karta charakterystyki
Transkrypt
karta charakterystyki
KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu: Nazwa produktu: Nazwa zarejestrowana REACH: Numer rejestracyjny REACH: Substancja czysta / mieszanina BENZYNA LAKOWA BIRD BRAND Węglowodory, C9 – C11, n-alkany, izoalkany, cykliczne, aromatyczne (2 – 25%) 01-2119458049-33 Substancja 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane: Zastosowanie zidentyfikowane: Wysoko rafinowany rozpuszcalnik do ogólnego odtłuszczania, czyszczenia pędzli i rozcieńczania farb. Produkcja substancji, Dystrybucja substancji, Przygotowanie i (ponowne pakowanie substancji i mieszanin, Zastosowanie w powłokach, Zastosowanie w środkach czyszczących, środkach smarnych, płynach do obróbki metali, Zastsowanie jako paliwo, Olej do lamp, Zastosowanie w zapalniczkach do grilla, Płyny funkcyjne, Zastosowanie w drogownictwie i aplikacji na konstrukcje, Działania laboratoryjne, Produkcja i przetwórstwo gumowe, Chemiczne oczyszczanie ścieków, Przetwarzanie polimerów. 1.3. Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki: Producent: R K & J Jones Limited Southery Road, Feltwell Thetford Norfolk, IP26 4EH, UK tel.: +44 (0) 1842828101 fax: +44 (0) 1842828171 Dystrybutor: Noxan Sp. z o.o. ul. Pułtuska 13, 61-052 Poznań tel. + 48 61 870 87 03, fax + 48 61 624 32 98 email: [email protected] http://www.noxan.pl Adres e-mail osoby odpowiedzialnej za kartę charakterystyki: [email protected] 1.4. Numer telefonu alarmowego: 112 (ogólny telefon alarmowy), 998 (straż pożarna), 999 (pogotowie medyczne); SEKCJA 2: Identyfikacja zagrożeń 2.1. Klasyfikacja substancji lub mieszaniny: Klasyfikacja (EC) nr 1272/2008: Pełna treść zwrotów H w tej sekcji oraz w sekcji 2.2. Klasyfikacja: Ciecze łatwo palne - Kategoria 3 – H226 Zagrożenie spowodowane aspiracją – Kategoria 1 – H304 Działanie toksyczne na narządy docelowe – jednorazowe narażenie - Kategoria 3 – H336 Działanie toksyczne na narządy docelowe – narżennie powtarzalne - Kategoria 1 – H372 Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki – Kategoria 2 - H411 Strona 1 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. 2.2. Elementy oznakowania: Oznakowanie zgodnie z: Zawiera: nr WE: Rozporządzenie (WE) nr 1272/2—8 Węglowodory, C9 – C11, n-alkany, izoalkany, cykliczne, aromatyczne (2 – 25%) 919-446-0 Piktogramy wskazujące rodzaj zagrożenia: Hasło ostrzegawcze: Niebezpieczeństwo. Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: H226 - Łatwopalna ciecz i pary. H304 - Połknięcie i dostanie się przez drogi oddechowe może grozić śmiercią. H336 - Może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy. H372 - Powoduje uszkodzenie narządów <podać wszystkie znane narządy, których to dotyczy> poprzez długotrwałe lub powtarzane narażenie <podać drogę narażenia, jeżeli udowodniono, że inne drogi narażenia nie stwarzają zagrożenia>. H411 - Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki. Zwroty wskazujące środki ostrożności: P210 - Przechowywać z dala od źródeł ciepła/iskrzenia/otwartego ognia/gorących powierzchni. – Palenie wzbronione. P370+P378 - W przypadku pożaru: Użyć suchego piasku, suchych proszków gasniczych lub odpornej na alkohol piany do gaszenia. P260 - Nie wdychać pyłu/dymu/gazu/mgły/par/rozpylonej cieczy. P301+310 - W przypadku połknięcia: natychmiast skontaktować się z ośrodkiem zatruć lub lekarzem. P331 - NIE wywoływać wymiotów. P273 - Unikać uwolnienia do środowiska. Uzupełniające zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: EUH0666 - Powtarzające się narażenie może powodować wysuszanie lub pękanie skóry. 2.3. Inne zagrożenia: Właciwości fizyko-chemiczne: Opary mogą tworzyć z powitrzem meszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza i mogą się przedostawać na poziomie gruntu do źródła zapłonu. Właściwości wpływające na stan zdrowia: Pary wdychane w duzych stężeniach mają działanie narkotyczne na centraly układ nerwowy. SEKCJA 3: Skład/informacja o składnikach Strona 2 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. 3.1. Substancje: Charakter chemiczny: Złożone i zmienne połączenie parafinowe, cyklincze i aromatyzne wglowodorów o liczbie atomów węgla w zakresie od C9 do C12, o temperaturze wrzenia w przedziel w przybliżeniu d 135 oC do 220oC. Zawartość aromatów wynosi pomiędzy 2% a 25%. Identyfikator produktu Węglowodory, C9 – C11, n-alkany, izoalkany, cykliczne, aromatyczne (2 – 25%) CAS: WE: 919-446-0 Nr REACH: 01/2119458049-33 Zawartość % 100 Klasyfikacja wg EC 1272/2008 Flam. Liquid – H226 Asp. Tox. 1 – H304 STOT SE 3 – H336 STOT RE 1 - H372 Aquatic Chronic 2 - H411 Pełna treść skrótów, zwrotów H w sekcji 16 Dodatkowe informacje: Definicja subsancji WE i związana z nią klasyfikacja i oznakowanie zostały opracowane w ramach rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH). Aby uzyskać informacje dotyczące powiązanego numeru CAS patrz sekcja 15 tej karty charakterystyki. Całkowita zawartość aromatów: Zawiera 15-20% Identyfikator produktu Zawartość % Klasyfikacja wg EC 1272/2008 Ksylen, mieszanina izomerów o, m, p CAS: 1330-20-7 WE: 215-535-7 Nr REACH: brak danych 0-3 Flam. Liquid 3– H226 Acute Tox. 4 – H312 Acute Tox. 4 – H332 Asp. Tox. 1 – H304 Skin Irrit. 2 – H315 Eye Irrit. 2 – H319 STOT SE 3 - H335 1,3,5 – Trimetylobenzen CAS: 180-67-8 WE: 203-604-4 Nr REACH: brak danych 0-1 Flam. Liquid 3– H226 STOT SE 3 – H335 Aquatic Chronic 2 – H411 0-1 Flam. Liquid 2 – H225 Acute Tox. 4 – H332 Asp. Tox. 1 – H304 Skin Irrit. 2 – H315 Eye Irrit. 2 – H319 STOT SE 3 – H335 STOT RE 2 - H373 Etylobenzen CAS: 100-41-4 WE: 202-849-4 Nr REACH: brak danych Pełna treść skrótów, zwrotów H w sekcji 16 SEKCJA 4: Środki pierwszej pomocy 4.1. Opis środków pierwszej pomocy: Ogólne informacje: We wszelkich wątpliwych przypadkach, lub kiedy objawy utrzymują się należy zwrócić się o udzielenie pomocy lekarskiej. Strona 3 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. W przypadku kontaktu z oczami: Przed płukaniem usunąć soczewki kontaktowe. Następnie przepłukać oczy przez kilkanaście minut (ok. 15) dużą ilością wody, trzymając powieki szeroko rozwarte. Unikać silnego strumienia, ze względu na niebezpieczeństwo uszkodzenia rogówki. Natychmiast skontaktować się z lekarzem. W przypadku kontaktu ze skórą: Zdjąć zanieczyszczoną odzież, umyć zabrudzoną skórę wodą z mydłem lub łagodnym detergentem, spłukać dokładnie wodą. W razie braku szybkiej poprawy zasięgnąć porady lekarza. Narażenie inhalacyjne: W przypadku narażenia na intensywne stężenia par, dymów lub rozpylonej cieczy, należy usunąć poszkodowanego z miejsca narażenia oraz zapewnić komfortowe warunki. W przypadku połknięcia: W razie połknięcia nie wywoływać wymiotów – zasięgnąć porady lekarza. Istnieje ryzyko przedostania się produktu do płuc w czasie wymiotów po połknięciu substancji. Natychmiast przetransportować poszkodowanego do szpitala. Ochrona osób udzielających pierwszej pomocy: Należy stosować odpowiedni środki ochrony osobistej. 4.2. Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia: W przypadku kontaktu z oczami: Uczucie pieczenia i czasowe zaczerwienienie. W przypadku kontaktu ze skórą: Długotrwały lub powtarzający się kontakt może powodować podrażnienie i wysuszenie skóry. Narażenie inhalacyjne: Pary wdychane w duzych stężeniach mają działanie narkotyczne na centralny układ nerwowy. Podrażnienie dróg oddechowych ze względu na nadmiar oparów powoduje bóle głowy, ospałość, utratę świadomości lub inne działanie na ośrodkowy układ nerwowy. W przypadku połknięcia: Nudnośc, wymioty, bóle brzucha. Działa szkodliwie w przypadku spożycia, produkt może przedostać się do płuc ze względu na niską lepkość, prowadz do bardzo szybkiego poważnego uszkodzenia dróg oddechowych i płuc (badania lekarskie w ciągu 48 godzin). 4.3. Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym: Uwagi dla lekarza: Leczenie objawowe. SEKCJA 5: Postępowanie w przypadku pożaru 5.1. Środki gaśnicze: Odpowiednie środki gaśnicze: Gasić przy użyciu piany lub suchych proszków gaśniczych, dwutlenku węgla, mgły wodnej. gaśnicze odpowiednie do warunków otoczenia. Stosować metody Nieodpowiednie środki gaśnicze: Strona 4 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Nie używać silnego, skupionego, strumienia wody, ponieważ może on rozpraszać i rozprzestrzeniać ogień. 5.2. Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną: W przypadku niekompletnego spalania i irolizy mogą powstać gazy o różnej toksyczności, takie jak tlenek węgla, dwutlenek węgla, różne węglowodory, aldehydy i sadza. Mogą być bardzo niebezpieczne przy wdychaniu w zamkniętych pomieszczczeniach lub przy wysokim stężeniu. 5.3. Informacje dla straży pożarnej: Sprzęt ochronny dla strażaków: W przypadku dużego pożaru lub w zamkniętych lub słabo wentylowanych pomieszczeniach, należy stosować kombinezon ochrony w pełni odporny na działanie ognia oraz aparat oddechowy z dopływem powietrza (SCBA) na całą twarz, używany przy dodatnim ciśnieniu. Inne informacje: Pojemniki znajdujące się w strefie pożaru chłodzić rozproszonym strumieniem wody, o ile jest to możliwe usunąć ze strefy zagrożenia. Pozostałości po pożarze oraz zanieczyszczona woda gaśnicza musi być utylizowana z godnie z lokalnymi przepisami. SEKCJA 6: Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska 6.1. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych: Ogólne informacje: Należy stosować środki ochrony indywidualnej. Ewakuować osoby postronne. Zapewnić odpowiednią wentylację, w szczególności w pomieszczeniach zamkniętych. USUNĄĆ wszystkie źródła zapłonu (palenie, iskrzeenienie, płomienie w najbliższej przestrzeni). Nie dotykać anie nie przechodzić po rozlanej substancji. 6.2. Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska: Ogólne informacje: Zapobiegać rozprzestrzenianiu się oraz przedostaniu do kanalizacji i zbiorników wodnych, poinformować władze lokalne w przypadku niemożności zapewnienia ochrony. Nie dopuszczać do przedostawania się produktu do wód powierzchniowych, gruntowych i gleby. Nie dopuszczać do przedostawania się produktu do kanalizacji. Powiadomić odpowiednie władze w przypadku uwolnienia produktu do środowiska. 6.3. Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia: Metody oczyszczania: Używać nieiskrzących narzędzi i przeciwwybuchowych sprzętów elektrycznych. Zapobiegać rozprzestrzenianiu się i usuwać poprzez zebranie na niepalnym materiale absorpcyjnym (piasek, ziemia okrzemkowa, wermikulit), zanieczyszczony materiał umieścić w odpowiednio oznakowanych pojemnikach w celu utylizacji zgodnie z obowiązującymi przepisami (patrz sekcja 13). 6.4. Odniesienia do innych sekcji: Środki ochrony osobistej: Więcej szczegółów – patrz seksja 8. Postępowanie z odpadami: Patrz sekcja 13. Inne informacje: Usunąć wszystkie źródła zapłonu. Należy zaprzestać wszelkich prac, które wymagają używania otwartego płomienia. Należy zatrzymać wszystkie pojazdy, maszyny i urządzenia, które mogą powodować iskrzenie lub wytworzenie płomienia. SEKCJA 7: Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie Strona 5 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. 7.1. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania: Wskazówki dotyczące bezpiecznego użytkowania: Środki ochrony osobistej – patrz seksja 8. Stosować wyłącznie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach. Nie wdychać oparów lub ropylonej mgły. Unikać kontaktu ze skórą, oczami i odzieżą Środki techniczne: Zapewnić odpowiednią wentylację. Nie rozpylać pod dużym ciśnieneim (>3bary). Podczas przesuwania produktu: aby uniknąć zapłonu oparów przez elektryczność statyczną, wszystkie metalowe elementy powinny być uziemione. Ne dopuscić do rozchlapania i upewnić się, że substancja jest przelewana powoli, zwłascza na początku użycia. Zapobieganie pożarom i eksplozji: UŻYWAĆ TYLKO ZIMNE I ODGAZOWANE POJEMINIKI W WENTYLOWANYM POMIESZCZENIU (ABY UNIKNĄĆ RYZYKA WYBUCHU). Trzymać z dala od wszelkich źródeł zapłonu (otwarty ogień i iskry) oraz ciepła (grące kolektory lub obudowy). Ni e palić. Stosować przeciwwybuhowy sprzęt elektryczny. Zabopiegać wyładowaniom elektrostatycznym. Nie używać sprężonego powietrza do napełniania, rozładowywania i przenoszenia. Zaplanować instalacje (maszyny i urządzenia), tak aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się palącego się produktu (zbiorniki, systemy retencyjne, seoaratory w systemach retencyjnych. Środki higieny: racować zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy: nie spożywać pokarmów i napojów, nie palić w miejscu pracy, myć ręce po użyciu, zdjąć zanieczyszczoną odzież i sprzęt ochronny przez wejściem do miejsc przeznaczonych do spożywania posiłków. Zaleca się regularne czyszczenie narzęzi, miejsca pracy i odzieży. Nie wycierać rąk szmatkami zabrudzonymi przez substancje. Nie używać środków ciernych, rozpuszczalników lub paliwa. Myć ręce przed posiłkami i po zakończeniu pracy. 7.2. Warunki bezpiecznego magazynowania, łącznie z informacjami dotyczącymi wszelkich wzajemnych niezgodności: Środki techniczne / Warunki magazynowania: zaplanować instalację tak, ay uniknąć przypadkowej emisji produktu (na przykład ze względu na uszkodzenie uszczelnienia) na gorące obudowy lub kontakty elektryczne. Instalacje magazynowe powinny być zaprojektowane z odpowiednimi zaporami, tak, aby zapobiec zanieczyszczeniu gruntu lub wody w przypadku nieszczelności bądź wyciekach. Stosować przeciwwybuchowy sprzęt elektryczny. Przechowywać w obszarach zamkniętych. Przechowywać w suchym, chlodnym i dobrze wentylowanym miejscu. Rzechowywać z dala od źródeł otwartego ognia, gorących powierzchni i źródeł zapłonu. Przechowywać w temperaturze pokojowej. Przechowywać w prawidłowo oznakowanych i szczelnie zamkniętych pojemnikach. Materiały, których należy unikać: Silne kwasy. Materiały utleniające. Materiały do pakowania: Przechowywać w oryginalnym pojemniku lub innym, odpowiednim dla tego typu substancji. Stal nierdzewna. 7.3. Szczególne zastosowanie(-a): SEKCJA 8: Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej 8.1. Parametry dotyczące kontroli: Normy PL: Normy ekspozycji dla zagrożeń zawodowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy z dnia 6 czerwca 2014 (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.). Składniki dla których obowiązują normy ekspozycji: Strona 6 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Ksylen, mieszanina izomerów (CAS: 1330-20-7) NDSCh: - NDS: 100 mg/m3 Etylobenzen (CAS: 100-41-4) NDSCh: 400 mg/m3 NDS:200 mg/m3 NDSP: - 1,2,5 – Trimetylobenzen (CAS: 180-67-8) NDSCh: 170 mg/m3 NDS:100 mg/m3 NDSP: - NDSP: Normy UE: Nazwa / rodzaj związku Ksylen, mieszanina izomerów o,m, p CAS: 1330-20-7 1,2,5 – Trimetylobenzen CAS: 180-67-8 Etylobenzen CAS: 100-41-4 Unia Europejska TWA 50 ppm TWA 221 mg/m3 STEL 100 ppm STEL 442 mg/m3 S* TWA 20 ppm TWA 100 mg/m3 TWA 100 ppm TWA 442 mg/m3 STEL 200 ppm STEL 884 mg/m3 S* Legenda – patrz sekcja 16 Krajowe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy (OEL) CEFIC-HSPA: 350 mg/m3 DNEL dla pracowników (przemysłowe / profesjonalne) Nazwa chemiczna Krótkotrwały, oddziaływania systemowe Krótkotrwały, oddziaływanie lokalne Dłogotrwały, oddziaływanie systemowe Długotrwały, oddziaływanie lokalne 44 mg/kg bw/dzień (skórnie) Węglowodory, C9 – C11, n-alkany, izoalkany, cykliczne, aromatyczne (2 – 25%) 330 mg/m3/8h (narażenie inhalacyjne) DNEL dla ogólnej populacji Nazwa chemiczna Węglowodory, C9 – C11, n-alkany, Krótkotrwały, oddziaływania systemowe Krótkotrwały, oddziaływanie lokalne Dłogotrwały, oddziaływanie systemowe Długotrwały, oddziaływanie lokalne 26 mg/kg bw/dzień Strona 7 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. (skórnie) izoalkany, cykliczne, aromatyczne (2 – 25%) 71 mg/m3/24h (narażenie inhalacyjne) 26 mg/kg bw/dzień (doustnie) inhalacyjne) 8.2. Kontrola narażenia: Stosowne techniczne środki kontroli: Zalecane jest stosowanie wentylacji ogólnej pomieszczenia. W przypadku pracy w zamkniętych pomieszczeniach, należy zaapewnić odpowiednią ilość powietrza niezbędną do oddychania oraz stosować zalecane środki chornyy osobistej. Stosować środki techniczne, aby nie przekraczać dopuszczalnego stężenia w środowisku pracy (OEL). Środki ochrony osobistej: Ogólne informacje: Ochronne rozwiązania techniczne powinny być wdrażana i stosowane przed wyborme środków i sprzętu ochrony osobistej. Zalecenia odnoszą się do produktu w oryginalnym opakowaniu. Jeśli produkt est stosowany w mieszaninach, zaleca się skontaktowanie z dostawcą w celu ustalenia odpowiedniego wyposażenia ochronnego. Ochrona dróg oddechowych: W razie tworzenia się par stosować aparat z dopływem powietrza z modelem filtra: typ A. W przypadku par i tworzenia się aerozolu: aparat z dopływem powietrza z połączonym filtrem dla oparów/cząstek, typu A/P2. Uwaga! Filtry mają ogranicony czas działania. Ochrona oczu: W przypadku, gdy istniee ryzyko zachlapania, stosowac okulary ochronne z osłonami bocznymi. Ochrona skóry: Nosić odpowiednią odzież ochronną oraz ochronne obuwie. Ochrona rąk: Rękawice odporne na węglowodory aromatyczne. Powtarzający się lub przedłużony kontakt. Materiał rękawic Grubość rękawic Czas przeniknięcia Uwagi Guma nitrylowa >0,55 mm >480 min EN374 PVA (*) >480 min EN374 Rękawice Vitonowe (R) (*) >480 min EN 374 (*) grubość wszystkich warstw Kontakt przez zachlapanie Strona 8 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Materiał rękawic Grubość rękawic Czas przeniknięcia Uwagi Neopren >0,75 mm >60 min EN374 Guma nitrylowa >0,38 mm >60 min EN374 Kontrola narażenia środowiska Ogólne informacje: Nie dopuszczać, aby material zanieczyścił wody gruntowe. SEKCJA 9: Właściwości fizyczne i chemiczne 9.1. Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych: Kolor Bezbarwny Stan fizyczny przy 20oC Ciecz Zapach Charakterystyczny Wartość pH Nie dotyczy Temperatura topnienia / zakres -76oF (ISO 3405) Temperatura wrzenia / zakres temperatur wrzenia 158-191oC, 316-376oF (ISO 3405) Punkt zapłpnu >=40oC, >= 104oF (ISO 2719) Szybkość parowania 57, EtEt=1 (DIN 53170) Górna granica palności w powietrzu 7% Górna granica palności w powietrzu 0,7% Ciśnienie pary 1,9 hPa przy 20oC Gęstość pary Brak dostępnych informacji. Gęstość 785 kg/m3 przy 15oC (ISO 12185) Rozpuszczalność w wodzie Nie dotyczy Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach Rozpuszczalny w wielu typowych rozpuszczalnikach organicznych, logPow Nie dotyczy Temperatura samozapłonu >230oC, >446oF (ASTM E 659-78) Lepkość kinematyczna 0,95 mm2/s przy 40oC (ASTM D445) Właściwości wybuchowe Właściwości utleniające Nie uważa się za wybuchowe ze względu na strukturę chemiczną i zbalansowaną ilość tlenu Substancja nie jest uważana za utleniającą ze względu na strukturę chemiczną. Strona 9 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji Nie dotyczy 9.2. Inne informacje: Napięcie powierzchniowe 0,0245 N/m przy 25oC (EN 14370) Temperatura płynięcia < -60oC SEKCJA 10: Stabilność i reaktywność 10.1. Reaktywność: Brak w normalnych warunkach stosowania, magazynowania i transportu. 10.2. Stabilność chemiczna: Stabilność Stabilny w normalnych warunkach użytkowania. 10.3. Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji: Niebezpieczne reakcje 10.4. Warunki, których należy unikać: Źródła ciepła, źródła ognia źrodła elektrostatycznym. iskier. Stosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom 10. 5. Materiały niezgodne: Silne kwasy. Materiały utleniające. 10.6. Niebezpieczne produkty rozkładu: W przypadku niekompletnego spalania i pirolizy mogą powstać gazy o różnej toksyczności, takie jak tlenek węgla, dwutlenek węgla, różne węglowodory, aldehydy i sadza. SEKCJA 11: Informacje toksykologiczne 11.1. Informacje dotyczące skutków toksykologicznych: Kontakt ze skórą Powtarzające się narażenie może powodować suchość skóry oraz pękanie. Kontakt z oczami Ta substancja nie spełnia kryteriów klasyfikacji UE . Uczucie pieczenia i czasowe zaczerwienienie Narażenie inhalacyjne Ta substancja nie spełnia kryteriów klasyfikacji UE. Pary wdychane w silnym stężeniu ma działanie narkotyczne na ośrodkowy układ nerwowy. Podrażnienie dróg oddechowych ze względu na nadmiar par, powoduje bóle głowy, senność lub inne działanie na centralny układ nerwowy, utratę przytomności . Połknięcie Objawy: Nudności , wymioty, bóle brzucha . W przypadku połknięcia produkt może przedostać się do płuc ze względu na jego niska lepkość i doprowadzić do szybkiego rozwoju bardzo poważnego uszkodzenia płuc (pomoc lekarska w ciągu 48 godzin). Strona 10 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Ostra toksczność. Informacja o składnikach. Nazwa chemiczna LD 50 Doustnie Węglowodory, C9 – C11, n- LD50 >15000 mg/kg bw alkany, izoalkany, cykliczne, (szczur – OECD 401) aromatyczne (2 – 25%) LD 50 naskórnie LC 50 Wdychanie LD50 (24h) >3400 mg/kg bw (szczur) LC50 (4h) > 13100 mg/m3 (opary) (szczur – OECD 403) Działanie uczulającena Nie klasyfikowany jako działający uczulająco. Specyficzne działanie Rakotwórczość Produkt nie jest klasyfikowany jako działający rakotwórczo. Mutageność Potencjał mutagenny substancji był szeroko badany w różnych testach in vivo i in vitro. Działanie mutagenne na komórki rozrodcze Toksyczność genetyczna: negatywna. Szkodliwe działanie na rozrodczość Brak dostępnych informacji. Toksyczność rozwojowa Wyniki badań toksyczności wytycznych rozwojowych nad substancją oraz badania przesiewowe i toksyczności rozwojowej OECD nie wykazały dowodów toksyczności rozwojowej u szczurów. Toksyczność dla dawki powtarzalnej Toksyczność subchroniczna Brak dostępnych danych. Wpływ na narządy docelowe (STOT) Wpływ na narządy docelowe (STOT) Ośrodkowy układ nerwowy Działanie toksyczne na narządy docelowe – jednorazowe narażenie Pary mogą wywoływać uczucie senności i zawroty głowy Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie powtarzalne Powoduje uszkodzenie narządów poprzez długotrwałe lub wielokrotne narażenie. Ryzyko aspiracji Płyn może przedostać się do płuc i spowodować ich uszkodzenie (chemiczne zapalenie płuc , potencjalnie śmiertelne). Inne informacje Inne szkodliwe skutki Częsty lub długotrwały kontakt ze skórą niszczy warstwę lipidową i może powodować zapalenie skóry. Strona 11 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Zwroty wskazujące środki ostrożności Usuwać Zawartość / pojemnik usuwać do autoryzowanego zakładu utylizacji odpadów . SEKCJA 12: Informacje ekologiczne 12.1. Toksyczność: Działa toksycznie na organizmy wodne, może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. Ostra toksyczność dla środowiska wodnego Informacje o produkcie Nazwa chemiczna Toksyczność algi Węglowodory, C9 – C11, n-alkany, izoalkany, cykliczne, aromatyczne (2 – 25%) Toksyczność daphnia wodne bezkręgowce i inne Toksyczność ryby Toksyczność mikroorganiz my ErL50 (72h) = 4,1 mg/l EL50 (48h) = 10-22 mg/l (Daphnia LL50 (96h) =10(Pseudikirchneriella magna – OECD 202) 30mg/l subcapitata – OECD 201) (Oncorhynchus mykiss – OECD ErL50 (72h) = 4,6-10mg/l 203) (Pseudokirchneriella subcapitata – OECD 201) NOELR (72h) =0.76 mg/l (Pseudokirchneriella subcapitata – growth rateOECD 201) NOELR (72h) = 0,22 mg/l (Pseudokirchneriella subcapitata - biomass – OECD 201) Przewlekła toksyczność dla środowiska wodnego Informacja o produkcie Nie dotyczy. Toksyczność chroniczna wodna - Informacja o składnikach Nazwa chemiczna Węglowodory, C9 – C11, n-alkany, izoalkany, cykliczne, aromatyczne (2 – 25%) Toksyczność algi Toksyczność daphnia wodne bezkręgowce i inne Toksyczność ryby Toksyczność mikroorganiz my NOELR (21d) = 0,28 mg/l NOELR (28d) = 0,13 mg/l (daphnia magna – OCDE 211) (oncorhynchus mykiss QSAR Petrotox) Strona 12 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Wpływ na organizmy lądowe Brak dostępnych informacji 12.2. Trwałość i zdolność do rozkładu: Ogólne informacje: Łatwo biodegradowalny: (75% o 28 dniach) Biodegradacja Typ Metoda Czas próbkowania OECD 301F 28 dni Efekty szczególne Wartość Jednostka Biodegradacja 75 % Łatwo biodegradowalny 12.3. Zdolność do bioakumulacji: Informacja o produkcie: Zmierzone dane doświadczalne dotyczące substancji UVCB są węglowodorowy nie ma istotnego znaczenia ponieważ każdy ze składników może zachowywać różnie. Log Pow Informacja o składnikach Nie dotyczy. 12.4. Mobilność w glebie: Gleba Substancja jest UVCB . Standardowe testy dla tego rodzaju działania nnie są odpowiednie. 12.5. Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB: Substancja nie jest uznana za PBT i vPvB 12.6. Inne szkodliwe skutki działania: Brak dodatkowych informacji. SEKCJA 13: Postępowanie z odpadami Informacje ogólne Nie dopuszczać do przedostania się do ścieków, kanalizacji i cieków wodnych. Utylizacją odpadów i opakowań jednorazowych powinny się zająć wyspecjalizowane firmy, sposób utylizacji odpadów należy uzgodnić z właściwymi terenowo wydziałem ochrony środowiska. Pozostałość składować w oryginalnych pojemnikach. Utylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Puste, opróżnione opakowania należy poddać utylizacji zgodnie z obowiązującymi przepisami lub dostarczyć na odpowiednie wysypisko śmieci. Nie używać ponownie opakowań zawierających pozostałości produktu. 13.1. Metody unieszkodliwiania odpadów Metoda utylizowania Spalać w odpowiedniej komorze spalania. Utylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zanieczyszczone opakowania powinny być opróżnione, mogą być przekazywane do recyklingu. Zanieczyszczona woda po gaszeniu pożaru powinna być usunięta zgodnie z obowiązującymi przepisami. SEKCJA 14: Informacje dotyczące transportu Strona 13 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. ADR/RID UN/ID nr Prawidłowa nazwa przewozowa Klasa zagrożenia Grupa pakowania ADR/RID etykiety Zagrożenie dla środowiska Kod klasyfikacyjny Kod ograniczeń przewozu przez tunele Id zagrożenia ADR (nr Kemmler) Opis Ilość wyłączona Ograniczona ilość IMDG/IMO UN/ID nr Prawidłowa nazwa przewozowa Klasa zagrożenia Grupa pakowania Zagrożenie dla środowiska morskiego EmS nr Opis Ilość wyłączona Ograniczona ilość Prawidłowa nazwa przewozowa UN 1300 Substytut terpentyny. 3 III 3 tak F1 (D/E) 30 UN 1300, Substytut terpentyny, 3, PGIII, (D/E) E1 5l UN 1300 Substytut terpentyny. 3 III P F-E, S-E UN 1300, Substytut terpentyny, 3, PGIII, (40 oC c.c.) E1 5l UN 1300, Substytut terpentyny, 3, PGIII, (40 oC c.c.), Zanieczyszczenia morskie ICAO/IATA UN/ID nr Prawidłowa nazwa przewozowa Klasa zagrożenia Grupa pakowania Kod ERG Przepisy szczególne Kod klasyfikacyjny Opis Ilość wyłączona Ograniczona ilość UN 1300 Substytut terpentyny. 3 III 3L A3 F1 UN 1300, Substytut terpentyny, 3, PGIII E1 10l ICAO/IATA UN/ID nr Prawidłowa nazwa przewozowa Klasa zagrożenia Etykieta zagrożenia Grupa pakowania Zagrożenie dla środowiska Kod klasyfikacyjny Opis Ilość wyłączona Ograniczona ilość Wentylacja UN 1300 Substytut terpentyny. 3 3 III tak F1 UN 1300, Substytut terpentyny, 3, PGIII E1 5l VDE01 Strona 1 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. SEKCJA 15: Informacje dotyczące przepisów prawnych 15.1. Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska specyficzne dla substancji lub mieszaniny: Prawodawstwo EU Rozporządzenie (EC) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenie Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/EC oraz uchylające rozporządzenie Rady (EEC) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (EC) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EEC i dyrektywy Komisji 91/155/EEC, 93/67/EEC, 93/105/EC i 2000/21/EC, ze zmianami. Rozporządzenie (EC) nr 1272/2008 z Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmienione i uchylone dyrektywą 67/548/EEC i 1999/45/ECE oraz zmieniające rozporządzenie (EC) nr 1907/2006 z poprawkami. Przepisy krajowe 1. Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006r w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń, stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) z późniejszymi zmianami. 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie ograniczeń produkcji, obrotu lub stosowania substancji i mieszanin niebezpiecznych lub stwarzających zagrożenie oraz wprowadzania do obrotu lub stosowania wyrobów zawierających takie substancje lub mieszaniny (Dz.U. 2013 poz. 180) z późniejszymi zmianami. 3. Ustawa z dnia 25 lutego 2011r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (DZ.U. Nr 63, poz. 322.). 4. Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. 2015 poz. 675). 5. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008r nr 1272/2008 (CLP) z późn. zm. 6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 w sprawie oznakowań opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin. (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 445). 6a. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 stycznia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin (Dz.U. 2014 poz. 145) 7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 1018) 7a. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin (Dz.U. 2014 poz. 6) 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz.U. 2014 poz. 1298). 9. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2012 r. w sprawie kategorii substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych, których opakowania wyposaża się w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 688). 9a. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 października 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kategorii substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych, których opakowania wyposaża się w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz.U. 2013 poz. 1225) 10. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 nr 0 poz. 21) 11. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. 2005 nr 175 poz. 1458) 12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 2014 poz. 1923). 13. Dyrektywa Rady Nr 75/442/EEC w sprawie odpadów, Dyrektywa Rady Nr 91/689/EEC w sprawie odpadów niebezpiecznych, Decyzja komisji Nr 2000/532/EC z 3 maja 2000r podająca wykaz odpadów, OJ Nr L 226/3 z 6 września 2000r, wraz z decyzjami zmieniającymi. 14. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (DZ.U. Nr 227, poz. 1367) Strona 2 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. 15. Oświadczenie Rządowe z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (DZ.U. Nr 110, poz. 641). 16. Przepisy ADR – stan prawny od 1 stycznia 2011r. 17. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2014 poz. 817). 18. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86 z późniejszymi zmianami). 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r w sprawie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (DZ.U. Nr 217, poz.2141). 15.2. Ocena bezpieczeństwa chemicznego: Brak przeprowadzonej oceny bezpieczeństwa chemicznego. SEKCJA 16: Inne informacje Ogólne informacje: Materiał może być złożony z kilku opakowań i jest dostarczany w odpowiednich proporcjach. Proszę sprawdzić wszystkie etykiety, aby upewnić się, że w użyciu są odpowiednie ilości materiału. Porady szkoleniowe: Produkt nadaje się do profesjonalnych zastosowań. Zaleca się, aby wszyscy użytkownicy tych materiałów byli przeszkoleni w zakresie eksploatacji, użytkowania i sposobu pracy. Wystawiony przez: Przejrzano: Dział Techniczny (P.E.) 09.11.2015 Zwroty H, zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: H226 - Łatwopalna ciecz i pary. H304 - Połknięcie i dostanie się przez drogi oddechowe może grozić śmiercią. H312 – Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą. H315 – Działa drażniąco na skórę. H319 – Działa drażniąco na oczy. H332 – Działa szkodliwie w następstwie wdychania. H335 – Może powodować podrażnienie dróg oddechowych. H336 – Może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy. H372 – Powoduje uszkodzenie narządów <podać wszystkie znane narządy, których to dotyczy> poprzez długotrwałe lub powtarzane narażenie <podać drogę narażenia, jeżeli udowodniono, że inne drogi narażenia nie stwarzają zagrożenia>. H373 – Może powodować uszkodzenie narządów <podać wszystkie znane narządy, których to dotyczy> poprzez długotrwałe lub powtarzane narażenie <podać drogę narażenia, jeśli udowodniono, że inne drogi narażenia nie stwarzają zagrożenia>. H411 - Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki. Skróty: Aquatic Chronic 2 - stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego, zagrożenie przewlekłe, kategoria 2 Asp. Tox. 1 - Zagrożenie spowodowane aspiracją, kategoria zagrożenia Eye Irrit. 2 - Działanie drażniące na oczy, kategoria zagrożenia 2 Flam. Liq. 3 - Substancje ciekłe łatwopalne, kategoria zagrożenia 3 Flam. Liq. 2 - Substancje ciekłe łatwopalne, kategoria zagrożenia 2 Acute Tox. 4 – Toksyczność ostra, kategoria zagrożenia 4 Strona 3 z 17 KARTA CHARAKTERYSTYKI BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Data wydania 09.11.2015 Karta Charakterystyki jest zgodna z Rozporządzeniem WE 1907/2006 z 18.12.2006 – REACH oraz 453/2010 z 20.05.2010r. Skin Irrit. 2 - Działanie drażniące na skórę, kategoria zagrożenia 2 STOT SE 3 - Toksyczne działanie na narządy krytyczne przy narażeniu jednorazowym, kategoria zagrożenia 3 STOT RE 1 - Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie powtarzalne, kategoria zagrożenia 1 Szkolenia: Przed przystąpieniem do pracy z produktem obowiązkowo poddać pracowników szkoleniu BHP w związku z występowaniem w środowisku pracy czynników chemicznych. Przeprowadzić, udokumentować i zapoznać pracowników z wynikami oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy związanym z występowaniem czynników chemicznych. KARTA CHARAKTERYSTYKI – BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Wydanie z Wersja PL 09.11.2015 3.0 z dnia 09.02.2015 MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Zał. I do Rozporządzenia (UE) 453/2010 z dnia 20 maja 2010r. Przepisy prawne przytoczone w sekcji 15 karty Informacje Biura do Spraw Substancji Chemicznych. Karta charakterystyki producenta mieszaniny – BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Informacje zawarte w karcie charakterystyki dotyczą wyłącznie preparatu wymienionego w tytule. Dane zawarte w karcie należy traktować wyłącznie jako pomoc dla bezpiecznego stosowania produktu BENZYNA LAKOWA BRID BRAND – BS 245 Ponieważ warunki magazynowania, transportu i stosowania są poza naszą kontrolą, nie mogą stanowić gwarancji w sensie prawnym. W każdym przypadku należy przestrzegać przepisów ustawowych i ewentualnych praw osób trzecich. Karta nie stanowi oszacowania zagrożeń w miejscu pracy. Produktu nie należy wykorzystywać do innych celów niż podane w sekcji 1 bez uprzedniej konsultacji z firmą Noxan Sp. z o.o. Opracowano w Noxan Sp. z o.o., [email protected] Strona 4 z 17