj¹cych œrodków na
pokrycie kosztów obrony - do bezp³atnego korzystania z pomocy obroñcy wyznaczonego z urzêdu, gdy wymaga
tego dobro wymiaru sprawiedliwoœci;
d) przes³uchania lub spowodowania przes³uchania œwiadków oskar¿enia oraz ¿¹dania obecnoœci i przes³uchania œwiadków obrony na takich samych warunkach jak œwiadków oskar¿enia;
e) korzystania z bezp³atnej pomocy t³umacza, je¿eli nie rozumie lub nie mówi jêzykiem u¿ywanym w s¹dzie.
Artyku³ 7
Zakaz karania bez podstawy prawnej
1. Nikt nie mo¿e byæ uznany za winnego pope³nienia czynu polegaj¹cego na dzia³aniu lub zaniechaniu dzia³ania, który
wed³ug prawa wewnêtrznego lub miêdzynarodowego nie stanowi³ czynu zagro¿onego kar¹ w czasie jego pope³nienia.
203
Nie bêdzie równie¿ wymierzona kara surowsza od tej, któr¹ mo¿na by³o wymierzyæ w czasie, gdy czyn zagro¿ony kar¹
zosta³ pope³niony.
2. Niniejszy artyku³ nie stanowi przeszkody w s¹dzeniu i karaniu osoby winnej dzia³ania lub zaniechania, które w
czasie pope³nienia stanowi³y czyn zagro¿ony kar¹ wed³ug ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane.
Artyku³ 8
Prawo do poszanowania ¿ycia prywatnego i rodzinnego
1. Ka¿dy ma prawo do poszanowania swojego ¿ycia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej
korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja w³adzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyj¹tkiem przypadków
przewidzianych przez ustawê i koniecznych w demokratycznym spo³eczeñstwie z uwagi na bezpieczeñstwo
pañstwowe, bezpieczeñstwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronê porz¹dku i zapobieganie
przestêpstwom, ochronê zdrowia i moralnoœci lub ochronê praw i wolnoœci innych osób.
Artyku³ 9
Wolnoœæ myœli, sumienia i wyznania
1. Ka¿dy ma prawo do wolnoœci myœli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolnoœæ zmiany wyznania lub
przekonañ oraz wolnoœæ uzewnêtrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie,
swego wyznania lub przekonañ przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynnoœci rytualne.
2. Wolnoœæ uzewnêtrzniania wyznania lub przekonañ mo¿e podlegaæ jedynie takim ograniczeniom, które s¹
przewidziane przez ustawê i konieczne w spo³eczeñstwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeñstwa publicznego, ochronê porz¹dku publicznego, zdrowia i moralnoœci lub ochronê praw i wolnoœci innych
osób.
Artyku³ 10
Wolnoœæ wyra¿ania opinii
1. Ka¿dy ma prawo do wolnoœci wyra¿ania opinii. Prawo to obejmuje wolnoœæ posiadania pogl¹dów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji w³adz publicznych i bez wzglêdu na granice pañstwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa pañstw do poddania procedurze zezwoleñ przedsiêbiorstw
radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolnoœci, poci¹gaj¹cych za sob¹ obowi¹zki i odpowiedzialnoœæ, mo¿e podlegaæ takim
wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie s¹ przewidziane przez ustawê i niezbêdne
w spo³eczeñstwie demokratycznym w interesie bezpieczeñstwa pañstwowego, integralnoœci terytorialnej lub
bezpieczeñstwa publicznego, ze wzglêdu na koniecznoœæ zapobie¿enia zak³óceniu porz¹dku lub przestêpstwu, z uwagi na ochronê zdrowia i moralnoœci, ochronê dobrego imienia i praw innych osób oraz ze wzglêdu
na zapobie¿enie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronnoœci w³adzy
s¹dowej.
Artyku³ 11
Wolnoœæ zgromadzania siê i stowarzyszania siê
1. Ka¿dy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania siê oraz do swobodnego stowarzyszania siê,
w³¹cznie z prawem tworzenia zwi¹zków zawodowych i przystêpowania do nich dla ochrony swoich interesów.
2. Wykonywanie tych praw nie mo¿e podlegaæ innym ograniczeniom ni¿ te, które okreœla ustawa i które s¹
konieczne w spo³eczeñstwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeñstwa pañstwowego lub publicznego, ochronê porz¹dku i zapobieganie przestêpstwu, ochronê zdrowia i moralnoœci lub ochronê praw i wolnoœci innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nak³adaniu zgodnych z prawem ograniczeñ w
korzystaniu z tych praw przez cz³onków si³ zbrojnych, policji lub administracji pañstwowej.
Artyku³ 12
Prawo do zawarcia ma³¿eñstwa
Mê¿czyŸni i kobiety w wieku ma³¿eñskim maj¹ prawo do zawarcia ma³¿eñstwa i za³o¿enia rodziny, zgodnie z
ustawami krajowymi reguluj¹cymi korzystanie z tego prawa.
204
Artyku³ 13
Prawo do skutecznego œrodka odwo³awczego
Ka¿dy, czyje prawa i wolnoœci zawarte w niniejszej Konwencji zosta³y naruszone, ma prawo do skutecznego
œrodka odwo³awczego do w³aœciwego organu pañstwowego tak¿e wówczas, gdy naruszenia dokona³y osoby wykonuj¹ce swoje funkcje urzêdowe.
Artyku³ 14
Zakaz dyskryminacji
Korzystanie z praw i wolnoœci wymienionych w niniejszej Konwencji powinno byæ zapewnione bez dyskryminacji
wynikaj¹cej z takich powodów, jak p³eæ, rasa, kolor skóry, jêzyk, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie
narodowe lub spo³eczne, przynale¿noœæ do mniejszoœci narodowej, maj¹tek, urodzenie b¹dŸ z jakichkolwiek innych
przyczyn.
Artyku³ 15
Uchylanie stosowania zobowi¹zañ w stanie niebezpieczeñstwa publicznego
1. W przypadku wojny lub innego niebezpieczeñstwa publicznego zagra¿aj¹cego ¿yciu narodu, ka¿da z Wysokich
Uk³adaj¹cych siê Stron mo¿e podj¹æ œrodki uchylaj¹ce stosowanie zobowi¹zañ wynikaj¹cych z niniejszej Konwencji w zakresie œciœle odpowiadaj¹cym wymogom sytuacji, pod warunkiem ¿e œrodki te nie s¹ sprzeczne z innymi
zobowi¹zaniami wynikaj¹cymi z prawa miêdzynarodowego.
2. Na podstawie powy¿szego przepisu nie mo¿na uchyliæ zobowi¹zañ wynikaj¹cych z artyku³u 2, z wyj¹tkiem przypadków œmierci bêd¹cych wynikiem zgodnych z prawem dzia³añ wojennych, oraz zobowi¹zañ zawartych w artyku³ach
3, 4 (ustêp 1) i 7.
3. Ka¿da z Wysokich Uk³adaj¹cych siê Stron, korzystaj¹c z prawa do uchylenia zobowi¹zañ, poinformuje wyczerpuj¹co Sekretarza Generalnego Rady Europy o œrodkach, które podjê³a, oraz powodach ich zastosowania. Informowaæ
bêdzie równie¿ Sekretarza Generalnego Rady Europy, kiedy podjête œrodki przestan¹ dzia³aæ, a przepisy Konwencji
bêd¹ ponownie w pe³ni stosowane.
Artyku³ 16
Ograniczenia dzia³alnoœci politycznej cudzoziemców
¯adnego z postanowieñ artyku³ów 10, 11 i 14 nie mo¿na uznaæ za wy³¹czaj¹ce prawo Wysokiej Uk³adaj¹cej siê Strony
do ograniczenia dzia³alnoœci politycznej cudzoziemców.
Artyku³ 17
Zakaz nadu¿ycia praw
¯adne z postanowieñ niniejszej Konwencji nie mo¿e byæ interpretowane jako przyznanie jakiemukolwiek pañstwu,
grupie lub osobie prawa do podjêcia dzia³añ lub dokonania aktu zmierzaj¹cego do zniweczenia praw i wolnoœci wymienionych w niniejszej Konwencji albo ich ograniczenia w wiêkszym stopniu, ni¿ to przewiduje Konwencja.
Artyku³ 18
Granice stosowania ograniczeñ praw
Ograniczenia praw i wolnoœci, na które zezwala niniejsza Konwencja, nie bêd¹ stosowane w innych celach ni¿ te, dla
których je wprowadzono.
ROZDZIA£ II
EUROPEJSKI TRYBUNA£ PRAW CZ£OWIEKA
Artyku³ 19
Utworzenie Trybuna³u
W celu zapewnienia przestrzegania zobowi¹zañ wynikaj¹cych dla Wysokich Uk³adaj¹cych siê Stron z Konwencji i jej
protoko³ów tworzy siê Europejski Trybuna³ Praw Cz³owieka, zwany dalej “Trybuna³em”. Dzia³a on w sposób sta³y.
205
Artyku³ 20
Liczba sêdziów
Trybuna³ sk³ada siê z sêdziów, których liczba równa jest liczbie Wysokich Uk³adaj¹cych siê Stron.
Artyku³ 21
Wymogi sprawowania urzêdu
1. Sêdziowie powinni byæ ludŸmi o najwy¿szym poziomie moralnym i musz¹ albo posiadaæ kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzêdu sêdziowskiego, albo byæ prawnikami o uznanej kompetencji.
2. Sêdziowie zasiadaj¹ w Trybunale we w³asnym imieniu.
3. W okresie sprawowania urzêdu sêdziowie nie mog¹ braæ udzia³u w ¿adnej dzia³alnoœci, która nie daje siê pogodziæ
z niezawis³oœci¹, bezstronnoœci¹ oraz z wymaganiami piastowania urzêdu w pe³nym wymiarze czasu; wszelkie
kwestie wynikaj¹ce ze stosowania niniejszego ustêpu rozstrzyga sam Trybuna³.
Artyku³ 22
Wybór sêdziów
1. Sêdziów wybiera Zgromadzenie Parlamentarne w odniesieniu do ka¿dej Wysokiej Uk³adaj¹cej siê Strony, wiêkszoœci¹ g³osów, z listy trzech kandydatów przedstawionych przez Wysok¹ Uk³adaj¹c¹ siê Stronê.
2. Tak¹ sam¹ procedurê stosuje siê w celu uzupe³nienia sk³adu Trybuna³u w przypadku przyst¹pienia nowych Wysokich Uk³adaj¹cych siê Stron oraz przy obsadzaniu wakuj¹cych miejsc.
Artyku³ 23
Kadencja
1. Sêdziowie s¹ wybierani na okres szeœciu lat. Mog¹ oni byæ wybierani ponownie. Jednak kadencja po³owy sêdziów
wybranych w pierwszych wyborach up³ywa po trzech latach.
2. Sêdziowie, których kadencja ma up³yn¹æ z koñcem pocz¹tkowego okresu trzech lat, s¹ wyznaczeni w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpoœrednio po ich wyborze.
3. Celem zapewnienia - w stopniu, w jakim jest to mo¿liwe - ¿e nast¹pi odnowienie kadencji po³owy sk³adu sêdziowskiego co trzy lata, Zgromadzenie Parlamentarne mo¿e przed rozpoczêciem procedury ka¿dych kolejnych wyborów postanowiæ, ¿e kadencja lub kadencje jednego lub wiêkszej liczby sêdziów, którzy maj¹ zostaæ wybrani, bêdzie inna ni¿ szeœcioletnia, jednak nie d³u¿sza ni¿ dziewiêæ lat i nie krótsza ni¿ trzy lata.
4. W przypadkach, w których chodzi o wiêcej ni¿ jeden mandat i gdy Zgromadzenie Parlamentarne zastosuje poprzedni ustêp, przydzia³ mandatów zostanie dokonany w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady
Europy bezpoœrednio po zakoñczeniu wyborów.
5. Sêdzia wybrany na miejsce sêdziego, którego kadencja jeszcze nie up³ynê³a, sprawuje swój urz¹d przez okres
pozostaj¹cy do zakoñczenia kadencji swego poprzednika.
6. Kadencja sêdziów up³ywa z chwil¹ osi¹gniêcia przez nich wieku 70 lat.
7. Sêdziowie sprawuj¹ swój urz¹d do czasu ich zast¹pienia. Zajmuj¹ siê oni jednak nadal sprawami, które zaczêli
rozpoznawaæ.
Artyku³ 24
Odwo³ywanie
¯aden sêdzia nie mo¿e byæ odwo³any ze swojego urzêdu, chyba ¿e pozostali sêdziowie postanowi¹ wiêkszoœci¹ dwóch
trzecich g³osów, ¿e przesta³ on spe³niaæ stawiane wymogi.
Artyku³ 25
Kancelaria i sekretarze prawni
Trybuna³ posiada Kancelariê, której funkcje i organizacjê okreœla regulamin Trybuna³u. Trybuna³ korzysta z pomocy
sekretarzy prawnych.
206
Artyku³ 26
Zgromadzenie plenarne Trybuna³u
Zgromadzenie plenarne Trybuna³u:
a) wybiera swojego Przewodnicz¹cego i jednego lub dwóch wiceprzewodnicz¹cych na okres trzech lat; mog¹ oni
byæ wybrani ponownie;
b) tworzy Izby ustanowione na czas wyznaczony;
c) wybiera Przewodnicz¹cych Izb Trybuna³u; mog¹ oni byæ wybrani ponownie;
d) uchwala regulamin Trybuna³u oraz
e) wybiera Szefa Kancelarii i jednego lub wiêcej zastêpców Szefa Kancelarii.
Artyku³ 27
Komitety, Izby i Wielka Izba
1. W celu rozpatrzenia wniesionych spraw Trybuna³ zasiada w Komitetach w sk³adzie trzech sêdziów, w Izbach w
sk³adzie siedmiu sêdziów i w Wielkiej Izbie w sk³adzie siedemnastu sêdziów. Komitety tworzone s¹ przez Izby
Trybuna³u na czas wyznaczony.
2. W sk³adzie Izby i Wielkiej Izby zasiada z urzêdu sêdzia wybrany w odniesieniu do zainteresowanego PañstwaStrony lub, w braku takiego sêdziego albo gdy nie jest on w stanie zasiadaæ, inna osoba wybrana przez zainteresowane Pañstwo do pe³nienia funkcji sêdziego.
3. W sk³adzie Wielkiej Izby zasiada tak¿e Przewodnicz¹cy Trybuna³u, Wiceprzewodnicz¹cy, Przewodnicz¹cy Izby
oraz inni sêdziowie wybrani zgodnie z regulaminem Trybuna³u. W przypadku przekazania sprawy do Wielkiej Izby
w trybie art. 43 ¿aden sêdzia ze sk³adu Izby, która wyda³a wyrok, nie zasiada w sk³adzie Wielkiej Izby, z wyj¹tkiem
Przewodnicz¹cego Izby i sêdziego, który zasiada³ w sk³adzie Izby jako sêdzia wybrany w odniesieniu do zainteresowanego Pañstwa-Strony.
Artyku³ 28
Uznanie niedopuszczalnoœci przez komitety
Komitet mo¿e, g³osuj¹c jednomyœlnie, uznaæ za niedopuszczaln¹ lub skreœliæ z listy spraw skargê indywidualn¹ wniesion¹ na podstawie art. 34, jeœli taka decyzja mo¿e zostaæ podjêta bez dalszego rozpatrywania. Decyzja taka jest ostateczna.
Artyku³ 29
Decyzje Izby w sprawie dopuszczalnoœci i przedmiotu
1. Je¿eli ¿adna decyzja nie zosta³a podjêta na podstawie art. 28, decyzjê w sprawie dopuszczalnoœci i przedmiotu
skargi indywidualnej wniesionej w trybie art. 34 podejmuje Izba.
2. W sprawie dopuszczalnoœci i przedmiotu skarg miêdzypañstwowych wniesionych w trybie art. 33 decyduje Izba.
3. Decyzjê w sprawie dopuszczalnoœci podejmuje siê odrêbnie, chyba ¿e Trybuna³, w wyj¹tkowych przypadkach, postanowi inaczej.
Artyku³ 30
Zrzeczenie siê w³aœciwoœci na rzecz Wielkiej Izby
Jeœli w sprawie tocz¹cej siê przed Izb¹ pojawia siê powa¿ne zagadnienie dotycz¹ce interpretacji Konwencji lub jej
protoko³ów, lub jeœli rozstrzygniêcie takiego zagadnienia mo¿e doprowadziæ do sprzecznoœci z wyrokiem wydanym
wczeœniej przez Trybuna³, Izba mo¿e, w ka¿dym czasie przed wydaniem swego wyroku, zrzec siê swojej w³aœciwoœci
na rzecz Wielkiej Izby, chyba ¿e sprzeciwia siê temu jedna ze stron.
Artyku³ 31
Kompetencje Wielkiej Izby
Wielka Izba:
a) rozstrzyga skargi wniesione w trybie artyku³u 33 lub 34, jeœli Izba zrzek³a siê w³aœciwoœci na podstawie artyku³u
30, albo - jeœli sprawa zosta³a jej przekazana - w trybie artyku³u 43, oraz
b) rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych, przed³o¿one w trybie artyku³u 47.
207
Artyku³ 32
W³aœciwoœæ Trybuna³u
1. Trybuna³ jest w³aœciwy do rozpoznania wszystkich spraw dotycz¹cych interpretacji i stosowania Konwencji i jej
protoko³ów, które zostan¹ mu przed³o¿one na podstawie artyku³ów 33, 34 i 47.
2. Spór dotycz¹cy w³aœciwoœci Trybuna³u rozstrzyga sam Trybuna³.
Artyku³ 33
Sprawy miêdzypañstwowe
Ka¿da z Wysokich Uk³adaj¹cych siê Stron mo¿e wnieœæ skargê do Trybuna³u, jeœli uwa¿a, ¿e inna Wysoka Uk³adaj¹ca
siê Strona naruszy³a postanowienia Konwencji lub jej protoko³ów.
Artyku³ 34
Skargi indywidualne
Trybuna³ mo¿e przyjmowaæ skargi ka¿dej osoby, organizacji pozarz¹dowej lub grupy jednostek, która uwa¿a, ¿e sta³a
siê ofiar¹ naruszenia przez jedn¹ z Wysokich Uk³adaj¹cych siê Stron praw zawartych w Konwencji lub jej protoko³ach.
Wysokie Uk³adaj¹ce siê Strony zobowi¹zuj¹ siê nie przeszkadzaæ w ¿aden sposób skutecznemu wykonywaniu tego
prawa.
Artyku³ 35
Wymogi dopuszczalnoœci
1. Trybuna³ mo¿e rozpatrywaæ sprawê dopiero po wyczerpaniu wszystkich œrodków odwo³awczych, przewidzianych
prawem wewnêtrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa miêdzynarodowego i jeœli sprawa zosta³a
wniesiona w ci¹gu szeœciu miesiêcy od daty podjêcia ostatecznej decyzji.
2. Trybuna³ nie rozpatruje ¿adnej skargi wniesionej w trybie artyku³u 34, która:
a) jest anonimowa lub
b) jest co do istoty identyczna ze spraw¹ ju¿ rozpatrzon¹ przez Trybuna³ lub ze spraw¹, która zosta³a poddana innej
miêdzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygniêcia, i jeœli skarga nie zawiera nowych, istotnych
informacji.
3. Trybuna³ uznaje za niedopuszczaln¹ ka¿d¹ skargê indywidualn¹ wniesion¹ w trybie artyku³u 34, jeœli uwa¿a, ¿e
skarga nie daje siê pogodziæ z postanowieniami Konwencji lub jej protoko³ów, jest w sposób oczywisty nieuzasadniona lub stanowi nadu¿ycie prawa do skargi.
4. Trybuna³ odrzuca ka¿d¹ skargê, któr¹ uzna za niedopuszczaln¹ w myœl niniejszego artyku³u. Trybuna³ mo¿e podj¹æ
tak¹ decyzjê w ka¿dej fazie postêpowania.
Artyku³ 36
Przyst¹pienie do sprawy strony trzeciej
1. We wszystkich sprawach rozpatrywanych przez Izbê lub Wielk¹ Izbê Wysoka Uk³adaj¹ca siê Strona, której obywatelem
jest skar¿¹cy, ma prawo do przedk³adania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach.
2. Przewodnicz¹cy Trybuna³u mo¿e, w interesie wymiaru sprawiedliwoœci, zaprosiæ ka¿d¹ Wysok¹ Uk³adaj¹c¹ siê
Stronê, która nie jest stron¹ w postêpowaniu, lub ka¿d¹ zainteresowan¹ osobê, inn¹ ni¿ osoba skar¿¹ca, do przedk³adania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach.
Artyku³ 37
Skreœlenie skargi z listy
1. Trybuna³ mo¿e w ka¿dej fazie postêpowania zdecydowaæ o skreœleniu skargi z listy spraw, je¿eli okolicznoœci prowadz¹ do wniosku, ¿e:
a) skar¿¹cy nie podtrzymuje swej skargi lub
b) spór zosta³ ju¿ rozstrzygniêty, lub
c) z jakiejkolwiek innej przyczyny ustalonej przez Trybuna³ nie jest uzasadnione dalsze rozpatrywanie skargi.
Jednak¿e Trybuna³ kontynuuje rozpatrywanie skargi, jeœli wymaga tego poszanowanie praw cz³owieka w rozumieniu
Konwencji i jej protoko³ów.
2. Trybuna³ mo¿e podj¹æ decyzjê o ponownym wpisaniu skargi na listê spraw, jeœli uzna, ¿e okolicznoœci uzasadniaj¹
takie postêpowanie.
208
Artyku³ 38
Rozpatrywanie skarg i procedura polubownego za³atwiania
1. Jeœli Trybuna³ uzna skargê za dopuszczaln¹:
a) w dalszym ci¹gu rozpoznaje sprawê z udzia³em przedstawicieli stron, a jeœli zachodzi taka potrzeba, podejmuje
dochodzenie, a zainteresowane pañstwa udzielaj¹ dla jego skutecznego przeprowadzenia wszelkich niezbêdnych u³atwieñ;
b) pozostaje on do dyspozycji zainteresowanych stron celem polubownego za³atwienia sprawy na zasadach poszanowania praw cz³owieka w rozumieniu Konwencji i jej protoko³ów.
2. Postêpowanie prowadzone w trybie ustêpu 1 lit. b) jest poufne.
Artyku³ 39
Polubowne za³atwienie sprawy
Jeœli zdo³ano doprowadziæ do polubownego za³atwienia sprawy, Trybuna³ skreœla skargê z listy spraw, wydaj¹c decyzjê, która ogranicza siê do krótkiego przedstawienia faktów i przyjêtego rozwi¹zania.
Artyku³ 40
Publiczne rozprawy i dostêp do dokumentów
1. Rozprawy s¹ publiczne, chyba ¿e Trybuna³ zdecyduje inaczej ze wzglêdu na wyj¹tkowe okolicznoœci
2. Dokumenty z³o¿one u Szefa Kancelarii s¹ publicznie dostêpne, chyba ¿e Przewodnicz¹cy Trybuna³u zdecyduje
inaczej.
Artyku³ 41
S³uszne zadoœæuczynienie
Jeœli Trybuna³ stwierdzi, ¿e nast¹pi³o naruszenie Konwencji lub jej protoko³ów, oraz jeœli prawo wewnêtrzne zainteresowanej Wysokiej Uk³adaj¹cej siê Strony pozwala tylko na czêœciowe usuniêcie konsekwencji tego naruszenia, Trybuna³ zas¹dza, gdy zachodzi taka potrzeba, s³uszne zadoœæuczynienie na rzecz pokrzywdzonej strony.
Artyku³ 42
Wyroki Izb
Wyroki Izb staj¹ siê ostateczne zgodnie z postanowieniami artyku³u 44 ustêp 2.
Artyku³ 43
Przekazanie sprawy do Wielkiej Izby
1. W wyj¹tkowych przypadkach, w terminie trzech miesiêcy od daty wydania wyroku przez Izbê, ka¿da ze stron postêpowania mo¿e wnioskowaæ o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby.
2. Zespó³ piêciu sêdziów Wielkiej Izby uwzglêdnia wniosek, jeœli w sprawie pojawia siê powa¿ne zagadnienie dotycz¹ce
wyk³adni lub stosowania Konwencji i jej protoko³ów lub powa¿na kwestia o znaczeniu ogólnym.
3. Jeœli zespó³ przyj¹³ wniosek, sprawê rozstrzyga Wielka Izba w drodze wyroku.
Artyku³ 44
Ostatecznoœæ wyroków
1. Wyrok Wielkiej Izby jest ostateczny.
2. Wyrok Izby staje siê ostateczny:
a) jeœli strony oœwiadczaj¹, ¿e nie bêd¹ sk³adaæ wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, lub
b) trzy miesi¹ce od daty wydania wyroku, jeœli nie z³o¿ono wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, lub
c) jeœli zespó³ Wielkiej Izby odrzuci wniosek o przekazanie w trybie artyku³u 43.
3. Ostateczny wyrok podlega opublikowaniu.
209
Artyku³ 45
Uzasadnienie wyroków i decyzji
1. Wyroki, jak równie¿ decyzje uznaj¹ce skargi za dopuszczalne lub niedopuszczalne, zawieraj¹ uzasadnienie.
2. Je¿eli wyrok w ca³oœci lub w czêœci nie wyra¿a jednomyœlnej opinii sêdziów, ka¿dy sêdzia jest uprawniony do
za³¹czenia opinii odrêbnej.
Artyku³ 46
Moc obowi¹zuj¹ca oraz wykonanie wyroków
1. Wysokie Uk³adaj¹ce siê Strony zobowi¹zuj¹ siê do przestrzegania ostatecznego wyroku Trybuna³u we wszystkich
sprawach, w których s¹ stronami.
2. Ostateczny wyrok Trybuna³u przekazuje siê Komitetowi Ministrów, który czuwa nad jego wykonaniem.
Artyku³ 47
Opinie doradcze
1. Trybuna³ mo¿e, na wniosek Komitetu Ministrów, wydawaæ opinie doradcze w kwestiach prawnych dotycz¹cych
wyk³adni Konwencji i jej protoko³ów.
2. Powy¿sze opinie nie mog¹ dotyczyæ treœci i zakresu praw i wolnoœci okreœlonych w rozdziale I Konwencji i w jej
protoko³ach ani jakichkolwiek innych zagadnieñ, które Trybuna³ lub Komitet Ministrów mog³yby rozpatrywaæ w
wyniku postêpowania podjêtego na podstawie postanowieñ Konwencji
3. Decyzje Komitetu Ministrów w sprawie wniosku o opiniê doradcz¹ Trybuna³u podejmowane s¹ wiêkszoœci¹ g³osów
przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie.
Artyku³ 48
Kompetencje doradcze Trybuna³u
Trybuna³ rozstrzyga, czy wniosek o wydanie opinii doradczej przed³o¿ony przez Komitet Ministrów mieœci siê w jego
kompetencji okreœlonej w artykule 47.
Artyku³ 49
Uzasadnienie opinii doradczych
1. Opinia doradcza Trybuna³u zawiera uzasadnienie.
2. Je¿eli opinia doradcza w ca³oœci lub w czêœci nie wyra¿a jednomyœlnej opinii sêdziów, ka¿dy sêdzia jest uprawniony
do za³¹czenia opinii odrêbnej.
3. Opiniê doradcz¹ przekazuje siê Komitetowi Ministrów.
Artyku³ 50
Koszty dzia³alnoœci Trybuna³u
Koszty dzia³alnoœci Trybuna³u ponosi Rada Europy.
Artyku³ 51
Przywileje i immunitety sêdziów
Sêdziowie s¹ uprawnieni w czasie pe³nienia swoich funkcji do korzystania z przywilejów i immunitetów przewidzianych w artykule 40 Statutu Rady Europy i w porozumieniach zawartych na jego podstawie.
ROZDZIA£ III
POSTANOWIENIA RÓ¯NE
Artyku³ 52
Zapytania Sekretarza Generalnego
Na ¿¹danie Sekretarza Generalnego Rady Europy ka¿da Wysoka Uk³adaj¹ca siê Strona z³o¿y wyjaœnienie w sprawie
sposobu, w jaki jej prawo wewnêtrzne zapewnia skuteczne stosowanie wszystkich postanowieñ niniejszej Konwencji.
210
Artyku³ 53
Ochrona uznanych praw cz³owieka
¯adne z postanowieñ niniejszej Konwencji nie bêdzie interpretowane jako ograniczaj¹ce lub wy³¹czaj¹ce jakiekolwiek
prawa cz³owieka lub podstawowe wolnoœci, które mog¹ byæ zagwarantowane przez ustawê ka¿dej Wysokiej Uk³adaj¹cej siê Strony lub jak¹kolwiek inn¹ umowê, której pañstwo to jest Stron¹.
Artyku³ 54
Kompetencje Komitetu Ministrów
¯adne z postanowieñ niniejszej Konwencji nie narusza uprawnieñ przyznanych Komitetowi Ministrów na podstawie
Statutu Rady Europy.
Artyku³ 55
Wy³¹czenie innych œrodków rozstrzygania sporów
Wysokie Uk³adaj¹ce siê Strony zgadzaj¹ siê, ¿e, wyj¹wszy porozumienia szczególne, nie bêd¹ wykorzystywa³y obowi¹zuj¹cych miêdzy nimi traktatów, konwencji lub deklaracji dla skierowania, w drodze skargi, sporu powsta³ego w
zwi¹zku z interpretacj¹ lub stosowaniem niniejszej Konwencji do rozpatrzenia w ramach innych sposobów rozstrzygania sporów ni¿ przewidziane w niniejszej Konwencji.
Artyku³ 56
Terytorialny zakres stosowania
1. Ka¿de Pañstwo mo¿e w chwili ratyfikacji lub w jakimkolwiek póŸniejszym czasie oœwiadczyæ w drodze notyfikacji
skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, ¿e niniejsza Konwencja obowi¹zywaæ bêdzie, z zastrze¿eniem ustêpu 4 niniejszego artyku³u, na wszystkich lub niektórych terytoriach, za których stosunki miêdzynarodowe
Pañstwo to odpowiada.
2. Konwencja obowi¹zywaæ bêdzie na terytorium lub terytoriach wymienionych w notyfikacji, pocz¹wszy od trzydziestego dnia po otrzymaniu tej notyfikacji przez Sekretarza Generalnego Rady Europy.
3. Postanowienia niniejszej Konwencji bêd¹ stosowane na tych terytoriach odpowiednio do miejscowych wymogów.
4. Ka¿de Pañstwo, które z³o¿y³o deklaracjê na podstawie ustêpu 1 niniejszego artyku³u, mo¿e w ka¿dym póŸniejszym
czasie uznaæ - w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji - kompetencjê Trybuna³u do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarz¹dowych lub grup osób, zgodnie z artyku³em 34 Konwencji.
Artyku³ 57
Zastrze¿enia
1. Ka¿de Pañstwo mo¿e, przy podpisaniu niniejszej Konwencji lub przy sk³adaniu dokumentów ratyfikacyjnych, dokonaæ zastrze¿enia odnoœnie do ka¿dego z przepisów Konwencji w takim zakresie, w jakim ustawa obowi¹zuj¹ca na
jego terytorium jest z tym przepisem niezgodna. Na podstawie niniejszego artyku³u niedopuszczalne s¹ zastrze¿enia
o charakterze ogólnym.
2. Ka¿de zastrze¿enie z³o¿one na podstawie niniejszego artyku³u powinno zawieraæ krótkie przedstawienie treœci ustawy, której dotyczy.
Artyku³ 58
Wypowiedzenie
1. Wysoka Uk³adaj¹ca siê Strona mo¿e wypowiedzieæ niniejsz¹ Konwencjê nie wczeœniej ni¿ po up³ywie piêciu lat od
daty, w której sta³a siê jej stron¹ i z zachowaniem szeœciomiesiêcznego okresu wypowiedzenia zawartego w notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, który poinformuje o tym inne Wysokie Uk³adaj¹ce siê
Strony.
2. Powy¿sze wypowiedzenie nie zwalnia zainteresowanej Wysokiej Uk³adaj¹cej siê Strony od zobowi¹zañ wynikaj¹cych z Konwencji w odniesieniu do ka¿dego dzia³ania, które mog¹c naruszaæ te zobowi¹zania by³oby podjête przed
up³ywem terminu, w którym wypowiedzenie sta³o siê skuteczne.
3. Ka¿da Wysoka Uk³adaj¹ca siê Strona, która przestaje byæ cz³onkiem Rady Europy, przestaje byæ na tych samych
warunkach stron¹ niniejszej Konwencji.
4. Konwencja mo¿e byæ wypowiedziana zgodnie z przepisami poprzednich ustêpów w odniesieniu do ka¿dego terytorium, w stosunku do którego oœwiadczono o jej obowi¹zywaniu zgodnie z artyku³em 56.
211
Artyku³ 59
Podpisanie i ratyfikacja
1. Niniejsza Konwencja jest otwarta do podpisu dla Cz³onków Rady Europy. Podlega ona ratyfikacji. Dokumenty
ratyfikacyjne sk³ada siê Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.
2. Niniejsza Konwencja wejdzie w ¿ycie po z³o¿eniu dziesiêciu dokumentów ratyfikacyjnych.
3. W odniesieniu do ka¿dego sygnatariusza, który dokona ratyfikacji w dalszej kolejnoœci, Konwencja wchodzi w ¿ycie
z dniem z³o¿enia dokumentów ratyfikacyjnych.
4. Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje Cz³onkom Rady Europy wejœcie w ¿ycie Konwencji, nazwy Wysokich
Uk³adaj¹cych siê Stron, które dokona³y jej ratyfikacji, oraz fakt z³o¿enia kolejnych dokumentów ratyfikacyjnych.
Sporz¹dzono w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. w jednym egzemplarzu, w jêzykach angielskim i francuskim, przy
czym oba teksty s¹ jednakowo autentyczne; orygina³ jest z³o¿ony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny
przeka¿e uwierzytelnione odpisy ka¿demu z sygnatariuszy.
212
2. PROTOKÓ£ NR 12
DO KONWENCJI O OCHRONIE PRAW CZ£OWIEKA I PODSTAWOWYCH WOLNOŒCI
Pañstwa Cz³onkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego Protoko³u.
Zwa¿ywszy na fundamentaln¹ zasadê, zgodnie z któr¹ wszyscy ludzie s¹ równi wobec prawa i s¹ uprawnieni do równej ochrony prawa;
zdecydowani poczyniæ dalsze kroki w celu promowania równoœci wszystkich ludzi poprzez zbiorow¹ realizacjê generalnego zakazu dyskryminacji na podstawie Konwencji o ochronie praw cz³owieka i podstawowych wolnoœci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej “Konwencj¹”);
uznaj¹c, ¿e zasada niedyskryminacji nie pozbawia Pañstw - Stron mo¿liwoœci podjêcia œrodków w celu
promocji pe³nej i skutecznej równoœci, je¿eli istnieje obiektywne i rozs¹dne uzasadnienie dla podjêcia tych
œrodków, uzgodni³y, co nastêpuje:
Artyku³ l
Generalny zakaz dyskryminacji
l. Korzystanie z wszelkich praw przewidzianych przez prawo powinno byæ zapewnione bez dyskryminacji
wynikaj¹cej z takich powodów, jak: p³eæ, rasa, kolor skóry, jêzyk, religia, przekonania polityczne i inne,
pochodzenie narodowe lub spo³eczne, przynale¿noœæ do mniejszoœci narodowej, maj¹tek, urodzenie b¹dŸ
jakichkolwiek innych przyczyn.
2. Nikt nie mo¿e byæ dyskryminowany przez jak¹kolwiek w³adzê publiczn¹ ze wzglêdu na którykolwiek z
powodów wymienionych w ust.l.
Artyku³ 2
Terytorialny zakres zastosowania
l. Ka¿de Pañstwo w chwili podpisania lub w chwili sk³adania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjêcia lub
zatwierdzenia mo¿e wskazaæ terytorium lub terytoria, na których niniejszy Protokó³ bêdzie stosowany.
2. Ka¿de Pañstwo mo¿e póŸniej, w drodze deklaracji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy,
rozszerzyæ stosowanie niniejszego Protoko³u na inne terytorium wymienione w tej deklaracji. W stosunku do takiego terytorium Protokó³ wejdzie w ¿ycie pierwszego dnia miesi¹ca nastêpuj¹cego po up³ywie
trzech miesiêcy od daty przyjêcia takiej deklaracji przez Sekretarza Generalnego.
3. Ka¿da deklaracja z³o¿ona zgodnie z dwoma poprzednimi ustêpami mo¿e byæ, w stosunku do ka¿dego
terytorium wymienionego w takiej deklaracji, wycofana lub zmieniona przez zawiadomienie skierowane
do Sekretarza Generalnego. Wycofanie lub zmiana staj¹ siê skuteczne od pierwszego dnia miesi¹ca nastêpuj¹cego po up³ywie trzech miesiêcy od daty przyjêcia takiego zawiadomienia przez Sekretarza Generalnego.
4. Deklaracja z³o¿ona na podstawie niniejszego artyku³u bêdzie uznana za zgodn¹ z ust.1. art.56. Konwencji.
5. Ka¿de Pañstwo, które z³o¿y³o deklaracjê na podstawie ust.l. lub 2. niniejszego artyku³u, mo¿e póŸniej
zadeklarowaæ, w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji, i¿ akceptuje kompetencjê Trybuna³u do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarz¹dowych lub grup
jednostek, zgodnie z art. 34. Konwencji, w stosunku do art.1. niniejszego Protoko³u.
Artyku³ 3
Stosunek do Konwencji
Pañstwa Strony uznaj¹ postanowienia art.1. i 2. niniejszego Protoko³u za dodatkowe artyku³y Konwencji, a
wszystkie postanowienia Konwencji stosuje siê odpowiednio.
213
Artyku³ 4
Podpisanie i ratyfikacja
Niniejszy Protokó³ jest otwarty do podpisu dla Pañstw Cz³onków Rady Europy, sygnatariuszy Konwencji.
Podlega on ratyfikacji, przyjêciu lub zatwierdzaniu. Pañstwo Cz³onek Rady Europy nie mo¿e ratyfikowaæ,
przyj¹æ lub zatwierdziæ niniejszego Protoko³u bez uprzedniej lub jednoczesnej ratyfikacji Konwencji. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjêcia lub zatwierdzenia sk³ada siê Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.
Artyku³ 5
Wejœcie w ¿ycie
l. Niniejszy Protokó³ wejdzie w ¿ycie pierwszego dnia miesi¹ca nastêpuj¹cego po up³ywie trzech miesiêcy
od dnia, w którym dziesiêæ Pañstw Cz³onków Rady Europy wyrazi zgodê na zwi¹zanie siê niniejszym
Protoko³em, zgodnie z postanowieniami art. 4.
2. W stosunku do ka¿dego Pañstwa Cz³onka, który póŸniej wyrazi zgodê na zwi¹zanie siê niniejszym Protoko³em, wejdzie on w ¿ycie pierwszego dnia miesi¹ca nastêpuj¹cego po up³ywie trzech miesiêcy od
daty z³o¿enia dokumentu ratyfikacyjnego, przyjêcia lub zatwierdzenia.
Artyku³ 6
Funkcje depozytariusza
Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje wszystkim Pañstwom Cz³onkom Rady Europy:
a. ka¿de podpisanie;
b. z³o¿enie ka¿dego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjêcia lub zatwierdzenia;
c. ka¿d¹ datê wejœcia w ¿ycie niniejszego Protoko³u, zgodnie z art. 2 i 5;
d. ka¿dy inny akt, ratyfikacjê lub zawiadomienie dotycz¹ce niniejszego Protoko³u.
Na dowód czego ni¿ej podpisani, bêd¹c do tego nale¿ycie upowa¿nieni, podpisali niniejszy Protokó³.
214