Sprawozdanie z sesji tematycznej

Magdalena Mike
Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej
Sprawozdanie z sesji dot. finansowania ekonomii społecznej
Zagadnienia finansowania podmiotów ekonomii społecznej stanowiły jeden z tematów przewodnich III
Ogólnopolskich Spotkań Ekonomii Społecznej. Już podczas sesji otwierającej kolejni mówcy zwracali uwagę
na konieczność wypracowania warunków prawnych i kulturowych dot. finansowania podmiotów ekonomii
społecznej, podkreślali rolę złożonego systemu finansowania jako umożliwiającego nie tylko rozpoczęcie działalności
przedsiębiorstw ekonomii społecznej (PES), ale i ich dobre oraz stabilne funkcjonowanie.
Wśród przedstawicieli trzeciego sektora zauważyć można było dojrzewającą potrzebę stworzenia konkretnych
kompleksowych rozwiązań z nurtu finansowania ekonomii społecznej. Nie powinno zatem dziwić, iż podczas sesji
poświęconej finansowaniu ekonomii społecznej zebrani uczestnicy żywo debatowali nad istniejącymi już
i planowanymi na przyszłość instrumentami finansowania przedsiębiorczości społecznej.
Zaprezentowany projekt „Paktu na rzecz ekonomii społecznej w modernizacji polskiego modelu społecznego 2030”
potraktowano jako element wyjściowy do dalszych prac – niezbędnych z punktu widzenia zarówno praktyków,
jak i teoretyków zajmujących się ekonomią solidarną.
Jako kluczowe do przedyskutowania w gronie przedstawicieli trzeciego sektora, pożyczkodawców (PAFPIO
i Małopolskiego Funduszu Ekonomii Społecznej) oraz strony rządowej uznano kwestie:
► dostępu podmiotów ekonomii społecznej do środków finansowania zwrotnego i pomocy bezzwrotnej;
► koncepcji finansowania ekonomii społecznej;
► rekomendacji mających posłużyć do opracowania dalszych rozwiązań z zakresu finansowania ekonomii
społecznej.
Na początku dyskusji zwrócono uwagę na stosunkowo niewielką wiedzę przedstawicieli podmiotów ekonomii
społecznej w zakresie możliwości korzystania ze zwrotnych i bezzwrotnych funduszy, kierowanie funduszy
do założycieli, a nie działających już PES, brak jasnej definicji przedsiębiorstwa społecznego czy niewystarczającą ilość
instrumentów finansowych przeznaczonych dla PES.
Eksperci, na co dzień zajmujący się udzielaniem pożyczek przedstawicielom trzeciego sektora, jako główne bariery
w dostępie PES do dostępnych na rynku instrumentów finansowania wymienili:
► niechęć do podpisywania weksli, brak długofalowego planowania w większości instytucji przedsiębiorczości
społecznej,
► niechęć do stosowania/poddawania się jakimkolwiek procedurom oceny przez część organizacji,
► uzależnienie się od pieniędzy pochodzących z projektów oraz dotacji,
► brak dostępu do finansowania komercyjnego oraz myślenia biznesowego w NGO.
Zgadzając się z powyższymi stwierdzeniami przedstawiciele podmiotów gospodarki społecznej zauważyli, iż za jedną
z przyczyn kłopotów w dostępie do istniejących instrumentów finansowania w zakresie ekonomii społecznej uznać
należy brak wiedzy środowiska bankowego na temat trzeciego sektora, i odwrotnie, brak wiedzy w PES na temat
sposobu działania instytucji rynku finansowego. PES zaobserwowały także rosnącą restrykcyjność i usztywnienie
Materiały pokonferencyjne – sprawozdania z sesji
1
instytucji rynku finansowego w stosunku do trzeciego sektora, skutkujące zahamowaniem udzielania pożyczek
i kredytów dla tego sektora. Gdy dodamy do tego kolejne: niezrozumienie specyfiki działania, panujące stereotypy,
małą liczbę specjalistów posiadających zarówno wiedzę nt. sektora obywatelskiego, jak i bankowego oraz
odgrywające niebagatelną rolę kwestie związane z brakiem środków własnych oraz formą prawną (stowarzyszenia,
fundacje, spółdzielnie socjalne) jasne staje się, iż praca nad zbudowaniem nowych instrumentów finansowanych jest
fundamentalna z punktu widzenia dalszego rozwoju ES.
Biorąc pod uwagę zaprezentowane zagadnienia eksperci podkreślali, iż przejście od formy działania organizacji, której
główne finansowanie uzależnione jest od środków projektowych, do modelu, w którym prowadzenie własnej
działalności gospodarczej (a nie sięganie po dotacje) stanowić będzie podstawę dochodów może okazać się
trudniejsze, niżby mogło się wydawać.
Konieczne wydaje się wypracowanie takiego systemu wsparcia ES, który stworzyłby możliwości otrzymania pożyczki
przez organizacje, nie mogące otrzymać kredytu z banku. Systemu, który byłby oparty na prostych procedurach,
zrozumieniu specyfiki podmiotów trzeciego sektora oraz pozwalał na elastyczność w wielu kluczowych kwestiach,
takich jak np. spłata zaciągniętej pożyczki.
Zarówno paneliści, jak i zgromadzeni uczestnicy zgodnie stwierdzili, iż w związku z niemożliwością uzyskania realnego
wsparcia finansowego od podmiotów komercyjnych rekomendować należy:
►
►
►
►
powstanie Funduszu Przedsiębiorczości Społecznej finansowanego z 1% CIT;
przeprowadzenie pilotażu funduszu poręczeniowego i pożyczkowego;
tworzenie specjalistycznych instrumentów finansowania dla PES;
wykorzystanie istniejących regionalnych funduszy poręczeniowych – ich doświadczeń i infrastruktury oraz
kontynuowanie wzajemnego uczenia się świata bankowości i 3 sektora (np. poprzez zapewnienie podmiotom
gospodarki społecznej opiekuna biznesowego).
Wszystkie wyżej wymienione działania będą możliwe do urealnienia jedynie w sytuacji kooperacji pomiędzy
przedstawicielami wszystkich sektorów oraz otwartości i partnerskiego podejścia. Warto podkreślić, iż wszystkie
poruszone podczas sesji kwestie możliwe są do realizacji przy wykorzystaniu szans, jakie daje Program Operacyjny
Kapitał Ludzki, Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, programy LEADER i Odnowa Wsi oraz rozpoczęte (chociażby przy
okazji OSES) konsultacje społeczne i międzysektorowe.
Prelegentami w sesji na temat finansowania ekonomii społecznej byli: Krzysztof Margol (Nidzicka Fundacja Rozwoju
Nida), członek grupy finansowej Zespołu ds. rozwiązań systemowych – prowadzenie sesji, Nathalie Bolgert (PolskoAmerykański Fundusz Pożyczkowy Inicjatyw Obywatelskich), Krystyna Widerny- Bidzińska (Ministerstwo Gospodarki),
Mariusz Andrukiewicz (Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej „Być razem”), Tadeusz Durczok
(Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej), Rafał Sułkowski (Małopolski Fundusz Ekonomii Społecznej).
Materiały pokonferencyjne – sprawozdania z sesji
2