MAPA GŁÓWNYCH POWIĄZAŃ MIĘDZY NAUKĄ, GOSPODARKĄ I
Transkrypt
MAPA GŁÓWNYCH POWIĄZAŃ MIĘDZY NAUKĄ, GOSPODARKĄ I
NARODOWY PROGRAM FORESIGHT – WDROŻENIE WYNIKÓW Przedsięwzięcie realizowane na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNISW) w ramach projektu systemowego nr UDA-POIG.01.01.03-00-001/08-00 Wsparcie systemu zarządzania badaniami naukowymi oraz ich wynikami, w ramach Priorytetu I, Działania 1.1, Poddziałania 1.1.3, Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013. MAPA GŁÓWNYCH POWIĄZAŃ MIĘDZY NAUKĄ, GOSPODARKĄ I TECHNOLOGIAMI W KONTEKŚCIE INTELIGENTNEJ SPECJALIZACJI WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Rezultat cząstkowy nr 6 WYKONAWCA: Politechnika Białostocka ZESPÓŁ AUTORÓW: Joanicjusz Nazarko Joanna Ejdys Alicja Gudanowska Dorota Leończuk Anna Olszewska Andrzej Magruk Katarzyna Kuźmicz Joanna Jakuszewicz Anna Wasiluk Andrzej Wasiluk Białystok, 29 listopada 2013 r. SPIS TREŚCI WPROWADZENIE ..................................................................................................................................... 3 1. WYJŚCIOWE ZAŁOŻENIA KONCEPCJI TWORZENIA MAP KONWERSYJNYCH.................................... 4 2. PROPOZYCJA METODYKI TWORZENIA MAPY POWIĄZAŃ POMIĘDZY DZIEDZINAMI NAUKI, DZIAŁAMI GOSPODARKI ORAZ OBSZARAMI TECHNOLOGII W KONTEKŚCIE WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO ........................................................................................................................................ 11 3. OPIS PROCESU GROMADZENIA WIEDZY NIEZBĘDNEJ DO PRZYGOTOWANIA MAPY POWIĄZAŃ NAUKI, GOSPODARKI I TECHNOLOGII ................................................................................................... 17 4. MAPA POWIĄZAŃ NAUKI, GOSPODARKI I TECHNOLOGII DLA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO WRAZ Z WIZUALIZACJAMI UZUPEŁNIAJĄCYMI...................................................................................... 31 5. SPECJALIZACJA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO W ŚWIETLE DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH35 WNIOSKI KOŃCOWE .............................................................................................................................. 50 LITERATURA ........................................................................................................................................... 52 WYKAZ TABEL ........................................................................................................................................ 53 WYKAZ RYSUNKÓW ............................................................................................................................... 53 ZAŁĄCZNIK 1. TABELA DEFINIUJĄCA POWIĄZANIA POMIĘDZY KLASYFIKACJĄ NABS 2007, A NACE rev. 2 ............................................................................................................................................................. 54 ZAŁĄCZNIK 2. BAZA PATENTÓW ZWIĄZANYCH Z WOJEWÓDZTWEM PODLASKIM – CZĘŚĆ POWSTAŁA NA PODSTAWIE DANYCH URZĘDU PATETNOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ .............................. 56 ZAŁĄCZNIK 3. BAZA PATENTÓW ZWIĄZANYCH Z WOJEWÓDZTWEM PODLASKIM – CZĘŚĆ POWSTAŁA NA PODSTAWIE DANYCH POCHODZĄCYCH Z ZAGRANICZNYCH REJESTRÓW PATENTOWYCH ........... 62 ZAŁĄCZNIK 4. BAZA PROJEKTÓW BADAWCZYCH WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO – WNIOSKI ZAKWALIFIKOWANE DO FINANSOWANIA ............................................................................................. 68 ZAŁĄCZNIK 5. WYKAZ KATEGORII, WEDŁUG KTÓRYCH KLASYFIKOWANE SĄ PUBLIKACJE NAUKOWE ZEBRANE W BAZIE WEB OF SCIENCE ..................................................................................................... 72 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 2 WPROWADZENIE W opracowaniu przedstawiono wyniki realizacji rezultatu nr 6 Narodowego Programu Foresight – wdrożenie wyników – w części przewidzianej do realizacji w ramach prac Politechniki Białostockiej, dotyczące mapy głównych powiązań pomiędzy nauką, gospodarką i technologami, w kontekście inteligentnej specjalizacji województwa podlaskiego. Raport zawiera zarówno opis przyjętej zgodnie ze wskazaniami lidera projektu koncepcji tworzenia takich map oraz opracowaną według przyjętej koncepcji metodykę. Ponadto opisano również poszczególne etapy metodyki (tak by stanowiły pomoc podczas tworzenia map w innych województwach). Zasadniczą część raportu stanowi prezentacja powstałej mapy powiązań dla województwa podlaskiego oraz wizualizacji uzupełniających. Ponadto uwzględniono narzucony w nazwie zadania kontekst specjalizacji województwa poprzez opis analizy dokumentów strategicznych poruszających ten aspekt. Całość opracowania kończą wnioski uwzględniające zarówno mapę powiązań jak i spostrzeżenia z analizy dokumentów strategicznych. Raport uzupełniono spisem literatury, wykazem rysunków i tabel oraz załącznikami. Autorzy raportu podjęli wszelkie starania, aby przygotowane opracowanie uwzględniało informacje otrzymane od Lidera, wyniki dotychczasowych prac w projekcie oraz uwarunkowania województwa podlaskiego. Wybór graficznej formy prezentacji wyników uznano za adekwatny do zgromadzonych treści. Zgodnie z zaleceniami skupiono uwagę na kluczowych technologiach wspomagających oraz obszarach badawczych w ujęciu celów społeczno-ekonomicznych. Przygotowana i zaprezentowana w raporcie mapa powinna stanowić obraz sytuacji województwa podlaskiego, który może zostać wykorzystany do weryfikacji wniosków z niej płynących z ramami inteligentnej specjalizacji narzuconymi przez dokumenty strategiczne. W przypadku bardziej zaawansowanych technologicznie regionów możliwe byłoby przygotowanie kilku warstw odpowiadających poszczególnym specjalizacjom. Z uwagi na poziom rozwoju województwa podlaskiego, a także jakość treści dokumentów dotyczących inteligentnej specjalizacji województwa zdecydowano się nie tyle na potraktowanie obu zagadnień jako nakładających się a komplementarnych. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 3 1. WYJŚCIOWE ZAŁOŻENIA KONCEPCJI TWORZENIA MAP KONWERSYJNYCH Zgodnie z założeniami1 koordynatora projektu Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników – Głównego Instytutu Górnictwa – ideę map konwersyjnych oraz metodykę ich tworzenia oparto na analizie dwóch głównych źródeł wiedzy: raporcie Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies2 oraz raporcie określającym wydatki na sferę B+R dla technologii ICT autorstwa J. Stancik 3 . Spostrzeżenia zawarte w tych opracowaniach umożliwiły przygotowanie koncepcji tworzenia map konwersyjnych, a następnie dostosowania jej do realiów województwa podlaskiego w formie metodyki tworzenia map powiązań nauki, gospodarki i technologii dla województwa podlaskiego. Pierwszy z dokumentów bazowych – raport Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies – zawiera opis metodyki zaprojektowanej w celu opracowania i przetestowania metodyki monitorowania rozwoju kluczowych technologii wspomagających (KETs). Metodyka obejmuje zasadniczo trzy uzupełniające się podejścia służące do identyfikacji istotnych danych dotyczących KETs w istniejących bazach danych: (1) podejście opierające się na dyfuzji technologii, (2) podejście skupiające się na komponentach oraz (3) podejście koncentrujące się na łańcuchu wartości. Na rysunku 1.1 przedstawiono przegląd baz danych i podejść do mierzenia rozwoju i rozprzestrzeniania się KETs. Podejście dyfuzji technologii wskazuje przedsiębiorstwa, które są zaangażowane w rozwój i stosowanie KETs. Przedsiębiorstwa są identyfikowane poprzez dane dotyczące patentów. Bazując na definicji KET poprzez kody IPC (klasy technologii, do których odnosi się patent) tworzona jest lista jednostek aplikujących o patent w ramach KET. Jednostki aplikujące w ramach danej technologii są łączone z przedsiębiorstwem i numerem np. według klasyfikacji NACE. Zastosowanie tego podejścia pozwala na wskazanie znaczenia poszczególnych KETs dla rozwoju technologicznego w różnych sektorach gospodarki. Jednocześnie jest to informacja, które sektory gospodarki są kluczowe dla rozwoju danej technologii. Wykorzystanie danych dotyczących patentów uzasadnione zostało między innymi ich wartościowym opisem, gdyż zawierają one informację na temat obszaru technologii, z którą związany jest patent na 1 Mapy konwersyjne – idea, Główny Instytut Górnictwa, 2013, materiały wewnętrzne projektu. Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies, European Commission, 2012. 3 J. Stancik, A methodology for estimating public ICT R&D expenditures in the EU, JRC, Spain, 2012. 2 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 4 podstawie międzynarodowego wystandaryzowanego systemu klasyfikacji (International Patent Classification – IPC). Klasy IPC są wysoko niezagregowane, większość KET może być bezpośrednio zidentyfikowana przez numer kodu IPC lub ich kombinację). W opisie patentu znajduje się również informacja dotycząca zawartości technicznej patentu (abstrakt), która pozwala na rozpoznanie patentu poprzez analizę opisu. Dane patentowe pozwalają na obliczenie wskaźników dotyczących udziału w rynku, specjalizacji technologicznej, czy dynamiki technologicznej. Ponadto informacja dotycząca miejsca zamieszkania wynalazcy pozwala na analizę regionalnej działalności patentowej. Patenty odnoszą się do wynalazków technicznych, które zawierają nową wiedzę i mają potencjał do komercjalizacji. Według autorów raportu Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies patenty zawierają więcej informacji niż dane dotyczące badań i rozwoju, ponieważ patenty mogą wykorzystania/wykonalności. być zastosowane Co jednak należy jeżeli uzyskano zauważyć – potwierdzenie niedoskonałością możliwości podejścia wykorzystującego patenty jest fakt, że nie wszystkie technologie są opatentowane i nie wszystkie patenty są komercjalizowane. Rysunek 1.1. Przegląd baz danych i podejść do mierzenia rozprzestrzeniania KETs Źródło: Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies. European Commission, 2012, p. 21. Metodyka podejścia dyfuzji technologii obejmować powinna następujące kroki: 1. Identyfikację patentów KET na podstawie kodów IPC. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 5 2. Przypisanie kodów sektorów do osób aplikujących o patent w obszarze KET w celu połączenia każdego KET z sektorem przemysłu jednostki aplikującej. 3. Obliczenie macierzy technologii KET i sektora dla wszystkich aplikujących z największą liczbą zastosowań. 4. Sprawdzenie prawidłowej identyfikacji KETs przez kody IPC: a) przeanalizowanie do jakiego stopnia przedsiębiorstwa, które silnie skupiają się na KETs są zidentyfikowane poprzez patenty – niski udział patentów KET tych przedsiębiorstw może wskazywać, że przyjęcie podejścia wykorzystującego kody IPC pokazuje zafałszowany obraz aktywności patentowej; b) przeanalizowanie kodów sektorów przedsiębiorstw, które opracowują patenty głównie w obszarze KET (mają duży udział patentów KET w liczbie patentów) – znaczne odchylenie dla aplikujących skupiających się na KET w stosunku do wszystkich aplikujących w ramach KET może wskazywać, że lista aplikujących według kodów IPC jest nieprawidłowa; c) zidentyfikowanie patentów KET poprzez opis tekstowy patentu (abstrakty) – może wystąpić duże odchylenie pomiędzy rezultatami wyszukiwania w tekście, a rezultatami wyszukiwania według kodu IPC (może to wskazywać, że kody IPC nie odzwierciedlają w sposób wyczerpujący/rzetelny aktywności w ramach KET). Należy zauważyć, że podejście dyfuzji technologii opiera się na jednostkach (osobach) aplikujących o patent, a nie na jednostkach, które patent otrzymały. Jest to związane z długim czasem trwania procedury patentowej. Podejście drugie – koncentrujące się na komponentach zakłada identyfikację poszczególnych komponentów KETs jako punktu wyjścia do identyfikacji przedsiębiorstw produkujących te komponenty oraz istotnych kodów PRODCOM4 i HS5. Podejście to zakłada, że produkty ewaluują w sposób szybki, natomiast komponenty zmieniają się znacznie szybciej, przy świadomości pewnego 4 Prodcom zawiera dane statystyczne dotyczące wytwarzanych dóbr. Termin pochodzi z języka francuskiego "PRODuction COMmunautaire" (Community Production) dla górnictwa, przemysłu wydobywczego oraz wytwarzania: sekcje B oraz C Statystycznej Klasyfikacji Działalności Ekonomicznej (Statistical Classification of Economy Activity) w Unii Europejskiej (NACE 2) (na podstawie informacji zamieszczonej na stronie internetowej: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/prodcom/introduction, stan z dnia 12.11.2013). 5 Nomenklatura zarządzane przez Convention on the Harmonized Commodity Description and Coding System, popularnie zwana „HS Nomenclature", jest międzynarodową, służącą wielu celom nomenkleaturą wypracowaną pod auspicjami World Customs Organization (WCO). HS obejmuje około 5,000 grup artykułów cidentyfikowanych za pomocą sześcioznakowego kodu opracowanego według zasad prawnych i logicznych (na podstawie informacji zamieszczonych na stronie: http://ec.europa.eu/taxation_customs/customs/customs_duties/tariff_aspects/harmonised_system/index_en. htm, stan z dnia 12.11.2013). POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 6 uproszczenia tego zagadnienia oraz faktu, że różni się to w zależności od produktu i sektora gospodarki. Wynik zastosowania tego podejścia pozwala na stworzenie wstępnej listy przedsiębiorstw aktywnych w rozwoju danej KET oraz wstępną listę kodów produkcji i handlu (PRODCOM i HS) dla wszystkich KETs. Początkowa identyfikacja komponentów bazuje na analizie istniejącej literatury, zasobów Internetu i opiniach ekspertów. W ramach podejścia wyodrębniono dwie strategie. Pierwsza odnosiła się do biotechnologii przemysłowej i nanotechnologii. Skupiono się w niej na identyfikacji obszarów obiecujących w ramach tych dwóch technologii w celu sprawdzenia wykonalności wykorzystania podejścia opierającego się na komponentach w obszarze nowych, wschodzących technologii. Początkowo zidentyfikowano komponenty i produkty bazujące na KETS, które są obecnie lub w bliskiej przyszłości będą komercyjnie dostępne na rynku. W celu zidentyfikowania przedsiębiorstw wykorzystano listę zidentyfikowanych komponentów, nie produktów bazujących na KETs. W ramach drugiej strategii zastosowanej do mikro- i nanoelektroniki, fotoniki, zaawansowanych materiałów i zaawansowanych technologii wytwarzania, jako punkt wyjścia potraktowano istniejące klasyfikacje i taksonomie w celu zbadania możliwości zidentyfikowania przez nie komponentów, produktów oraz przedsiębiorstw bazujących na KET. Właściwa taksonomia obejmuje cały obszar technologii za pomocą ograniczonej liczby abstraktów. Pozwala to na mapowanie i pobieranie nieustrukturyzowanych danych oraz zarządzanie ciągle zmieniającą się wiedzą. Na podstawie wstępnej listy komponentów opracowano dla każdej technologii KET listę kodów PRODCOM, kodów HS oraz przedsiębiorstw zaangażowanych w produkcję tych komponentów. Te listy były następnie rozszerzane i stanowiły bazę do wyliczenia wskaźników dotyczących produkcji, popytu oraz handlu. Podejście opierające się na łańcuchu wartości wykorzystuje analizę „od lewej do prawej” łańcucha wartości i obejmuje identyfikację komponentów finalnych produktów opierających się w dużej mierze na technologiach KET. W podejściu tym rekonstruuje się konkretny łańcuch wartości istotnego dla społeczeństwa produktu. Zaletą tego podejścia jest możliwość szczegółowej analizy i identyfikacji wszystkich komponentów i przedsiębiorstw zaangażowanych w danym łańcuchu wartości. Metodyka postępowania obejmuje opracowanie listy produktów końcowych opierających się na KETs i przez to reprezentatywnych dla zmierzenia rozprzestrzeniania się KETs. Podejście to jest stosowne do analizy kreacji wartości indukowanej przez innowacyjną kombinację KETs, czyli do produktów, w których wykorzystywanych jest wiele technologii KET. W tym podejściu identyfikuje się komponenty i produkty bazujące na KETs i łączy się je z przedsiębiorstwami zaangażowanymi w te technologie. Jako pierwszy etap w przyjętej metodyce dokonano wyboru POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 7 produktu końcowego do analizy. Był to samochód w pełni elektryczny, a ponieważ opiera się on głownie na bateriach, skoncentrowano się na bateriach LI-ion. W analizie baterii najpierw przeprowadzono wywiady z ekspertami technicznymi odnoszącymi się do różnych etapów łańcucha wartości. Następnie przeanalizowano raporty rynkowe dla konkretnych technologii. W dalszej kolejności połączono uzyskane informacje z przedsiębiorstwami korzystając z bazy OneSource. Następnym etapem było opracowanie łańcucha wartości dla pojazdu elektrycznego. W tym celu stworzono listę podsystemów zawartych w tym produkcie. Wszystkie sześć technologii KET były ujęte w przynajmniej jednym z tych podsystemów. Ostatnim etapem było przeanalizowanie kluczowych przedsiębiorstw na świecie zajmujących się zaawansowanymi materiałami zawartymi w łańcuchu wartości. W podsumowaniu wyników zastosowania tego podejścia autorzy wskazują jako efekty listę podsystemów, które tworzą produkt końcowy, szczegółowy łańcuch wartości dla jednego podsystemu, listę komponentów KETs oraz przedsiębiorstw KETs, a także etapy wytwarzania przez cały łańcuch wartości. Jako główną korzyść zastosowania tego podejścia wskazano dużą dokładność identyfikacji komponentów i przedsiębiorstw KETs. Z uwagi na to, że podejście uznano za najbardziej kompleksowe i wyczerpujące, ale bardzo zasobochłonne wskazano, że powinno być używane jako źródło informacji przy testowaniu innych podejść. Zbadano również możliwość zebrania danych od przedsiębiorców w łańcuchu wartości. Wykazano, że przedsiębiorcy są w posiadaniu istotnych informacji, ale niechętnie się nią dzielą jeżeli poufność i anonimowość nie jest zapewniona. Autorzy raportu zdecydowali się więc nie stosować tego podejścia, ale wykorzystać ekspertów do walidacji istotnych etapów w procesie zbierania danych i uzyskiwania wartości wskaźników. Opisane podejścia mogą stanowić inspirację podczas tworzenia map konwersyjnych, szczególnie interesującym podejściem jest dyfuzja technologii, która wydaje się cechować dużym potencjałem podczas identyfikacji powiązań pomiędzy technologiami a gospodarką. Należy pamiętać, że dane dotyczące patentów, stanowiące podstawę podejścia dyfuzji technologii dostarczają wiedzy o finalnych efektach prowadzonych badań, wskazując równocześnie na pochodzenia nowej technologii6. Według A. M. Pawlaka, co roku przybywa ponad milion patentów na świecie i co najistotniejsze to w nich właśnie zawarte jest ok. 70% informacji technologicznych, które nie są publikowane i dostępne w innych źródłach7. Biorąc pod uwagę istotę patentów wskazywaną zarówno w opisanym w poprzednich ustępach raporcie źródłowym, jak i na łamach literatury polskiej oraz 6 Changwoo Choi, Seungkyum Kim, Yongtae Park, A patent-based cross impact analysis for quantitative estimation of technological impact: The case of information and communication technology, “Technological Forecasting and Social Change”, nr 74, 2007, s. 1299. 7 A. M. Pawlak, Niszowe kierunki rozwoju regionów Polski, prezentacja w ramach seminarium, Katowice, 2010. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 8 światowej, a także uwzględniając perspektywę celów projektu i realizowanego zadania to właśnie podejście dyfuzji technologii stało się jedną z podstaw przygotowywanej koncepcji mapy. Ujęcie to uwzględnia zarówno aspekt przyporządkowania technologii do poszczególnych obszarów kluczowych technologii wspomagających, wyodrębnionych przez Komisję Europejską, a także ich związek z poszczególnymi działami gospodarki poprzez istotną wiedzę o „produkcji patentowej” regionu. Wyniki przeprowadzonych w tym zakresie analiz będą determinowały powiązania i elementy mapy powiązań nauki, gospodarki i technologii w warstwie technologie-gospodarka. Kolejna z wizualizowanych warstw zakładała prezentację powiązań w zakresie nauki i gospodarki. Za podstawę definicji powiązań pomiędzy elementami zaprezentowanymi w tej warstwie, zgodnie ze wskazaniami lidera projektu przyjęto opisane w dokumencie A methodology for estimating public ICT R&D expenditures in the EU8 relacje pomiędzy klasyfikacją NABS – odzwierciedlającą cele społecznoekonomiczne (tabela 1.1) oraz NACE rev. 2 (odpowiadającą krajowej klasyfikacji PKD). Tabela przedstawiająca finalnie określone, wspomniane relacje stanowi załącznik 1 do niniejszego raportu. Należy nadmienić, że w obrębie zaprezentowanego podejścia dokonano połączenia 12. i 13. obszaru klasyfikacji NABS w jeden określony jako Ogólny postęp wiedzy. Tabela 1.1. Klasyfikacja NABS 2007 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Eksploracja i eksploatacja Ziemi Środowisko Eksploracja i eksploatacja kosmosu Transport, telekomunikacja i inne infrastruktury Energia Produkcja i technologia przemysłowa Zdrowie Rolnictwo Edukacja Kultura, rekreacja, religia i środki masowego przekazu Polityczne oraz społeczne systemy, struktury i procesy Ogólny postęp wiedzy (finansowany z GUF) Ogólny postęp wiedzy (finansowany ze źródeł innych niż GUF) Obronność Źródło: Comparison between NABS 2007 and NABS 1992, Eurostat, 2008 [online], dostęp zdalny: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_SDDS/Annexes/gba_esms_an10.pdf, [data wejścia: 12.11.2013]. W ramach prac zespołu zauważono, że niezbędnym ponad wskazane w dokumencie źródłowym powiązania jest określenie elementów, poprzez które definiowane będzie powiązanie obszarów celów społeczno-gospodarczych z obszarami działalności gospodarczej, a także wskazanie, jakie 8 J. Stancik, A methodology for estimating public ICT R&D expenditures in the EU, JRC, Spain, 2012. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 9 charakterystyki wybranych elementów mapy będą decydowały o sile danego połączenia, co poczyniono w ramach prac nad metodyką dedykowaną dla województwa podlaskiego. Opisane w niniejszym rozdziale podejścia stanowiły jedynie założenia wyjściowe dla przygotowania metodyki tworzenia mapy powiązań nauki, gospodarki i technologii oraz wymagały uzupełnienia a także dopasowania do realiów województwa, dla którego miała powstać finalna mapa. Dopasowanie to powinno uwzględniać przegląd dostępności i zawartości potencjalnych źródeł wiedzy o badaniach i technologiach związanych z województwem, a także analizę możliwość odzwierciedlenia występujących, choć czasem ukrytych, powiązań pomiędzy poszczególnymi obszarami nauki, gospodarki i technologii. Biorąc pod uwagę istotę tych działań, jako rzutujących na całe dalsze postępowanie badawcze i często duże dysproporcje pomiędzy rozwojem poszczególnych województw, powinny one stanowić pierwszy etap metodyki nie tylko przygotowanej dla województwa podlaskiego, ale także metodyk tworzonych i wykorzystywanych w przyszłości przez inne regiony. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 10 2. PROPOZYCJA METODYKI TWORZENIA MAPY POWIĄZAŃ POMIĘDZY DZIEDZINAMI NAUKI, DZIAŁAMI GOSPODARKI ORAZ OBSZARAMI TECHNOLOGII W KONTEKŚCIE WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Opisane w poprzedzającym rozdziale założenia koncepcji map konwersyjnych pozwoliły na przygotowanie metodyki tworzenia takich wizualizacji. Była ona dedykowana dla województwa podlaskiego, jednak powstała finalnie metodyka cechuje się możliwością jej wykorzystania również w warunkach innego województwa. Mapa z definicji powinna być wynikiem przedstawienia na płaszczyźnie wybranych elementów, stanowiących przedmiot mapy, wraz z charakteryzującymi je aspektami, za pomocą umownych oznaczeń. Za mapę powiązań między nauką, gospodarką i technologiami przyjęto zatem graficzne przedstawienie elementów reprezentujących obszary nauki i obszary technologii oraz działów gospodarki, a także wskazanie możliwych powiązań występujących miedzy nimi. Schemat odzwierciedlający przyjęte postępowanie w ramach tworzenia mapy przedstawiono na rysunku 2.1. Zaproponowana metodyka (rysunek 2.1) obejmuje pięć faz, w wyniku których powinno być możliwe osiągnięcie szeregu efektów. Działania podejmowane w ramach faz wstępnej i gromadzenia wiedzy powinny umożliwić zebranie danych o technologiach nowych, a także rozwijanych; o prowadzonej w regionie działalności badawczo-rozwojowej czy o potencjale rozwojowym i innowacyjnym przedsiębiorstw. Powstała w wyniku realizacji wyżej wspomnianych faz baza wiedzy będzie zależna od dostępności źródeł wiedzy w regionie oraz ich jakości, a więc stopnia ich uzupełnienia czy prowadzenia aktualizacji zgromadzonych danych. Faza koncepcyjna występująca pomiędzy wspomnianymi powinna uwzględniać jakość i dostępność źródeł. Zebrane dane powinny zostać skodyfikowanie, tak aby możliwe było ich przedstawienie w formie graficznej przy wykorzystaniu wybranego oprogramowania. Niezbędną jest również faza konkluzji, która powinna umożliwiać zestawienie wniosków płynących z przygotowanej wizualizacji z danymi stanowiącymi wyniki innych przeprowadzanych w regionie prac również związanych ze wskazaniem obszarów specjalizacji województwa. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 11 Rysunek 2.1. Metodyka tworzenia mapy powiązań nauka-gospodarka-technologie Źródło: opracowanie własne. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 12 Realizacja metodyki (rysunek 2.1) w województwie podlaskim pozwoliła na wyodrębnienie, a następnie zweryfikowanie źródeł wiedzy o wybranych aspektach regionu. W ramach realizacji zadania podjęto się uzupełnienia bazy wiedzy (cały proces opisano szczegółowo w rozdziale 3). Opracowano także przykład wizualizacji bazującej na zebranych w zadanym czasie danych, uwzględniając przy tym wnioski płynące z badania Delphi przeprowadzonego przez Główny Instytut Górnictwa oraz inne równolegle realizowane zadania badawcze. Stworzenie mapy wymagało zgodnie z przyjętą metodyką zdefiniowania zarówno jej elementów, jak i powiązań występujących na mapie. Za elementy związane z technologiami przyjęto zgodnie z koncepcją „dyfuzji technologii” patenty, w podziale na poszczególne grupy kluczowych technologii wspomagających (Key Enabling Technologies – KET). Elementami od strony gospodarki stały się poszczególne działy gospodarki według klasyfikacji PKD. Z kolei za elementy od strony nauki przyjęto projekty badawcze, przyporządkowane do poszczególnych obszarów klasyfikacji NABS. Powiązania technologia-gospodarka oparto na połączeniu technologii z grupy KETs rozwijanych w województwie podlaskim z działami gospodarki poprzez wykorzystanie informacji o patentach zgłaszanych przez podmioty funkcjonujące w regionie9 (ujęcie opisane szczegółowo w rozdziale 1). Ponadto podjęto decyzję, że elementami, poprzez które definiowane będzie powiązanie obszarów celów społecznogospodarczych z obszarami działalności gospodarczej będą informacje o projektach badawczych realizowanych przez jednostki z województwa podlaskiego. Wagę wiedzy o patentach podkreślano już w rozdziale 1, z kolei decyzję dotyczącą wyboru projektów badawczych jako kolejnych istotnych elementów mapy zdeterminowały zarówno doniesienia płynące z analizy literatury, jak i wnioski przedstawione w badaniu Delphi. Wskazuję się, że systematyczna obserwacja prowadzona w zakresie badań naukowych, a także rozwoju technologii jest jednym z elementów usprawnienia zarządzania strategicznego 10 . Wiedza o badaniach naukowych oraz poziomie rozwoju technologii jest pomocą podczas planowania inwestycji technologicznych, zakupach, czy analizie dostawców konkretnych rozwiązań i wdrażaniu tych nabytych11. Według pierwszych wyników przeprowadzonego w ramach projektu badania Delphi 12 , odpowiedzi 9 Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies, European Commission, 2012, s. 22. 10 Y. Okubo, Bibliometric indicators and analysis of research systems: Methods and examples, OECD Science, Technology and Industry Working Papers, 1997/01, OECD Publishing, 1997, s. 16, [online], dostęp zdalny: http://dx.doi.org/10.1787/208277770603 , [data wejścia: 19.09.2013]. 11 K. Klincewicz, M. Żemigała, M. Mijał, Bibliometria w zarządzaniu technologiami i badaniami naukowymi, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2012, s. 23. 12 Główny Instytut Górnictwa, Wyniki badań ankietowych metodą Delphi – raport cząstkowy z badania I.Rezultat cząstkowy nr 11 GIG, stan prac na dzień 30.10.2013, Katowice 2013, raport w ramach projektu Narodowy POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 13 respondentów na pytanie dotyczące relacji wskaźników umożliwiających ocenę wpływu nauki na rozwój działalności gospodarczej, nie pozwoliły na jednoznaczną identyfikację relacji wskaźników „za wyjątkiem powiązania nakładów na B+R na wskaźnik PKB i jego dynamika, gdzie uzyskano 41% wskazań od respondentów”13. Spośród pozostałych zidentyfikowanych relacji za wyróżnione (20-30% wskazań respondentów) uznać można takie strony relacji jak: zatrudnienie w sferze B+R, udzielone patenty, nakłady na badania podstawowe, stosowane i przemysłowe. Dodatkowo, respondenci zaproponowali także nowe wskaźniki, które planowano uwzględnić w drugiej turze badania. Mając na uwadze istotę nakładów finansowych na badania, przewijających się w wynikach badania Delphi dotyczących wskaźników oceny podjęto decyzję, aby w ramach przygotowywanej wersji mapy powiązań dla województwa podlaskiego, w warstwie nauka-gospodarka zwrócić szczególną uwagę na kwoty finansowania przyznawane na realizację projektów badawczych w województwie podlaskim. Ponadto zauważono – w świetle wyników raportu dot. modelu gromadzenia danych i mapowania kierunków badawczych14 – że istotnym źródłem w zakresie identyfikacji elementów mapy w obszarze nauki oraz ich powiązań z działami gospodarki, na które mogą wpływać wyniki prowadzonych w województwie badań naukowych jest ewidencja publikacji naukowych mających źródło swego powstania na uczelniach danego województwa (np. według zawartości bazy Web of Science). Istotnym byłoby tu nie tylko ilościowe wskazanie liczby publikacji, co obszarów (np. w odniesieniu do celów społeczno-ekonomicznych według klasyfikacji NABS), w ramach których mieści się regionalna „produkcja naukowa”. Na przygotowywanej mapie informacje o publikacjach autorów z afiliacją wybranych uczelni podlaskich zostały wykorzystane jako charakterystyka elementów strony nauki, determinująca wielkość elementów reprezentujących poszczególne obszary NABS na mapie. Wartościowym w przyszłości byłoby rozbudowanie tej części mapy o wiedzę związaną z bardziej szczegółową analizą publikacji, wymogiem realizacji takiego zadania byłoby zaangażowanie specjalistów dziedzinowych na etapie przyporządkowania poszczególnych publikacji naukowych do klasyfikacji celów społeczno-ekonomicznych. Z uwagi na ten właśnie wymóg oraz zadany czas realizacji zadania, pomysł ten pozostaje w zakresie propozycji uzupełnienia mapy w dalszych pracach projektowych, zaś w bieżącym zadaniu postanowiono skupić się głównie na ilości publikacji w ramach Program Foresight – wdrożenie wyników. Ibidem, s. 10. 14 Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym, Politechnika Białostocka, Białystok, październik 2013, raport w ramach projektu Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników. 13 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 14 poszczególnych kategorii z bazy Web of Science przyporządkowanych następnie do danego obszaru NABS. W świetle wyników badania Delphi zrealizowanego przez GIG również interesujące wydają się być informacje dotyczące wyodrębnionych przez realizatorów badania wspomnianych już wskaźników i powiązań w ich obrębie. Dane dotyczące poszczególnych wskaźników, dotyczących województwa podlaskiego, wymienionych w badaniu powinny być możliwe do uzyskania z Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w ramach współpracy z Informatorium Podlaskiego Ośrodka Badań Regionalnych (POBR). POBR został utworzony jako odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na badania regionalne oraz analizy sytuacji społeczno-gospodarczej województwa 15 . Informacje udzielane przez ośrodek dotyczą: Roczników Statystycznych, Biuletynu Statystycznego GUS, Biuletynu Statystycznego Województwa Podlaskiego, innych publikacji, opracowań GUS i US, komunikatów GUS i US, Banku Danych Lokalnych oraz danych pochodzących z tablic wojewódzkich i publikacyjnych w formie bezpłatnej informacji bądź odpłatnych zamówień (zależnie od zakresu i charakteru zamawianych danych)16. Z uwagi na konieczność ujęcia danych, nie tylko w zakresie województwa, ale też w podziale na poszczególne obszary gospodarcze według PKD niezbędnym byłoby pozyskanie ich w formie zapytania skierowanego do pracowników POBR. W ramach dyskusji zespołu podjęto decyzję, iż zapytanie to może zostać sformułowane dopiero po uzgodnieniu spójnego stanowiska w kwestii wykorzystania poszczególnych wskaźników (a więc zakresu danych do pozyskania z GUS) z liderem przedsięwzięcia Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników, a także ustalenia jak głębokiego zakresu w podziale PKD mają one dotyczyć (sekcje/działy/grupy/klasy/podklasy), co możliwe będzie dopiero po konfrontacji niniejszego raportu z propozycjami pozostałych konsorcjantów. Stąd też uzupełnienie bazy wiedzy o województwie o dane statystyczne przyjęto za działanie rozwojowe w zakresie prezentowanych na mapie treści. Inną istotną kwestią, która pojawiła się wśród refleksji członków zespołu badawczego podczas przygotowywania mapy było uwzględnienie podczas jej tworzenia czy rozwoju, opinii pochodzącej od samych przedsiębiorców w aspekcie zarówno rozwijanych obecnie technologii, a także planowanych działaniach rozwojowych w okresie najbliższych 5 lat. Takie badanie umożliwiłoby w pierwszej kolejności uzupełnienie strony technologii czy połączeń w zakresie technologie-gospodarka, a także w połączeniu z analizą wyników np. badań foresightowych prowadzonych w województwie na przygotowanie warstwy przyszłe technologie-gospodarka odnoszącej się do planów i możliwych 15 Strona Podlaskiego Ośrodka Badań Regionalnych, [online], dostęp zdalny: http://www.stat.gov.pl/bialystok/814_PLK_HTML.htm, [data wejścia: 25.11.2013]. 16 Ibidem. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 15 kierunków rozwoju technologicznego w regionie. Z uwagi na planowane w ramach dalszych zadań w projekcie konsultacje i badania m. in. wśród przedsiębiorców regionalnych, wartościowym byłoby pozyskanie wiedzy również w wyżej opisanym zakresie. Połączenie poruszanego aspektu z dalszymi pracami, nie zaś przeprowadzenia odrębnych badań pozwoli respondentom na sprawne i nie prowadzące do zmęczenia czy wręcz zniechęcenia, dzielenie się swoją wiedzą i opinią. Zdefiniowanie elementów w poszczególnych warstwach mapy oraz powiązań pomiędzy nimi pozwoliło również na wskazanie roli obszaru gospodarki na mapie. W wizualizacji dedykowanej dla województwa podlaskiego stanowić będzie ona środkowy obszar mapy umożliwiający konfrontację faktów płynących od strony podaży wiedzy (z obszaru nauki na mapie) z faktami od strony rzeczywistych rozwiązań technologicznych w obszarze kluczowych technologii wspomagających, którymi są zgłoszenia patentowe (z obszaru technologii na mapie). Powyżej opisane wnioski z prac zespołu stanowią równocześnie wynik realizacji trzeciej fazy przyjętej metodyki (rysunek 2.1) – fazy koncepcji. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 16 3. OPIS PROCESU GROMADZENIA WIEDZY NIEZBĘDNEJ DO PRZYGOTOWANIA MAPY POWIĄZAŃ NAUKI, GOSPODARKI I TECHNOLOGII Przyjęta metodyka tworzenia mapy powiązań nauki, gospodarki i technologii zakładała w początkowym etapie identyfikację źródeł wiedzy o województwie. Aby tworzone dla województw mapy odzwierciedlały faktyczny potencjał regionu, oparty na danych dotyczących zarówno produkcji naukowej, jak i działań rozwojowych i wdrożeniowych podejmowanych przez przedsiębiorstwa, za istotne źródła wiedzy o regionie w ramach dyskusji wewnętrznych zespołu wyjściowo uznano: (1) bazy patentów (polską oraz światowe); (2) bazy ewidencjonujące projekty badawcze realizowane na terenie województwa podlaskiego, jak baza NCN, baza NCBiR, POLON i projekty badawcze MNiSW; (3) baza ofert i zapytań Sieci Transferu Technologii i Wspierania Innowacyjności Wschodniego Ośrodka Transferu Technologii – STIM Białystok WOTT; (4) bazę Web of Science – zawierającą dane dotyczące publikacji w ponad 12 000 czasopism i 148 000 sprawozdań z konferencji w dziedzinach nauk ścisłych, nauk społecznych, sztuki i nauk humanistycznych w celu znalezienia wysokiej jakości badań związanych z obszarem zainteresowania17. W ramach dalszych prac dokonano analizy przydatności zebranych w wyszczególnionych bazach danych informacji oraz ich filtracji pod względem związku z obszarami KETs, tak aby przygotowywana wizualizacja stanowiła ujęcie ukierunkowane na kluczowe technologie wspomagające. Zgromadzenie wiedzy dotyczącej „produkcji patentowej” województwa podlaskiego w kontekście klasyfikacji kluczowych technologii wspomagających oparto na analizie zagranicznych baz patentowych pod kątem ewidencji patentów zgłaszanych przez jednostki naukowe oraz gospodarcze z województwa podlaskiego. Wszystkie przeszukiwane bazy patentowe zawierały informacje na temat klasyfikacji wynalazków do poszczególnych dziedzin z wykorzystaniem Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej (International Patent Classification – IPC). Dokumenty patentowe zostały równocześnie podczas wyszukiwania przypisane do poszczególnych obszarów technologicznych 17 Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym, Politechnika Białostocka, Białystok, październik 2013, raport w ramach projektu Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 17 według przyporządkowania kodów IPC do poszczególnych obszarów KET zawartego w raporcie Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies (tabela 3.1). Tabela 3.1. Przyporządkowanie kodów IPC do obszarów technologicznych KET Obszar KET Przyporządkowane obszarowi kody IPC Nanotechnologia B82Y, B81C, B82B Fotonika F21K, F21V, F21Y, G01D 5/26, G01D 5/58, G01D 15/14, G01G 23/32, G01J, G01L 1/24, G01L 3/08, G01L 11/02, G01L 23/06, G01M 11, G01P 3/36, G01P 3/38, G01P 3/68, G01P 5/26, G01Q 20/02, G01Q 30/02, G01Q 60/06, G01Q 60/18, G01R 15/22, G01R 15/24, G01R 23/17, G01R 31/308, G01R 33/032, G01R 33/26, G01S 7/481, G01V 8, G02B 5, G02B 6 (z wyłączeniem podklasy 1, 3, 6/36, 6/38, 6/40, 6/44, 6/46), G02B 13/14, G03B 42, G03G 21/08, G06E, G06F 3/042, G06K 9/58, G06K 9/74, G06N 3/067, G08B 13/186, G08C 19/36, G08C 23/04, G08C 23/06, G08G 1/04, G11B 7/12, G11B 7/125, G11B 7/13, G11B 7/135, G11B 11/03, G11B 11/12, G11B 11/18, G11C 11/42, G11C 13/04, G11C 19/30, H01J 3, H01J 5/16, H01J 29/46, H01J 29/82, H01J 29/89, H01J 31/50, H01J 37/04, H01J 37/05, H01J 49/04, H01J 49/06, H01L 31/052, H01L 31/055, H01L 31/10, H01L 33/06, H01L 33/08, H01L 33/10, H01L 33/18, H01L 51/50, H01L 51/52, H01S 3, H01S 5, H02N 6, H05B 33 Biotechnologia przemysłowa C02F 3/34, C07C 29, C07D 475, C07K 2, C08B 3, C08B 7, C08H 1, C08L 89, C09D 11, C09D 189, C09J 189, C12M, C12P, C12Q, C12S, G01N 27/327 (z wyłączeniem występowania z klasami A01, A61), C07K 14/435, C07K 14/47, C07K 14/705, C07K 16/18, C07K 16/28, C12N 15/09, C12N 15/11, C12N 15/12, C12N 5/10, C12P 21/08, C12Q 1/68, G01N 33/15, G01N 33/50, G01N 33/53, G01N 33/68, G01N 33/566, C12N 1/19, C12N 1/21, C12N 1/15, C12N 15/00, C12N 15/10, C12P 21/02 Zaawansowane materiały B32B 9, B32B 15, B32B 17, B32B 18, B32B 19, B32B 25, B32B 27, B82Y 30, C01B 31, C01D 15, C01D 17, C01F 13, C01F 15, C01F 17, C03C, C04B 35, C08F, C08J 5, C08L, C22C, C23C, D21H 17, G02B 1, H01B 3, H01F 1/0, H01F 1/12, H01F 1/34, H01F 1/42, H01F 1/44, H01L 51/30, H01L 51/46, H01L 51/54 Mikroi nanoelektronika G01R 31/26, G01R 31/27, G01R 31/28, G01R 31/303, G01R 31/304, G01R 31/317, G01R 31/327, G09G 3/14, G09G 3/32, H01F 1/40, H01F 10/193, H01G 9/028, H01G 9/032, H01H 47/32, H01H 57, H01S 5, H01L, H03B 5/32, H03C 3/22, H03F 3/04, H03F 3/06, H03F 3/08, H03F 3/10, H03F 3/12, H03F 3/14, H03F 3/16, H03F 3/183, H03F 3/21, H03F 3/343, H03F 3/387, H03F 3/55, H03K 17/72, H05K 1, B82Y 25 (częściowo pokrywa się z klasą Nanotechnologii) Zaawansowane systemy wytwarzania B01D 15, B01D 67, B01J 10, B01J 12, B01J 13, B01J 14, B01J 15, B01J 16, B01J 19/02, B01J 19/08, B01J 19/18, B01J 19/20, B01J 19/22, B01J 19/24, B01J 19/26, B01J 19/28, B01J 20/30, B01J 21/20, B01J 23/90, B01J 23/92, B01J 23/94, B01J 23/96, B01J 25/04, B01J 27/28, B01J 27/30, B01J 27/32, B01J 29/90, B01J 31/40, B01J 38, B01J 39/26, B01J 41/20, B01J 47, B01J 49, B01J 8/06, B01J 8/14, B01J 8/24, B01J 10, B01L, B04B, B04C, B32B 37, B32B 38, B32B 39, B32B 41, B81C 3, B82B 3, B82Y 35, B82Y 40, C01B 17/20, C01B 17/62, C01B 17/80, C01B 17/96, C01B 21/28, C01B 21/32, C01B 21/48, C01B 25/232, C01B 31/24, C01B 9, C01C 1/28, C01D 1/28, C01D 3/14, C01D 5/16, C01D 7/22, C01D 9/16, C01F 1, C01G 1, C02F 11/02, C02F 11/04, C02F 3, C03B 20, C03B 5/24, C03B 5/173, C03B 5/237, C03B 5/02, C03C 21, C03C 29, C04B 11/028, C04B 35/622, C04B 35/624, C04B 35/626, C04B 35/653, C04B 35/657, C04B 37, C04B 38/02, C04B 38/10, C04B 40, C04B 7/60, C04B 9/20, C07C 17/38, C07C 2/08, C07C 2/46, C07C 2/52, C07C 2/58, C07C 2/80, C07C 201/16, C07C 209/82, C07C 213/10, C07C 227/38, C07C 231/22, C07C 249/14, C07C 253/32, C07C 263/18, C07C 269/08, C07C 273/14, C07C 277/06, C07C 29/74, C07C 303/42, C07C 315/06, 07C 319/26, C07C 37/68, C07C POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 18 4/04, C07C 4/06, C07C 4/16, C07C 4/18, C07C 41/34, C07C 41/58, C07C 45/78, C07C 45/90, C07C 46/10, C07C 47/058, C07C 47/09, C07C 5/333, C07C 5/41, C07C 51/42, C07C 51/573, C07C 51/64, C07C 57/07, C07C 67/48, C07C 68/08, C07C 7, C07D 201/16, C07D 209/84, C07D 213/803, C07D 251/62, C07D 301/32, C07D 311/40, C07D 499/18, C07D 501/12, C07F 7/20, C07H 1/06, C07K 1, C08B 1/10, C08B 17, C08B 30/16, C08C, C08F 2/01, C09B 41, C09B 67/54, C09D 7/14, C09J 5, C12M, C12S, C21C 5/52, C21C 5/54, C21C 5/56, C21C 7, C21D, C22B 11, C22B 21, C22B 26, C22B 4, C22B 59, C22B 9, C22C 1, C22C 3, C22C 33, C22C 35, C22C 47, C22F, C23C 14/56, C23C 16/54, C25B 9, C25B 15/02, C25C, C25D 1, C30B 15/20, C30B 35, C40B 60, D01D 10, D01D 11, D01D 13, D01F 9/133, D01F 9/32, D06B 23/20, D21H 23/20, D21H 23/70, D21H 23/74, D21H 23/78, D21H /22, F24J 1, F25J 3, F25J 5, F27B 17, F27B 19, F27D 19, F27D 7/06, G01C 19/5628, G01C 19/5663, G01C 19/5769, G01C 25, G01R 3, G11B 7/22, H01L 21, H01L 31/18, H01L 35/34, H01L 39/24, H01L 41/22, H01L 43/12, H01L 51/40, H01L 51/48, H01L 51/56, H01S 3/08, H01S 3/09, H01S 5/04, H01S 5/06, H01S 5/10, H05B 33/10, H05K 13, H05K 3 Źródło: Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies, European Commission, 2012, s. 25-27. W dotychczas podjętych w ramach zadania pracach badawczych przeszukane zostały następujące bazy patentów: baza Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, Espacenet, European Patent Register, PATENTSCOPE, US Patent & Trademark Office, Deutsches Patent- und Markenamt, PATSTAT. Wyszukiwanie informacji o patentach w bazie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej rozpoczęto od wpisania numerów kodów IPC (tabela 3.1), a następnie wyszukiwania z uzyskanej listy – poprzez przechodzenie do indywidualnych informacji o każdym patencie – tych patentów, które pochodzą z miejscowości zlokalizowanych w województwie podlaskim. Jako, że przyjęty na wstępie sposób przeszukiwania zajmował bardzo wiele czasu, nie przynosząc widocznych rezultatów, zaniechano go na rzecz przeszukiwania w odwrotnym kierunku. Postępowanie przebiegało ponownie dwuetapowo: początkowo analizowano zawartość bazy za pomocą wyszukiwania zaawansowanego poprzez nazwy miejscowości zlokalizowanych w województwie, a następnie spośród uzyskanych wyników wybierano te, których kod znajdował się wśród przedstawionych w tabeli 1. Należy zauważyć, że zastosowana w raporcie Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies forma zapisu kategorii nie odpowiadała tej użytej w bazie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej. Przykładowo zapis w bazie patentów RP B32B17/10 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 19 odpowiadał wymienionemu w tabeli 3.1 zapisowi B32B 17, czy też C03C/A – zapis w bazie patentów RP oraz odpowiadający mu C07C 29 – zapis w tabeli 3.1. Dlatego też konieczna była wnikliwsza analiza podczas wyboru danych patentowych przydatnych do dalszych prac. W zidentyfikowano 37 zgłoszeń dotyczących województwa podlaskiego, z czego jedynie w 3 przypadkach miastem zgłaszającego nie był Białystok, wśród pozostałych pojawiły się 3 przypadki zgłoszeń wspólnych, wówczas w każdym z nich pojawiał się m.in. Białystok. Znacznym utrudnieniem w prowadzonych poszukiwaniach była sama konstrukcja polskiej bazy patentów. Niestety w bazie tej w odniesieniu zarówno do wynalazków, jak i wzorów użytkowych nie ma możliwości wyszukiwania w obrębie regionów. Ponadto nie ma możliwości eksportowania wyników do pliku tekstowego lub arkusza kalkulacyjnego. Nie zawsze także nazwy miejscowości były zapisywane poprawnie (np. zamiast polskich znaków, jak „ó” pojawiało się „o” czy inny, trudny do rozszyfrowania znak). Dodatkowo uzyskane na wstępnym etapie wyniki wyszukiwania nie mają możliwości sortowania. Mimo, iż pojawiają się pola takie jak miejsce twórcy lub właściciela wynalazku czy wzoru użytkowego, to nie zawsze było ono uzupełniane, a czasem jedyną informacją dotyczącą lokalizacji właściciela patentu była nazwa przedsiębiorstwa. Polska baza patentów umożliwiła zatem zebranie informacji dotyczących wynalazków oraz wzorów użytkowych, jednak proces ten wymagał dużego nakładu pracy i czasu, co biorąc pod uwagę zakładany dynamiczny charakter tworzonych wizualizacji oraz możliwość ich sprawnej aktualizacji na portalu PIK stanowić może dość duże utrudnienie. W przypadku baz zagranicznych również skupiono się na wnioskach zgłaszanych przez jednostki naukowe oraz gospodarcze województwa podlaskiego. Pod uwagę brane były także osoby fizyczne mieszkające w regionie będące twórcami wynalazków. Ponownie skoncentrowano się na patentach, dla których wskazano kody IPC odpowiadające poszczególnym obszarom technologicznym KET (tabela 3.1). Pierwszą z analizowanych była baza ESPACENET18. To internetowa baza gromadząca dokumenty patentowe Europejskiego Urzędu Patentowego (European Patent Office – EPO), Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization – WIPO), jak też kilku krajów. Rekordy w bazie zawierają następujące dane: numer zgłoszenia, tytuł patentu, twórca, zgłaszający, data publikacji, numer według klasyfikacji IPC oraz opis. Baza jest dostępna przez interfejsy w językach angielskim, niemieckim i francuskim. Ponadto od marca 2012 roku Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej udostępnił polską wersję systemu wyszukiwawczego Espacenet, jako jedną z narodowych instancji systemu. Umożliwia ona przede wszystkim wyszukiwanie polskiej 18 Tryb dostępu: http://worldwide.espacenet.com/, http://worldwide.espacenet.com/advancedSearch?locale=en_EP, bądź http://pl.espacenet.com/ POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 20 dokumentacji (zgłoszenia patentowe i zgłoszenia wzorów użytkowych oraz opisy polskich wynalazków i wzorów użytkowych). Zawiera tłumaczenia patentów europejskich obowiązujących w Polsce na język polski, a także stanowi bramę do pozyskiwania w jednorodnym środowisku ponad 70 mln dokumentów patentowych z całego świata19. Espacenet przeszukano za pomocą wyszukiwarki zaawansowanej, wpisując następujące zapytania: (1) w polu Applicant(s) symbol ‘[PL]’ oraz poszczególne kody IPC z tabeli 1 (w celu identyfikacji patentów zgłaszanych przez polskie podmioty) oraz (2) w polu Inventor(s) symbol ‘[PL]’ oraz poszczególne kody IPC z tabeli 1 (w celu identyfikacji patentów, których wynalazcami byli Polacy). W kolejnym kroku przeanalizowano wyniki wyszukiwania pod kątem jednostek naukowych, gospodarczych oraz osób prywatnych z województwa podlaskiego. W bazie zidentyfikowano 29 patentów zgłoszonych lub opracowanych od 2000 roku przez podmioty z regionu, z czego zdecydowana większość (22) ma swoją siedzibę w Białymstoku, pozostałe prowadzą działalność w miejscowościach: Augustów, Brańsk, Grajewo, Michałowo, Wasilków oraz Zaścianki. Trudności w identyfikacji podmiotów zgłaszających patenty z województwa podlaskiego w przypadku tej bazy wynikały z braku województwa czy miasta jako kryterium wyszukiwania, a także braku informacji na temat miejsca prowadzenia działalności w szczegółowych informacjach poszczególnych rekordów bazy. Najprostsze do znalezienia okazały się podmioty zawierające w nazwie miasto, np. Politechnika Białostocka, Uniwersytet w Białymstoku. Pozostałe podmioty zidentyfikować można poprzez sprawdzenie w wyszukiwarce internetowej nazwy podmiotu oraz twórców patentu. Ułatwieniem poszukiwań jest możliwość eksportu wyników wyszukiwarki do pliku arkusza kalkulacyjnego (z rozszerzeniem .xls). Analizę danych w bazie ograniczono do wniosków patentowych zgłoszonych od 2000 roku, choć zebrane są w niej informacje od 1836 roku. Jednak wprowadzenie dodatkowego kryterium wyszukiwania umożliwiło przeszukanie bazy w dostępnym czasie. Kolejną zagraniczną bazą, którą przeszukiwano była baza EUROPEAN PATENT REGISTER20 (Europejski Rejestr Patentów). Podobnie jak Espacenet, jest to baza udostępniona przez Europejski Urząd Patentowy. Zawiera informacje z rejestru patentowego o zgłoszeniach i patentach europejskich. Jej wykorzystanie umożliwia sprawdzenie stanu prawnego zgłoszenia złożonego do EPO, a także zawiera wszystkie publicznie dostępne informacje dotyczące europejskich zgłoszeń patentowych w zakresie procedury udzielania patentu, składania sprzeciwów oraz jawnej korespondencji pomiędzy 19 Strona internetowa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, [online], dostęp zdalny: http://www.uprp.pl/nowa-polska-wersja-systemu-wyszukiwawczegoespacenet/Lead14,57,4705,7,wai,pl,text/, [data wejścia: 12.11.2013]. 20 Tryb dostępu: https://register.epo.org/espacenet/regviewer, https://register.epo.org/advancedSearch?lng=en POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 21 zgłaszającym a EPO21. Po znalezieniu odpowiedniego zgłoszenia w Europejskim Rejestrze Patentów użytkownik uzyskuje dostęp do następujących informacji22: Informacje o bieżącym zgłoszeniu (About this file) – dane bibliograficzne i proceduralne na temat aktualnego stanu prawnego zgłoszenia patentowego wraz z historią zgłoszenia. Stan prawny (Legal status) – najistotniejsze wydarzenia prawne w procedurze europejskiej i Euro-PCT (uzyskiwanie patentów europejskich w trybie międzynarodowym) oraz wszelkie dostępne informacje na temat dalszych losów zgłoszenia w procedurze europejskiej, po jego wejściu w fazy krajowe w wyznaczonych krajach. Historia (Event history) – lista wszystkich wydarzeń dotyczących zgłoszenia w porządku chronologicznym (np. data wniesienia opłaty okresowej). Cytowania (Citations) – lista dokumentów odnalezionych podczas badania zdolności patentowej w przypadku europejskiego zgłoszenia patentowego lub dokumentów cytowanych przez zgłaszającego. Dokumenty związane z patentem (Patent family) – lista dokumentów z całego świata, które są związane z europejskim zgłoszeniem patentowym wspólnym numerem pierwszeństwa23. Wszystkie dokumenty (All documents) – wszystkie dostępne publicznie dokumenty dotyczące danego zgłoszenia. Rejestr został przeszukany w analogiczny sposób jak baza Espacenet. Ponad zewidencjonowane już zgłoszenia znaleziono jedno zgłoszenie patentowe związane z obszarem KET: zaawansowane systemy wytwarzania. Inną braną pod uwagę podczas wyszukiwania zgłoszeń patentowych bazą była baza PATENTSCOPE24. To baza zasobów dokumentacji Światowej Organizacji Własności Intelektualnej zapewniająca bezpłatny dostęp do informacji technicznej zawartej w około 32,5 mln dokumentów patentowych, w tym w ponad 2,2 mln opublikowanych międzynarodowych zgłoszeniach patentowych, od roku 1978. System oferuje użytkownikom 3 poziomy wyszukiwania25: 21 Strona internetowa Enterprise Europe Network, [online], dostęp zdalny: http://een.org.pl/index.php/wlasnoscintelektualna---spis/page/3/articles/informacja-patentowa-dla-kreatywnych-umyslow.html, [data wejścia: 12.11.2013]. 22 Ibidem. 23 Numer pierwszeństwa dotyczy pierwszego zgłoszenia patentowego, od którego pochodzą kolejne zgłoszenia. 24 Tryb dostępu: http://www.wipo.int/patentscope/en/, http://patentscope.wipo.int/search/en/structuredSearch.jsf 25 Wyszukiwanie technologii w patentowej bazie danych. Wprowadzenie, Światowa Organizacja Własności Intele ktualnej [online], dostęp zdalny: http://www.wipo.int/export/sites/www/freepublications/pl/patents/434/wipo_pub_l434_02.pdf, [data POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 22 Wyszukiwanie proste – przeznaczone do ogólnego wyszukiwania informacji, ograniczone do danych bibliograficznych znajdujących się na pierwszej stronie dokumentu. Wyszukiwanie złożone – ukierunkowane, wykorzystujące konkretne kryteria wyszukiwania. Można je przeprowadzić wśród danych bibliograficznych na pierwszej stronie bądź w dowolnej części całego dokumentu. Wyszukiwanie zaawansowane – optymalna strategia wyszukiwania, umożliwiająca wykorzystanie wszelkich dostępnych kryteriów i ich kombinacji. Po wybraniu odpowiedniego rekordu w bazie użytkownik ma dostęp do różnych informacji na temat zgłoszenia patentowego zamieszczonych w postaci zakładek. Zawierają one dane bibliograficzne, opis, zastrzeżenia, datę wejścia zgłoszenia w fazę krajową, powiadomienia o zmianach w zgłoszeniu wprowadzonych po jego publikacji, a także powiązane dokumenty – oryginalne, opublikowane zgłoszenie oraz powiadomienia z urzędów patentowych. Bazę przeszukano wykorzystując wyszukiwanie złożone, poprzez wpisanie w pole International Class poszczególnych kodów IPC, a także w pola Applicant Nationality oraz Inventor Nationality skrótu ‘PL’. Stosunkowo szybkie przeszukanie bazy pod kątem patentów pochodzących z województwa podlaskiego umożliwiły informacje o adresie prowadzenia działalności przez zgłaszających wnioski. Znaleziono 3 patenty, które jednak wcześniej były uwzględnione w bazie ESPACENET. United States Patent and Trademark Office (USPTO) to biuro patentowe, które oferuje na swojej stronie internetowej dostęp do bibliograficznych i pełnotekstowych baz danych patentowych i znaków towarowych26. Dane w bazie gromadzone są od 1790 roku, jednak dopiero dla patentów od 1976 roku możliwe jest wyszukiwanie po wszystkich słowach z ich opisu. Patenty z lat 1790-1976 można wyszukać przez nadane im numery oraz amerykańską klasyfikację. Bazę USPTO przeszukano wykorzystując wyszukiwanie zaawansowane, które pozwala na zdefiniowanie 50 kryteriów (w tym również kraju i miasta wynalazcy oraz zgłaszającego). W celu identyfikacji patentów z Polski wpisano następujące zapytanie: ‘(ICN/PL or AACO/PL) and ICL/kod IPC’, gdzie ICN oznacza kraj pochodzenia wynalazcy (Inventor Country), AACO – kraj pochodzenia podmiotu zgłaszającego (Applicant Country), natomiast ICL to kod IPC (International Classification), np. ‘(ICN/PL or AACO/PL) and ICL/C12N015/00’ (należało ponadto uwzględnić różnice w zapisie, np. w kodzie C12N 15/00 należało zamienić spację na cyfrę ‘0’). Po przeszukaniu wszystkich kodów IPC w ramach sześciu grup technologicznych KET znaleziono mniej niż 100 patentów zgłoszonych z Polski, w tym żadnego z województwa podlaskiego. 26 wejścia: 12.11.2013]. Tryb dostępu: http://patft.uspto.gov/, http://appft.uspto.gov/netahtml/PTO/search-adv.html. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 23 Kolejnym przeanalizowanym serwisem była Baza Niemieckiego Urzędu Patentowego i Znaków Towarowych (Deutsches Patent- und Markenamt – DPMA)27, która zawiera dokumenty patentowe z całego świata w oryginalnym języku dokumentu. Dostępna jest przez interfejsy w języku niemieckim oraz angielskim. Analogicznie do poprzednich baz, w pierwszej kolejności przeszukano DPMA pod kątem identyfikacji patentów o wybranych kodach IPC zgłoszonych przez podmioty z Polski, po czym wybrano z nich te, które pochodziły z województwa podlaskiego. W trybie Beginner’s search w pole All IPC fields wpisywano kolejne kody klasyfikacji międzynarodowej, natomiast w polu Applicant/Owner/Inventor, składający się z dwóch znaków kod kraju ‘PL’. Łącznie w bazie znaleziono 8 patentów z regionu, jednak 6 z nich wystąpiło już we wcześniej analizowanych rejestrach. Pozostałe 2 przypisano do obszarów technologicznych KET: biotechnologii przemysłowej (zgłoszony przez m.in. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) oraz zaawansowanych systemów wytwarzania (zgłoszony przez Politechnikę Białostocką). PATSTAT (EPO Worldwide Patent Statistical Database – WWPD PATSTAT)28 to administrowana przez EPO, stosunkowo nowa baza danych (pierwsza edycja miała miejsce w kwietniu 2006 r.). Zawarte są w niej informacje na temat wynalazków zgłaszanych do ochrony patentowej w skali całego świata. Jest ona publikowana dwa razy do roku i dostarczana odbiorcom na nośniku składającym się z zestawu płyt DVD. Niektóre elementy bazy PATSTAT są również dostępne w formie testowej w Internecie na stronie EPO Patent Information Internet site. Baza ta jest zasilana przez bazy danych EPO i USPTO. Korzystanie z bazy PATSTAT wymaga specjalistycznego przygotowania teoretycznego i umiejętności z zakresu informatyki, takich jak posługiwanie się relacyjnymi bazami danych i językiem SQL (Structured Query Language)29. Bazę przeszukano wykorzystując zapytania, np. (APPCO = PL OR INVCO = PL) AND IPC = B82Y, gdzie APPCO – państwo zgłaszającego, INVCO – państwo twórcy wynalazku. Znaleziono 4 zewidencjonowane w niej patenty pochodzące z województwa podlaskiego, jednak nie były one związane z żadnym obszarem KET. W kolejnym kroku przyjętego postępowania badawczego, po przeszukaniu wymienionych baz zawierających informacje o patentach wykorzystując internetowe bazy osób i podmiotów gospodarczych KRS zidentyfikowano podstawowe kody PKD, jakie są realizowane przez jednostki wskazane jako zgłaszające patenty. Lista wszystkich zewidencjonowanych zgłoszeń związanych z województwem podlaskim wraz z klasyfikację jednostek zgłaszających patenty stanowi załącznik 2 27 Tryb dostępu: http://www.dpma.de/patent/index.html, https://depatisnet.dpma.de/DepatisNet/depatisnet?action=einsteiger 28 Tryb dostępu: http://www.epo.org/searching/subscription/patstat-online.html 29 K. B. Matusiak (red.), Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2011, s. 22-23. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 24 (patenty zidentyfikowane w polskiej bazie) oraz załącznik 3 (patenty zidentyfikowane w bazach zagranicznych) do niniejszego raportu. Równocześnie do prac związanych z ewidencją patentów podjęto się analizy kolejnych zidentyfikowanych źródeł wiedzy. Przeprowadzono analizę baz projektów badawczych pod kątem tematyki projektów zakwalifikowanych do finansowania i realizowanych w województwie podlaskim. Przeanalizowano bazy OPI, NCN, POLon oraz NCBIR pod kątem wniosków zakwalifikowanych do finansowania projektów badawczych realizowanych na terenie województwa podlaskiego uwzględniając ich potencjalny związek z kluczowymi technologiami wspomagającymi – KET (związek ten określono poprzez analizę tytułów projektów oraz – tam gdzie taka informacja była dostępna – dyscyplin naukowych, w ramach których są realizowane; analizę przeprowadzono w ramach prac zespołu PB). Uwzględniono okres 2007-2013, odnosząc się do terminarza programów operacyjnych Unii Europejskiej. Listę wszystkich wniosków w podziale na bazy źródłowe, z których skorzystano podczas ich wyszukiwania stanowią tabele w załączniku 4. Niestety podlaskie ośrodki badawcze, w nawiązaniu do kluczowych technologii wspomagających, nie są licznie reprezentowane w analizowanych bazach (18 projektów). Ponadto – istotna z perspektywy przyjętej metodyki tworzenia map powiązań nauki, gospodarki i technologii – informacja, dotycząca kwoty finansowej przeznaczonej na realizację projektu nie była dostępna w przypadku dwóch spośród zidentyfikowanych projektów (zakwalifikowanych do finansowania w poprzednich konkursach projektów badawczych rozwojowych OPI), co pozwoliło uwzględnić w dalszych pracach związanych tworzeniem głównej mapy powiązań, jedynie 16 projektów. Ogólnie spośród wszystkich, najwięcej projektów zidentyfikowano w ramach projektów badawczych OPI. W bazie POLon nie został zewidencjonowany żaden projekt realizowany na terenie województwa podlaskiego. Ponad połowa projektów (56%) jest na Uniwersytecie w Białymstoku, reszta projektów jest realizowana na Politechnice Białostockiej. Zgodnie z przyjętą metodyką, po zidentyfikowaniu projektów badawczych związanych z województwem podlaskim dokonano także ich przyporządkowania w kontekście klasyfikacji NABS odzwierciedlającej cele społeczno-ekonomiczne (ponownie analizując tytuły oraz ewentualnie wskazane dyscypliny naukowe charakteryzujące projekty; analiza przeprowadzona przez zespół PB). Ostatnim, wstępnie zidentyfikowanym jako użyteczne podczas tworzenia mapy, źródłem wiedzy byłą baza ofert i zapytań Sieci Transferu Technologii i Wspierania Innowacyjności Wschodniego Ośrodka Transferu Technologii – STIM Białystok WOTT, stanowiącej składową Ogólnopolskiej Sieci Transferu Technologii i Wspierania Innowacyjności MŚP (uruchomiona w wersji krajowej oraz regionalnej dla POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 25 9 województw, w tym województwa podlaskiego). Baza STIM powstała w ramach projektu „Uczestnictwo w krajowej sieci innowacyjności szansą przedsiębiorstw” z działania 1.1.2: Wsparcie instytucji otoczenia biznesu oraz sieci instytucji otoczenia biznesu Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” (SPO WKP) na lata 2004-2006. Celem projektu było zwiększenie zakresu i dostępności usług wspierających krajowy transfer wiedzy i technologii poprzez rozwój sieci ośrodków przekazu innowacji, działających w ramach europejskiej sieci Innovation Relay Centre (IRC). Sieć IRC była największą na świecie siecią ośrodków wspomagających międzynarodowy transfer technologii. Projekt obejmował identyfikację przedsiębiorstw i ich potrzeb technologicznych, w szukaniu odpowiedniej, innowacyjnej oferty w zasobach STIM oraz skojarzeniu partnerów z ewentualną dodatkową pomocą i wsparciem w dalszych działaniach. W wyniku tego powstała baza danych ofert i zapytań technologicznych. Podlaska baza STIM uruchomiona została przez Wschodni Ośrodek Transferu Technologii (WOTT) przy Uniwersytecie w Białymstoku. Obecnie koordynowana jest przez Dział Zarządzania Projektami Uniwersytetu w Białymstoku. W ramach prac zespołu podjęto próbę uzyskania dostępu do zbioru danych STIM, który pozwoliłby na identyfikację źródeł technologii w województwie podlaskim oraz analizę powiązań technologicznych. Dużym utrudnieniem związanym z gromadzonymi w ramach bazy danymi jest jej konserwatywna forma – zapisane papierowo informacje, bez równolegle bądź zamiennie prowadzonej bazy elektronicznej. Organizacja zbioru danych przedstawiona została w tabeli 3.2. Tabela 3.2. Kategorie danych podlaskiej bazy STIM Formularze Formularz zgłoszeniowy Formularz wizyty w przedsiębiorstwie Kategorie danych dane adresowe przedsiębiorstwa klasyfikacja przedsiębiorstwa mikro, małe, średnie, duże liczba pracowników roczny obrót netto suma bilansowa aktywów rodzaj wykonywanej działalności profil przedsiębiorstwa dane administracyjne i finansowe forma prawna prowadzonej działalności struktura własności EKD rok założenia branża główni klienci i rynki zbytu model biznesu badania i rozwój technologiczny liczba pracowników zajmujących się B+R wielkość wydatków na B+R POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 26 wykonywanie prac B+R na zlecenie zlecanie prac B+R wartości niematerialne i prawne liczba patentów liczba zgłoszeń patentowych liczba znaków towarowych inne prawa własności niematerialnej i prawnej główne problemy organizacyjne, finansowe, techniczne. rynkowe dane administracyjne forma prawna stan zatrudnienia wielkość sprzedaży źródła finansowania model biznesu zasoby ludzkie infrastruktura Źródło: opracowanie własne. Baza STIM województwa podlaskiego zawiera 84 zgłoszenia przedsiębiorstw, w tym 68 z formularzami z wizyt, 13 bez formularzy i 3 zgłoszenia instytucji. Dane obejmują okres od roku 2005 do 2007. Dane dotyczą przedsiębiorstw z województwa podlaskiego z następujących miejscowości: Białystok, Łomża, Suwałki, Ełk, Kleszczele, Siemiatycze, Juchnowiec Kościelny, Dubiny, Hajnówka, Hryniewicze, Siemiatycze, Bielsk Podlaski, Czarna Białostocka, Augustów, Mońki, Kleosin, Krynki. Wśród przedsiębiorstw deklarujących prowadzenie badań bądź zgłoszone/posiadane patenty były: Samasz, Białystok (0 patentów); BARTOSZ, Białystok (2 patenty, 3 kolejne zgłoszone); Key Company Sp. z o.o., produkcja reklam świetlnych (4 patenty, 9 zgłoszonych), ale bez działalności B+R; CHm Sp. z o.o. Marcin Charkiewicz, produkcja implantów, narzędzi medycznych, ortopedycznych itp. (ok. 50 patentów i wzorów użytkowych), deklaracja prowadzenia samodzielnie B+R a także zleceń w tym zakresie; AC Biuro Handlu Zagranicznego Krzysztof Łapiński, elektronika do pojazdów, ok. 2-3 patentów zgłoszonych; DEVO, branża meblowa, (2 wzory przemysłowe, 1 wzór użytkowy); Aider Zbigniew Miłkowski, poligrafia (0 patentów), deklaracja 1 osoby odpowiadającej za obszar B+R; AS Profil Sławomir Abramowicz Białystok-Kleosin (0 patentów), 1 pracownik B+R; DBX (była NTI) SP. z o.o. Adam Jakubowski Białystok (0 patentów), 10 pracowników B+R; POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 27 PHUP Darek CO Dariusz Paszkiewicz Augustów, szkutnictwo, (2 znaki towarowe, 2 dodatkowe złożone); LWM Kompleksowe projekty ekologiczne Białystok, Leszek Mental, (1 patent); MISPOL Suwałki, Piotr Domaszewski (0 patentów). Uzyskane w ramach analizy bazy informacje uzupełniono o przyjęte dotychczas postępowanie w zakresie analizy patentów. Przeszukano wykorzystywane dotychczas bazy skupiające informację o patentach w zakresie powyżej wymienionych przedsiębiorstw. Zidentyfikowane w ten sposób patenty, ich zgłoszenia, wzory użytkowe, wzory przemysłowe oraz znaki towarowe okazały się jednak w zdecydowanej większości nie przynależeć do obszarów KET (ponownie porównywano kody IPC odnalezionych zgłoszeń, przypisane do poszczególnych obszarów KET – tabela 3.1). Pozostałe, które mieściły się w ramach KET, okazały się być już zewidencjonowane w wyniku wcześniej przyjętego postępowania, co może jedynie potwierdzać słuszność wykorzystania podejścia dyfuzji technologii. Podczas analizy bazy STIM stwierdzono znaczne braki danych, formularze były uzupełnione głównie w zakresie danych adresowych, branży i ewentualnie prac B+R. Patenty zgłoszone oznaczały stan na dzień przeprowadzanego wywiadu, stąd też dane o przedsiębiorcach w wielu przypadkach okazały się wręcz błędne (przykładem może być firma Key Company Sp. z o.o., która według bazy STIM związana była z 4 patentami, obecnie to już 8 patentów, spośród których 1 mieścił się wśród KET’s, czy firma Samasz, właściwie zupełnie nie opisana w zakresie patentów w bazie STIM, zaś w wyniku przeszukiwania baz gromadzących informacje o patentach okazała się być związana z ponad 40 zgłoszeniami patentowymi). Wszystkie znajdujące się w bazie STIM przedsiębiorstwa działają w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Wymienione deklarowały w znacznej większości prowadzenie prac B+R samodzielnie. Należy zatem zauważyć, że chociaż pozyskiwanie technologii ze źródeł wewnętrznych jest związane z pracami badawczo-rozwojowymi, które są prowadzone przez samą firmę, to wymaga to jednak posiadania przez firmę odpowiednich kompetencji i zasobów. Zaangażowanie firm w prowadzone prace wyglądało na różne: od jednego specjalisty, który rozumie wystarczająco dobrze zastosowanie technologii, żeby samodzielnie realizować projekt badawczo-rozwojowy, aż po wyposażony w nowoczesne urządzenia samodzielny dział badawczo-rozwojowy. Działania podejmowane w zakresie poszukiwania wewnętrznych źródeł technologii przez przedsiębiorstwa wynikały zapewne z faktu, że efekt takich prac jest wyłączną własnością firmy, a pozyskana technologia zostaje stworzona pod kątem wymagań konkretnego przedsiębiorstwa. Niektóre firmy deklarowały również wykorzystanie źródeł zewnętrznych, lecz poziom wymienianych wydatków na POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 28 zakup technologii był nieznaczący. Z informacji pozyskanych z bazy wynika, że w województwie podlaskim w analizowanych latach poziom innowacyjności w sektorze MŚP był niski. Tylko nieliczne przedsiębiorstwa posiadały własną bazę technologiczną. Stopień powiązań z działaniami innowacyjnymi związany był ze stopniem złożoności procesu świadczenia usług lub procesu produkcji. Przeprowadzona analiza prowadziła do wniosku, iż zakres danych z bazy STIM był niewystarczający, a same dane nieaktualne i wymagające uzupełnienia. Pomocą w zakresie kolejnego źródła wiedzy – bazy Web of Science był raport Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym przygotowany w ramach prac PB. Zawarto w nim szereg informacji o bazie Web of Science, które znacząco mogą ułatwić oraz przyspieszyć stworzenie bazy danych o licznie zewidencjonowanych w Web of Science publikacjach z podlaskich uczelni. Kierując się zgromadzonymi tam wskazówkami przeszukano bazę pod kątem publikacji naukowych przygotowanych przez autorów z Politechniki Białostockiej, Uniwersytetu Medycznego Białymstoku oraz Uniwersytetu w Białymstoku. Przeszukania dokonano wpisując odpowiednie kryteria wyszukiwania, skupiając się na ilości publikacji w ramach poszczególnych kategorii, do których zakwalifikowano w bazie przygotowywane artykuły. Obszerny wykaz niespełna 250 kategorii bazy Web of Science stanowi załącznik 5 niniejszego raportu. Z uwagi na czas realizacji zadania nie skupiano się indywidualnie na poszczególnych publikacjach, zaś do obszarów NABS, stanowiących podstawę klasyfikacji elementów po stronie nauki mapy powiązań, przyporządkowano w ramach prac zespołu poszczególne kategorie. Postępowanie to umożliwiło wskazanie orientacyjnej liczby publikacji w ramach każdej kategorii z bazy Web of Science (na rysunku 3.1 uwzględniono te, w których liczba publikacji przekroczyła 50), a następnie po przyporządkowaniu tematycznym kategorii Web of Science do klasyfikacji NABS określenie wielkości elementów reprezentujących poszczególne obszary NABS na mapie zbiorczej (rysunek 4.1). POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 29 Rysunek 3.1. Obszary publikacji naukowych z województwa podlaskiego (według kategorii z bazy Web of Science, w których zidentyfikowano powyżej 50 publikacji z regionu). Źródło: opracowanie własne. Opisane w niniejszym rozdziale postępowanie badawcze pozwoliło na zgromadzenie bazy wiedzy przydatnej podczas tworzenia mapy powiązań nauki, gospodarki i technologii dla województwa podlaskiego. Szczegółowy opis przyjętego postępowania ewidencjonującego wiedzę powinien stanowić pomoc dla przyszłych ewentualnych prac związanych z tworzeniem takich map w innych województwach. Zgodnie z wnioskami kończącymi rozdział 2 należałoby do istotnych źródeł wiedzy zaliczyć również: (1) Bank Danych Lokalnych w układzie według klasyfikacji NTS wraz z pozostałą częścią dostępnej bazy danych zgromadzonej w ramach Informatorium Podlaskiego Ośrodka Badań Regionalnych, Głównego Urzędu Statystycznego w Białymstoku; (2) wyniki badania przeprowadzonego wśród przedsiębiorców w zakresie technologii stanowiących bieżący i przyszły obszar zainteresowania w zakresie prac rozwojowych; (3) wyniki badań foresightowych w zakresie technologii przyszłości. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 30 4. MAPA POWIĄZAŃ NAUKI, GOSPODARKI I TECHNOLOGII DLA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO WRAZ Z WIZUALIZACJAMI UZUPEŁNIAJĄCYMI Opisane w poprzedzający rozdziałach prace pozwoliły na przygotowanie mapy powiązań naukagospodarka-technologie dla województwa podlaskiego. Została rozrysowana wizualizacja zbiorcza (rysunek 4.1) uwzględniająca jako elementy mapy dane dotyczące ogólnej ilości zgłoszeń w urzędach patentowych (w podziale na KET), dane dotyczące ogólnej liczby publikacji (w podziale na NABS, od 2007 roku) oraz działy PKD, wykazujące powiązania ze stroną nauki i technologii. O powiązaniach przedstawionych na mapie w ujęciu zbiorczym zadecydowała ilość powiązań jednostkowych występujących w ramach poszczególnych KETs a działami PKD oraz obszarów NABS i działami PKD. W przypadku ujęcia od strony technologii była to liczba zgłoszeń w Urzędach Patentowych, z kolei od strony nauki liczba projektów badawczych realizowanych w nawiązaniu do danych obszarów NABS. Analizowano również nakłady finansowe dotyczące projektów. Z uwagi na spójność danych przedstawionych w ramach połączeń na mapie zdecydowano się na mapie zbiorczej przedstawić dane w oparciu o liczbę projektów, zaś w bardziej szczegółowym ujęciu te dotyczące ich finansowania. Było to możliwe z uwagi na fakt, że w obu przypadkach – reprezentacji według liczby projektów w danym NABS i zsumowanych nakładów finansowych w danym NABS – powstałe ewentualnie rankingi obszarów NABS byłyby tożsame. Połączenia również z uwagi na spójność zarówno od strony nauki, jak i technologii obejmowały przyjęty podczas ewidencji projektów okres od 2007 roku. Poza wizualizacją zbiorczą zdecydowano się na przedstawienie również szczegółów poszczególnych warstw (rysunek 4.2 i rysunek 4.3), które zdeterminowały liczbę i siłę powiązań na mapie zbiorczej. Należy podkreślić, że obie dodatkowe wizualizacje obrazują powiązania, zaś pełną informację zbiorczą (z uwzględnieniem liczby publikacji oraz ogólnej „produkcji patentowej” Podlasia) znaleźć można na rysunku 4.1. Wizualizacje przygotowano przy wykorzystaniu oprogramowania PAJEK30 (zobrazowanie połączeń) oraz pakietu Microsoft Office (elementy opisowe nałożone na mapy połączeń). 30 PAJEK to profesjonalne oprogramowanie komputerowe służące analizie sieci i jej wizualizacji. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 31 Rysunek 4.1. Zbiorcza mapa powiązań nauka-gospodarka-technologie dla województwa podlaskiego Źródło: opracowanie własne. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 32 Rysunek 4.1. Szczegóły połączeń powstałych w warstwie technologie-gospodarka mapy powiązań dla województwa podlaskiego Źródło: opracowanie własne. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 33 Rysunek 4.2. Szczegóły połączeń powstałych w warstwie nauka-gospodarka mapy powiązań dla województwa podlaskiego Źródło: opracowanie własne. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 34 5. SPECJALIZACJA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO W ŚWIETLE DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH W ramach prac nad mapą powiązania nauki-gospodarki-technologii zdecydowano się na zestawienie uzyskanych na niej wyników oraz wskazówek płynących z dokumentów strategicznych w aspekcie inteligentnej specjalizacji. W przypadku województwa podlaskiego zestawienie to odbywa się poprzez porównanie kierunków rozwoju wskazanych w dokumentach strategicznych z powstają wizualizacją. W przypadku regionów o wyższym poziomu rozwoju niż podlaskie możliwe jest wydzielenie kilku map dotyczących poszczególnych specjalizacji i wskazanie powiązań w ich obrębie. Niniejszy tekst stanowi uzupełnienie rozdziału 1.2 raportu „Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym” i zawiera przede wszystkim treści stanowiące poszerzenie zebranych w nim informacji oraz wnioski podsumowujące. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podlaskiego 31 jest formalnie obowiązującym dokumentem strategicznym. W swoich założeniach miał on wytyczać cele i kierunki rozwoju przedsiębiorczości i jej otoczenia na najbliższe 9 lat. Określono w nim dominujące gałęzie przemysłu, do których zaliczono przede wszystkim przemysł związany głównie z sektorem rolnictwa wskazując na kluczową w nim pozycję produkcji i przetwórstwa artykułów spożywczych (przemysł mleczarski, mięsny, owocowo-warzywny, piwowarski, spirytusowy i młynarski). Wskazano również na istotne znaczenie dla rozwoju województwa produkcji maszyn i urządzeń, tkanin oraz wyrobów z drewna32. W dokumencie stwierdza się, że w przedmiotowych obszarach należy dążyć do stworzenia dobrych warunków pozwalających na utrzymanie, bądź podniesienie stopnia konkurencyjności podlaskich przedsiębiorstw. Wskazano, że można to osiągnąć przy zaangażowaniu jednostek naukowych w proces badań podstawowych i prac rozwojowych na rzecz określonych grup przedsiębiorstw. Zaznaczono, że należy dążyć do polepszenia warunków bazy laboratoryjnej, dydaktycznej i badawczej podlaskich uczelni. Nadanie tym badaniom priorytetu miało być „czytelnym sygnałem dla przedsiębiorców, że władze regionalne i wyższe uczelnie postanawiają włączyć sie aktywnie we wspieranie konkurencyjności rodzimych firm i pomoc w uzyskiwaniu przewag rynkowych” 33 . Wskazano również potrzebę wspierania kierunków studiów o szczególnym znaczeniu dla rozwoju regionu, zwłaszcza w sferze innowacyjności 34 – nie wspomniano jednak, których konkretnie kierunków ma to dotyczyć. 31 Dokument przyjęty Uchwałą nr XXVI/297/05 w dn. 21 marca 2005r na XXVI sesji Sejmiku Województwa Podlaskiego. 32 Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podlaskiego, s. 5, 9, [online], dostęp zdalny: http://www.pi.gov.pl/PARPFiles/file/Podlaskie_RSI.pdf, [data wejścia: 24.11.2013]. 33 Ibidem, s. 55. 34 Ibidem, s.56. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 35 Dokument odnosi się także do kwestii kształcenia, stąd za istotne uznano uwzględnienie studiów doktoranckich w dziedzinach naukowych objętych zakresem działania Politechniki Białostockiej, kierunków studiów na Uniwersytecie w Białymstoku z zakresu nauk ścisłych: matematyka, fizyka, informatyka oraz przyrodniczych: biologia, chemia, a także ekonomię i socjologię, jako kierunki ważne z punktu widzenia rozwoju regionalnego w aspekcie badań procesów społecznych i gospodarczych. Istotną rolę w kreowaniu innowacji przypisano również Uniwersytetowi Medycznemu w Białymstoku (dawniej Akademii Medycznej w Białymstoku), priorytetową rolę przypisując wydziałom: lekarskiemu, farmaceutycznemu oraz pielęgniarstwa i ochrony zdrowia35. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego 2014-2020 to dokument stanowiący projekt na etapie konsultacji społecznych36. Wskazano w nim w sposób ogólny kierunki regionalnej interwencji w województwie podlaskim poprzez ich finansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020. Opracowanie nie zawiera określonych w sposób oryginalny inteligentnych specjalizacji, odnosząc się przede wszystkim do zapisów zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020. Również w oparciu o ten dokument wskazane zostały ogólne obszary wsparcia. W analizowanym opracowaniu brak jest precyzyjnego wskazania kluczowych branż województwa podlaskiego, czy też kluczowych kierunków badań naukowych. Skupiono się przede wszystkim na określeniu ogólnych założeń i celów interwencji oraz wskazania kryteriów wyboru projektów do dofinansowania. Struktura analizowanego dokumentu obejmuje podział na dziewięć głównych celów tematycznych, występujących w ramach ośmiu głównych i jednej dodatkowej osi priorytetowej 37 . Przegląd kierunków i mechanizmów interwencji pozwala stwierdzić, że z punktu widzenia niniejszego raportu, odwołanie się do inteligentnych specjalizacji regionu oraz określenie kierunków badań naukowych, jest zawarte przede wszystkim w celu tematycznym 1 – „Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji”. Środki na badania i rozwój są planowane do wykorzystania w ramach Osi priorytetowej I: „Wzmocnienie potencjału i konkurencyjności gospodarki regionu”. W dokumencie założono, że konkurencyjność regionalnej gospodarki będzie się opierać na wiedzy i innowacjach wdrażanych w sektorach tradycyjnych. Przyjęto także zwiększenie wykorzystania koncepcji inteligentnych specjalizacji, przy połączeniu tradycji gospodarczych regionu z najnowszą wiedzą i technologiami. Nie sprecyzowano jednak, o jakie inteligentne specjalizacje chodzi38. Działanie 1.1: „Wsparcie na rzecz gospodarki opartej na wiedzy” zawiera kilka obszarów. Priorytet inwestycyjny 1.1. jest określony jako: „Wzmacnianie infrastruktury badań i innowacji i podnoszenie zdolności do tworzenia doskonałości w zakresie badań i innowacji oraz wspieranie ośrodków kompetencji, w szczególności leżących w interesie Europy”. Cel szczegółowy tego działania sprecyzowano jako wzmocnienie sektora nauki na rzecz podniesienia konkurencyjności regionu poprzez rozwój specjalizacji regionalnych. Przyjęto realizację wsparcia w celu zapewnienia najlepszych warunków infrastrukturalnych do prowadzenia badań naukowych, w szczególności na projekty zgodne z regionalnymi specjalizacjami. Założono dostosowanie profilu działalności 35 Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podlaskiego, s. 56, [online], dostęp zdalny: http://www.pi.gov.pl/PARPFiles/file/Podlaskie_RSI.pdf, [data wejścia: 24.11.2013]. 36 Projekt przyjęty Uchwałą nr 196/2816/2013 Zarządu Województwa Podlaskiego z dnia 8 listopada 2013 r. 37 Ibidem, s. 58-67. 38 Ibidem, s. 68. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 36 badawczo-rozwojowej do potrzeb regionalnej gospodarki, bez sprecyzowania obszarów wsparcia. Działania te mają na celu zwiększenie stopnia komercjalizacji badań oraz wzrost popytu przedsiębiorstw na usługi jednostek naukowych i wysokokwalifikowanej kadry. Według założeń, realizacja wsparcia pozwoli na wzmocnienie sektora nauki na rzecz podniesienia konkurencyjności regionu poprzez rozwój specjalizacji regionalnych. Jako przykłady regionalnych specjalizacji naukowych związanych z gospodarką wskazano przetwórstwo mleka oraz odnawialne źródła energii. Ich rozwój będzie wymagać dostosowywania infrastruktury technicznej jednostek realizujących prace B+R do potrzeb uczelni, jednostek badawczo-rozwojowych czy parków naukowo-technologicznych. Wsparcie w zakresie infrastruktury nauki ma obejmować strategiczną infrastrukturę badawczą zgodnie ze zidentyfikowanymi regionalnymi specjalizacjami39. Dokument wskazuje na potrzebę zacieśnienia współpracy badawczo–rozwojowej pomiędzy sferą nauki a gospodarką, co powinno zwiększyć transfer technologii. Będzie to wymagać wzmocnienia infrastruktury B+R jednostek naukowych i związanych z tym inwestycji w infrastrukturę wykorzystywaną do wspólnych projektów badawczych z przedsiębiorstwami. Projekty badawcze powinny być powiązane z inteligentnymi specjalizacjami województwa podlaskiego w odpowiedzi na zapotrzebowanie ze strony gospodarki regionalnej. Zakłada się, że wsparcie będzie skierowane przede wszystkim do jednostek sfery B+R, w tym szkół wyższych. Warunkiem jest współpraca z przedsiębiorstwami w realizacji projektów badawczych zgodnych ze strategią regionalnej specjalizacji oraz komercjalizacja wyników badań. W nawiązaniu do zapisów Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 stwierdzono, że w ramach podejmowanej interwencji promowane będzie wykorzystanie technologii pozwalających dodatkowo na oszczędności w zużyciu energii, wody, surowców. Ponadto planowane jest wsparcie rozwoju kadry B+R40. Kolejny kierunek wsparcia badań występuje w zakresie działania 1.2: „Wspieranie transferu wiedzy, innowacji, technologii i komercjalizacji wyników B+R oraz rozwój działalności B+R w przedsiębiorstwach”. Przewiduje on promowanie inwestycji przedsiębiorstw w B+R, rozwój powiązań między przedsiębiorstwami, centrami B+R i szkołami wyższymi, wspieranie badań technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie wczesnej walidacji produktów. 41 Jego zasadniczym celem jest wspieranie działalności B+R prowadzonej w przedsiębiorstwach oraz transfer wiedzy i komercjalizacja wyników działalności B+R. Powinno się to odbywać przy istotnym udziale powiązań sieciowych w płaszczyźnie geograficznej, sektorowej czy branżowej, co pozwala obniżyć koszty dotyczące np. prowadzenia wspólnych badań czy promocji. Na bazie kluczowych branż regionu powinny być tworzone platformy współpracy środowiska naukowego, instytucji otoczenia biznesu oraz sektora przedsiębiorstw. Zakłada się przede wszystkim stymulowanie prac badawczorozwojowych prowadzonych przez przedsiębiorstwa, w szczególności związanych z innowacjami produktowymi, a także wprowadzenia wyników tych prac na rynek.42 Przewiduje się wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie tworzenia lub rozwoju istniejącego zaplecza badawczo-rozwojowego, służącego działalności innowacyjnej. W szczególności inwestycje w aparaturę, sprzęt, technologie oraz infrastrukturę B+R służącą tworzeniu innowacyjnych produktów i 39 Ibidem, s. 69-70. Ibidem, s. 71. 41 Ibidem, s. 72. 42 Ibidem. 40 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 37 usług. Wsparcie obejmie także prowadzenie prac B+R ukierunkowanych na wdrożenie, realizowanych przez przedsiębiorstwa we własnym zakresie lub poprzez nabycie usług z zewnątrz. Założono również pomoc dla działań przedsiębiorstw związanych z wdrażaniem własnych lub zakupionych wyników prac B+R lub technologii. Ponadto wsparciu podlegać ma uzyskanie praw do własności intelektualnej, w tym patentów, licencji, know-how lub innej nieopatentowanej wiedzy technicznej. Innym obszarem jest rozwój infrastruktury dotyczącej wdrożenia wyników prac B+R, w tym w zakresie tworzenia centrów badawczo-rozwojowych w przedsiębiorstwach.43 Odrębne wsparcie przewidziano w postaci doradztwa i szkoleń dla MSP w zakresie niezbędnym do rozwoju działalności B+R prowadzonej przez przedsiębiorców. W szczególności ma to objąć audyty technologiczne, prawo własności intelektualnej, vouchery na innowacje czy konsulting technologiczny itd. Uwzględniając zapisy Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020, w ramach podejmowanej interwencji promowane będzie ekoprojektowanie oraz wykorzystanie technologii pozwalających dodatkowo na oszczędności w zużyciu energii, wody, surowców.44 Podsumowując należy stwierdzić, że analizowany dokument w sposób ogólny odnosi się do zdiagnozowanych w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego uwarunkowań. Są one związane głównie z rozwijaniem ekologicznych specjalizacji w oparciu o endogeniczne potencjały regionu, w połączeniu z najnowszą wiedzą i technologiami. Celem wskazanych działań na rzecz wsparcia gospodarki opartej na wiedzy jest wzmocnienie sektora nauki na rzecz podniesienia konkurencyjności regionu poprzez rozwój specjalizacji regionalnych. Wsparcie działalności B+R w przedsiębiorstwach oraz transfer wiedzy i komercjalizacja wyników B+R ma spowodować wzrost udziału przedsiębiorstw w nakładach B+R. Nie sprecyzowano jednak preferowanych kierunków badań, ani kluczowych specjalizacji regionalnych, jakie mają podlegać wsparciu w obszarze prowadzonych prac badawczych. Podlaska Strategia Innowacji jest dokumentem, który powstał w ramach projektu „Podlaska Strategia Innowacji – budowa systemu wdrażania”. Tekst ten ma obecnie status opracowania eksperckiego i ma stanowić punkt wyjścia do dalszych prac nad dokumentem docelowym mającym zastąpić Regionalną Strategię Innowacji Województwa Podlaskiego. W tekście podkreślono, że czynniki rozwoju regionu o charakterze endogenicznym mają istotne znaczenie, a szczególnie istotne z punktu widzenia procesów innowacyjnych, są interakcje w obrębie dwóch sektorów: nauki i biznesu.45 Do branż o wysokim potencjale innowacyjnym zaliczono w nim następujące obszary46: produkcję instrumentów medycznych i precyzyjnych (w tym protez medycznych); włókiennictwo (z dynamicznie rozwijającym się bieliźniarstwem); działalność wydawniczą i poligraficzną; działalność związaną z oprogramowaniem, informatyką i informacją; przemysł spożywczy; przemysł maszynowy (w tym produkcję maszyn rolniczych). 43 Ibidem, s. 73. Ibidem. 45 Ibidem s. 62. 46 Ibidem s. 71. 44 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 38 W dokumencie wymieniono również branże kluczowe z punktu widzenia regionu – szczególnie z uwagi na poziomu zatrudnienia, wskazując jednocześnie, że są one o niższym potencjale innowacyjnym niż powyżej wymienione. Zaliczono do nich: budownictwo; działalność w zakresie architektury i inżynierii (przez powiązanie z dynamicznie rozwijającą się branżą budowlaną); przemysł drzewny; przemysł meblowy. W opracowaniu stwierdzono, że dla rozwoju gospodarki województwa podlaskiego może się okazać ważna produkcja niszowa , w tym również tzw. nisze "na uboczu". W dokumencie podkreślono, że wsparcie modernizacji parku maszynowego i wyposażenia w specjalistyczny sprzęt służący do prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej przez przedsiębiorstwa powinno dotyczyć podmiotów zajmujących się działalnością produkcyjną i usługami produkcyjnymi w branżach o wysokim potencjale innowacyjnym w skali województwa oraz kluczowych z punktu widzenia regionu.47 Zaznaczono również, że należy zapewnić możliwość rozwoju przemysłom niszowym (produkcja farmaceutyczna, jachtów oraz imadeł elektronicznych i frezów), jak również wspierania realizacji innowacyjnych projektów w pozostałych branżach, szczególnie takich, których rezultatem będzie powstawanie innowacji nowych dla rynku danej kategorii produktu. Projekty takie w szczególności powinny dotyczyć48: nowych rodzajów proekologicznych odnawialnych źródeł energii, technologii sprzyjających energooszczędności oraz ich udoskonaleniu; wytwarzaniu paliw z biomasy z wykorzystaniem mikroorganizmów; druku przestrzennego 3D (urządzenia do tworzenia modeli i gotowych produktów metodą nakładania warstwowego na podstawie modelu 3D w programie obsługującym urządzenie/drukarkę); robotykę w powiązaniu z bioniką; technologie informatyczne, w tym związane z grafiką komputerową i specjalistycznym oprogramowaniem stosowanym w multimediach. Podkreślono, że wspomaganie działalności badawczo-rozwojowej powinno dotyczyć w szczególności wymienionych branż o wysokim potencjale innowacyjnym oraz kluczowych z punktu widzenia regionu, gdzie efektywność wykorzystania wydatków na badania i rozwój środków będzie wyższa. Wskazano jednak, że nie należy ograniczać wsparcia wyłącznie do tych branż. Dofinansowaniem powinny zostać objęte również projekty o wysokim potencjale naukowym i badawczym, polegające na realizacji zadań, których rezultaty będą stanowiły nowość z punktu widzenia świata, w tym te, które zostały określone w Strategii Innowacyjności i Efektywności Gospodarki jako strategiczne w obszarze zrównoważonego rozwoju Polski. Zaliczono do nich49: nowatorskie metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań naukowobadawczych; 47 Ibidem s. 71. Ibidem, s. 71-72. 49 Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2011, s. 64. 48 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 39 systemy i technologie usług edukacyjnych (m.in. technologie wirtualne); zaawansowane, inteligentne systemy i technologie oszczędności energii i monitoringu bezpieczeństwa technicznego dla budynków; unikatowe urządzenia technologiczne oraz aparatura badawcza i pomiarowa dla zaawansowanych technologii nowej generacji; nowa generacja materiałów konstrukcyjnych i funkcjonalnych oraz technologii inżynierii powierzchni, w tym nanomateriały i nanotechnologie; zaawansowane materiały i technologie dla inżynierii biomedycznej; zaawansowane wysoko wytrzymałe materiały dla przemysłu; biodegradowalne, podlegające recyklingowi materiały konstrukcyjne; wysoko wydajne, przemysłowe biotechnologie zintegrowane z nanotechnologiami i rozwiązaniami bioniki; zaawansowane metody i technologie informatyczne, kształtujące konkurencyjność gospodarki, w tym systemy ekspertowe sterowania urządzeń, procesów przemysłowych, sieci komunikacyjnych i monitorowania stanu środowiska naturalnego; efektywne technicznie i ekonomicznie systemy wykorzystania krajowych zasobów kopalnych, w tym szczególnie rozwój czystych i wysoko sprawnych technologii węglowych nowej generacji, zapewniających dotrzymanie wymagań ochrony środowiska i ograniczenie emisji CO2; poligeneracyjne, bezpieczne dla środowiska, technologie zintegrowanego wytwarzania produktów energetycznych i technicznych. Podlaska Strategia Rozwoju Nanotechnologii do 2020 roku jest dokumentem, który został opracowany w ramach projektu badawczego „Foresight technologiczny <<NT FOR Podlaskie 2020>>. Regionalna strategia rozwoju nanotechnologii”. Jego autorzy wskazują, że nanotechnologia jest uznawana w Europie za jeden z istotnych kierunków badań naukowych i kluczowy czynnik wzrostu konkurencyjności gospodarki, stymulanta celów społecznych i środowiskowych. Znajduje to odzwierciedlenie w dokumentach rozwojowych UE i prowadzi do wspierania badań nad nanotechnologią i komercyjnych wdrożeniach. W nowej perspektywie finansowej 2014-2020, w programie Horyzont 2020 nanotechnologia została ona określona jako key enabling technologies (KET), dlatego też planowane jest przeznaczenie środków na dalsze badania i wdrażanie nanotechnologii, a także badania w zakresie bezpieczeństwa i oddziaływania nanotechnologii na ludzi i środowisko. W dokumencie stwierdza się, że przedsiębiorstwa zlokalizowane w regionie podlaskim nie mają dużych szans na stanie się liderami rynków w nanotechnologiach w skali światowej. Szans tych należy upatrywać raczej w poszukiwaniu nisz rynkowych i nowych zastosowań nanotechnologii. Nisze rynkowe mogą powstawać na różnych rynkach, a potencjał do ich zagospodarowania mają małe i średnie firmy. Sprzyjać ma temu ogromny potencjał wdrożeń nanotechnologii w różnych dziedzinach, a różnorodność zastosowań nanotechnologii pozwala optymistycznie patrzeć na przyszłe możliwości rozwoju tego sektora.50 50 Podlaska Strategia Rozwoju Nanotechnologii do 2020 roku, s. 51. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 40 W opracowaniu stwierdzono, że przemysł województwa podlaskiego opiera się na podstawowych sektorach i branżach: produkcji artykułów spożywczych, produkcja wyrobów z drewna, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, produkcja maszyn i urządzeń. Kluczowy z punktu widzenia rozwoju regionu przemysł spożywczy, zdaniem autorów dokumentu, posiada potencjał do rozwoju nanotechnologii. W przemyśle drzewnym sugerują oni, że należy się spodziewać stworzenia nowych materiałów, bardziej efektywnych metod przetwarzania drewna, rozwiązań dotyczących odporności drzew na szkodniki, obniżenia degradacji ultrafioletowej oraz poprawy odporności drewna na wilgoć. W produkcji maszyn i urządzeń należy upatrywać wykorzystania nanotechnologii w obszarach mikromechaniki, minimalizacji tarcia, mikronanołożysk, nanonarzędzi, nowych materiałów metaloceramicznych, a także płynów nanomagnetycznych wykorzystanych w super dokładnych szlifierkach. Autorzy wskazują również, na zastosowanie nanotechnologii w przemyśle lekkim. Poza tym w dokumencie podkreśla się, że jednym z kluczowych obszarów zastosowań nanotechnologii jest medycyna. Przyszły rozwój przemysłu medycznego w województwie podlaskim może opierać się na zastosowaniach nanotechnologii, ponieważ region posiada znaczących przedstawicieli przemysłu medycznego o ugruntowanej pozycji rynkowej w kraju i Europie, głównie w dziedzinie producentów implantów i narzędzi medycznych.51 W dokumencie postuluje się aby wyznaczając przyszłe kierunki rozwoju województwa podlaskiego, koncentrować się na branżach już w nim występujących i konkurencyjnych w skali krajowej oraz międzynarodowej, ponieważ działające przedsiębiorstwa z branży rolno-spożywczej, drzewnej, bieliźniarskiej i maszynowej mogą, ze względu na swoje doświadczenie i siłę ekonomiczną, szybko i skutecznie mogą wdrażać nowe technologie. Branże te są konkurencyjne w swoich segmentach i posiadają znaczące zasoby zastosowania rozwiązań innowacyjnych z zakresu nanotechnologii. W opracowaniu wskazano na bazę kluczowych kierunków badań w zakresie nauk podstawowych i stosowanych wraz z ich priorytetyzacją, która miała na celu uszeregowanie listy kluczowych kierunków badań z uwzględnieniem przyjętych czynników wpływających na rozwój danego kierunku badań oraz wskazanie kierunków badań, które mają szanse zaistnieć w województwie podlaskim w pierwszej kolejności. Priorytetowe kierunki badań podstawowych zostały przyporządkowane do pięciu obszarów badawczych (tabela 5.1). Tabela 5.1. Obszary badawcze i priorytetowe kierunki badań podstawowych Obszar badawczy 1 - Nanoelektronika i optoeletronika Kierunek badań 1 - Poszukiwanie nowych zjawisk wynikających z oddziaływania grafenu polami elektromagnetycznymi Obszar badawczy 2 - Medycyna regeneracyjna Kierunek badań 2 - Rozwój metod wytwarzania nanomateriałów dla wspomagania regeneracji tkanek 51 Ibidem, s. 44-49. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 41 Kierunek badań 3 - Opracowanie inteligentnych implantów Kierunek badań 4 - Mechanizmy resorpcji implantów Obszar badawczy 3 - Nanotechnologie dla zwalczania chorób, stanów zapalnych i nowotworów Kierunek badań 5 - Opracowanie skutecznych środków bakteriobójczych i grzybobójczych nie oddziałujących negatywnie na środowisko Kierunek badań 6 - Rozwój teranostyki: nanotechnologii dla terapii i diagnostyki Obszar badawczy 4 - Badanie oddziaływań nanomateriałów i komórek lub tkanek Kierunek badań 7 - Doskonalenie metod wytwarzania nanocząstek o zadanych właściwościach funkcjonalnych do aplikacji biomedycznych Kierunek badań 8 - Procesy zarodkowania nanokryształów, zjawiska ich oddziaływania między sobą oraz innymi materiałami Kierunek badań 9 - Oddziaływanie tkanek z warstwami o sterowanej nanostrukturze i optymalizacja adhezji Kierunek badań 10 - Badanie mechanizmów wzrostu i degradacji nanowarstw Obszar badawczy 5 - Oddziaływania nanocząstek na środowisko naturalne Kierunek badań 11 - Rozwój metod badania oddziaływania nanocząstek na środowisko naturalne Kierunek badań 12 - Rozwój metod badania oddziaływania nanocząstek na człowieka w jego środowisku Źródło: Podlaska Strategia Rozwoju Nanotechnologii do 2020 roku, s. 72 Uwzględniając uwarunkowania regionalne i dotychczasowe obszary zastosowań nanotechnologii w regionie wskazano priorytetowe kierunki badań stosowanych, które zostały przyporządkowane do obszaru badawczego: implanty medyczne i medycyna regeneracyjna (tabela 2). Tabela 2. Obszary badawcze i priorytetowe kierunki badań stosowanych Obszar badawczy 1 - Implanty medyczne i medycyna regeneracyjna Kierunek badań 1 - Poprawa parametrów mechanicznych implantów medycznych Kierunek badań 2 - Resorbowalne implanty spełniające oczekiwania lekarzy i pacjentów Kierunek badań 3 - Tworzenie nanostruktur gradientowych i hierarchicznych Kierunek badań 4 - Poprawa przyczepności powłok implantów oraz obniżanie temperatury procesu ich tworzenia Źródło: Podlaska Strategia Rozwoju Nanotechnologii do 2020 roku, s. 72 Wyboru technologii kluczowych dokonano na podstawie ocen eksperckich w zakresie ich atrakcyjności i wykonalności. Wykaz technologii kluczowych zaprezentowano w tabeli 3. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 42 Tabela 5.2. Technologie kluczowe Źródło: A. Magruk, J. Nazarko „Kluczowe nanotechnologie w gospodarce Podlasia”, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok 2013, s. 53, Do technologii priorytetowych zaliczono:52 nanomateriały i nanopokrycia w sprzęcie medycznym, materiały kompozytowe na stałe wypełnienia stomatologiczne, 52 Ibidem, s. 81-82. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 43 technologie nanoproszkowe do wykorzystania w przetwórstwie tworzyw sztucznych, kompozycji farb i lakierów, nanotechnologie warstw wierzchnich do zastosowań biomedycznych, nanotechnologie dla narzędzi tnących i przetwórstwa drewna, nanotechnologie związane z tkaninami specjalnymi, na przykład materiały opatrunkowe i odzież sportowa, technologie nanostrukturyzacji metali i stopów lekkich w szczególności opartych na metodach dużego odkształcenia plastycznego. Podsumowując prezentowane treści zarówno w niniejszym rozdziale, jak i w rozdziale 1.2 raportu „Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym”, dokonano zebrania najistotniejszych informacji w tabeli 5.3. Tabela 5.3. Zestawienie zapisów w analizowanych dokumentach Krajowy Program Badań Strategiczne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych, określające cele i założenia długoterminowej polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa: nowe technologie w zakresie energetyki, choroby cywilizacyjne, nowe leki oraz medycyna regeneracyjna, zaawansowane technologie informacyjne, telekomunikacyjne i mechatroniczne, nowoczesne technologie materiałowe, środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo, społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków, bezpieczeństwo i obronność państwa. FORESIGHT TECHNOLOGICZNY PRZEMYSŁU – InSight2030 33 obszary i 99 technologii w pogrupowanych w następujących Polach Badawczych: biotechnologie przemysłowe, technologie fotoniczne, mikroelektronika, zaawansowane systemy wytwarzania i materiały, nanotechnologie, technologie informacyjne i telekomunikacyjne, technologie kogeneracji i racjonalizacji gospodarowania energią, technologie pozyskiwania surowców naturalnych, zdrowe społeczeństwo, zielona gospodarka. KRAJOWA STRATEGIA INTELIGENTNEJ SPECJALIZACJI 16 krajowych inteligentnych specjalizacji pogrupowanych w 5 działów tematycznych: I. ZDROWE SPOŁECZEŃSTWO POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 44 1. Technologie inżynierii medycznej, w tym biotechnologie medyczne 2. Diagnostyka i terapia chorób cywilizacyjnych oraz w medycynie spersonalizowanej 3. Technologie wytwarzania i wytwarzanie produktów leczniczych II. BIOGOSPODARKA ROLNO-SPOŻYWCZA I ŚRODOWISKOWA 4. Innowacyjne technologie, procesy i produkty sektora rolno-spożywczego 5. Zdrowa Żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji) 6. Biotechnologiczne procesy i produkty chemii gospodarczej oraz inżynierii środowiska III. ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA 7. Wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii 8. Inteligentne i energooszczędne budownictwo 9. Rozwiązania transportowe przyjazne środowisku IV. SUROWCE NATURALNE I GOSPODARKA ODPADAMI 10.Nowoczesne technologie pozyskiwania i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie ich substytutów 11.Wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (recykling i inne metody odzysku) V. INNOWACYJNE TECHNOLOGIE I PROCESY PRZEMYSŁOWE (W UJĘCIU HORYZONTALNYM) 12.Wielofunkcyjne materiały i kompozyty o zaawansowanych właściwościach, w tym nanoprocesy i nanoprodukty 13.Biosensory i inteligentne sieci sensoryczne 14.Inteligentne sieci i teledetekcja 15.Elektronika plastikowa i organiczna 16.Automatyzacja i robotyka procesów technologicznych. KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020 Województwo podlaskie charakteryzuje specjalizacja w zakresie rolnictwa i turystyki (także w zakresie nierejestrowanym). STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO POLSKI WSCHODNIEJ DO ROKU 2020 Siedem największych gałęzi przemysłu w Polsce Wschodniej: przemysł spożywczy, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, przemysł mineralny, przemysł wyrobów z metali, przemysł meblarski, przemysł drzewny, produkcja maszyn i urządzeń. Ze względu na specjalizację gospodarczą całego makroregionu, długofalowe korzyści przyniesie wzmacnianie specjalizacji na bazie sektora rolno-spożywczego oraz innych wiodących specjalizacji gospodarczych zakorzenionych w makroregionie. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 45 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO DO ROKU 2020 W województwie podlaskim inteligentne specjalizacje powinny być rozwijane w zakresie: produkcji rolniczej – mleka i jego przetworów oraz wysokiej jakości żywności, produkcji i usług zorientowanych na wschodnich sąsiadów, produkcji i usług o wyznaczniku „ekologiczne i zielone” – odnawialnych źródeł energii, technologii przyjaznych środowisku, ekoturystyki, nauk o życiu (life science), srebrna gospodarka (opieki nad osobami starszymi, implanty medyczne, rehabilitacja, fizykoterapia, turystyka zdrowotna). W dokumencie podkreśla się, że kształtując profil gospodarczy województwa należy nastawić się na paletę specjalizacji uwzględniającej wszystkie sektory gospodarki (rolnictwo, przemysł, budownictwo i usługi), tak aby uniknąć nadmiernego ryzyka wynikającego z monokultury gospodarczej. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO 2014-2020 Dokument nie zawiera informacji o technologiach, na których skupiać się ma rozwój województwa. Opiera się na ogólnych zapisach zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego, wskazujących specjalizacje regionalne. W obszarze sfery badawczo – rozwojowej dotyczą one głownie zakorzenionych w województwie branż związanych przede wszystkim z produkcją mleka i jego przetworów oraz wysokiej jakości żywności. Ponadto wskazuje się na wsparcie rozwoju produkcji i usług o charakterze „ekologicznym”. Dokument nie zawiera również informacji o konkretnych kierunkach badań wspomagających rozwój województwa. Wskazano głownie kierunki wsparcia działalności badawczo – rozwojowej obejmujące przede wszystkim: zapewnienie warunków infrastrukturalnych do prowadzenia badań naukowych oraz dostosowywanie infrastruktury technicznej jednostek realizujących prace B+R do potrzeb uczelni, jednostek badawczo-rozwojowych, parków naukowo-technologicznych, zacieśnienie współpracy badawczo–rozwojowej pomiędzy sferą nauki a gospodarką oraz rozwój powiązań między przedsiębiorstwami, centrami B+R i szkołami wyższymi, tworzenie i rozwój zaplecza badawczo-rozwojowego przedsiębiorstw, służącego działalności innowacyjnej w celu zwiększenia stopnia komercjalizacji wyników badań. REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Dominujące gałęzie przemysłu to przede wszystkim przemysł związany głównie z sektorem rolnictwa - produkcja i przetwórstwo artykułów spożywczych (przemysł mleczarski, mięsny, owocowowarzywny, piwowarski, spirytusowy i młynarski). Istotne znaczenie dla rozwoju województwa ma również produkcja maszyn i urządzeń, tkanin oraz wyrobów z drewna. PODLASKA STRATEGIA INNOWACJI Branże o wysokim potencjale innowacyjnym: produkcja instrumentów medycznych i precyzyjnych (w tym protez medycznych), POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 46 włókiennictwo (wraz z bieliźniarstwem), działalność wydawnicza i poligraficzną, działalność związana z oprogramowaniem, informatyką i informacją, przemysł spożywczy, przemysł maszynowy (w tym produkcję maszyn rolniczych). Branże kluczowe z punktu widzenia regionu: budownictwo; działalność w zakresie architektury i inżynierii (przez powiązanie z dynamicznie rozwijającą się branżą budowlaną); przemysł drzewny; przemysł meblowy. Dla rozwoju gospodarki województwa podlaskiego może się okazać ważna produkcja niszowa w następujących obszarach: produkcja farmaceutyczna; produkcja jachtów; produkcja bielizny damskiej; produkcja protez medycznych; produkcja kosiarek, przyczep rolniczych; produkcja imadeł elektronicznych i frezów. Wskazano także tzw. nisze "na uboczu", do których w szczególności zaliczono: regionalne produkty rolno-spożywcze; przemysł kreatywny – działalność gospodarcza młodych, obiecujących informatyków. ZNACZENIE PRZEMYSŁU DLA "INTELIGENTNEGO I TRWAŁEGO" ROZWOJU REGIONU POLSKI WSCHODNIEJ ORAZ PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ DOTYCZĄCYCH JEGO RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI W województwie podlaskim, podobnie jak w pozostałych województwach Polski Wschodniej, znaczącą specjalizacją jest produkcja wyrobów z drewna. Województwo podlaskie cechuje się dużą specjalizacją w przemyśle meblarskim, spożywczym, produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych oraz produkcji maszyn i urządzeń. PODLASKA STRATEGIA ROZWOJU NANOTECHNOLOGII DO 2020 ROKU Zidentyfikowane technologie kluczowe: produkcja nanocelulozy, nanotechnologie dla narzędzi tnących i przetwórstwa drewna, nanotechnologie dla ochrony drewna (mechanicznej, fizycznej, chemicznej, biologicznej), technologie nanoproszków do zastosowań biomedycznych, produkcja biokosmetyków i leczniczych specyfików ziołowych w nanonośnikach, technologie regeneracji tkanek w oparciu o nanomaterię, produkcja implantów układu kostnego, POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 47 materiały kompozytowe na stałe wypełnienia stomatologiczne, kompozytowy materiał na bazie stopów tytanu z napełniaczem węglowym do zastosowań w połączeniu kinematycznych implantów okostnych, nanomateriały i nanopokrycia w sprzęcie medycznym, nanotechnologie warstw wierzchnich do zastosowań biomedycznych, wytwarzanie warstw i powłok o strukturze manometrycznej z wykorzystaniem hybrydowych metod PVD, produkcja nanotkanin do specjalnych zastosowań, nanotechnologie związane z tkaninami specjalnymi np. materiały opatrunkowe, zbrojenie ceramiki budowlanej nanowłóknami w różnym składzie chemicznym, technologie proszkowe do wykorzystania w przetwórstwie tworzyw sztucznych, kompozycji farb i lakierów, nanotechnologie w produkcji opakowań żywnościowych, nanowarstwowe powłoki antybakteryjne dla aparatury produkcyjnej przemysłu spożywczego, technologia wytwarzania nanostrukturalnych filtrów włókninowych do oczyszczania gazów i cieczy, nanomembrany do oczyszczania wody, technologie nanostrukturyzacji metali i stopów lekkich w szczególności oparte na metodach dużego odkształcenia plastycznego. Do technologii priorytetowych zaliczono: nanomateriały i nanopokrycia w sprzęcie medycznym, materiały kompozytowe na stałe wypełnienia stomatologiczne, technologie nanoproszkowe do wykorzystania w przetwórstwie tworzyw sztucznych, kompozycji farb i lakierów, nanotechnologie warstw wierzchnich do zastosowań biomedycznych, nanotechnologie dla narzędzi tnących i przetwórstwa drewna, nanotechnologie związane z tkaninami specjalnymi, na przykład materiały opatrunkowe i odzież sportowa, technologie nanostrukturyzacji metali i stopów lekkich w szczególności opartych na metodach dużego odkształcenia plastycznego. Źródło: opracowanie własne. Należy podtrzymać stanowisko zaprezentowane w rozdziału 1.2 raportu „Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym”. W opracowaniu tym stwierdza się, że analiza prób wskazywania obszarów inteligentnych specjalizacji w dokumentach strategicznych rozwoju regionu (na przykładzie województwa podlaskiego) POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 48 potwierdza niezrozumienie samej idei smart specialization przez autorów większości opracowań53. Taka sama ułomność widoczna jest również w opracowaniach eksperckich54. W zasadzie tylko w dokumencie Podlaska Strategia Rozwoju Nanotechnologii do 2020 roku jego autorom się to udało. Należy z całą stanowczością podkreślić, że oparcie przyszłego rozwoju społeczno-gospodarczego województwa podlaskiego na tradycyjnych branżach przemysłu będzie powodowało dalsze pogłębianie dysproporcji w stosunku do pozostałych regionów kraju i Europy. 53 Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym, Raport Składowa 3 PB, Białystok, październik 2013 r., s. 19. 54 Chodzi o opracowania, w których celem było m.in. wskazanie obszarów inteligentnych specjalizacji np. Podlaska Strategia Innowacji. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 49 WNIOSKI KOŃCOWE Przedstawione w raporcie treści dotyczą zarówno syntezy prac związanych z tworzeniem mapy powiązań nauka-gospodarka-technologie, jak również wniosków z przeglądu dokumentów strategicznych województwa podlaskiego. Analizując przygotowane treści zauważyć można, że zarówno liczba projektów badawczych, jakie są realizowane na Podlasiu, jak i patentów są wartościami niewielkimi. Ponadto zauważalnym jest, że w dużym stopniu „nauka służy nauce”, o czym może świadczyć zarówno duża liczba publikacji zakwalifikowanych jako ogólny postęp wiedzy, jak i silne powiązanie pomiędzy ogólnym postępem wiedzy a badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi w klasyfikacji PKD. Jednak zauważając równocześnie, iż większość zgłoszeń patentowych pochodzi z obszaru edukacji (powiązanego logicznie z badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi) należy stwierdzić, że nie jest to negatywna tendencja. Jak wskazywano w innym raporcie Politechniki Białostockiej badania i rozwój naukowotechnologiczny sam w sobie może stanowić jedną z inteligentnych specjalizacji województwa55. Co istotne tu również – w obszarze skierowanym na ogólny postęp wiedzy – ulokowane były największe nakłady finansowe (płynące do województwa w ramach projektów B+R). Wystąpiła zauważalna dysproporcja w porównaniu celów społeczno-ekonomicznych, których realizacja jest finansowana w województwie poprzez nakłady na projekty badawcze a realnie zgłaszanymi patentami. Jedynie w dziale produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych (C.23 według PKD) wystąpiło bezpośrednie przełożenie nakładów na badania, a więc przyjmowanych do finansowania projektów, które wspierają działania w obrębie tego działu gospodarki, na zgłoszenia patentowe, które się z niego wyłoniły. Były to patenty dotyczące zaawansowanych materiałów i zaawansowanych systemów wytwarzania. Należy również wskazać, że to sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe (poza działalnością profesjonalną, naukową i techniczną wraz edukacją) pojawiła się na mapie, jako skupiająca większą liczbę (na tle wszystkich zidentyfikowanych) powiązań, odzwierciedlających zainteresowanie naukowe tym obszarem oraz pojawiające się w jego obrębie rozwiązania technologiczne. Wartym zauważenia jest także bardzo wysoka liczba publikacji dotyczących obszaru zdrowia. Z kolei w aspekcie patentów wiodące na Podlasiu obszary KET to fotonika i zaawansowane materiały. 55 Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym, Politechnika Białostocka, Białystok, październik 2013, raport w ramach projektu Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 50 Chęć wyrównania poziomu zaawansowania technologicznego Podlasia wymaga skupienia na tak istotnych dla Europy kluczowych technologiach wspomagających, uznawanych za główną siłę napędową państw i regionów w perspektywie 2020 roku. Komisja Wspólnot Europejskich wskazuje na ich stosowanie jako wręcz niezbędne dla zapewnienia dobrobytu społecznego, gospodarczego i bezpieczeństwa obywateli56. Słabe – co niestety należy zauważyć – wyniki województwa podlaskiego w aspekcie dbałości o rozwój kluczowych technologii wspomagających wskazują ponownie, że pozostanie w ramach dotychczasowego kierunku rozwoju, jakie przyjęło Podlasie, mocno zakorzenionego w tradycyjnych branżach przemysłu nie jest właściwe. Widocznym jest brak rezultatów takiego postępowania. Ponadto dokumenty strategiczne, w znaczącej większości ogólnikowo traktujące inteligentną specjalizację, nie dostarczają wielu użytecznych wskazówek w tym zakresie. W świetle zebranych danych być może wartościowym byłoby skupienie uwagi na badaniach naukowych, jako jednej ze specjalizacji województwa. Równocześnie właściwe mogłoby okazać się także dostrzeżenie możliwości płynących chociażby z zauważalnego potencjału w zakresie zdrowia i pogłębienie wiedzy o rozwijanych w tym obszarze zagadnieniach (na bazie na przykład mapy wiedzy dotyczącej tego obszaru w województwie), tak aby móc wyodrębnić konkretne propozycje kierunków rozwoju województwa. Potwierdzeniem tych ogólnych spostrzeżeń mogą być wnioski pochodzące z Podlaskiej Strategii Rozwoju Nanotechnologii, zalecającej ukierunkowanie na obszar zarówno medycyny jak i przetwórstwa, co mogłoby skutkować uzupełnieniem pustego dotychczas na mapie obszaru KET – nanotechnologie. W przeprowadzonych pracach dołożono wszelkich starań, aby przygotowana mapa bazowała na możliwych do zebrania w warunkach każdego województwa danych umożliwiając przy tym nie tyle kolejne porządkowanie badań czy technologii, ale proste wnioskowanie w zakresie kierunków rozwoju województwa oparte o obraz jego bieżących i przeszłych dokonań. Należy podkreślić, że użyteczność mapy zależna jest od jej aktualizacji (co może odbywać się w trybie cyklicznym, zależnym od aktualizacji baz danych, z których korzystano przy jej tworzeniu) w oparciu o wskazane źródła wiedzy, a także uzupełniania o wyniki postępujących w ramach przedsięwzięcia Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników prac. Stąd też autorzy raportu poza opisem podejmowanych na bieżąco działań zwracali uwagę również na te planowane. 56 Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego i Komitetu Regionów „Przygotowanie się na przyszłość: opracowanie wspólnej strategii w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających w UE”, Bruksela, 2009, [online], dostęp zdalny: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0512:FIN:PL:PDF, [data wejścia: 20.09.2013]. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 51 LITERATURA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. Changwoo Choi, Seungkyum Kim, Yongtae Park, A patent-based cross impact analysis for quantitative estimation of technological impact: The case of information and communication technology, “Technological Forecasting and Social Change”, nr 74, 2007. Dokument przyjęty Uchwałą nr XXVI/297/05 w dn. 21 marca 2005r na XXVI sesji Sejmiku Województwa Podlaskiego. Feasibility study for an EU Monitoring Mechanism on Key Enabling Technologies, European Commission, 2012. Główny Instytut Górnictwa, Wyniki badań ankietowych metodą Delphi – raport cząstkowy z badania I.Rezultat cząstkowy nr 11 GIG, stan prac na dzień 30.10.2013, Katowice 2013, raport w ramach projektu Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników. Klincewicz K., Żemigała M., Mijał M., Bibliometria w zarządzaniu technologiami i badaniami naukowymi, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2012. Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego i Komitetu Regionów „Przygotowanie się na przyszłość: opracowanie wspólnej strategii w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających w UE”, Bruksela, 2009, [online], dostęp zdalny: http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0512:FIN:PL:PDF, [data wejścia: 20.09.2013] Mapy konwersyjne – idea, Główny Instytut Górnictwa, 2013, materiały wewnętrzne projektu. Matusiak K. B. (red.), Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2011. Model gromadzenia danych i metoda mapowania kierunków badań naukowych na poziomie regionalnym, Politechnika Białostocka, Białystok, październik 2013, raport w ramach projektu Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników. Okubo Y., Bibliometric indicators and analysis of research systems: Methods and examples, OECD Science, Technology and Industry Working Papers, 1997/01, OECD Publishing, 1997, [online], dostęp zdalny: http://dx.doi.org/10.1787/208277770603 , [data wejścia: 19.09.2013]. Pawlak A. M., Niszowe kierunki rozwoju regionów Polski, prezentacja w ramach seminarium, Katowice, 2010. Podlaska Strategia Rozwoju Nanotechnologii do 2020 roku. Projekt przyjęty Uchwałą nr 196/2816/2013 Zarządu Województwa Podlaskiego z dnia 8 listopada 2013 r. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podlaskiego, [online], dostęp zdalny: http://www.pi.gov.pl/PARPFiles/file/Podlaskie_RSI.pdf, [data wejścia: 24.11.2013]. Stancik J., A methodology for estimating public ICT R&D expenditures in the EU, JRC, Spain, 2012. Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2011. Strona internetowa Enterprise Europe Network, [online], dostęp zdalny: http://een.org.pl/index.php/wlasnosc-intelektualna---spis/page/3/articles/informacja-patentowa-dlakreatywnych-umyslow.html, [data wejścia: 12.11.2013]. Strona internetowa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, [online], dostęp zdalny: http://www.uprp.pl/nowa-polska-wersja-systemu-wyszukiwawczegoespacenet/Lead14,57,4705,7,wai,pl,text/, [data wejścia: 12.11.2013]. Strona internetowa: http://ec.europa.eu/taxation_customs/customs/customs_duties/tariff_aspects/harmonised_system/in dex_en.htm, stan z dnia 12.11.2013). Strona Podlaskiego Ośrodka Badań Regionalnych, [online], dostęp zdalny: http://www.stat.gov.pl/bialystok/814_PLK_HTML.htm, [data wejścia: 25.11.2013]. Wyszukiwanie technologii w patentowej bazie danych. Wprowadzenie, Światowa Organizacja Własnośc i Intelektualnej [online], dostęp zdalny: http://www.wipo.int/export/sites/www/freepublications/pl/patents/434/wipo_pub_l434_02.pdf, [data wejścia: 12.11.2013]. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 52 WYKAZ TABEL Tabela 1.1. Klasyfikacja NABS 2007 ......................................................................................................... 9 Tabela 3.1. Przyporządkowanie kodów IPC do obszarów technologicznych KET ................................. 18 Tabela 3.2. Kategorie danych podlaskiej bazy STIM.............................................................................. 26 Tabela 5.1. Obszary badawcze i priorytetowe kierunki badań podstawowych .................................... 41 Tabela 5.2. Technologie kluczowe ......................................................................................................... 43 Tabela 5.3. Zestawienie zapisów w analizowanych dokumentach ....................................................... 44 Tabela Z3.1. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów badawczych OPI, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi ............................................... 68 Tabela Z3.2. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów badawczych rozwojowych OPI, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi .............................. 70 Tabela Z3.3. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów badawczych Narodowego Centrum Nauki, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi ........ 70 Tabela Z3.4. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów NCBiR, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi ....................................................................................... 71 WYKAZ RYSUNKÓW Rysunek 1.1. Przegląd baz danych i podejść do mierzenia rozprzestrzeniania KETs .............................. 5 Rysunek 2.1. Metodyka tworzenia mapy powiązań nauka-gospodarka-technologie........................... 12 Rysunek 3.1. Obszary publikacji naukowych z województwa podlaskiego (według kategorii z bazy Web of Science, w których zidentyfikowano ponad 50 publikacji z regionu). ...................................... 30 Rysunek 4.1. Zbiorcza mapa powiązań nauka-gospodarka-technologie dla województwa podlaskiego ............................................................................................................................................................... 32 Rysunek 4.1. Szczegóły połączeń powstałych w warstwie technologie-gospodarka mapy powiązań dla województwa podlaskiego .................................................................................................................... 33 Rysunek 4.2. Szczegóły połączeń powstałych w warstwie nauka-gospodarka mapy powiązań dla województwa podlaskiego .................................................................................................................... 34 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 53 ZAŁĄCZNIK 1. TABELA DEFINIUJĄCA POWIĄZANIA POMIĘDZY KLASYFIKACJĄ NABS 2007, A NACE rev. 2 Kod 1 NABS 2007 Nazwa Eksploracja i eksploatacja Ziemi Kod 5 6 7 8 9 28.91 28.92 2 Środowisko 38 39 3 4 Eksploracja i eksploatacja przestrzeni kosmicznej Transport, telekomunikacja i inne infrastruktury 51.22 30.11 30.2 30.3 33.15 33.16 33.17 36 37 41 42 43 49 50 51 52 5 Energia 53 61 71.11 35 49.5 NACE rev. 2 Nazwa Wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego Górnictwo rud metali Górnictwo i wydobywanie pozostałe Działalność usługowa wspomagająca górnictwo i wydobywanie Produkcja maszyn dla metalurgii Produkcja maszyn dla górnictwa, kopalnictwa i budownictwa Działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców Działalność związana z rekultywacją i pozostałe usługi związane z gospodarką odpadami Transport kosmiczny Produkcja statków i konstrukcji pływających Produkcja lokomotyw kolejowych oraz taboru szynowego Produkcja statków powietrznych, statków kosmicznych i podobnych maszyn Naprawa i konserwacja statków i łodzi Naprawa i konserwacja statków powietrznych i statków kosmicznych Naprawa i konserwacja pozostałego sprzętu transportowego Pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Roboty budowlane specjalistyczne Transport lądowy oraz transport rurociągowy (bez 49.5) Transport wodny Transport lotniczy (bez 51.22) Magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport Działalność pocztowa i kurierska Telekomunikacja Działalność w zakresie architektury Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych Transport rurociągowy POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 54 6 Produkcja i technologia przemysłowa 10-33 Sekcja C (Przetwórstwo przemysłowe) z wyłączeniem (20.15, 20.2, 25.4, 28.3, 28.92, 30.11, 30.2, 30.3, 30.4, 33.15, 33.16, 33.17) 62 Działalność związana z oprogramowaniem, doradztwem w zakresie informatyki i działalności powiązane 63 Działalność usługowa w zakresie informacji 7 Zdrowie 86 Opieka zdrowotna 87 Pomoc społeczna z zakwaterowaniem 8 Rolnictwo 1-3 Sekcja A (Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo) 20.15 Produkcja nawozów i związków azotowych 20.2 Produkcja pestycydów i pozostałych środków agrochemicznych 28.3 Produkcja maszyn dla rolnictwa i leśnictwa 75 Działalność weterynaryjna 9 Edukacja 85 Edukacja 10 Kultura, rekreacja, religia i środki 58 Działalność wydawnicza masowego przekazu 59 Działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo, programów telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych 60 Nadawanie programów ogólnodostępnych i abonamentowych 90 Działalność twórcza związana z kulturą i rozrywką 91 Działalność bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostała działalność związana z kulturą 93 Działalność sportowa, rozrywkowa i rekreacyjna 94.9 Działalność pozostałych organizacji członkowskich 11 Systemy, struktury i procesy 78 Działalność związana z zatrudnieniem polityczne i społeczne 84 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (bez 84.22) 88 Pomoc społeczna bez zakwaterowania 12-13 Ogólny postęp wiedzy 72 Badania naukowe i prace rozwojowe 14 Obronność 25.4 Produkcja broni i amunicji 30.4 Produkcja wojskowych pojazdów bojowych 84.22 Obrona narodowa 1-6, 8 możliwość przyporządkowania 71.12 Działalność w zakresie inżynierii i związane z nią do siedmiu kategorii NABS doradztwo techniczne 71.2 Badania i analizy techniczne Źródło: J. Stancik, A methodology for estimating public ICT R&D expenditures in the EU, JRC, Spain, 2012, s. 18-19; materiały otrzymane od Głównego Instytutu Górnictwa, 2013, materiały wewnętrzne projektu. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 55 ZAŁĄCZNIK 2. BAZA PATENTÓW ZWIĄZANYCH Z WOJEWÓDZTWEM PODLASKIM – CZĘŚĆ POWSTAŁA NA PODSTAWIE DANYCH URZĘDU PATETNOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Lp. Numer zgłoszenia Tytuł Twórca Zgłaszający Miasto zgłaszającego Rok IPC/MKP KET PKD 1 398307 Gorodkiewicz Ewa, Laudański Piotr Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Białystok 2012 85.42.B 398306 Gorodkiewicz Ewa, Laudański Piotr Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Białystok 2012 biotechnologia przemysłowa 85.42.B 3 397281 Gorodkiewicz Ewa, Nikliński Jacek, Charkiewicz Radosław, Łukaszewski Zenon Poznań, Białystok, Hajnówka 2011 biotechnologia przemysłowa 85.42.B 4 396290 Sposób spajania szkieł Mrozek Piotr Politechnika Poznańska, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Medyczny, Gorodkiewicz Ewa, Nikliński Jacek, Charkiewicz Radosław, Łukaszewski Zenon Politechnika Białostocka G01N31/00, G01N33/00, G01N33/531, C12Q1/25 G01N31/00, G01N33/00, G01N33/531, C12Q1/25 G01N33/53, G01N33/00, G01N21/27, G01N21/55 biotechnologia przemysłowa 2 Biosensor do oznaczania aromatazy z wykorzystaniem inhibitora Biosensor do oznaczania aromatazy z wykorzystaniem przeciwciała Biosensor do oznaczania podoplaniny Białystok 2011 C03C27/00, C03C27/08, H01L23/15 85.42.B 5 391757 Sposób otrzymywania wolnych od amin metalopochodnych za Łaźny Ryszard, Wołosewicz Karol Uniwersytet w Białymstoku Białystok 2010 C07B53/00, C07F1/02, C07F1/04, zaawansowane materiały, mikro- i nanoelektronika zaawansowane materiały 85.42.B POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 56 pomocą immobilizowanych amidków metali 6 390839 7 390551 8 386814 9 386813 10 386317 11 384463 Światłowód walcowy szklany oraz rozkład luminancji Oczyszczanie odcieków powstałych z tlenowej przeróbki osadów oraz układ do oczyszczania odcieków Sposób łączenia cząstek szkła bioaktywnego z emaliowaną powierzchnią implantu metalicznego Sposób spajania szklanych elementów, zwłaszcza do przezroczystych urządzeń mikroprzepływowych Metoda zwiększenia odporności na zużycie tulejek zaworowych silnika spalinowego wykonanych z żeliwa szarego Sensor, zwłaszcza do akumulacji i ilościowego oznaczania katepsyn Dorosz Dominik Jacek, Zajkowski Maciej Dąbrowski Wojciech Politechnika Białostocka Białystok 2010 Politechnika Białostocka Białystok 2010 Mrozek Piotr Politechnika Białostocka Białystok Mrozek Piotr Politechnika Białostocka Patejuk Aleksy Gorodkiewicz Ewa, Łukaszewski Zenon, Wojtulewski C07F1/06, C07F3/02, C08F8/32, C08F257/02, B01J31/06, B01J32/00 G02B6/00, G02B6/036 fotonika 85.42.B C02F3/32, C02F3/04 zaawansowane systemy wytwarzania 85.42.B 2008 A61L27/30, A61L27/00, C03C27/08 zaawansowane materiały 85.42.B Białystok 2008 C03C27/00, C03C27/08, H01L23/15 zaawansowane materiały, mikro- i nanoelektronika 85.42.B Politechnika Białostocka Białystok 2008 C23C8/38, C23C8/36 zaawansowane materiały 85.42.B Politechnika Poznańska, Uniwersytet w Białymstoku, Poznań, Białystok 2008 G01N31/22, C12Q1/25 biotechnologia przemysłowa 85.42.B POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 57 Kazimierz 12 117106 Urządzenie elektroniczne BOGUSZ EDWARD J. 13 115750 Zespolony element Michałowska Barbara Agnieszka 14 364959 15 362816 Sposób elektrodyfuzyjnego wykonania masek dielektrycznych do celów wymiany jonowej w szkłach Przyrząd do pomiaru luminancji otoczenia pracy wzrokowej 16 114157 Urządzenie elektroniczne 17 333723 Głowica fotometryczna luksomierza Fryc Irena 18 320234 Sposób elektrodyfuzyjnego łączenia szklanych elementów Łukaszewicz Tadeusz, Mrozek Piotr Gorodkiewicz Ewa, Łukaszewski Zenon, Wojtulewski Kazimierz KEY COMPANY SP. Z O.O. Białystok 2007 Michałowska Barbara Agnieszka Białystok 2006 Mrozek Piotr, Mrozek Ewa Politechnika Białostocka Białystok 2004 Dorosz Jan, Dybczyński Władysław, Rafałowski Maciej Bogusz Edward Janusz Politechnika Białostocka Białystok 2003 Bogusz Edward Janusz, Key Company Sp. z o.o. Politechnika Białostocka Białystok Politechnika Białostocka G09F23/08, A47G19/22, A47G23/03, F21V33/00 A47B13/08, A47B13/10, A47B13/12, A47G23/03, B32B17/10, B32B27/00, B32B33/00 C03C21/00, C03C17/06 fotonika 27.40.Z zaawansowane materiały brak danych zaawansowane systemy wytwarzania, zaawansowane materiały 85.42.B G01J1/20 fotonika 85.42.B 2003 G09F23/08, F21V33/00 fotonika 27.40.Z Białystok 1999 G01J1/42 fotonika 85.42.B Białystok 1997 C03C27/08 zaawansowane materiały 85.42.B POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 58 19 290277 Sposób wytwarzania elastycznych wiązek obrazowodowych Sposób otrzymywania formowanego węgla aktywnego i/lub koksu aktywnego do odsiarczania spalin Sposób zagęszczania gruntów drobnoziarnistych Układ do pomiaru momentu skręcającego wału 20 285718 21 278609 22 278418 23 277658 Przetwornik analogowocyfrowy 24 274000 25 273827 Zestaw tygli do otrzymywania światłowodów wielordzeniowych Rejestrator prądu maksymalnego Kucharski Jan Politechnika Białostocka Białystok 1991 Krowiranda Jarosław, Kuczkin Lew, Pacewicz Mikołaj, Turonek Michał, Zin Maria Glinicka Małgorzata Jadwiga Jordan Andrzej, Makal Jarosław, Łukjaniuk Arkadiusz Alfut Eugeniusz, Węsław Adam Hajnowskie Przedsiębiorstwo Suchej Destylacji Drewna Hajnówka 1990 Politechnika Białostocka Białystok Politechnika Białostocka Dorosz Jan, Ziółkowski Artur Gacuta Włodzimierz C03C25/02, C03B37/027, G02B6/02 C01B31/14 zaawansowane materiały, fotonika zaawansowane materiały 85.42.B 1989 G01NA, E02DB biotechnologia przemysłowa 85.42.B Białystok 1989 G01LA fotonika 85.42.B Zakłady Budowy Urządzeń Technologicznych "UNITRA-ELMASZ", Zakład Budowy Urządzeń Technologicznych Nr 2 Huta Szkła "Białystok" Białystok 1989 G01B / A, G01D / B fotonika brak danych Białystok 1988 C03B37/023, G02B6/02 fotonika 23.19.Z Gacuta Włodzimierz Białystok 1988 G01R / A fotonika, zaawansowane systemy wytwarzania, mikro- i nanoelektronika 43.21.Z 20.14.Z POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 59 26 272183 Sposób wytwarzania gradientowych elementów optycznych przenoszących obraz Sposób zmniejszenia energochłonności i zużycia materiałów w transformatorach, zwłaszcza spawalniczych Układ filtrowania strumienia świetlnego w aparacie fotograficznym Przetwornik kwadratu wartości skutecznej z układami logarytmicznymi i sumatorem antylogarytmującym Urządzenie do ciągłego wytwarzania światłowodów Układ do pomiaru i sygnalizacji obciążenia transformatorów wielkoprądowych 27 271816 28 271364 29 270433 30 268768 31 268198 32 266853 Piec przewłokowy poziomy do nanoszenia cienkich warstw metodą pyrohydrolizy 33 81664 Światłowodowy przetwornik odbiciowy Łukaszewicz Tadeusz, Dorosz Jan Huta Szkła "Białystok", Politechnika Białostocka Kwasowiec Henryk Białystok 1988 C03C21/00, G02B6/00 Radzyń Podlaski 1988 H01F / A, B23K / B Wasilewski Boguslaw Wasilewski Boguslaw Suwałki 1988 Gryncewicz Andrzej, Jurewicz Waldemar, Naruniec Jerzy, Niepsuj Bronisław Przedsiębiorstwo Produkcji Różnej, Handlu i Usług "DEMPOL" Spółka z o.o. w Poznaniu, oddział Białystok Huta Szkła "Białystok" Białystok Dmochowski Zbigniew, Kierus Kazimierz, Zugaj Mieczysław, Brański Marek, Karpowicz Lech Sikora Robert, Lasocki Zdzisław, Tomaszewski Jerzy Dorosz Jan Kwasowiec Henryk Dorosz Jan zaawansowane systemy wytwarzania, fotonika zaawansowane materiały, mikro- i nanoelektronika 23.19.Z, 85.42.B G03B / A fotonika 74.20.Z 1988 G06F / A fotonika 30.20.Z Białystok 1987 C03B37/023, G02B6/02 fotonika 23.19.Z Politechnika Białostocka Białystok 1987 G01R / A 85.42.B Politechnika Lubelska, Politechnika Białostocka Lublin, Białystok 1987 C03C / A Huta Szkła "Białystok" Białystok 1987 G02B6/10 fotonika, zaawansowane systemy wytwarzania, mikro- i nanoelektronika zaawansowane materiały, zaawansowane systemy wytwarzania fotonika 46.19.Z 85.42.B 23.19.Z POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 60 34 93672 35 259557 36 251625 Piec przewłokowy poziomy do nanoszenia cienkich warstw metodą pyrohydrolizy Ogranicznik temperatury Sposób sporządzania roztworów stosowanych do otrzymywania rezystancyjnych warstw przezroczystych dla promieniowania widzialnego 37 248852 Sposób sporządzania roztworów stosowanych do uzyskania przezroczystych i przewodzących warstw na podłoża ze szkła lub kwarcu Źródło: opracowanie własne. Sikora Robert, Lasocki Zdzisław, Tomaszewski Jerzy Ciupa Tadeusz Politechnika Białostocka Białystok 1987 F27B9/00, C03C21/00 zaawansowane systemy wytwarzanie 85.42.B Politechnika Białostocka Białystok 1986 H01H / A mikro- i nanoelektronika 85.42.B Kulaszewicz Stanisław, Lasocka Irena, Michalski Czesław, Turowska Klara Politechnika Białostocka Białystok 1985 C03C17/00 zaawansowane materiały 85.42.B Kulaszewicz Stanisław, Lasocka Irena, Michalski Czesław, Turowska Klara Politechnika Białostocka Białystok 1984 C03C17/00, H05B3/12 zaawansowane materiały 85.42.B WYJAŚNIENIE ! Powyższe zestawienie zawiera patenty zgłoszone przez jednostki naukowe oraz gospodarcze województwa podlaskiego zawarte w polskiej bazie patentowej. W kolumnie IPC wpisano wszystkie kody podane przez zgłaszających, jednak przekreślono te, które nie miały związku z obszarami KET. Ponadto z uwagi na zmianę numeracji patentów z upływem lat w Urzędzie Patentowym, kolorem czerwonym zaznaczono te, zewidencjonowane przy wykorzystaniu starszej numeracji, których kody były nie tożsame ale zbliżone do poszukiwanych a tytuł zgłoszenia sugerował, że powinny znaleźć się w zestawieniu. W kolumnie KET podano przynależność do obszaru KET określoną na podstawie tabeli 3.1. W kolumnie PKD, wskazano PKD zgłaszającego. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 61 ZAŁĄCZNIK 3. BAZA PATENTÓW ZWIĄZANYCH Z WOJEWÓDZTWEM PODLASKIM – CZĘŚĆ POWSTAŁA NA PODSTAWIE DANYCH POCHODZĄCYCH Z ZAGRANICZNYCH REJESTRÓW PATENTOWYCH Lp. Numer zgłoszenia Tytuł Twórca Zgłaszający Miasto zgłaszającego Rok IPC KET PKD 1 PL000000397281A1 Biosensor for determination of podoplanin Radosław Charkiewicz, Ewa Gorodkiewicz, Zenon Łukaszewski, Jacek Nikliński Białystok 2013 G01N 33/53 biotechnologia przemysłowa 85.42.B 2 PL20120398474 Elektrodowy piec do wytopu szkła mąconego Białystok 2013 C03B5/02 zaawansowane systemy wytwarzania 23.19.Z 3 US201113246994 Method of producing olefins via metathesis Schertzer Bryan M, Grela Karol L, Czaban Justyna Michałowo 2013 C07C2/08 zaawansowane systemy wytwarzania brak danych/ osoby prywatne 4 PL20110396290 Sposób spajania szkieł Jerzy Lewkowski, Leon Aleksiejuk, Grzegorz Wołkowycki Bryan M. Schertzer, Karol L. Grela, Justyna Czaban Piotr Mrozek Radosław Charkiewicz, Ewa Gorodkiewicz, Zenon Łukaszewski, Jacek Nikliński, Politechnika Poznańska, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Vetroopale Sp. z o.o. Politechnika Białostocka Białystok 2013 C03C27/00, C03C27/08, H01L23/15 zaawansowane materiały, mikro- i nanoelektronika 85.42.B POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 62 5 PL20110395532 Zespół termoizolacyjnych szyb zespolonych Adiabatic, mechanical-biological sewage treatment plant Kompozyt na bazie tytanu 6 EP2628712 7 PL20100391644 8 PL20110119705 Lampion zniczowy lub na świece 9 PL20110394093 10 PL20100391757 Podczyszczanie nieczystości ciekłych dowożonych do oczyszczalni komunalnej i układ do podczyszczania Sposób otrzymywania wolnych od amin metalopochodnych za pomocą immobilizowanych amidków metali 11 PL20090118574 Kinkiet Zbigniew Romanowski Artur Komorowski Jan Ryszard Dąbrowski, Małgorzata GrądzkaDahlke, Piotr Deptuła Artur Ropski, Zbigniew Matusiak Beata Tomczuk, Wojciech Dąbrowski Romanowski Zbigniew TWIN GLASS Sapling Sp. z o. o. Augustów 2013 B32B17/00, E06B3/67 zaawansowane materiały 23.11.Z Bielsk Podlaski 2012 zaawansowane systemy wytwarzania 42.21.Z Politechnika Białostocka Białystok 2012 C02F3/30, B01D21/00, C02F3/12, C02F3/22 A61L27/06, B22F3/00, C22C14/00 zaawansowane materiały 85.42.B Gawecki Jaroslaw PHPU Jarex Politechnika Białostocka Grajewo 2012 F21V35/00 fotonika 32.99.Z Białystok 2012 C02F3/00, C02F3/32 zaawansowane systemy wytwarzania 85.42.B B01J31/06, B01J32/00, C07B53/00, C07F1/02, C07F1/04, C07F1/06, C07F3/02, C08F257/02, C08F8/32 F21S8/00, F21V21/02 zaawansowane materiały 85.42.B fotonika 27.40.Z Ryszard Łaźny, Karol Wołosewicz Uniwersytet w Białymstoku Białystok 2012 Artur Fiedosiuk FOTOKINKIETY.PL Fiedosiuk Artur Wasilków 2011 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 63 12 PL20100390551 13 PL20100390839 14 PL20080386490 15 PL20080386317 16 PL20080386306 17 PL20080385988 18 PL20080386814 Oczyszczanie odcieków powstałych z tlenowej przeróbki osadów oraz układ do oczyszczania odcieków Światłowód walcowy szklany oraz rozkład luminancji Konstrukcja stalowa sprężona stalą spajalną o wysokiej granicy plastyczności Metoda zwiększenia odporności na zużycie tulejek zaworowych silnika spalinowego wykonanych z żeliwa szarego Metoda zwiększenia odporności na zużycie żeliwnych gniazd zaworowych silnika spalinowego Osłona znicza Sposób łączenia cząstek szkła bioaktywnego z emaliowaną powierzchnią implantu Wojciech Dąbrowski Politechnika Białostocka Białystok 2011 C02F3/04, C02F3/32 zaawansowane systemy wytwarzania 85.42.B Dominik Jacek Dorosz, Maciej Zajkowski Wacław Pacuk Politechnika Białostocka Białystok 2011 G02B6/00, G02B6/036 fotonika 85.42.B Pacuk Wacław Białystok 2010 C22C38/04 zaawansowane materiały 71.12.Z Aleksy Patejuk Politechnika Białostocka Białystok 2010 C23C8/36, C23C8/38 zaawansowane materiały 85.42.B Aleksy Patejuk Politechnika Białostocka Białystok 2010 C23C8/38 zaawansowane materiały 85.42.B Tomasz Dąbrowski Dąbrowski Tomasz PPHU TDM Politechnika Białostocka Brańsk 2010 F21V35/00 fotonika 46.90.Z Białystok 2010 A61L27/00, A61L27/30, C03C27/08 zaawansowane materiały 85.42.B Piotr Mrozek POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 64 metalicznego 19 PL20080386813 Sposób spajania szklanych elementów, zwłaszcza do przezroczystych urządzeń mikroprzepływowych Osłona znicza Piotr Mrozek Politechnika Białostocka Białystok 2010 C03C27/00; C03C27/08; H01L23/15 zaawansowane materiały, mikro- i nanoelektronika 85.42.B 20 PL20070382934 Zbigniew Zawadzki Zbigniew Zawadzki Brańsk 2009 F21V35/00 fotonika 22.29.Z 21 PL20070117106 Urządzenie elektroniczne Edward J. Bogusz KEY COMPANY SP. Z O.O. Zaścianki 2009 fotonika 27.40.Z 22 PL20070381491 Środek klejący na bazie tetrahydrofuranu MASTERPRESS SP. Z O.O. Białystok 2008 zaawansowane materiały 17.29.Z 23 PL20050115244 Świetlówka Jan Ryszard Dąbrowski, Jacek Trykozko, Joanna Mystkowska Adam Turecki A47B13/08, A47G23/03, F21V33/00, G09F13/00, G09F23/08 B65D23/08, B65D65/00, C09J11/00, C09J5/00 Falco F P H U Adam Turecki Białystok 2008 fotonika 27.40.Z 24 PL20010111938 Lampa Adam Turecki Falco F P H U Adam Turecki Supraśl 2005 F21S4/00, F21V31/00, H01J61/36 F21V17/16 fotonika 27.40.Z 25 PL20030362816 Przyrząd do pomiaru luminancji otoczenia pracy wzrokowej Jan Dorosz, Władysław Dybczyński, Maciej Rafałowski Politechnika Białostocka Białystok 2005 G01J3/46 fotonika 85.42.B POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 65 26 US20040498208 Use of cationic block copolymers to assist the deposition of simple or multiple emulsions Bruno Bavouzet, Mathias Destarac, Zofia Agnieszka Wilczewska Rhone Poulenc Chimie, Bavouzet Bruno, Destarac Mathias, Wilczewska Zofia Agnieszka Białystok 2005 27 PL000000187395B1 Konopko Henryk Politechnika Białostocka Białystok 2004 28 US20030475614 Fluidising apparatus in particular for expanding edible radw materials and semi-finished products of plant origin Method for free radical reduction of dithiocarbonylated or dithiophosphorylated functions borne by a polymer Zofia Agnieszka Wilczewska, Mathias Destarac, Samir Zard, Chakib Kalai, Gerad Mignani, Herve Adam Rhone Poulenc Chimie, Wilczewska Zofia Agnieszka, Destarac Mathias, Zard Samir, Kalai Chakib, Mignani Gerard, Adam Herve Białystok 2004 A61K8/00, A61K8/06, A61K8/72, A61K8/90, A61Q19/00, A61Q19/10, A61Q5/00, A61Q5/02, A61Q5/12, B01F17/00, B01F17/52, C08F297/00, C10M173/00, C10M173/02, C11D17/08, C11D3/37, A61K7/06, A61K7/11 B01J 8/24 zaawansowane materiały 85.42.B zaawansowane systemy wytwarzania 85.42.B C08F2/38, C08F293/00, C08F8/00, C08L53/00, C09D153/00, C08F4/44 zaawansowane materiały 85.42.B POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 66 29 US20030476534 Method for synthesis of polymers with whiol functions 30 WO2001PL00067 Method of artificial creation of forbidden zone in conductor materials 31 PL20020352443 Wysięgnik oprawy oświetleniowej 32 PL19990333723 Głowica fotometryczna luksomierza Zofia Agnieszka Wilczewska, Mathias Destarac, Samir Zard, Chakib Kalai, Gerad Mignani, Herve Adam Uladzimir Kazhayeu, Adam Kubik, Kazimierz Kordecki Czesław Święcicki Irena Fryc Rhone Poulenc Chimie, Wilczewska Zofia Agnieszka, Destarac Mathias, Zard Samir, Kalai Chakib, Mignani Gerard, Adam Herve Kazhayeu Uladzimir, Kubik Adam, Kordecki Kazimierz Białystok 2004 C08F2/38, C08F293/00, C08G77/392, C08L53/00, C09D153/00, C08G75/26, C08G75/28 zaawansowane materiały 85.42.B Białystok 2003 H01L29/12 mikro- i nanoelektronika brak danych/ osoby prywatne Stankiewicz Leon Przedsiębiorstwo Robót Elektrycznych i Budowlanych MIPA Politechnika Białostocka Białystok 2003 F21V21/108 fotonika 42.11.Z Białystok 2000 G01J1/22, G01J1/42 fotonika 85.42.B Źródło: opracowanie własne. WYJAŚNIENIE ! Powyższe zestawienie zawiera patenty zgłoszone przez jednostki naukowe oraz gospodarcze województwa podlaskiego zawarte w zagranicznych bazach patentowych. W kolumnie IPC wpisano wszystkie kody podane przez zgłaszających, jednak przekreślono te, które nie miały związku z obszarami KET. W kolumnie KET podano przynależność do obszaru KET określoną na podstawie tabeli 3.1. W kolumnie PKD, wskazano PKD zgłaszającego. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 67 ZAŁĄCZNIK 4. BAZA PROJEKTÓW BADAWCZYCH WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO – WNIOSKI ZAKWALIFIKOWANE DO FINANSOWANIA Tabela Z3.1. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów badawczych OPI, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi LP Tytuł Kierownik Instytucja realizująca Dyscyplina naukowa Przyznana Termin Termin dotacja rozpoczęcia zakończenia Nr wniosku Nr konkursu 1 Zastosowanie przekształtników z elementami półprzewodnikowymi z węglika krzemu do sprzęgania ogniw fotowoltaicznych z siecią zasilającą jako jeden ze sposobów dywersyfikacji źródeł energii dr hab. inż. Jakub Dawidziuk Politechnika Białostocka\Wydzi ał Elektryczny Elektrotechnika 289 200 2011-04-04 2013-10-03 N N510 512040 40 2 Podwójnie domieszkowany światłowód aktywny prof. dr hab. inż. Jan Dorosz Politechnika Białostocka\Wydzi ał Elektryczny Elektronika 391 400 2011-04-18 2014-04-17 N N515 512340 40 3 Modelowanie i ewaluacja eksperymentalna procesów cieplno-przepływowych zachodzących w komorze przechowalniczej warzyw i owoców dr inż. Mirosława Kołodziejczyk Politechnika Białostocka\Wydzi ał Mechaniczny Technika Cieplna 375 000 2011-05-13 2014-05-12 N N512 456640 40 4 Otrzymywanie i badanie właściwości materiałów zawierających "małe" nanocebulki węglowe prof. dr hab. Krzysztof Winkler Uniwersytet w Białymstoku\Wydz Chemia iał BiologicznoChemiczny 2011-04-12 2013-04-11 N N204 396640 40 65 000 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 68 5 Wybrane plazmidy entomopatogennego szczepu Bacillus thuringiensis IS5056 stworzenie podstaw pod produkcję bioinsektycydów 6 Niskonakładowe metody dr inż. Dariusz przetwarzania osadów ściekowych Boruszko z przemysłu spożywczego Politechnika Białostocka\Wydzi ał Budownictwa i Inżynierii Środowiska Inżynieria Ochrony Środowiska 159 000 2010-03-18 2013-03-17 N N523 558138 38 7 Opracowanie podstaw technologii szkieł i światłowodów aktywnych jako materiałów wykorzystujących podwójne domieszkowanie do generacji promieniowania w układach laserów włóknowych z zakresu NIR (1300-2300 nm) Politechnika Białostocka\Wydzi ał Elektryczny Nauka o Materiałach i Inżynieria Materiałowa 371 250 2009-06-25 2012-06-24 N N507 285636 36 8 Badanie możliwości wykorzystania dr Marta Eliza "małych" nanocebulek węglowych Płońskaw bioczujnikach Brzezińska Uniwersytet w Białymstoku\Wydz Chemia iał BiologicznoChemiczny 243 800 2008-08-20 2011-02-19 N N204 111535 35 9 Własności magnetyczne i strukturalne elektrochemicznie wytwarzanych nanostruktur na bazie porowatych i strukturalnych matryc Uniwersytet w Białymstoku\Wydz Chemia iał BiologicznoChemiczny 343 100 2008-08-20 2011-08-19 N N204 246435 35 dr hab. Izabela Święcicka dr Dominik Jacek Dorosz dr Beata Kalska-Szostko Uniwersytet w Białymstoku\Wydz Biotechnologia iał BiologicznoChemiczny 235000 2011-05-06 2014-05-05 N N302 656640 40 Źródło: opracowanie własne. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 69 Tabela Z3.2. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów badawczych rozwojowych OPI, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi LP Tytuł Kierownik Instytucja realizująca Dyscyplina naukowa Nr wniosku Nr konkursu 1 Ochrona materiałowo-strukturalna elementów drobnowymiarowych przed korozją, realizowana poprzez modyfikację betonu asfaltem prof. dr hab. inż. Grzegorz Stefan Wieczorek Politechnika Białostocka, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska R14 (N523) - Inżynieria Ochrony Środowiska R14 009 03 3 2 Przekształtnik energoelektroniczny AC/DC/AC umożliwiający współpracę generatora asynchronicznego z turbiną wodną lub wiatrową dr hab. inż. Andrzej Sikorski Politechnika Białostocka\Wydział Elektryczny R01 (N510) - Elektrotechnika N R01 0024 06 6 Źródło: opracowanie własne. Tabela Z3.3. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów badawczych Narodowego Centrum Nauki, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi LP 1 2 Tytuł Kierownik Nowe makromolekularne materiały nanorurek i nanocebulek prof. dr hab. węglowych z kowalencyjnie dołączonymi fulerenami oraz Krzysztof Winkler wbudowanych w strukturę polimeru Funkcjonalizacja "małych" nanocebulek węglowych dr Marta Eliza związkami polifenolowymi oraz ich potencjalne Płońskazastosowanie w bioczujnikach elastyny/kolagenu Brzezińska 3 Badanie magnetycznych przejść fazowych indukowanych przez naświetlanie jonami Ga w nanostrukturach Pt/Co/Pt 4 Nowe nanokompozyty na bazie tlenku tytanu(IV) i pochodnych fulerenu jako fotoaktywne katalizatory mgr Piotr Mazalski mgr Elżbieta Regulska Instytucja realizująca Uniwersytet w Białymstoku; Wydział Biologiczno-Chemiczny Uniwersytet w Białymstoku; Wydział Biologiczno-Chemiczny Uniwersytet w Białymstoku; Wydział Fizyki Uniwersytet w Białymstoku; Wydział Biologiczno-Chemiczny Kwota przyznana Nr konkursu 460 100 Wyniki konkursów ogłoszonych 15 marca 2011 518 650 Wyniki konkursów ogłoszonych 15 marca 2012 135 060 Wyniki konkursów ogłoszonych 15 marca 2013 149 808 Wyniki konkursów ogłoszonych 15 marca 2012 r., preludium Źródło: opracowanie własne. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 70 Tabela Z3.4. Wnioski zakwalifikowane do finansowania w poprzednich konkursach projektów NCBiR, realizowanych na terenie województwa podlaskiego wybrane pod kątem ich potencjalnego związku z kluczowymi technologiami wspomagającymi LP Tytuł Instytucja realizująca Kwota przyznana Nr konkursu 1 INNO-EKO-TECH Innowacyjne centrum dydaktycznobadawcze alternatywnych źródeł energii, budownictwa energooszczędnego i ochrony środowiska Politechniki Białostockiej Politechnika Białostocka 89 808 523 KONKURS NR 1 2 Centrum Syntezy i Analizy BioNanoTechno Uniwersytetu w Białymstoku Uniwersytet w Białymstoku ok. 14 mln zł Dofinansowanie z Programu Rozwój Polski Wschodniej 3 Budowa Wydziału Fizyki oraz Instytutu Chemii Uniwersytet w Białymstoku 97 380 000,00 Wg realizacji celów XIII Priorytetu PO IiŚ oraz rozwoju kraju Źródło: opracowanie własne. POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 71 ZAŁĄCZNIK 5. WYKAZ KATEGORII, WEDŁUG KTÓRYCH KLASYFIKOWANE SĄ PUBLIKACJE NAUKOWE ZEBRANE W BAZIE WEB OF SCIENCE administracja publiczna Dermatologia agronomia dyscypliny naukowe , edukacja akustyka edukacja , specjalne alergia edukacja i badań edukacyjnych anatomia i morfologia Ekologia andrologia Ekonomika anestezjologia Elektrochemia antropologia endokrynologia i metabolizm archeologia Entomologia architektura Ergonomia asian studies ethnic studiem astronomia i astrofizyka Etyka automatyka, systemy sterowania etyka medyczna badania kobiet farmakologia i farmacja badania operacyjne i zarządzanie nauka film , radio , telewizja badania rodzinne Filozofia badania środowiskowe Fizjologia biochemii i biologii molekularnej fizyka , cząstki i pola biofizyka fizyka , multidyscyplinarne biologia fizyka , płyny i plazmy biologia ewolucyjna fizyka , skondensowanej biologia komórki fizyka atomowa , molekularna i chemiczna biologia rozwoju fizyka jądrowa biologia słodkowodnych i morskich fizyka matematyczna biologii rozrodu fizyka stosowana biotechnologii i mikrobiologii stosowanej Folklor biznes gastroenterologii i hepatologii biznes, finanse genetyka i dziedziczność chemia analityczna geochemii i geofizyki chemia fizyczna Geografia chemia nieorganiczna i jądrowa geografia fizyczna chemia organiczna Geologia chemia stosowana geologii, multidyscyplinarne chemia, leczniczy geriatrii i gerontologii chemia, multidyscyplinarne Gerontologia chirurgia Gleboznawstwa choroba naczyń obwodowych gospodarka i polityka rolna choroby zakaźne Hematologia critical care medicine Historia demografia historia i filozofii nauki POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 72 MAPA GŁÓWNYCH POWIĄZAŃ MIĘDZY NAUKĄ, GOSPODARKĄ I TECHNOLOGIAMI W KONTEKŚCIE INTELIGENTNEJ SPECJALIZACJI WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Przedsięwzięcie pn. Narodowy program foresight – wdrożenie wyników historia nauk społecznych literatura , niemiecki, holenderski, skandynawski hotelarstwo , rozrywka , sport i turystyka literatura , romans humanistyczne , multidyscyplinarne literatura amerykańska imaging science & technology zdjęcia literatura słowiańska immunologia literatura, wyspy brytyjskie informacji naukowej i bibliotekoznawstwa matematyczny i computational biology informatyka , cybernetyka Matematyka informatyka , interdyscyplinarne zastosowania matematyka stosowana informatyka , inżynieria oprogramowania materiałoznawstwa, charakteryzacja i testowanie materiałoznawstwa, multidyscyplinarne informatyka , komputery i architektura informatyka , systemy informacyjne informatyka , sztuczna inteligencja informatyka , teoria i metody informatyka medyczna integracyjne i uzupełniające medycyna interdyscyplinarne nauki społeczne, interdyscyplinarne zastosowania matematyki , inżynieria , biomedyczna inżynieria , chemiczny inżynieria , cywilnego inżynieria , elektryczne i elektroniczne inżynieria , geologiczne inżynieria , lotnictwo inżynieria , marine inżynieria , mechaniczna inżynieria , multidyscyplinarne inżynieria , ocean inżynieria , przemysłowa inżynieria , ropy naftowej inżynieria , środowiska inżynieria rolnicza inżynieria tkankowa i komórkowa inżynieria, produkcja język i językoznawstwo językoznawstwo klasyczne komunikacja konstrukcja i technologia budynek kryminologia i penologii krystalografia kulturoznawstwo leśnictwo limnologia literatura literatura , afryki, australii, kanady materiałoznawstwa, powłoki & filmy materiały nauka , papier i przemysł drzewny Mechanika medycyna ogólna i wewnętrzna medycyna ratunkowa medycyna tropikalna medycyna, prawne medycyna, research & experimental medyczne laboratorium technologii metalurgia i hutnictwo meteorologia & atmospheric sciences metody badań biochemicznych Mikologia Mikrobiologia Mikroskopia Mineralogia Muzyka nanonauki i nanotechnologii nauka materiały , biomateriały nauka materiały , ceramika nauka materiały , kompozyty nauka materiały , tekstylia nauka polimer nauki behawioralne nauki multidyscyplinarne nauki o środowisku nauki roślin nauki społeczne , biomedyczne nauki społeczne , metody matematyczne nauki weterynaryjne neurologia kliniczna Neuronauki Neuroobrazowania nuclear science & technology POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA Strona 73 MAPA GŁÓWNYCH POWIĄZAŃ MIĘDZY NAUKĄ, GOSPODARKĄ I TECHNOLOGIAMI W KONTEKŚCIE INTELIGENTNEJ SPECJALIZACJI WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Przedsięwzięcie pn. Narodowy program foresight – wdrożenie wyników oceanografia Robotyka ochrona różnorodności biologicznej rolnictwo , multidyscyplinarne ogrodnictwo rolnictwo , nabiał i nauka okulistyka Rybołówstwo onkologia Socjologia opieka zdrowotna nauki i usługi Spektroskopia optyka sport sciences ornitologia stomatologia , chirurgia i medycyna ortopedia stosunki międzynarodowe otorynolaryngologia stosunki przemysłowe i pracy paleontologia studia miejskie paliwa i energia studia regionalne parazytologia studia średniowieczne i renesansowe patologia substance abuse pediatria systemy serca i układu krążenia pielęgniarstwo Sztuka planowanie i rozwój Taniec podstawowa opieka zdrowotna Teatr poezja Teledetekcji politologia Telekomunikacja położnictwo i ginekologia teoria i krytyka literacka praca socjalna Termodynamika prawdopodobieństwo i statystyka Toksykologia prawo Transport przeszczep transport nauka i technologia przyrządy i sprzęt pomiarowy układ oddechowy psychiatria urologii i nefrologii psychologia usługi zdrowie i polityka psychologia , applied Wirusologia psychologia , matematyczne wydobycie i produkcja mineralna psychologia , multidyscyplinarne zagadnienia społeczne psychologia eksperymentalna Zarządzanie psychologia kliniczna zasoby wodne psychologia rozwojowa Zoologia psychologia społeczna żywienie i dietetyka psychologii, biologiczne żywność nauka i technologia psychologii, edukacji psychologii, psychoanalizy publicznego , ochrony środowiska i higiena radiologia , medycyna nuklearna i obrazowanie medyczne recenzje literackie rehabilitacja religia reumatologia POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA Strona 74 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA | S t r o n a 75