badanie przestrzenno-czasowego zrónicowania redystrybucji

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS
FOLIA OECONOMICA 253, 2011
Artur Lipieta, Barbara Pawe ek
BADANIE PRZESTRZENNO-CZASOWEGO ZRÓ NICOWANIA
REDYSTRYBUCJI DOCHODU NARODOWEGO BRUTTO UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 2004–2008
Streszczenie: Jednym z g ównych !róde zasilaj"cych bud#et Unii Europejskiej (UE)
s" $rodki przekazywane przez pa%stwa cz onkowskie, których wielko$& jest uzale#niona od Dochodu Narodowego Brutto (DNB) ka#dego z pa%stw. 'rodki z bud#etu UE przeznaczane
s" na realizacj( wspólnej polityki maj"cej na celu polepszenie #ycia jej obywateli poprzez wyrównanie ró#nic gospodarczych, spo ecznych i terytorialnych mi(dzy regionami Unii.
Celem g ównym prezentowanych bada% jest przeprowadzenie analizy statystycznej przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB Unii Europejskiej w latach 2004–2008.
Celem cz"stkowym jest zaproponowanie metodologii bada% nad zró#nicowaniem redystrybucji
DNB UE w oparciu o metody statystycznej analizy danych.
Redystrybucja DNB UE by a badana w oparciu o relacj( mi(dzy udzia em danego pa%stwa
cz onkowskiego w wydatkach na wyró#niony obszar wspólnej polityki UE a udzia em tego pa%stwa w tworzeniu unijnego DNB. Okres badawczy stanowi y lata cz onkostwa Polski w UE. Metodologi( bada% przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB UE oparto na metodach statystycznej analizy danych takich, jak: wspó czynnik potencja u przestrzennego, model dla
danych panelowych oraz analiz( korespondencji.
1.
WPROWADZENIE1
Zasoby w asne Unii Europejskiej tworz" $rodki finansowe przekazywane przez pa%stwa cz onkowskie do unijnego bud#etu. Pochodz" one z trzech podstawowych !róde :
z ce pobieranych od towarów importowanych z pa%stw, które nie s" cz onkami Unii
Europejskiej (tzw. tradycyjne zasoby w asne Unii), z podatku od warto$ci dodanej VAT
(okre$lony procent dochodów) oraz ze $rodków uzale#nionych od dochodu narodowego
ka#dego z pa%stw cz onkowskich (0,73% Dochodu Narodowego Brutto – DNB).
W 2008 roku wymienione !ród a zapewni y odpowiednio 16%, 16% i 67% zasilenia
bud#etu UE. Pozosta e !ród a stanowi" oko o 1% jej bud#etu. S" to m.in.: podatki
od wynagrodze% pracowników instytucji UE, sk adki wp acane przez niektóre pa%stwa
spoza UE uczestnicz"ce w niektórych programach unijnych, kary finansowe nak adane
na przedsi(biorstwa dzia aj"ce na terenie Unii za amanie unijnych przepisów. Uzale#nienie wysoko$ci sk adki od poziomu rozwoju gospodarczego pa%stw cz onkowskich
Unii oznacza, #e pa%stwa bogatsze wp acaj" do bud#etu znacznie wi(cej ni# pa%stwa
biedniejsze, uwzgl(dniaj"c za$ wydatki, #e istniej" tzw. p atnicy netto (wp acaj"cy wi(-
*
Dr, Katedra Statystyki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Dr hab., Katedra Statystyki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Wprowadzenie w tematyk( bada% przygotowano na podstawie informacji umieszczonych na stronach
http://www.funduszestrukturalne.gov.pl.
**
1
[183]
184
Artur Lipieta, Barbara Pawe ek
cej do bud#etu Unii ni# z niego otrzymuj") oraz beneficjenci $rodków unijnych (otrzymuj"cy znacznie wi(cej ni# wp acili). Do tej drugiej grupy pa%stw cz onkowskich Unii
Europejskiej nale#y Polska.
'rodki z bud#etu UE przeznaczane s" na realizacj( wspólnej polityki maj"cej na celu polepszenie #ycia jej obywateli. Najwi(cej $rodków przeznaczonych jest na realizacj(
podniesienia konkurencyjno$ci Unii, realizacj( polityki spójno$ci, rozwój rolnictwa,
rybactwa i rybo ówstwa, rozwój obszarów wiejskich i ochron( $rodowiska. Kolejne
$rodki przeznaczone s" na finansowanie UE na arenie mi(dzynarodowej (w tym na rzecz
stabilno$ci, demokracji i praw cz owieka, pomoc humanitarn", wspó prac( na rzecz
rozwoju, wspóln" polityk( zagraniczn" i bezpiecze%stwo oraz rozszerzenie Unii), administracj( (koszty zatrudnienia personelu i utrzymania budynków wszystkich instytucji
Unii) oraz na wydatki zwi"zane z obywatelstwem (kultura, media, zdrowie publiczne,
ochrona konsumentów), wolno$ci", bezpiecze%stwem i sprawiedliwo$ci" (w tym ochron( swobód, walk( z terroryzmem i nielegaln" imigracj").
Jak ju# wspomniano cz($& $rodków przeznaczona jest na pomoc przedakcesyjn".
Przed przyst"pieniem do UE Polska mog a korzysta& z funduszy programów przedakcesyjnych prowadz"cych do zmniejszenia dysproporcji warunków ekonomicznych i spoecznych pa%stw Unii i kandyduj"cych do niej. By y to przede wszystkim programy:
PHARE (program pomocy w przebudowie gospodarczej pa%stw Europy 'rodkowej
i Wschodniej, pocz"tkowo wspieraj"cy przemiany gospodarcze i spo eczne jedynie
w Polsce i na W(grzech, mia na celu zmniejszenie opó!nie% i zró#nicowa% pomi(dzy
regionami poprzez promowanie aktywno$ci sektora produkcyjnego, rozwój zasobów
ludzkich oraz infrastruktury), ISPA (Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej
wspieraj"cy 10 krajów Europy 'rodkowo-Wschodniej przygotowuj"cych si( do akcesji
do UE przeznaczony dla du#ych projektów inwestycyjnych w zakresie $rodowiska naturalnego oraz dostosowania sieci komunikacyjnych i transportowych do standardów europejskich) i SAPARD (Specjalny Program Akcesyjny na Rzecz Rozwoju Rolnictwa
i Obszarów Wiejskich, uruchomiony ze wzgl(du na du#e braki w rozwoju gospodarczym
na obszarach wiejskich na terenie wszystkich pa%stw kandyduj"cych, finansuj"cy inwestycje w rolnictwie i przemy$le spo#ywczym).
Bud#et Unii to plan finansowy, w którym ustalane (zak adane) s" wydatki i dochody. Bud#et roczny funkcjonuje w ramach bud#etu (planu) wieloletniego. Obecny plan
obejmuje lata 2007–2013. Ustalono w nim maksymalne limity wydatków poszczególnych pozycji bud#etu uwzgl(dniaj"cych priorytety Unii. S" one zwi"zane z przyj(tymi
zasadami polityki regionalnej, polityki spójno$ci oraz polityki strukturalnej. Maj" za cel
wyrównanie ró#nic gospodarczych mi(dzy regionami Unii, a w efekcie mi(dzy ich
mieszka%cami. 'rodki finansowe przeznaczane s" na pomoc obszarom opó!nionym
gospodarczo (w zale#no$ci od poziomu PKB regionu).
Polityka regionalna jest ukierunkowana na regulacj( mi(dzyregionalnych proporcji
rozwoju – zwi(kszenie spójno$ci ekonomicznej i spo ecznej w Unii Europejskiej. Obejmuje pomoc finansow" dla regionów. Do przyj(tych podstawowych zasad nale#": zasada partnerstwa (zak adaj"ca wspó prac( mi(dzy Komisj" Europejsk" i odpowiednimi
w adzami publicznymi na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, a tak#e wspó pracy z partnerami gospodarczymi i spo ecznymi), zasada dodatkowo$ci (fundusze Unii
powinny uzupe nia&, a nie zast(powa& $rodki finansowe pa%stw cz onkowskich), zasada
subsydiarno$ci (dzia ania powinny by& podejmowane na mo#liwie najni#szym szczeblu
Badanie przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB UE…
185
w obr(bie regionu lub pa%stwa cz onkowskiego), zasada koncentracji (koncentracja
$rodków na priorytetowych dla spójno$ci spo eczno-gospodarczej Unii wybranych celach), zasada programowania (kontrola i monitorowanie wykorzystania $rodków), zasada
koordynacji (koordynacja dzia a% poszczególnych funduszy).
Polityka spójno$ci ma s u#y& wzmacnianiu spójno$ci gospodarczej, spo ecznej
i terytorialnej (przestrzennej) w Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie dysproporcji
w poziomie rozwoju ró#nych regionów oraz zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich. Ka#da z tych spójno$ci jest analizowana w uk adzie
pa%stw oraz regionów NUTS 2 i NUTS 3. Spójno$& gospodarcza jest mierzona za pomoc" PKB na mieszka%ca uwzgl(dniaj"c parytet si y nabywczej. Spójno$& spo eczna za$
jest mierzona za pomoc" wska!nika stopy bezrobocia i coraz cz($ciej uwzgl(dniaj"c
miernik okre$laj"cy jaka cz($& ludno$ci w wieku produkcyjnym znajduje zatrudnienie.
Spójno$& terytorialna jest mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacj"
lotnicz", drogow" i kolejow". Wzrost spójno$ci gospodarczej polega na zmniejszeniu
zró#nicowa% w poziomie rozwoju gospodarczego mi(dzy regionami bogatymi a biednymi, wzrost spójno$ci spo ecznej – na zmniejszeniu zró#nicowa% w wykorzystaniu
kapita u ludzkiego pomi(dzy poszczególnymi obszarami, za$ wzrost spójno$ci terytorialnej – na eliminowaniu barier dost(pno$ci do regionów peryferyjnych poprzez ich
lepsze powi"zanie z obszarami centralnymi Wspólnoty.
Polityka regionalna i spójno$ci UE polega na realizacji trzech najwa#niejszych celów: konwergencji (spójno$ci), podniesienia konkurencyjno$ci regionów i zatrudnienia
oraz europejskiej wspó pracy terytorialnej.
2.
METODOLOGIA
Celem g ównym prezentowanych bada% jest przeprowadzenie analizy statystycznej
przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii
Europejskiej w latach 2004–2008.
Celem cz"stkowym jest zaproponowanie metodologii bada% nad zró#nicowaniem
redystrybucji DNB UE w oparciu o metody statystycznej analizy danych.
Redystrybucja DNB Unii Europejskiej by a badana w oparciu o relacj( mi(dzy
udzia em danego pa%stwa cz onkowskiego w wydatkach na wyró#niony obszar wspólnej
polityki Unii Europejskiej a udzia em tego pa%stwa w tworzeniu unijnego DNB. Okres
badawczy stanowi y lata cz onkostwa Polski w UE. Z uwagi na to, #e od 2007 r. sformuowano nowe obszary polityki Unii Europejskiej, niektóre rozwa#ania prowadzono
osobno dla lat 2004–2006 oraz 2007–20082.
Badanie by o prowadzone tak#e dla grup pa%stw (por. tab. 1), gdzie kryterium podzia u by rok wst"pienia do Unii Europejskiej.
Do realizacji przyj(tego celu wykorzystano wspó czynnik potencja u przestrzennego, model dla danych panelowych oraz analiz( korespondencji.
2
Dane dla 2008 r. s" szacunkowe.
Artur Lipieta, Barbara Pawe ek
186
Tab. 1. Pa!stwa cz"onkowskie Unii Europejskiej w podziale na grupy ze wzgl#du
na rok wst$pienia do UE
Grupa
Rok wst$pieniado UE
G1
Za o#yciele
G2
1973
Pa!stwa
Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg,
Niemcy, W ochy
Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo
G3
1981
Grecja
G4
1986
Hiszpania, Portugalia
G5
1995
G6
2004
G7
2007
Austria, Finlandia, Szwecja
Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, )otwa, Malta,
Polska, S owacja, S owenia, W(gry
Bu garia, Rumunia
!ród o: opracowanie w asne.
Dla wyró#nionych obszarów polityki Unii Europejskiej (reprezentowanych przez
zmienne Z jt ) w kolejnych latach 2004–2008 obliczono najpierw wska!niki struktury
przestrzennej postaci3:
uijt
zijt
27
, " i 1, ..., 27; t 1, ..., 5 # ,
(1)
! zijt
i 1
gdzie: zijt jest warto$ci" zmiennej Z jt dla pa%stwa Oi w roku t .
Wska!niki te informuj" o udziale poszczególnych pa%stw w agregacie, który tworzy
suma wydatków przypisanych badanym krajom Oi (i=1, …, 27) w roku t (normalizacja z
wykorzystaniem przekszta cenia ilorazowego po obiektach). W wyniku tak przeprowadzonej normalizacji ma miejsce uwolnienie si( od jednostek pomiaru i uzyskanie warto$ci o ujednoliconym zakresie zmienno$ci, tzn. przedzia zmienno$ci jest postaci <0, 1>,
a rozst(p jest równy jeden.
W kolejnym kroku, na podstawie warto$ci wska!ników struktury przestrzennej obliczono wspó czynniki potencja u4 przestrzennego zgodnie z nast(puj"cym wzorem5:
27
U ijt
uijt
zijt
uiqt
ziqt
! zijt
:
i 1
27
,
(2)
! ziqt
i 1
przy czym:
uiqt
ziqt
27
,
(3)
! ziqt
i 1
3
Por. B. Pawe ek, [2008], Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych z o"onych zjawisk ekonomicznych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Seria Specjalna: Monografie Nr 187, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 62.
4
Inaczej: wspó czynniki lokalizacji lub skojarzenia.
5
Por. B. Pawe ek, [2008], s. 63.
Badanie przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB UE…
187
gdzie: ziqt jest warto$ci" zmiennej DNBt (reprezentuj"cej Dochód Narodowy Brutto) dla
pa%stwa Oi (i = 1, …, 27) w roku t (t = 1, …, 5).
Wspó czynniki potencja u przestrzennego charakteryzuj" relacje mi(dzy udzia ami
pa%stwa Oi w sumach warto$ci zmiennych Zjt oraz DNBt. Je#eli udzia w sumie warto$ci
zmiennej Zjt jest wi(kszy ni# udzia w sumie warto$ci zmiennej DNBt, to wspó czynnik
ten jest wi(kszy od 1. Mo#na wówczas mówi& o tzw. potencjale nadwy#kowym pa%stwa
Oi w okresie t pod wzgl(dem obszaru polityki UE opisanego zmienn" Zjt w stosunku do
sytuacji gospodarczej tego pa%stwa ocenianej na podstawie zmiennej DNBt. Tak rozumiane potencja y s" ilorazowym przekszta ceniem normalizacyjnym, gdy# przekszta cone warto$ci s" niemianowane i warto$& 1 oznacza potencja przeci(tny. Warto$& mniejsz" od 1 interpretuje si(, jako potencja z niedoborem.
Przyj(to nast(puj"ce oznaczenia dla zmiennych, reprezentuj"cych poszczególne obszary polityki UE w latach 2004–2006, które przyjmuj" warto$ci równe wspó czynnikom potencja u przestrzennego: Y1 – rolnictwo, Y2 – dzia ania strukturalne, Y3 – polityki
wewn(trzne, Y4 – dzia anie zewn(trzne, Y5 – administracja, Y6 – pomoc przedakcesyjna,
Y7 – wyrównania, Y1 – ogó em6.
Z kolei dla lat 2007–2008 przyj(to nast(puj"ce oznaczenia: X1 – zrównowa#ony
wzrost, X2 – zasoby naturalne, X3 – obywatelstwo, wolno$&, bezpiecze%stwo i sprawiedliwo$&, X4 – UE, jako partner na arenie mi(dzynarodowej, X5 – administracja, X6 –
wyrównania na rzecz nowych pa%stw cz onkowskich UE, X7 – ogó em7.
3.
DANE
Dane statystyczne pochodzi y z opracowania [UE budget , ..., 2009]. Na ich podstawie obliczono warto$ci wspó czynników potencja u przestrzennego dla pa%stw cz onkowskich Unii Europejskiej w zakresie analizowanych obszarów polityki Unii Europejskiej w badanych latach. Wyniki oblicze% wykorzystano m.in. do analizy potencja u
przestrzennego pa%stw cz onkowskich Unii Europejskiej w latach 2004–2008.
Przez analogi( do podzia u pa%stw cz onkowskich, ze wzgl(du na relacj( mi(dzy
wp atami do i wyp atami z bud#etu Unii Europejskiej, na p atników netto oraz beneficjentów $rodków unijnych wprowadzono podzia ze wzgl(du na relacj( mi(dzy udzia ami w wydatkach z bud#etu UE i w tworzeniu Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej. Wyró#niono nast(puj"ce kategorie pa%stw:
$
wspomagaj"ce, gdy potencja przestrzenny danego pa%stwa jest z niedoborem,
$
wspomagane, gdy potencja przestrzenny danego pa%stwa jest nadwy#kowy,
$
neutralne, gdy potencja przestrzenny danego pa%stwa jest przeci(tny.
Na podstawie warto$ci wspó czynników potencja u przestrzennego wskazano pa%stwa wspomagaj"ce realizacj( wspólnej polityki Unii Europejskiej w danym zakresie
w ca ym przedziale czasu, pa%stwa wspomagane oraz pa%stwa, których status zmienia
si( w badanych latach. Szczegó owe wnioski z analizy warto$ci wspó czynników potencja u przestrzennego zamieszczono w tablicach 2 i 3.
6
W prezentowanej analizie statystycznej kategoria ogó em obejmuje – zgodnie z zapisem w pracy
[UE budget 2008, ..., 2009] – obszar polityki UE pod nazw" administracja. W nast(pnych badaniach planowane jest rozwa#enie $rodków przekazywanych na realizacj( wspólnej polityki UE z pomini(ciem wydatków
na administracj(.
7
Por. przypis poprzedni.
Artur Lipieta, Barbara Pawe ek
188
Tab. 2. Podzia" pa!stw na podstawie warto%ci wspó"czynników potencja"u przestrzennego
w latach 2004–2006
Grupa
G1
G2
G3
G4
G5
G6
Kraj
Symbol
Belgia
Francja
Holandia
Luksemburg
Niemcy
W ochy
Dania
Irlandia
Zjednoczone
Królestwo
Grecja
Hiszpania
Portugalia
Austria
Finlandia
Szwecja
Cypr
Czechy
Estonia
Litwa
)otwa
Malta
Polska
S owacja
S owenia
W(gry
Obszary polityki UE w latach 2004–2006
Y1 Y2
Y3
Y4
Y5
Y6
Y7
Y8
BE
FR
NL
LU
DE
IT
DK
IE
–
+
–
–
–
–
+
+
–
–
–
–
–
+
–
+
+
–
+
+
–
–
+
+
–
–
–
–
–
–
–
–
+
–
–
+
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
+
–
–
+
–
–
–
+
UK
–
–
–
–
–
–
–
–
EL
ES
PT
AT
FI
SE
CY
CZ
EE
LT
LV
MT
PL
SK
SI
HU
+
+
+
+
+
–
–
+
+
+
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
%
%
+
+
+
+
–
%
%
%
%
%
+
+
–
+
–
+
+
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
–
%
–
–
–
–
–
–
+
–
–
–
–
+
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
%
%
%
%
+
–
+
+
+
+
+
–
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
%
%
%
+
+
+
+
%
–
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Uwaga: symbolem „–” oznaczono pa#stwa wspomagaj$ce realizacj% wspólnej polityki Unii Europejskiej
w danym zakresie w ca ym przedziale czasu, natomiast symbolem „+” – pa#stwa wspomagane, za& symbolem
„ % ” – pa#stwa, których status zmienia si% w badanych latach.
!ród o: obliczenia w asne.
W latach 2004–2006 w zakresie wszystkich wyró#nionych obszarów polityki UE
pa%stwami utrzymuj"cymi pozycj( pa%stwa wspomagaj"cego realizacj( wspólnej polityki Unii Europejskiej by y Niemcy i Zjednoczone Królestwo, natomiast w przypadku lat
2007 i 2008 – Holandia i W ochy.
Pomijaj"c $rodki przekazywane na rolnictwo (Y1) w 2004 r., dzia anie zewn(trzne
(Y4) oraz administracj( (Y5) w latach 2004–2006 pa%stwami wspomaganymi by y: Estonia, Litwa, )otwa, Polska i S owacja.
W latach 2007–2008, przy pomini(ciu $rodków przekazywanych na administracj(
(X5) oraz wyrównania na rzecz nowych pa%stw cz onkowskich UE (X6), pa%stwami
wspomaganymi by y: Estonia, Litwa, )otwa, Polska, S owacja i W(gry.
Badanie przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB UE…
189
Tab. 3. Podzia" pa!stw na podstawie warto%ci wspó"czynników potencja"u przestrzennego
w latach 2007–2008
Grupa
G1
G2
G3
G4
G5
G6
G7
Kraj
Symbol
Belgia
Francja
Holandia
Luksemburg
Niemcy
W ochy
Dania
Irlandia
Zjednoczone
Królestwo
Grecja
Hiszpania
Portugalia
Austria
Finlandia
Szwecja
Cypr
Czechy
Estonia
Litwa
)otwa
Malta
Polska
S owacja
S owenia
W(gry
Bu garia
Rumunia
BE
FR
NL
LU
DE
IT
DK
IE
Obszary polityki UE w latach 2007–2008
X1
%
X2
X3
X4
X5
X6
X7
+
–
–
+
–
–
–
–
–
+
–
–
–
–
+
+
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
+
–
–
+
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
+
–
–
+
–
–
–
+
UK
–
–
%
–
–
–
–
EL
ES
PT
AT
FI
SE
CY
CZ
EE
LT
LV
MT
PL
SK
SI
HU
BG
RO
+
+
+
–
–
–
+
+
+
+
–
+
+
–
+
+
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
+
+
+
+
+
–
–
–
–
–
%
%
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
%
+
–
–
+
+
+
+
–
+
+
%
+
%
%
%
%
+
+
+
+
+
+
+
+
+
%
%
%
+
+
+
%
+
+
%
+
+
+
%
–
–
+
–
–
–
–
–
–
%
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Uwaga: taka sama, jak w przypadku tab. 2.
!ród o: obliczenia w asne.
4.
REZULTATY
Kolejnym etapem prowadzonych rozwa#a% by o badanie podzia u pa%stw cz onkowskich Unii Europejskiej na pa%stwa wspomagaj"ce, wspomagane i neutralne w latach 2004–2008. Wyniki oblicze% zamieszczono w tablicy 4.
Na podstawie informacji dotycz"cych potencja u przestrzennego (w zakresie wydatków ogó em – X8 i Y7) pa%stw cz onkowskich Unii Europejskiej (dane przekrojowe)
w latach 2004–2008 (dane czasowe) utworzono szereg z danymi panelowymi. Z rozwa#a% wy "czono Bu gari( i Rumuni(, gdy# pa%stwa te s" cz onkami UE dopiero
od 2007 r. Oszacowano model opisuj"cy potencja przestrzenny w zakresie wydatków
ogó em na realizacj( wspólnej polityki UE. Zmiennymi obja$niaj"cymi by y zmienne
Artur Lipieta, Barbara Pawe ek
190
zero-jedynkowe identyfikuj"ce poszczególne pa%stwa cz onkowskie. Za pa%stwo bazowe
(inaczej: obiekt odniesienia) przyj(to hipotetyczne pa%stwo (oznaczenie: OH), dla którego
w badanych latach wyst(powa potencja przestrzenny równy $redniemu potencja owi
obliczonemu dla danego roku. Do estymacji parametrów wykorzystano wa#on" metod(
najmniejszych kwadratów (WLS)8.
Tab. 4. Wyniki estymacji (WLS) modelu dla danych panelowych (skorygowany R2=0,981327;
statystyka F(25,104)=272,1809; warto%& p dla testu F = 2,09e-83)
Ocena
parametru
Wyraz wolny
1,9096
BE
0,1437
FR
-1,0409
NL
-1,4595
LU
3,3316
DE
-1,3192
IT
-1,0617
DK
-1,0927
IE
0,0045
UK
-1,4342
EL
1,9958
ES
-0,2036
PT
1,1769
AT
-1,1164
FI
-0,9740
SE
-1,3377
CY
-0,4534
CZ
-0,3794
EE
0,9112
LT
2,0226
LV
1,3599
MT
0,7012
PL
0,3904
SK
0,0544
SI
-0,4928
HU
0,2786
Zmienna
B"$d oceny
parametru
0,0412
0,0477
0,0428
0,0444
0,1817
0,0445
0,0438
0,0509
0,1849
0,0456
0,2218
0,1689
0,1291
0,0498
0,0513
0,0438
0,2212
0,1750
0,1153
0,2413
0,1862
0,4068
0,2618
0,1897
0,0764
0,3444
Warto%& statystyki
t-Studenta
46,3547
3,0153
-24,3056
-32,8581
18,3328
-29,6211
-24,2188
-21,4600
0,0244
-31,4761
8,9965
-1,2053
9,1143
-22,4235
-18,9915
-30,5644
-2,0500
-2,1684
7,9002
8,3802
7,3020
1,7238
1,4914
0,2868
-6,4507
0,8089
Warto%& p
<0,00001
0,00323
<0,00001
<0,00001
<0,00001
<0,00001
<0,00001
<0,00001
0,98055
<0,00001
<0,00001
0,23083
<0,00001
<0,00001
<0,00001
<0,00001
0,04288
0,03241
<0,00001
<0,00001
<0,00001
0,08771
0,13889
0,77484
<0,00001
0,42043
!ród o: obliczenia w asne z wykorzystaniem programu Gretl 1.8.5.
Na rys. 1. zaprezentowano warto$ci potencja u przestrzennego poszczególnych
pa%stw cz onkowskich UE obliczone na podstawie istotnego statystycznie wyrazu wolnego w oszacowanym modelu oraz tych odchyle% od niego (tzn. ocen parametrów w
szacowanym modelu), które s" istotne statystycznie przynajmniej na poziomie 0,10.
Przyj(to, #e tak oszacowane potencja y przestrzenne informuj" o potwierdzonym statystycznie statusie danego pa%stwa jako wspomagaj"cego realizacj( lub wspomaganego w
ramach realizacji wspólnej polityki Unii Europejskiej w latach 2004–2008.
8
Por. G.S. Maddala, [2008], Ekonometria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 350-357,
643-654.
10
W przypadku Belgii i Luksemburga na wynik klasyfikacji, tzn. uznanie tych pa%stw za wspomagane w
latach 2004–2008, mia a wp yw przede wszystkim wielko$& $rodków przekazywanych na administracj( (zob.
przypis 4).
Badanie przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB UE…
191
Rys. 1. Potencja" przestrzenny w zakresie wydatków ogó"em
na realizacj# wspólnej polityki UE w latach 2004–2008
6
5
4
3
2
SI
HU
PL
SK
LV
MT
LT
EE
CZ
CY
FI
SE
AT
PT
EL
ES
IE
UK
IT
DK
LU
DE
NL
FR
0
BE
1
!ród o: opracowanie w asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.
Z analizy wyników przedstawionych na rys. 1 wynika, #e ze wzgl(du na wydatki
ogó em na realizacj( wspólnej polityki UE w latach 2004–2008 potwierdzony statystycznie zosta status a# 16 (spo$ród 25 rozwa#anych pa%stw cz onkowskich) pa%stw
wspomaganych. W$ród wskazanych pa%stw znalaz y si(:
$
Belgia i Luksemburg z grupy sze$ciu pa%stw za o#ycielskich10,
$
Irlandia (jedno z trzech pa%stw grupy G2),
$
Grecja (grupa G3),
$
Hiszpania i Portugalia (grupa G4),
$
Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, )otwa, Malta, Polska, S owacja, S owenia i W(gry
(grupa G6).
Pozycja pa%stwa wspomagaj"cego realizacj( wspólnej polityki UE w latach 2004–
2008 zosta a potwierdzona statystycznie w przypadku nast(puj"cych dziewi(ciu pa%stw:
$
Francja, Holandia, Niemcy i W ochy (z grupy G1),
$
Dania i Zjednoczone Królestwo (z grupy G2),
$
Austria, Finlandia i Szwecja (z grupy G5).
Na podstawie powy#szych rozwa#a% mo#na sformu owa& wniosek, #e z redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej w latach 2004–2008 maj"cej na celu
polepszenie #ycia jej obywateli w bezpo$redni sposób skorzysta o 16 pa%stw cz onkowskich. Bezpo$rednie koszty ponios o natomiast dziewi(& pa%stw wysoko rozwini(tych
gospodarczo.
W nast(pnym etapie rozwa#a% rozszerzono badanie potencja ów przestrzennych
w zakresie wydatków ogó em oraz w podziale na wyró#nione obszary polityki Unii
Europejskiej w latach 2004–2008 o analiz( wielowymiarow".
Artur Lipieta, Barbara Pawe ek
192
Z metod statystycznej analizy wielowymiarowej do bada% wybrano analiz( korespondencji ze wzgl(du na gra ficzn" prezentacj( zwi"zków mi(dzy zmiennymi11. Przeprowadzono wiele analiz, w których rozwa#ano ró#ne zestawy grup pa%stw cz onkowskich oraz obszarów polityki UE. W opracowaniu przedstawiono tylko wybrane wyniki
zró#nicowania redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej otrzymane
dla danych z 2008 r.
5.
DYSKUSJA
Badanie zró#nicowania redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej z wykorzystaniem analizy korespondencji podzielono na dwie cz($ci. W pierwszej
cz($ci analiz" obj(to grupy pa%stw cz onkowskich (por. tab.1), natomiast w drugiej
cz($ci – wybrane pa%stwa cz onkowskie.
Z pierwszej cz($ci do prezentacji wybrano trzy warianty analizy. W pierwszym wariancie rozwa#ano siedem grup pa%stw G1–G7 oraz sze$& obszarów polityki UE w roku
2008 reprezentowanych przez zmienne X1–X6. Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 2.
Rys. 2. Wyniki analizy korespondencji dla grup pa!stw G1–G7 i zmiennych X1–X6 w 2008 r.
Wymiar
2; W. w asna: ,56688 (37,86% bezw adn. )
1,5
Administracja
1,0
0,5
G1
Wyrównania na rzecz nowych pa$stw
pa stw cz
cz%onkowskich
onkowskich UE
G7
UE jako partner na arenie mi%dzynarodowej
mi$dzynarodowej
0,0
-0,5
Zasoby naturalne
G2
Zrównowa!ony wzrost
G5
bezpiecze
stwo i sprawiedliwo"
Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo
G6
G4
G3
-1,0
-1,5
-1,5
-1,0
-0,5
Wymiar
Legenda:
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
1; W. w asna: ,83812 (55,98% bezw adn. )
Grupa pa stw
Obszar polityki UE
ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.
Na rys. 2 o pozioma (pozwalaj!ca na odtworzenie 55,98% "!cznej bezw"adno ci)
oddziela pa#stwa cz"onkowskie o najkrótszym sta$u (G7) od pozosta"ych (G1,G2, …, G6).
Spo ród punktów reprezentuj!cych obszary polityki Unii Europejskiej w 2008 r., najbardziej na lewo wzgl%dem rodka tej osi znajduj! si% punkty reprezentuj!ce obszary polityki takie, jak: wyrównania na rzecz nowych pa#stw cz"onkowskich UE (X6) oraz UE,
jako partner na arenie mi%dzynarodowej (X4). Na podstawie powy$szych uwag mo$na
stwierdzi&, $e wi%kszo & bezw"adno ci ogó"em wynika z ró$nic pomi%dzy grup! pa#stw
11
Por. E. Gatnar, M. Walesiak (red.), [2004], Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach marketingowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wroc"awiu, Wroc"aw,
s. 283–315.
Badanie przestrzenno-czasowego zró$nicowania redystrybucji DNB UE…
193
o najkrótszym sta$u cz"onkowskim (G7: Bu"garia i Rumunia) a pozosta"ymi grupami
pa#stw cz"onkowskich oraz, $e relatywnie wi%cej rodków na realizacj% zada# z obszarów X4 i X6 jest kierowanych do grupy G7.
O pionowa (pozwalaj!ca na odtworzenie 37,86% "!cznej bezw"adno ci) wyró$nia
za we wspólnej polityce UE w 2008 r. dwa kierunki obejmuj!ce obszary reprezentowane przez zmienne X1, X2 i X3 oraz X4, X5 i X6 a tak$e dodatkowo w ród grup pa#stw –
podzbiory zawieraj!ce G1 i G7 oraz G2–G6. To z kolei pozwala stwierdzi&, $e znaczna
cz% & bezw"adno ci ogó"em jest zwi!zana z tym, $e kraje za"o$ycielskie (G1) ró$ni! si%
od innych grup pa#stw cz"onkowskich pod wzgl%dem rodków otrzymywanych w ramach obszaru polityki UE o nazwie administracja (X5). Natomiast grupy pa#stw od G2
do G6 charakteryzuj! si% podobnym potencja"em przestrzennym w zakresie rodków UE
przeznaczonych na: zrównowa$ony rozwój (X1), zasoby naturalne (X2) oraz obywatelstwo, wolno &, bezpiecze#stwo i sprawiedliwo & (X3).
W drugim wariancie rozwa$ono siedem grup pa#stw G1–G7 oraz pi%& zmiennych
X1– X5. Wy"!czono rodki na wyrównania na rzecz nowych pa#stw cz"onkowskich UE
(X6), gdy$ by"y skierowane tylko do Bu"garii i Rumunii (pa#stwa tworz!cych grup% G7).
Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 3.
Rys. 3. Wyniki analizy korespondencji dla grup pa stw G1–G7 i zmiennych X1–X5w 2008 r.
2; W. w asna: ,51532 (37,71% bezw adn. )
1,0
0,8
Administracja
dministracja
G1
0,4
0,2
0,0
-0,2
-0,4
-0,6
-0,8
Wymiar
G7
mi%dzynaro
UE jako partner na arenie mi%dzyna
0,6
-1,0
Zasoby naturalne
G6
Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo"
G2 G5
Zrównowa!ony wzrost
G4
G3
-1,2
-1,4
-1,5
-1,0
-0,5
Wymiar
Legenda:
0,0
0,5
1,0
1,5
1; W. w asna: ,76297 (55,83% bezw adn. )
Grupa pa stw
Obszar polityki UE
ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.
Skupiska wyst%puj!ce na rys. 3 nie uleg"y zmianie w stosunku do rys. 2. Warto jednak zauwa$y&, $e w tym przypadku o pozioma (55,83% bezw"adno ci) wskazuje
na odmienno & (w korzystaniu z redystrybucji DNB Unii Europejskiej w 2008 r.) pa#stw
o najkrótszym sta$u cz"onkowskim, ale rozumianych szerzej, tzn. tych, które wst!pi"y do
UE zarówno w 2007 r. (G7), jak i w 2004 r. (G6). Podzia" obszarów polityki UE,
z uwzgl%dnieniem pomini%cia w rozwa$aniach zmiennej X6, nie uleg" zmianie. O pionowa (37,71% bezw"adno ci) wskazuje na takie same podzia"y, jak w przypadku rys. 2.
W trzecim wariancie rozwa$ono sze & grup pa#stw G1–G6 oraz pi%& zmiennych
X1–X5. Wy"!czono grup% G7 obejmuj!ca pa#stwa o najkrótszym sta$u w Unii Europejskiej. Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 4.
Artur Lipieta, Barbara Pawe"ek
194
Rys. 4. Wyniki analizy korespondencji dla grup pa stw G1–G6 i zmiennych X1–X5w 2008 r.
1,0
2; W. w asna: ,11389 (14,32% bezw adn. )
0,8
UE jako partner na arenie mi%d
mi
0,6
0,4
0,2
G6
Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sp
s
Administracja
0,0
Zrównowa!ony wzrost
G1
-0,2
-0,4
G3
G5
Zasoby naturalne
-0,6
Wymiar
-0,8
G4
-1,0
G2
-1,2
-1,4
-1,4
-1,2
-1,0
-0,8
-0,6
Wymiar
Legenda:
-0,4
-0,2
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1; W. w asna: ,65796 (82,72% bezw adn. )
Grupa pa$stw
Obszar polityki UE
ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.
O pozioma (82,72% bezw"adno ci) na wykresie ilustruj!cym wyniki analizy korespondencji w omawianym wariancie wyra'nie ró$nicuje rozwa$ane grupy pa#stw cz"onkowskich na za"o$ycielskie i pozosta"e. W przypadku wspólnej polityki UE w roku
2008. najbardziej na lewo od rodka tej osi znajduje si% administracja (X5).
Zaproponowano trzy skupiska. Jedno z nich – tak samo jak na rys. 2 i 3 – wskazuje
na wyra'n! odmienno & (odpowiedzialn! za wi%kszo & bezw"adno ci ogólnej) grupy
pa#stw za"o$ycielskich (G1) w stosunku do pozosta"ych grup pa#stw w zakresie korzystania ze rodków przeznaczonych na administracj% (X5). Pozosta"e dwa skupiska wskazuj! na podobie#stwo grup G2– G5 pod wzgl%dem potencja"u przestrzennego w zakresie
polityki dotycz!cej zasobów naturalnych (X2) oraz na odmienno & grupy G6 pod tym
wzgl%dem.
W przypadku drugiej cz% ci bada#, w których zastosowano analiz% korespondencji,
do prezentacji wybrano tak$e trzy warianty analizy. W pierwszym wariancie rozwa$ano
pa#stwa za"o$ycielskie (grupa G1) oraz cztery zmienne X1 – X3 i X5. Wy"!czono rodki, z
których nie korzysta"y pa#stwa za"o$ycielskie, czyli rodki na partnerstwo UE na arenie
mi%dzynarodowej (X4) oraz na wyrównania na rzecz nowych pa#stw cz"onkowskich UE
(X6). Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 5.
Na rys. 5 o pozioma, która pozwala na odtworzenie a$ 92,05% "!cznej bezw"adnoci, dzieli pa#stwa za"o$ycielskie w 2008 r. na dwie grupy obejmuj!ce Belgi% i Luksemburg oraz pozosta"e pa#stwa (Francja, Holandia, Niemcy i W"ochy). W przypadku
wspólnej polityki UE, o pozioma wskazuje na odmienno & potencja"u przestrzennego
w zakresie administracji (X5) w stosunku do innych obszarów polityki (X1 – X3). Mo$na
zatem stwierdzi&, $e wi%kszo & bezw"adno ci ogólnej w grupie pa#stw za"o$ycielskich w
2008 r. wynika z ró$nic pomi%dzy Belgi! i Luksemburgiem a pozosta"ymi pa#stwami
za"o$ycielskimi w zakresie korzystania ze rodków przeznaczonych na administracj%
(X5).
Badanie przestrzenno-czasowego zró$nicowania redystrybucji DNB UE…
195
Rys. 5. Wyniki analizy korespondencji dla pa stw za!o"ycielskich (grupa G1)
i zmiennych X1 – X3 oraz X5 w 2008 r.
2; W. w asna: ,03081 (6,631% bezw adn. )
1,0
0,8
FR
naturaln
Zasoby naturalne
0,6
0,4
DE
0,2
LU
Administracja
BE
0,0
IT
-0,2
Zrównowa!ony wzrost
-0,4
Wymiar
Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo"
-0,6
NL
-0,8
-1,0
-1,0
-0,5
0,0
0,5
Wymiar
Legenda:
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
1; W. w asna: ,42767 (92,05% bezw adn. )
Pa$stwo za o!cielskie
Obszar polityki UE
ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.
W drugim wariancie rozwa$ano pa#stwa tworz!ce grupy od G2 do G5 i cztery
zmienne X1– X3 i X5. Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 6.
Rys. 6. Wyniki analizy korespondencji dla pa stw tworz#cych grupy G2 – G5 i zmiennych
X1– X3 oraz X5 w 2008 r.
0,8
SE
Wymiar
2; W. w asna: ,07262 (35,36% bezw adn. )
0,7
0,6
UK
Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliw
sprawied
0,5
0,4
AT
0,3
0,2
0,1
0,0
EL
Administracja
DK
FI
Zasoby naturalne
-0,1
IE
-0,2
Zrównowa!ony wzrost
PT
ES
-0,3
-0,4
-1,0
-0,8
-0,6
Wymiar
Legenda:
-0,4
-0,2
0,0
0,2
0,4
0,6
1; W. w asna: ,12674 (61,71% bezw adn. )
Pa$stwo z grup G2-G5
Obszar polityki UE
ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.
W przypadku pa#stw cz"onkowskich, które wst%powa"y do Unii Europejskiej od 1972 r.
do 1995 r., na podstawie rys. 6 mo$na zaproponowa& trzy skupiska. Analiza podzia"ów
pa#stw oraz obszarów polityki UE, na jakie wskazuj! dwa wymiary pozwalaj!ce na
odtworzenie w sumie 97,07% bezw"adno ci ogólnej, nie daje podstaw do wskazania
ró$nic b%d!cych przyczyn! wi%kszo ci tej bezw"adno ci. Warto jednak zauwa$y&, $e o
pozioma (61,71% bezw"adno ci) ukazuje odmienno & wybranych pa#stw (po jednym z
Artur Lipieta, Barbara Pawe"ek
196
ka$dej z czterech grup), a mianowicie: Grecji (z G3), Portugalii (z G4), Szwecji (z G5) i
Zjednoczonego Królestwa (z G2), od pozosta"ych cz"onków rozwa$anych grup, natomiast o pionowa (35,36% bezw"adno ci) – potencja"ów przestrzennych w takich zakresach, jak zrównowa$ony wzrost (X1) i zasoby naturalne (X2) od pozosta"ych obszarów
wspólnej polityki UE w 2008 r. (X3 i X5).
W trzecim wariancie rozwa$ano pa#stwa tworz!ce grup% G6 i pi%& zmiennych X1-X5.
Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 7.
Rys. 7. Wyniki analizy korespondencji dla pa stw tworz#cych grup$ G6 i zmiennych X1–X5
w 2008 r.
Wymiar
2; W. w asna: ,07712 (19,82% bezw adn. )
0,8
CZ
0,6
Zasoby naturalne
Zrównowa!ony wzrost
SK
LV
HU EE
0,4
0,2
Administracja
CY
SI
0,0
Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo"
PL
MT
-0,2
-0,4UE jako partner
LT
na arenie mi%dzynarodowej
-0,6
-0,8
-1,0
-0,8
-0,6
-0,4
Wymiar
Legenda:
-0,2
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1; W. w asna: ,30528 (78,45% bezw adn. )
Pa$stwo z grupy G6
Obszar polityki UE
ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.
Na rys. 7 zaproponowano trzy skupiska. O pozioma (78,45% bezw"adno ci) pozwala z pa#stw tworz!cych grup% G6 wydzieli& podgrup% obejmuj!c! Cypr, S"oweni%
i Malt%, za spo ród obszarów polityki UE w 2008 r. – obywatelstwo, wolno &, bezpiecze#stwo i sprawiedliwo & (X3) oraz administracj% (X5). Na tej podstawie mo$na stwierdzi&, $e wi%kszo & bezw"adno ci ogólnej wynika z ró$nic pomi%dzy podgrup! obejmuj!c! Cypr, S"oweni% i Malt% a pozosta"ymi pa#stwami przyj%tymi do UE w 2004 r. pod
wzgl%dem potencja"ów przestrzennych w zakresie obszarów wspólnej polityki UE reprezentowanych przez zmienne X3 i X5.
6.
WNIOSKI
Jednym z g"ównych 'róde" zasilaj!cych bud$et Unii Europejskiej s! rodki przekazywane przez pa#stwa cz"onkowskie, których wielko & jest uzale$niona od Dochodu
Narodowego Brutto ka$dego z pa#stw. (rodki z bud$etu UE przeznaczane s! na realizacj% wspólnej polityki maj!cej na celu polepszenie $ycia jej obywateli poprzez wyrównanie ró$nic gospodarczych, spo"ecznych i terytorialnych mi%dzy regionami Unii.
W badaniu wykorzystano dane dotycz!ce wydatków z bud$etu unijnego na wyró$nione obszary polityki Unii Europejskiej oraz wielko ci Dochodu Narodowego Brutto
pa#stw cz"onkowskich. Okres badawczy stanowi"y lata cz"onkostwa Polski w UE. Nie-
Badanie przestrzenno-czasowego zró$nicowania redystrybucji DNB UE…
197
które rozwa$ania prowadzono osobno dla lat 2004–2006 oraz 2007–2008, gdy$ od roku
2007 realizowane s! nowe obszary wspólnej polityki UE.
Metodologi% bada# przestrzenno-czasowego zró$nicowania redystrybucji Dochodu
Narodowego Brutto Unii Europejskiej oparto na metodach statystycznej analizy danych
takich, jak: wspó"czynnik potencja"u przestrzennego, model dla danych panelowych oraz
analiz% korespondencji.
W opracowaniu przedstawiono tylko wybrane warianty przeprowadzonych bada#
oraz w!tki rozwa$a# nad przestrzenno-czasowym zró$nicowaniem redystrybucji DNB
Unii Europejskiej w latach 2004–2008. Do najwa$niejszych wyników zaprezentowanych
w pracy mo$na, wg autorów, zaliczy&:
1. Analiz% potencja"u przestrzennego pa#stw cz"onkowskich UE w latach 2004–2006
oraz 2007–2008, w ramach której zaproponowano i przeprowadzono podzia" pa#stw
na wspomagaj!ce, wspomagane i neutralne w ramach realizacji wspólnej polityki UE.
2. Dokonanie podzia"u pa#stw cz"onkowskich UE na pa#stwa wspomagaj!ce, wspomagane i neutralne w latach 2004–2008, który pozwoli" wskaza& szesna cie pa#stw
cz"onkowskich, które w bezpo redni sposób skorzysta"y z redystrybucji DNB UE w badanych latach oraz dziewi%& pa#stw wysoko rozwini%tych gospodarczo, które ponios"y
bezpo rednie koszty.
3. Prób% wskazania, na podstawie wyników analizy korespondencji, ró$nic pomi%dzy
grupami pa#stw lub pa#stwami cz"onkowskimi tworz!cymi dan! grup%, które mia"y
najwi%kszy wp"yw na wielowymiarowe zró$nicowanie redystrybucji DNB UE w roku
2008.
Autorzy zamierzaj! kontynuowa& zaprezentowane badania. Planowane jest m.in.
uwzgl%dnienie informacji o bardziej szczegó"owych obszarach wspólnej polityki Unii
Europejskiej realizowanych w ramach obszarów rozwa$anych w pracy.
LITERATURA
Gatnar E., Walesiak M. (red.), [2004], Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach
marketingowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wroc"awiu,
Wroc"aw.
Maddala G.S, [2008], Ekonometria, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa.
Pawe"ek B., [2008], Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych z!o"onych
zjawisk ekonomicznych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Seria
Specjalna: Monografie Nr 187, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie,
Kraków.
UE budget 2008 – Financial Report, [2009], Publications Office of the European Union, European
Communities, Luxembourg.
%ród!a internetowe:
http://www.funduszestrukturalne.gov.pl
198
Artur Lipieta, Barbara Pawe"ek
THE RESEARCH OF SPATIO-TEMPORAL DIFFERENTIATION
OF GROSS NATIONAL INCOME REDISTRIBUTION IN THE EUROPEAN UNION
FOR THE PERIOD 2004-2008
The funds provided by Member States of the European Union (EU) are the main source
of supplies to the EU budget. The size of the payment depends on the Gross National Income
(GNI) of each country. The EU funds are allocated for the implementation of common policies
aimed at improving upon life of its citizens through the alignment of the economic, social and territorial disparities between the regions of the Union.
The main aim of the research is to conduct statistical analysis of spatial-temporal differentiation of redistribution of EU GNI in 2004-2008. Additionally, the new research methodology differentiation of redistribution of EU GNI based on statistical data analysis methods is elaborated.
The mentioned redistribution of EU GNI was based on the relationship between the participation
of a given Member State in expenditure on a highlighted area of a common EU policy and the
participation of the same country in the creation of the EU's GNI. The research period included the
years of Polish membership in the EU. The new research methodology of spatial-temporal differentiation of redistribution of EU GNI was based on various statistical data analysis methods such
as the coefficient of spatial potential, model for panel data and an analysis of correspondence.