Konsolidacja z oporami. Na początku będzie… „BB”

Konsolidacja z oporami. Na początku będzie… „BB”
Autor: Jacek Balcewicz
(Energia Gigawat 8-9/2003)
BOT, BOB, BOB II, a na razie tylko BB czyli Bełchatów-Bełchatów. To skróty, jakie towarzyszą
dyskusjom na temat konsolidacji w polskiej energetyce od kilku ładnych lat. Gdyby udało się
skonstruować urządzenia, które z samego tylko gadania produkowałyby prąd, to nie trzeba by
budować żadnych nowych elektrowni, a kopalnie można by swobodnie pozamykać, wypłacając
wszystkim w nich zatrudnionym dożywotnie pensje na dotychczasowym poziomie.
Połączenie kopalni i elektrowni Bełchatów, elektrowni Opole oraz kopalni i elektrowni Turów w
jeden organizm gospodarczy od samego początku wzbudzało opór u samych zainteresowanych.
Najbardziej protestował Bełchatów, albowiem produkuje najwięcej najtańszej energii
elektrycznej zaś w połączeniu z obciążonymi potężnymi kredytami Opolem i Turowem,
najbardziej traci w tym tercecie. Warunkiem powstania BOT-u jest rozwiązanie kontraktów
długoterminowych Elektrowni Bełchatów z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi.
Teoretycznie Bełchatów na tym zyska, bo swoją najtaniej produkowaną energię elektryczną
będzie mógł sprzedać na wolnym rynku znacznie korzystniej niż do tej pory. Trzeba
przypomnieć, że Bełchatów - jako jedyny - podpisał z PSE tzw. kontrakt ujemny czyli
zakładający dostarczanie energii po cenach niższych od rynkowych – co przy potężnej ilości
produkowanego na rynek prądu pozwoliło na zrekompensowanie niekorzystnych cen kontraktów
długoterminowych z innymi producentami znajdującymi się w znacznie gorszej niż Bełchatów
sytuacji, a zobligowanych do funkcjonowania z uwagi na konieczność stabilizacji i
bezpieczeństwo całego systemu elektroenergetycznego państwa. Umowa Bełchatowa z PSE
obowiązuje do końca 2005 roku, jej wcześniejsze rozwiązanie wiązałoby się z koniecznością
poniesienia Rekompensacyjnej Opłaty Systemowej. Jej wartość analitycy bankowi oszacowali na
okrągłą sumę... pół miliarda złotych. Oznacza to między wierszami, że w wyniku tej operacji
energia na rynku polskim podrożeje, bo ktoś te pół miliarda złotych - sam Bełchatów czy też cały
BOT, jako projektowana organizacja - musi gdzieś zaksięgować i rozliczyć. Ale w Bełchatowie
twierdzą, że kwota wyliczona przez bankowców jest znacznie zawyżona, albowiem
wprowadzenie tak dużej ilości energii jaką wytwarza Bełchatów na wolny rynek musi – zgodnie
z odwiecznym regułami prawa podaży i popytu - doprowadzić do spadku ceny wolnorynkowej.
Co postawi w jeszcze trudniejszej sytuacji tych wytwórców energii elektrycznej na polskim
rynku, którzy już dzisiaj i tak wytwarzają drogo.
Polityka małych kroczków
Tak więc połączenie bełchatowskiej elektrowni z kopalnią to pierwszy, niejako naturalny mały
krok na drodze do powołania wielkiego BOT-u. Kopalnia bowiem prowadzi wydobycie
wyłącznie na potrzeby elektrowni i bez elektrowni nie ma racji bytu - wszak w Polsce węgla
brunatnego nie sprzedaje się na wolnym rynku. Na dobrą sprawę kopalnie z elektrowniami
opartymi na węglu brunatnym zawsze stanowiły technologicznie jeden organizm. Wiceminister
Tadeusz Soroka odpowiedzialny w Ministerstwie Skarbu Państwa za przekształcenia w obrębie
energetyki w wypowiedzi dla PAP nie wyklucza, iż projektowana spółka będzie mogła wziąć na
siebie w przyszłości ciężar budowania całego BOT-u. Trzeba jednak brać pod uwagę, iż wszelkie
konsolidacje w obrębie firm państwowych, gdzie załoga poprzez pakiety akcji pracowniczych
oraz silne i liczne organizacje związkowe, które czują się jak właściciel zakładu, napotykają na
naturalny opór z powodów czysto ludzkich, bo wiadomo, że z dwóch prezesów zostanie jeden, z
dwóch rad nadzorczych zostanie jedna... Połączeniu będą musiały ulec organizacje związkowe.
Zgodnie z regułami synergii, zyskać powinna na tym cała organizacja, ale ktoś pojedynczy,
indywidualna osoba straci wpływy, pozycję stanowisko i... wcale niemałe apanaże.
BOT broni się w każdej sytuacji
Według wcześniejszych informacji, utworzenie BOT-u jest bezpośrednio związane z
koniecznością likwidacji kontraktów długoterminowych, choć według analiz, będących w
posiadaniu resort skarbu sens powstania BOT-u nie jest uzależniony od sposobu rozwiązania
będących solą w oku zagranicznych inwestorów kontraktów długoterminowych. Minister Soroka
mówi wprost: „z naszego opracowania wynika, że BOT broni się niezależnie od tego, czy będzie
ustawa o kontraktach czy też nie... Tym bardziej, że po ostatnich wielkich awariach
energetycznych w Kanadzie i USA oraz Wielkiej Brytanii podniosły się głosy przestrzegające
przed opieraniem energetyki wyłącznie na niewidzialnej ręce wolnego rynku, bowiem posunięta
do granic absolutu wolność nie zastąpi poczucia bezpieczeństwa i niezawodności dostaw”.
Warto więc przypomnieć w tym momencie założenia resortu Skarbu Państwa z początku tego
roku. „W sektorze wytwarzania energii elektrycznej procesy konsolidacyjne zostaną
skoncentrowane wokół dwu grup: Pierwsza z nich to Południowy Koncern Energetyczny.
Konsolidacja polegać będzie na włączeniu do tego koncernu - Elektrowni w Stalowej Woli oraz
trzech spółek Skarbu Państwa: Zespołu Elektrociepłowni w Bytomiu, Elektrociepłowni w Zabrzu
i Elektrociepłowni w Tychach; Druga grupa to struktura holdingowa, zwana popularnie BOT, w
skład której wejdą: Elektrownia i Kopalnia Węgla Brunatnego w Bełchatowie, Elektrownia w
Opolu oraz Elektrownia i Kopalnia Węgla Brunatnego “Turów”. Połączenie kopalń węgla
brunatnego z elektrowniami pracującymi na tym węglu oraz zgrupowanie trzech wiodących
elektrowni jako strategicznego zasobu energetycznego Państwa, poddanego w przyszłości
ograniczonej prywatyzacji, jest gwarantem bezpieczeństwa energetycznego i prawidłowego
funkcjonowania rynku energii. W efekcie powstaną w kraju dwie silne grupy wytwórcze:
Południowy Koncern Energetyczny, o łącznej mocy 5600 MW i z ponad 18-procentowym
udziałem w rynku, oraz grupa BOT dysponująca prawie ośmioma tysiącami megawatów mocy, a
więc blisko 26–procentowym udziałem w mocach zainstalowanych w kraju. Warunkiem
efektywnego przeprowadzenia konsolidacji w podsektorze wytwarzania jest likwidacja
kontraktów długoterminowych. Bez radykalnego usunięcia tego “krępującego gorsetu” polskiej
energetyki, znacząca część polskich wytwórców energii elektrycznej – w tym dysponujących
nowoczesnym potencjałem, jak choć by Elektrownia Opole i Elektrownia Turów – nie będzie
mogła efektywnie konkurować na otwartym rynku energii.”
I na giełdę!
Według planów ministra skarbu Piotra Czyżewskiego, na przełomie 2005 i 2006 roku na giełdę
powinien trafić mniejszościowy, tzn. liczący nie mniej niż 10 i nie więcej 25 proc akcji pakiet
BOT-u, skierowany w ramach rozproszonego akcjonariatu do otwartych funduszy emerytalnych,
indywidualnych inwestorów oraz inwestorów branżowych.