Parafia - Nazwa.pl

Grzybno - gmina Unisław
Parafia
Autor: Sylwester Kurdynowski
07.11.2007.
Zmieniony 20.11.2007.
Kościół parafialny p. w. św. Archanioła w GrzybnieMiejscowość Grzybno występuje w źródłach
historycznych pod nazwami: (1381 rok)- Griffen, Grieffe, Griffina slavicalis, (1472 rok) -Polska Grzywna,
Gribno, Griewe a od 1866 roku- Gribnau. Nie jest znana data lokacji wsi. Po raz pierwszy wzmiankowana
jest jako folwark krzyżacki w 1381 roku. Początkowo Grzybno należało do komturstwa i prokuratorstwa w
Unisławiu, a następnie w XV do komturstwa starogrodzkiego, obejmując powierzchnię 45 łanów
czynszowych (jeden łan-około 20 hektarów). Przy kościele p.w. św. Michała Archanioła istniała szkoła
parafialna wymieniana w 1667 roku. W 1706 roku budynek szkolny pozostawał w ruinie, a nauczycielem
był wtedy Franciszek Barnicki. W XIX wieku istniał przy kościele także przytułek dla ubogich. W 1857
roku wydano statut Bractwa św. Michała w Grzybnie i założono Bractwo Trzeźwości. Parafia w Grzybnie
,według badaczy zagadnienia, została ufundowana przez Krzyżaków w latach 1231 -1300. Jedyną
informacją potwierdzającą istnienie kościoła w Grzybnie jest wzmianka w źródłach drukowanych w
związku z planowanym w roku 1445 synodem laickim.
Na podstawie bezpośrednich badań obiektu, badacze wyróżnili pięć etapów budowy kościoła. Do końca
XIII w. powstała budowla salowa z kamienia narzutowego. Użyte do budowy kamienie nie zostały
obrobione, tylko od strony lica muru zewnętrznego wygładzone. Przed połową XV w. przeprowadzono
remont i modernizację kościoła stosując już cegłę. W drugiej połowie XV w. został zbudowany szczyt
wschodni. W XVII w. obniżono kolebkę w prezbiterium, a w XIX w. dobudowano min. kruchtę południową.
Opis obiektu - Kościół parafialny w Grzybnie pod wezwaniem świętego Michała Archanioła jest jednym z
pięćdziesięciu murowanych gotyckich kościołów wiejskich na terenie ziemi chełmińskiej i jednym z
dwudziestu ośmiu, których wnętrze zostało przykryte kolebką drewnianą. Należy do grupy kościołów
salowych, opartych na rzucie prostokąta w proporcjach około 2:1.
O wartości artystycznej tego kościoła świadczy forma schodkowego szczytu wschodniego, nawiązująca do
szczytu katedry chełmżyńskiej. Kościół parafialny w Grzybnie nie zmienił (poza kruchtą wejściową
dobudowaną od południa i obniżeniem kolebki w prezbiterium) swego gotyckiego charakteru, co podnosi
jego wartość artystyczną i naukową. Nie bez znaczenia dla wartości historyczno-dokumentalnej kościoła
jest fakt, że w latach 1893- 1914 plebanem był tu Ksiądz Stanisław Kujot, wybitny historyk Pomorza oraz
ziemi chełmińskiej. W roku 1895 odnowiona została kolebka drewniana. Wkrótce potem przebito okno w
blendzie szczytu wschodniego oraz dobudowano kruchtę południową. Ściany kościoła wraz z fragmentem
szkarp, cokołem, dolna część masywu wieżowego i zakrystia zbudowane są z kamienia polnego nie
obrobionego, łączonego zaprawą wapienną. Powierzchnia muru wyrównana gruzem ceglanym i
okrzeskami. Cegła pełna palona na zaprawie wapiennej, użyta do budowy szczytu wschodniego budowli
(wątek nieregularny, z fragmentami w wątku gotyckim), w portalu zachodnim, obramieniach okien. Cegła
maszynowa użyta do budowy kruchty południowej, gzymsu wieńczącego i licznych współczesnych
przemurowań. Tu zaprawa cementowo – wapienna. Górna konstrukcja wieży drewniana o
konstrukcji szkieletowej, oszalowana pionowo deskami – styki kryte od zewnątrz listwami.
Tynkowane wnętrze, ościeża okien, blenda centralna i fryz szczytu wschodniego. Na zewnątrz ściany
opięte ustawionymi prostopadle, a na narożach pod kątem szkarpamiu. Między nimi w ścianach
rozmieszczone ostrołucznie zwieńczone i lekko rozglifione otwory okienne. Więźba dachowa drewniana,
krokwiona, dwujętkowa, wzmocniona systemem zastrzałów i mieczy. Konstrukcja posadowiona na
murłacie. Pokrycie dachu nad nawą oraz wieży dachówką ceramiczną. Portale główne –
zewnętrzny i wewnętrzny są ostrołucznie zwieńczone z bogato profilowanym rozglifieniem, prowadzący z
nawy do zakrystii – zwieńczony łukiem odcinkowym. Wnętrze przykryte pozornym sklepieniem
kolebkowym, w zakrystii i kruchcie – nowym stropem płaskim i belkowo – deskowym.
Elewacja frontowa – zachodnia: dwukondygnacyjna z podziałem podkreślonym przez różnicę
materiałów. Dolna kamienna kondygnacja z dwuskokowymi szkarpami w narożach, z trójskokowym,
profilowanym portalem na osi. Górna – drewniana przedzielona w połowie poziomą listwą
drewnianą. W górnej części otwory okienne, kamienny masyw wieży flankują dwa dwuskokowe
półszczyty korpusu nawowego. elewacja frontowa zachodniaElewacja wschodnia z podziałem
podkreślonym przez różnicę materiałów: kamienna część korpusu i ceglany szczyt. Strefa korpusu
flankowana szkarpami ustawionymi w narożach ukośnie. Oś kompozycyjną stanowi ostrołukowa
tynkowana blenda przechodząca w strefę schodkowego szczytu, z oknem w górnej partii. Uskok środkowy
szczytu zwieńczony zadaszonym odcinkiem fryzu, pozostałe zwieńczone rzędem czworobocznych
sterczyn. elewacja wschodniaSzkarpy w elewacjach północnej i południowej z uskokami krytymi daszkami
pulpitowymi z cegły na płask. W ścianach korpusu ustawione prosto, a w narożach ukośnie. Elewacja
północna jednoosiowa. Jeden otwór okienny w zachodniej części między dwoma skarpami. We wschodniej
części zakrystia.elewacja północnaElewacja południowa czteroosiowa. Otwory okienne między trzema
szkrapami, w części środkowej kruchta z otworem drzwiowym na osi, nad nim, w partii szczytu półkolisty
http://emisja.nazwa.pl/grzybno
Kreator PDF
Utworzono 6 March, 2017, 20:52
Grzybno - gmina Unisław
otwór okienny. elewacja południwaWe wnętrzu część prezbiterialna wyodrębniona podwyższonym
poziomem posadzki, z dodatkowym drewnianym podwyższeniem dla ołtarza głównego i mensy
ołtarzowej. Wokół murów tej części nadwieszony gzyms, na którym opiera się kolebka węższa i niższa niż
w nawie. Dodatkowo część prezbiterialna wydzielona od nawy profilowanym ściągiem. Drugi ściąg w
części nawowej. Od zachodu chór muzyczny wsparty na dwóch belkach podpartych przez cztery kolumny.
Bariery chóru niedekorowane. ołtarz główny
Bibliografia: Przy opracowywaniu niniejszej dokumentacji wykorzystano materiały archiwalne
pochodzące z kart ewidencyjnych zabytków architektury i budownictwa Archiwum WKZ w Toruniu
opracowanych przez p. Macieja Warchoł, pochodzące z sierpnia 1998 r. Zdjęcia autorstwa: Sławomir
Sawina, Marek Gesing
http://emisja.nazwa.pl/grzybno
Kreator PDF
Utworzono 6 March, 2017, 20:52